Τροποποίηση της υπ’ αρ. 618/43/2005 κοινής απόφασης των Υπουργών Ανάπτυξης και Δημόσιας Τάξης «Προϋποθέσεις διάθεσης στην αγορά πυροσβεστήρων, διαδικασίες συντήρησης επανελέγχου και αναγόμωσης» (Β’ 52).

Προϋποθέσεις διάθεσης στην αγορά πυροσβεστήρων, διαδικασίες συντήρησης, επανελέγχου και αναγόμωσης

ΕΡΓΑ. Με αυτά τα δεδομένα, προέχων χαρακτήρας της σύμβασης, στην οποία αφορά η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, είναι αυτός της σύμβασης δημοσίου έργου. Τούτο, διότι το αντικείμενο της, το οποίο θα πρέπει να εκτιμηθεί ως ενιαίο σύνολο, προσδιοριζόμενο από το αυτοτελές, λειτουργικό οικονομικό και τεχνικό αποτέλεσμα στο οποίο απέβλεπε ο Δήμος, χωρίς να ασκεί επιρροή στον χαρακτήρα της σύμβασης το ότι στο εν λόγω αντικείμενο περιλαμβάνονται και προμήθειες μεγαλύτερης αξίας συγκριτικά με τις εργασίες εγκατάστασης, αφορά στην εκτέλεση δημοσίου έργου. Συγκεκριμένα, το αποτέλεσμα των ανατεθεισών εργασιών αφορά στην κατασκευή νέων εγκαταστάσεων πυροπροστασίας και συναφών ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, σε ήδη υφιστάμενα κτίρια, που συνδέονται με αυτά και με το έδαφος, κατά τρόπο που να μην μπορούν τα ως άνω είδη να αποχωρισθούν χωρίς βλάβη ή αλλοίωση της ουσίας ή του προορισμού τους. Περαιτέρω, για την εκτέλεση των εν λόγω εργασιών απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις και η χρήση ειδικών τεχνικών μέσων, ως εκ της ιδιαιτερότητας και των απαιτήσεων ασφαλείας του έργου, που οφείλει να εκτελείται σύμφωνα με σχετικές πυροσβεστικές διατάξεις (71/88 & 15/2014), βάσει των πυροσβεστικών μελετών που έχουν προηγηθεί, σε συμμόρφωση με ορισμένα πρότυπα ΕΛΟΤ και με απαιτήσεις που καθορίζονται σε σχετικές Κ.Υ.Α. (Κ.Υ.Α. 618/43/05/20.1.2005, ΕΛΟΤ ΤΟ 1501-04-05-07-01:2009). Κατά συνέπεια, στην ως άνω σύμβαση τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων και, ως εκ τούτου, νομίμως, σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ. 7 του ν. 3669/2008, με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα εντέλλεται, σε εκτέλεση της σύμβασης αυτής, η καταβολή στον ανάδοχο της δαπάνης για γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος.

Καθαρισμός τάφρων...Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει τα ακόλουθα:Το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στην προσβαλλόμενη Πράξη, τα οποία συνομολογούνται και από την αιτούσα, αφορά κατά κύριο λόγο σε εργασίες συντήρησης Πρασίνου (κοπή κλάδων δέντρων, βοτάνισμα, κοπή και απομάκρυνση ξυλωδών φυτών κλπ) στο οδικό δίκτυο της Π.Ε. Ευβοίας, αφού οι εργασίες αυτές αποτελούν τον κύριο άξονα γύρω από τον οποίο διαρθρώνεται όλη η σύμβαση.  Αντιθέτως, οι ζητούμενες χωματουργικές εργασίες (διάνοιξη, καθαρισμός και μόρφωση τάφρων), είναι μικρής συγκριτικά έκτασης και οικονομικής αξίας, και έχουν παρεπόμενο χαρακτήρα, επομένως, δεν δύνανται να προσδιορίσουν τον χαρακτήρα της σύμβασης.Οι ανωτέρω περιγραφόμενες εργασίες συντήρησης Πρασίνου δεν περιλαμβάνονται στις δραστηριότητες που αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙ του Προσαρτήματος Α΄ του ν. 4412/2016, και δεν συνιστούν το αποτέλεσμα ενός συνόλου οικοδομικών εργασιών ούτε το αποτέλεσμα εργασιών μηχανικού το οποίο επαρκεί αυτό καθαυτό για την εκπλήρωση μίας οικονομικής ή τεχνικής λειτουργίας, ενώ δεν έχει συνταχθεί ειδική τεχνική μελέτη μηχανικού για την εκτέλεσή τους.  Ως εκ τούτου, δεν συνιστούν έργο, κατά την έννοια του νόμου, αλλά παροχή υπηρεσιών, για τις οποίες, ακόμη και αν η εκτέλεσή τους πρέπει να πληροί τις οριζόμενες στη διακήρυξη τεχνικές προδιαγραφές (ΕΤΕΠ), εντούτοις δεν απαιτεί την τεχνική εξειδίκευση εργολήπτη δημοσίων έργων. Άλλωστε, και ο κωδικός του ενιαίου συστήματος ταξινόμησης που χρησιμοποιήθηκε στη διακήρυξη, για την περιγραφή των ζητούμενων εργασιών (CPV 45112710-5 εργασίες διαμόρφωσης τοπίου για χώρους πρασίνου), παρότι αφορά σε έργο, εντούτοις είναι προφανώς ακατάλληλος και δεν αντιστοιχεί πράγματι στις ζητούμενες εργασίες.  Επιπλέον, αβασίμως προβάλλεται, με επιχείρημα από τη διατύπωση της σχετικής διάταξης και με αναφορά στο Περιγραφικό Τιμολόγιο Εργασιών Έργων Πρασίνου, ότι οι εργασίες συντήρησης πρασίνου συνιστούν πλέον εξ ορισμού «έργο».  Και τούτο, διότι, ανεξαρτήτως του ότι ο Έλληνας νομοθέτης δεν θα μπορούσε να γενικεύσει σε τέτοιο βαθμό την έννοια του έργου περιλαμβάνοντας σε αυτήν συλλήβδην δραστηριότητες που συνιστούν υπηρεσίες κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο και αδρανοποιώντας έτσι υποχρεώσεις που επιβάλλονται από την ενωσιακή νομοθεσία για τη δημοπράτηση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών (δημοσιεύσεις, καλούμενες επιχειρήσεις κλπ), σε κάθε περίπτωση, κατά τη σαφή διατύπωση του νόμου ο χαρακτηρισμός ως «έργου» μιας σύμβασης που περιλαμβάνει εργασίες της κατηγορίας πρασίνου, αποκλειστικά ή εντασσόμενες σε μια μεγαλύτερη κατασκευή (χαρακτηρισμός που έχει ως συνέπεια την υποχρεωτική εφαρμογή του αντίστοιχου Περιγραφικού Τιμολογίου), συναρτάται από τη συνδρομή των ανωτέρω αναφερομένων ουσιαστικών προϋποθέσεωνΕνόψει των ανωτέρω, εφόσον η ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία  έχει ως αντικείμενο την ανάθεση παροχής υπηρεσιών και όχι την εκτέλεση δημοσίου έργου και ενόψει του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης της,   μη νομίμως δεν τηρήθηκαν εν προκειμένω οι απαιτούμενες διατυπώσεις δημοσιότητας σε ενωσιακό επίπεδο απορριπτομένων ως αβάσιμων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών. Επιπλέον, μη νομίμως και κατά παράβαση των αρχών του ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού περιορίσθηκε ο κύκλος των δικαιούμενων συμμετοχής σε εργοληπτικές επιχειρήσεις που  δραστηριοποιούνται σε έργα κατηγορίας πρασίνου τάξης Α2 και άνω του ΜΕΕΠ, δοθέντος ότι, ανεξαρτήτως της συμμετοχής ή μη ικανού αριθμού ενδιαφερομένων από την κατηγορία αυτή, εντούτοις αποκλείστηκαν επιχειρήσεις που δεν είναι εγγεγραμμένες στο άνω Μητρώο, αλλά ασκούν επαγγελματική δραστηριότητα συναφή με το αντικείμενο των ζητούμενων υπηρεσιών.  Περαιτέρω, μη νομίμως προβλέπονται δαπάνες για Γενικά Έξοδα και Εργολαβικό Όφελος, απρόβλεπτα και αναθεώρηση, χωρίς η πλημμέλεια αυτή να αίρεται από το γεγονός ότι τέτοιου είδους δαπάνες θα ενσωματώνονταν, έστω και μερικώς, στην προσφορά των διαγωνιζομένων, σε περίπτωση δημοπράτησης των κρίσιμων εργασιών ως υπηρεσιών.  Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη αφενός μεν ότι η έννοια των κρίσιμων διατάξεων είναι σαφής και στηρίζεται σε πάγια νομολογία, αφετέρου δε ότι το κρίσιμο νομικό ζήτημα έχει ερμηνευτεί κατά όμοιο τρόπο σε υπόθεση που αφορούσε την ίδια Περιφέρεια (βλ. Ε.Σ. Τμ. VI 43/2018), ο ισχυρισμός της τελευταίας περί συγγνωστής πλάνης των οργάνων της πρέπει να απορριφθεί.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Επιδιώκεται η ανάκληση της 471/2022 Πράξης του Στ΄ Κλιμακίου (...)Όπως ήδη εκτέθηκε ανωτέρω (βλ. σκέψη 17), η επίμαχη σύμβαση συνάπτεται άμεσα με την παροχή αγαθού ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο (υπηρεσίες ύδρευσης), που υπόκειται σε ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς την συνέχεια και ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών. Το επιμέρους συμβατικό αντικείμενο της διακήρυξης είναι μεικτό και περιλαμβάνει αφενός την προμήθεια εξοπλισμού αντλητικών συγκροτημάτων γεωτρήσεων αφετέρου την εγκατάσταση και θέση του σε λειτουργία  όπως επίσης και την παροχή υπηρεσιών συντήρησης και επισκευής του κατά τη διάρκεια της περιόδου εγγυημένης λειτουργίας, γεγονός που δικαιολογεί την πρόβλεψη ειδικών απαιτήσεων τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας για την διασφάλιση της ορθής εκτέλεσης της σύμβασης, κατά τα ανωτέρω εκτεθέντα (βλ. σκέψη 5). Περαιτέρω, ο (μηχανολόγος ή ηλεκτρολόγος) μηχανικός, με τον οποίο απαιτείται να συνεργάζονται οι υποψήφιοι φορείς κατά τα προβλεπόμενα στα άρθρα 2.2.6 β΄ και 2.2.9.2. παρ. Β.4 περ. β΄  της διακήρυξης, έχει σύνθετα καθήκοντα αφού είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη της ορθής εκτέλεσης των εργασιών τοποθέτησης του εξοπλισμού και συντήρησής του καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης  αλλά  και επικεφαλής  της ομάδας υλοποίησης του έργου. Στο πλαίσιο των καθηκόντων του αυτών εποπτεύει συνολικά τον προγραμματισμό, την προετοιμασία και την εκτέλεση των αναγκαίων εργασιών,  παρευρίσκεται στους χώρους εγκατάστασης κατά την εκτέλεση εργασιών, συμμετέχει σ’ όλες τις συναντήσεις - συσκέψεις  ενώ βαρύνεται και με σειρά ειδικότερων καθηκόντων για τις αναγκαίες προεργασίες εκτέλεσης της σύμβασης  (βλ. παρατεθέντες στη σκ. 9 όρους του Παραρτήματος Ι – Μέρος Α’ και του Παραρτήματος ΙΙ, άρθρα 8ο και 9ο  της διακήρυξης). Εξάλλου, η κατοχή ορισμένης γενικής επαγγελματικής εμπειρίας, πέραν της σωρευτικά απαιτούμενης ειδικής εμπειρίας σε εργασίες επίβλεψης ανάλογων εργασιών, αποτελεί, κατά την κοινή πείρα, στοιχείο δηλωτικό  αυξημένης  επαγγελματικής επάρκειας του μηχανικού (πρβλ. άλλωστε και – μη  ευθέως  εφαρμοζόμενες   -  ρυθμίσεις των άρθρων 117 και 118  του ν. 4472/2017 και άρθρα 3 παρ. 4 και 13 του π.δ. 71/2019, από τις οποίες προκύπτει ότι η εξέλιξη των μηχανικών σε τάξεις συναρτάται και με ορισμένο χρόνο παραμονής στον προηγούμενο βαθμό και όχι μόνο με την απόκτηση ειδικής τεχνικής εμπειρίας). Υπό τις περιστάσεις αυτές και λαμβανομένου, περαιτέρω, υπόψη της ευρείας διακριτικής ευχέρειας που διαθέτει η Δ.Ε.Υ.Α.Κ. κατά την θέσπιση των όρων τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας, η οποία υπόκειται μόνο σε οριακό έλεγχο υπέρβασης των άκρων ορίων, το Δικαστήριο κρίνει ότι οι επίμαχοι όροι των άρθρων 2.2.6 περ. β’ και 2.2.9.2 παρ. Β.4 περ. β’  δεν παρίστανται προδήλως αυθαίρετοι ή δυσανάλογοι αλλά συνέχονται άμεσα με την σημασία και ιδιαιτερότητα  του αντικειμένου (πρβλ. ΣτΕ 1647/2022) της επίμαχης διαγωνιστικής διαδικασίας, με τα αυξημένα καθήκοντα που βαρύνουν τον  μηχανολόγο ή ηλεκτρολόγο μηχανικό ως επιβλέποντα μηχανικό και επικεφαλή της ομάδας υλοποίησης του έργου και με την ανάγκη να διασφαλισθεί η ορθή εκτέλεση της σύμβασης για λόγους προάσπισης πρόδηλου δημοσίου συμφέροντος. Το αυτό ισχύει και ως προς το ύψος της ζητούμενης δωδεκαετούς γενικής επαγγελματικής εμπειρίας του επιβλέποντος μηχανικού (αντιστοιχούσα σε μηχανικό Δ’ τάξης), η οποία ενόψει των ανωτέρω δεδομένων της συγκεκριμένης προμήθειας αλλά και του ύψους της προϋπολογιζόμενης της δαπάνης (πρβλ. άλλωστε και το άρθρο 52 του π.δ. 71/2019) δεν έχει καθορισθεί σε προδήλως υπέρμετρο και άκρως περιοριστικό του ανταγωνισμού βαθμό. Η επιμέρους κρίση της προσβαλλομένης, ότι η αναγκαία για την άρτια εκτέλεση της σύμβασης γενική επαγγελματική εμπειρία του επιβλέποντος μηχανικού θα μπορούσε να  έχει αποκτηθεί σε πολύ μικρότερο χρόνο άσκησης του επαγγέλματος του μηχανολόγου/ηλεκτρολόγου μηχανικού ερείδεται επί ανεπίτρεπτης κρίσης σκοπιμότητας. Τέλος οι επίμαχοι όροι της διακήρυξης ως κανονιστικοί δεν έχρηζαν ειδικότερης αιτιολόγησης από τον αναθέτοντα φορέα. Συνεπώς, κατά τους βασίμους προβαλλόμενους με τις ένδικες προσφυγές λόγους, η Δ.Ε.Υ.Α.Κ. ο τρίτος διακωλυτικός λόγος υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης δεν συντρέχει.Ανακαλεί την 471/2022 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.