Μη νόμιμο το σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον οι εργασίες που αποτελούν αντικείμενό της δεν κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων καταστάσεων, αφού οφείλονται σε πλημμελή εκπόνηση, αστοχίες και παραλείψεις της αρχικής μελέτης. Έιδικότερα, το γεγονός της φθοράς των προς συντήρηση οδών λόγω των παρεμβάσεων των ΟΚΩ για την κατασκευή υπογείων δικτύων δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, ενώ η κάλυψη της δαπάνης προμήθειας καθαρής ασφάλτου λόγω σημαντικής αύξησης της τιμής της προβάλλεται στην αιτιολογική έκθεση αορίστως. Αίτηση ανάκλησης κατά της προμνησθείσας Πράξης του Κλιμακίου απορρίφθηκε με την 1505/2010 απόφαση του VI Τμήματος ως εκπρόθεσμη.

Δεν δικαιολογείται η ανάθεση εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών στον ανάδοχο του αρχικού έργου, καθόσον σφάλματα ή αστοχίες της αρχικής μελέτης, όσον αφορά στην ποιότητα και ποσότητα των εργασιών, που απαιτούνται δεν συνιστούν απρόβλεπτη περίσταση, ενώ πρόσθετες ή νέες εργασίες, που οφείλονται στους λόγους αυτούς καλύπτονται από το κονδύλιο των απροβλέπτων. Εξάλλου, δεν αιτιολογείται από την αναθέτουσα αρχή για κάθε επιμέρους εργα¬σία ότι κατέστη αναγκαία ως συμπληρωματική εξαιτίας υποδείξεων της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού ή της Επιτροπής Μεσογειακών Αγώνων. Το VI Τμήμα του Έλεγκτικού Συνεδρίου με την 938/2010 απόφασή του ανακάλεσε την προ- μνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου αναγνωρίζοντας συγγνωστή πλάνη στα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-Συμπλρωματικές συμβάσεις.:Υπό τα δεδομένα αυτά, οι εργασίες αυτές είναι συμπληρωματικές, κατά την έννοια του νόμου, διότι κατέστησαν αναγκαίες κατά την εκτέλεση του αρχικού έργου εξ απροβλέπτων περιστάσεων και δη λόγω των εντόνων βροχοπτώσεων, που επικράτησαν στην περιοχή από το έτος 2008 μέχρι σήμερα, που έχουν ως αποτέλεσμα την μόνιμη ανύψωση του υδροφόρου ορίζοντος της περιοχής του έργου και την αδυναμία αποπερατώσεως των εργασιών των τσιμεντενέσεων, το γεγονός δε αυτό, δηλαδή η επικράτηση εντόνων βροχοπτώσεων κατά τα τελευταία έτη και η εξ αυτού του λόγου μόνιμη ανύψωση του υδροφόρου ορίζοντος, δεν είχε προβλεφθή κατά την εκπόνηση της μελέτης και κατά την σύναψη της αρχικής συμβάσεως. Η εργασία αυτή δεν μπορεί να διαχωρισθή από το αρχικό έργο και σε κάθε περίπτωση είναι απολύτως αναγκαία για την πλήρη εκτέλεση αυτού.(..)όλες οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες δεν μπορούσαν αντικειμενικώς να προβλεφθούν κατά την εκπόνηση της μελέτης και κατά την σύνταξη των συμβατικών τευχών και δεν μπορούν αντικειμενικώς να θεωρηθούν ως αστοχίες ή ελλείψεις της μελέτης και φυσικά δεν αποτελούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου.(...)Κατ΄ακολουθίαν των ανωτέρω και μη υπάρχοντος άλλου λόγου αναθεώρησης, πρέπει οι συνεκδικαζόμενες αιτήσεις αναθεώρησης κατά πλειοψηφία να γίνουν δεκτές ως βάσιμες..Κατ΄ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει οι συνεκδικαζόμενες αιτήσεις να γίνουν κατά πλειοψηφίαν δεκτές όσον αφορούν στις εργασίες αυτές του γεωτεχνικού ελέγχου καταλληλότητας και πρόσθετης επεξεργασίας του αποσαθρωμένου σερπεντινίτη, προκειμένου αυτός να χρησιμοποιηθεί ως υλικό κατασκευής μέρους της ζώνης 1 του φράγματος, να αναθεωρηθεί κατά πλειοψηφίαν η 2386/2011 απόφαση του VI Τμήματος

Αποπεράτωση αποχέτευσης -συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τρίτη σκέψη (ΙΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν αποδεικνύεται από τον αναθέτοντα φορέα ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά περιστατικά, που αντικειμενικά, κατά τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του έργου. Τέτοιες δε απρόβλεπτες περιστάσεις δεν συνιστούν σε καμιά περίπτωση οι επισημάνσεις της αναδόχου, αναφορικά με ορισμένα κατασκευαστικά ζητήματα, καθόσον από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ο λόγος για τον οποίο δεν κατέστη δυνατή η πρόβλεψή τους στο στάδιο σύνταξης της ανωτέρω αρχικής μελέτης. Ούτε εξάλλου η αόριστη αναφορά στην αιτιολογική έκθεση του 4ου Α.Π.Ε., ότι οι επιβαλλόμενες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω των ανωτέρω απροβλέπτων περιστάσεων, αρκεί για να αποδείξει ότι οι εργασίες αυτές δεν οφείλονται σε αστοχίες και παραλείψεις ή σφάλματα της αρχικής μελέτης, ενόψει και του ότι σε κανέναν από τους προεγκριθέντες Α.Π.Ε., στους οποίους συμπεριλήφθηκαν ομοειδείς εργασίες, γίνεται αναφορά σε τέτοια αιφνίδια περιστατικά, ενώ στο 39/10.7.2009 έγγραφο του κυρίου του έργου ρητώς αναφέρεται ότι οι επιπλέον εργασίες οφείλονται σε αδυναμίες της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Και ναι μεν, αναφορικά τουλάχιστον με τις εργασίες αποκατάστασης βλαβών σε υφιστάμενα δίκτυα κοινής ωφέλειας, δεν παρίσταται εφικτός ο ακριβής εντοπισμός τους εκ των προτέρων, πλην στην οικεία αιτιολογική έκθεση δεν παρατίθεται καμία ειδικότερη αιτιολογία ως προς το γιατί δεν μπορούσε να προβλεφθεί εξ αρχής και να ληφθεί υπόψη η έλλειψη χαρτογράφησης των δικτύων αυτών και, ως εκ τούτου, η ενδεχόμενη πρόκληση ζημιών από τις εργασίες της αναδόχου, γεγονός που ανάγεται στο χρόνο σύνταξης της αρχικής μελέτης και θα συνεπαγόταν και την πρόβλεψη ενός αντίστοιχου κονδυλίου στον προϋπολογισμό του αρχικού έργου. Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται να συντρέχουν σωρευτικά οι προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών και δεν αρκεί η συνδρομή κάποιας μόνο από αυτές, όπως το ότι οι εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορούν, τεχνικά ή οικονομικά, να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, ούτε ασκεί εν προκειμένω επιρροή το γεγονός της χρηματοδότησης του αρχικού έργου από κοινοτικούς πόρους.

Η ανάθεση της εκτέλεσης των συμπληρωματικών εργασιών στον αρχικό ανάδοχο του έργου είναι μη νόμιμη, αφού οι εν λόγω εργασίες δεν κατέστησαν αναγκαίες λόγω απροβλέπτων περιστάσεων και οφείλονται σε πλημμελή εκπόνηση της αρχικής μελέτης.

Συμπληρωματική σύμβαση κατασκευής κολυμβητηρίου. Έργασίες που αφορούν στην κατασκευή της πισίνας εκμάθησης και οι λοιπές εργασίες κατασκευής της πισίνας εκμάθησης και των συνοδών χώρων λειτουργίας της, αποτελούν μεταβολή του φυσικού και τεχνικού αντικειμένου του έργου, που δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης του αναδόχου. Εργασίες που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας του έργου δεν μπορούν νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης. Εργασίες, και υπό την εκδοχή ότι προέκυψαν εξαιτίας της εφαρμογής κανόνων και απαιτήσεων, οι οποίοι καθιερώθηκαν ως υποχρεωτικοί μετά την ανάθεση του έργου, κάτι που ωστόσο δεν αποδεικνύεται από την αναθέτουσα αρχή, όφειλαν να έχουν καλυφθεί αποκλειστικά από το κονδύλιο των απροβλέπτων. Από το κονδύλιο των απροβλέπτων όφειλαν επίσης να έχουν καλυφθεί οι εργασίες που αφορούν στην εφαρμογή της οριστικής μελέτης. Με την 3086/2010 απόφαση του VI Τμήματος ανακλήθηκε η προμνησθείσα πράξη του Κλιμακίου, καθόσον κρίθηκε ότι οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης κατασκευής κολυμβητηρίου οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, δεδομένου ότι η εκτέλεση αυτών επιβλήθη¬κε από τρίτους εμπλεκόμενους φορείς (Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, Πυροσβεστική Υπηρεσία κλπ) ή από μεταγενέστερες νομοθετικές διατάξεις

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συμπληρωματικές Συμβάσεις:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ολοκλήρωση ανακατασκευής της γέφυρας ….», καθόσον οι προτεινόμενες στην ελεγχόμενη σύμβαση χωματουργικές εργασίες, εργασίες μεταφοράς δικτύων και εργασίες τοποθέτησης στηθαίων ασφαλείας, δεν αποδεικνύεται ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, αλλά οφείλεται σε αστοχία της μελέτης, η οποία θα είχε αποφευχθεί, εάν είχε καταβληθεί η δέουσα επιμέλεια κατά την εκπόνησή της και, ως εκ τούτου, δεν δικαιολογείται γι΄αυτές η σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Επιπλέον, αυτές οι εργασίες δεν φέρουν συμπληρωματικό χαρακτήρα, αφού δεν σχετίζονται τεχνικώς με την κατασκευή του αρχικού έργου και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να ενταχθούν στην ελεγχόμενη σύμβαση.

Συμπληρωματικές συμβάσεις.Κατά την κρίση του Τμήματος πρόκειται για νέα μελέτη ή σε κάθε περίπτωση για εργασίες, οι οποίες δεν κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων αλλά οφείλονται σε αστοχίες της αρχικής μελέτης, η οποία κατά τα δεδομένα της κοινής πείρας θα έπρεπε να καλύπτει όλο το αποχετευτικό δίκτυο της πόλης, το οποίο είναι ενιαίο και οδηγεί στην ίδια εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων. Κατά συνέπεια η ανατεθείσα μελέτη συνιστά νέα μελέτη και δεν έχει το χαρακτήρα συμπληρωματικών εργασιών αφού περιλαμβάνει νέες αυτοτελείς εργασίες που δεν συνδέονται κατά κανένα τρόπο με την αρχική σύμβαση. Εξάλλου, οι συμπληρωματικές συμβάσεις υπεγράφησαν μετά τη λήξη της προθεσμίας περαίωσης της αρχικής χωρίς να έχει δοθεί εμπρόθεσμα παράταση.

Κατασκευή οδικής σύνδεσης περιοχής...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνει δεκτό ότι είναι νόμιμη η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, με προσφυγή, κατ’ άρθρο 125 περ. δ΄, στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, καθόσον αποδεικνύεται ότι πληρούνται, εν προκειμένω, οι προβλεπόμενες, στις εν λόγω διατάξεις, προϋποθέσεις για τη σύναψη δημόσιας σύμβασης συμπληρωματικών έργων. Όμως, στις δαπάνες της σύμβασης αυτής μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται και δαπάνη ποσού 200.000,00 ευρώ για την πληρωμή της εκπόνησης της μελέτης «Αστοχία Ορύγματος από Χ.Θ. 18+150 έως Χ.Θ. 18+400», καθόσον δεν αφορά στις περιλαμβανόμενες στο αντικείμενο της σύμβασης συμπληρωματικές εργασίες και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να πληρωθεί από τις πιστώσεις της.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Κατασκευή βρεφονηπιακού σταθμού Δημοτικού Διαμερίσματος Δήμου … (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων & βοηθητικών χώρων υπόγειο)», συμβατικού ποσού 161.900,24 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.), διότι οι περιστάσεις που επικαλείται ο Δήμος για την εκτέλεση των επίμαχων εργασιών δεν είναι απρόβλεπτες και, ως εκ τούτου, δεν δύνανται να δικαιολογήσουν τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο του αρχικού έργου. Οι εργασίες της ελεγχόμενης σύμβασης, οι οποίες οφείλονται στη διαπίστωση ότι οι συμβατικές ποσότητες υπολείπονται των πραγματικά απαιτούμενων, δεν υπαγορεύθηκαν από τη συνδρομή αιφνίδιων πραγματικών γεγονότων, τα οποία αντικειμενικά δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν και κατά συνέπεια, η ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης οφείλεται σε αστοχία της μελέτης, η οποία θα είχε αποφευχθεί, εάν είχε καταβληθεί η δέουσα επιμέλεια κατά την εκπόνηση αυτής και όχι στη συνδρομή περιστάσεων που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, Επομένως οι σχετικές δαπάνες μπορούν να καλυφθούν μόνο από το κονδύλιο των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης.