Με τα απρόβλεπτα καλύπτονται ποσά που δεν ήταν δυνατόν να περιληφθούν στην αρχική σύμβαση διότι προέκυψαν από τη μεταβολή κανονισμών που καθιερώθηκαν ως υποχρεωτικοί μετά την κατάρτισή της (π.χ. εφαρμογή νέου αντισεισμικού κανονισμού) ή κανόνων δικαίου που τέθηκαν σε ισχύ μετά το ως άνω χρονικό σημείο και προκαλούν την υποχρέωση καταβολής πρόσθετων δαπανών σε βάρος κάποιου συμβαλλομένου (π.χ. μεταβολή του συντελεστή Φ.Π.Α. με νέες διατάξεις). Με το ίδιο κονδύλιο καλύπτεται και η δαπάνη των εργασιών που μετά την επιμέτρησή τους κοστολογούνται υψηλότερα, η δε διαφορά τιμής οφείλεται σε προφανή σφάλματα ή παραβλέψεις των προμετρήσεων που περιλαμβάνονται στη μελέτη. Επιπλέον, μετά τη νέα τροποποίηση των ανωτέρω διατάξεων της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 1418/1984 από τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου τέταρτου του ν. 3621/2007, οι οποίες, σύμφωνα με το ίδιο αυτό άρθρο, εφαρμόζονται και στις εκκρεμείς, κατά την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του νόμου αυτού (που είναι η 20.12.2007), διαδικασίες ανάθεσης και εκτέλεσης έργων, ρητά ορίζεται ότι, πλέον των ανωτέρω περιπτώσεων, το κονδύλιο των απρόβλεπτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για εργασίες που δεν προβλέπονται μεν από τη σύμβαση, αλλά προκύπτουν κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου και κρίνονται απαραίτητες για την αρτιότητα και λειτουργικότητα αυτού. Η χρήση των απρόβλεπτων για τις εν λόγω εργασίες είναι νόμιμη εφόσον συντρέχουν επιπλέον οι κάτωθι προϋποθέσεις: α) Οι νέες εργασίες δεν προβλέφθηκαν και δεν μπορούσαν αντικειμενικά να προβλεφθούν σύμφωνα με τους κανόνες επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου, παρότι η μελέτη (οριστική ή προμελέτη), με βάση την οποία προσδιορίσθηκε το τεχνικό αντικείμενο του έργου, υπήρξε κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, με την τήρηση των σχετικών προδιαγραφών και β) δεν τροποποιείται με τις χρηματοδοτούμενες από τα απρόβλεπτα εργασίες το «βασικό σχέδιο» του έργου, δηλαδή η όλη κατασκευή καθώς και τα βασικά διακριτά στοιχεία της, όπως προβλέπονται από την αρχική σύμβαση. (βλ. και την Ε.30 με αριθμ.πρωτ.Δ17γ/04/170/ΦΝ380/10.12.2007 εγκύκλιο του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., καθώς και την αιτιολογική έκθεση του ν. 3621/2007). Τούτο δε καθόσον είναι ανεπίτρεπτη η εκ των υστέρων μεταβολή του αντικειμένου του έργου, η οποία δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου (πρβλ. Πρ. VI Τμ. Ελ. Συν. 64/2007, VII Τμ. Ελ. Συν. 128/2008, 84, 163/2009).

Με τις ανωτέρω διατάξεις του ν. 1418/1984 καθορίζεται ο τρόπος διάθεσης του κονδυλίου των απρόβλεπτων δαπανών, με σκοπό την αποτροπή υπέρβασης του προϋπολογισμού των εργασιών και τη διασφάλιση του οικονομικού θεμελίου της σύμβασης. Ειδικότερα, θεσπίζεται ότι με τα απρόβλεπτα καλύπτονται ποσά που δεν ήταν δυνατόν να περιληφθούν στην αρχική σύμβαση διότι προέκυψαν από τη μεταβολή κανονισμών που καθιερώθηκαν ως υποχρεωτικοί μετά την κατάρτισή της (π.χ. εφαρμογή νέου αντισεισμικού κανονισμού) ή κανόνων δικαίου που τέθηκαν σε ισχύ μετά το ως άνω χρονικό σημείο και προκαλούν την υποχρέωση καταβολής πρόσθετων δαπανών σε βάρος κάποιου συμβαλλομένου (π.χ. μεταβολή του συντελεστή Φ.Π.Α. με νέες διατάξεις). Με το ίδιο κονδύλιο καλύπτεται και η δαπάνη των εργασιών που μετά την επιμέτρησή τους κοστολογούνται υψηλότερα, η δε διαφορά τιμής οφείλεται σε προφανή σφάλματα ή παραβλέψεις των προμετρήσεων που περιλαμβάνονται στη μελέτη. Επιπλέον, μετά τη νέα τροποποίηση των ανωτέρω διατάξεων της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 1418/1984 από τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου τέταρτου του ν. 3621/2007, οι οποίες, σύμφωνα με το ίδιο αυτό άρθρο, εφαρμόζονται και στις εκκρεμείς, κατά την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του νόμου αυτού (που είναι η 20.12.2007), διαδικασίες ανάθεσης και εκτέλεσης έργων, ρητά ορίζεται ότι, πλέον των ανωτέρω περιπτώσεων, το κονδύλιο των απρόβλεπτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για εργασίες που δεν προβλέπονται μεν από τη σύμβαση, αλλά προκύπτουν κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου και κρίνονται απαραίτητες για την αρτιότητα και λειτουργικότητα αυτού. Η χρήση των απρόβλεπτων για τις εν λόγω εργασίες είναι νόμιμη εφόσον συντρέχουν επιπλέον οι κάτωθι προϋποθέσεις: α) Οι νέες εργασίες δεν προβλέφθηκαν και δεν μπορούσαν αντικειμενικά να προβλεφθούν σύμφωνα με τους κανόνες επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου, παρότι η μελέτη (οριστική ή προμελέτη), με βάση την οποία προσδιορίσθηκε το τεχνικό αντικείμενο του έργου, υπήρξε κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, με την τήρηση των σχετικών προδιαγραφών και β) δεν τροποποιείται με τις χρηματοδοτούμενες από τα απρόβλεπτα εργασίες το «βασικό σχέδιο» του έργου, δηλαδή η όλη κατασκευή καθώς και τα βασικά διακριτά στοιχεία της, όπως προβλέπονται από την αρχική σύμβαση. (βλ. και την Ε.30 με αριθμ.πρωτ.Δ17γ/04/170/ΦΝ380/10.12.2007 εγκύκλιο του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., καθώς και την αιτιολογική έκθεση του ν. 3621/2007). Τούτο δε καθόσον είναι ανεπίτρεπτη η εκ των υστέρων μεταβολή του αντικειμένου του έργου, η οποία δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου (πρβλ. Πρ. VII Τμ. 128/2008 και VI Τμ. 64/2007).Ειδικότερα, είναι μη νόμιμη η χρήση του κονδυλίου των απρόβλεπτων για την πληρωμή των επιπλέον εργασιών τοποθέτησης μαρμάρου σε τοξωτές βαθμίδες καθώς και της προμήθειας και τοποθέτησης πλαστικών σωλήνων για τη συλλογή και παροχέτευση των ομβρίων υδάτων της επιφάνειας της πλατείας και των παρακείμενων κτιρίων αφού αυτές οι επιπλέον εργασίες μπορούσαν κατά την κοινή πείρα και λογική να είχαν προβλεφθεί κατά την εκπόνηση της μελέτης. Εξάλλου και ο ισχυρισμός της αναδόχου (βλ. σχετικό σημείωμα) ότι δεν νοείται άρτια κατασκευή πλατείας χωρίς την ορθή απορροή των ομβρίων υδάτων οδηγεί στο αυτό συμπέρασμα ενώ, περαιτέρω, τόσο οι επενδύσεις με μάρμαρο των τοξωτών βαθμίδων όσο και η προμήθεια σωλήνων δεν εμπίπτουν στην έννοια των εσφαλμένων προμετρήσεων αλλά συνιστούν νέες εργασίες, οι οποίες κρίνονται απαραίτητες για την αρτιότητα του έργου, πλην όμως, όπως είναι προφανές δεν οφείλονται σε απρόβλεπτα περιστατικά αλλά θα μπορούσαν να περιληφθούν στην αρχική μελέτη αν αυτή ήταν πλήρης και ακριβής.

Αίτηση ανάκλησης πράξης. Με τις προμνησθείσες διατάξεις ( αρθρο 8 ν.1418/1984) ρυθμίζεται ο τρόπος διάθεσης του κονδυλίου των απρόβλεπτων δαπανών της εργολαβικής σύμβασης, με σκοπό την αποτροπή υπέρβασης του προϋπολογισμού του έργου και τη διασφάλιση του οικονομικού θεμελίου της σύμβασης. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι με τα απρόβλεπτα καλύπτονται κατ’ αρχήν δαπάνες, οι οποίες δεν είχαν περιληφθεί στην αρχική σύμβαση, είτε διότι προέκυψαν από τη μεταβολή των κανονισμών και κανόνων που διέπουν την κατασκευή του έργου μετά την κατάρτιση της σύμβασης αυτής, όπως συμβαίνει λ.χ. στην περίπτωση καθιέρωσης ως υποχρεωτικού νέου αντισεισμικού κανονισμού ή αλλαγής του συντελεστή του Φ.Π.Α. διαρκούσης της εκτέλεσης του έργου, είτε εξαιτίας σφαλμάτων της μελέτης, όσον αφορά τις απαιτούμενες ποσότητες των προβλεπόμενων από τη σύμβαση εργασιών. Περαιτέρω, μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 3621/2007, το ίδιο κονδύλιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για συμπληρωματικές εργασίες, απαραίτητες για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου, τούτο, όμως, υπό τη διπλή προϋπόθεση αφενός οι εργασίες αυτές να μην μπορούσαν αντικειμενικώς να προβλεφθούν, παρά το ότι η μελέτη, με την οποία προσδιορίσθηκε το τεχνικό αντικείμενο του έργου, ήταν στο μέτρο του δυνατού πλήρης και ακριβής και για την εκπόνησή της είχαν τηρηθεί οι σχετικές προδιαγραφές, αφετέρου να μην τροποποιείται με τις χρηματοδοτούμενες από τα απρόβλεπτα εργασίες το «βασικό σχέδιο» του έργου, η όλη κατασκευή, δηλαδή, και τα διακριτά της στοιχεία, όπως προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση, εφόσον, διαφορετικά, θα επρόκειτο για ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή του τεχνικού αντικειμένου του έργου, η οποία δεν ήταν γνωστή στους ενδιαφερόμενους για τη ανάληψή του εργολήπτες και δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης ανάδοχου. Κατά δε τα λοιπά, εξακολουθεί να ισχύει η διάταξη του άρθρου 43 παρ. 2 του π.δ/τος 609/1985, η οποία απαιτεί τη σύνταξη Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών (ΑΠΕ) για τη ανάλωση του κονδυλίου των απροβλέπτων, χωρίς, ωστόσο, τον τιθέμενο από την τελευταία αυτή διάταξη περιορισμό να μην περιλαμβάνει ο εν λόγω ΑΠΕ συμπληρωματικές εργασίες, αφού, όπως προεκτέθηκε, η επελθούσα με το ν. 3621/2007 μεταβολή, η οποία καταλαμβάνει και τις εκκρεμείς κατά την έναρξη εφαρμογής του διαδικασίες ανάθεσης και εκτέλεσης έργων, συνίστατο ακριβώς στο επιτρεπτό της διάθεσης των απροβλέπτων και για τέτοιες εργασίες (βλ. την αιτιολογική έκθεση του νόμου αυτού και Πρ. VII Τμ. 84/2009 και IV Τμ. 204/2009). …Ο ως άνω λόγος ανάκλησης, όμως, δεν ευσταθεί, δοθέντος ότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, όταν το κονδύλιο των απροβλέπτων διατίθεται, όχι σε συμμόρφωση με επιγενόμενους κανονισμούς και κανόνες ή προς επανόρθωση σφαλμάτων σχετικά με τις ποσότητες των αρχικά προβλεπόμενων εργασιών, αλλά για την προσθήκη νέων εργασιών, όπως οι επίμαχες, απαιτείται οι επιπλέον εργασίες να μην ήταν εξ αντικειμένου δυνατόν να ληφθούν εγκαίρως υπόψη και να συμπεριληφθούν στο τεχνικό αντικείμενο του έργου, οι δε αναφερόμενες στην πληρότητα της μελέτης προδιαγραφές είναι προφανώς εκείνες που, κατά την επιστήμη και της τέχνη, πρέπει να τηρηθούν για το άρτιο της κατασκευής, και όχι αυτές με βάση τις οποίες κάθε Αναθέτουσα Αρχή προβαίνει στις αναθέσεις των έργων της. Αντιθέτως, βάσιμος παρίσταται ο λόγος ανάκλησης, με τον οποίον υποστηρίζεται ότι νομίμως ανατέθηκαν οι εργασίες της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του ελεγχόμενου έργου. Τούτο διότι … με συνέπεια, ως εκ της αιφνίδιας και άνευ υπαιτιότητας του Οργανισμού μεταβολής των τεχνικών παραδοχών με βάση τις οποίες είχε εκπονηθεί η μελέτη, να στοιχειοθετείται εν προκειμένω απρόβλεπτη περίσταση που δικαιολογεί κατά νόμο τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Αίτηση  ανάκληση της 13/2013 πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην 2η Υπηρεσία Επιτρόπου στο Νομό .....Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. IV), το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, δοθέντος ότι η ανάγκη της εκτέλεσης των περιλαμβανόμενων σ’ αυτή εργασιών υπό στοιχ. α - ιε, ιζ και ιη (βλ. ανωτέρω σκέψη V) δεν ανέκυψε λόγω της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης. Ειδικότερα, τόσο οι υψομετρικές διαφορές ανάμεσα στο υπάρχον οδόστρωμα και στις στάθμες εισόδου των κτιρίων όσο και η ύπαρξη τσιμεντοστρώσεων στο υπέδαφος της περιοχής αποτελούσαν γνωστές συνθήκες κατά τη δημοπράτηση  του έργου. Ως εκ τούτου τόσο η μεταβολή της κλίσης του οδοστρώματος που προκλήθηκε από τις εργασίες της ανάπλασης καθώς και η συνεπεία αυτής μη ομαλή απορροή των όμβριων υδάτων, αποτελούν τεχνικά ζητήματα που μπορούσαν και θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν από τη μελέτη του έργου αν κατά τη σύνταξή της είχε επιδειχθεί η δέουσα επιμέλεια. Η έλλειψη δε οιασδήποτε πρόβλεψης για εκτέλεση εργασιών που αποβλέπουν στην ομαλή απορροή των όμβριων υδάτων, καθιστά τις ήδη ελεγχόμενες εργασίες που κατατείνουν στην επίτευξη ενός διαφορετικού αποτελέσματος από αυτό της αρχικής σύμβασης που είχε ως αντικείμενο την ανάπλαση, νέες εργασίες, που εκτελούνται κατ’ επέκταση του αρχικού συμβατικού αντικειμένου και όχι εργασίες που συνάπτονται με το αρχικό έργο και επιβάλλονται ενόψει της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από τους ισχυρισμούς του αιτούντος, στο πλαίσιο της εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης του έργου τοποθετήθηκαν τα αρχικώς επιλεγέντα με την μελέτη φωτιστικά σώματα τύπου «....A», τα οποία, όμως, προκαλούσαν υπερβολική φωτορύπανση. Κατόπιν δε των έντονων διαμαρτυριών των κατοίκων της περιοχής, με την ελεγχόμενη σύμβαση προβλέφθηκε η αντικατάστασή τους με φωτιστικά σώματα τύπου «...». Ενόψει αυτών και οι εργασίες αυτές είναι μη νόμιμες, διότι συνιστούν νέο έργο, δεδομένου ότι οι αντίστοιχες εργασίες που προβλέφθηκαν στην αρχική σύμβαση έχουν ολοκληρωθεί. Ως εκ τούτου, η επίκληση από τον αιτούντα Δήμο απρόβλεπτης περίστασης που συνίσταται στο γεγονός ότι εξαιτίας της μεταβολής της χρήσης της περιοχής της ανάπλασης από εμπορική σε οικιστική δημιουργήθηκε ανάγκη αντικατάστασης των συστημάτων φωτισμού, παρίσταται αλυσιτελής.(..)Απορρίπτει την αίτηση του Δήμου .... για ανάκληση της 13/2013 

Δεν θεωρούνται συμπληρωματικές οι εργασίες που αφορούν στην επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου ή στη βελτίωση της ποιότητάς του με ανώτερα ποιοτικώς υλικά ή με μεθόδους μη προδιαγραφόμενες στα οικεία συμβατικά τεύχη διότι είναι ανεπίτρεπτη η εκ των υστέρων μεταβολή του αντικειμένου του έργου καθόσον δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας αναδείξεως αναδόχου (Αποφάσεις Τμήματος Μείζονος - Επταμελούς Σύνθεσης 3205/2011, 3030/2011, Απόφαση VI Τμήματος 2069/2010, Πράξεις VI Τμήματος 108/2007, 232/2006, 216/2006, 197/2006, 192/2006, 98/2006). Οι ως άνω διατάξεις, λόγω του εξαιρετικού χαρακτήρα τους, πρέπει να ερμηνεύονται στενά, το δε βάρος αποδείξεως της συνδρομής των έκτακτων και απρόβλεπτων περιστάσεων φέρει η αναθέτουσα αρχή (Δ.Ε.Ε. στην υπόθεση C-601/10, Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ελληνικής Δημοκρατίας). Ως απρόβλεπτες περιστάσεις νοούνται αιφνίδια πραγματικά γεγονότα, τα οποία δεν ανάγονται στο χρόνο καταρτίσεως της αρχικής συμβάσεως και τα οποία, παρότι η μελέτη (οριστική ή προμελέτη), με βάση την οποία προσδιορίσθηκε το τεχνικό αντικείμενο του έργου, υπήρξε κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής ώστε να ενταχθούν στο αρχικό έργο και την ήδη συναφθείσα σύμβαση (Απόφαση Τμήματος Μείζονος – Επταμελούς Σύνθεσης 3205/2011, Αποφάσεις VI Τμήματος 2726/2010, 2506/2009, 1780/2009, Πράξεις VI Τμήματος 52/2007, 106/2003). Η απόφαση του αρμοδίου οργάνου περί προσφυγής στην εξαιρετική αυτή διαδικασία της απευθείας αναθέσεως μέσω καταρτίσεως συμπληρωματικής συμβάσεως, ως εκ της φύσεώς της, πρέπει να είναι ειδικώς και επαρκώς αιτιολογημένη, προκειμένου να καθίσταται εφικτός ο έλεγχος της συνδρομής των αναγκαίων για την κατάρτισή της προϋποθέσεων (Αποφάσεις VI Τμήματος 2066/2010, 286/2010, 285/2010, 136/2010). Τέλος, με το ποσό του κονδυλίου των απροβλέπτων της αρχικής συμβάσεως δύνανται να καλυφθούν εργασίες, οι οποίες προκύπτουν από τη μεταβολή του νομοθετικού πλαισίου, η οποία λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια εκτελέσεως και επιβάλλει αναγκαστικές τροποποιήσεις στο σχεδιασμό του αρχικού έργου, εργασίες, οι οποίες προκύπτουν από απαιτήσεις της κατασκευής και κρίνονται απαραίτητες για την αρτιότητα του έργου, καθώς και διαφορές, οι οποίες προκύπτουν στις ποσότητες των εργασιών που πρέπει να εκτελεσθούν και οφείλονται σε προφανείς παραλείψεις ή σε σφάλματα των προμετρήσεων (Αποφάσεις VI Τμήματος 792/2011, 791/2011).

Επέκταση ΧΥΤΑ...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων φέρεται ότι κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση, δεν δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.  Και τούτο, πρωτίστως διότι, προϋπόθεση για τη νόμιμη ανάθεση συμπληρωματικών εργασιών, κατά το άρθρο 57 της Κωδικοποίησης της Νομοθεσίας Δημοσίων Έργων, αποτελεί οι συμπληρωματικές εργασίες να κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων «κατά την εκτέλεση του έργου», επομένως, κρίσιμος χρόνος για τη συνδρομή των απρόβλεπτων περιστάσεων είναι ο χρόνος ανάθεσης της αρχικής σύμβασης, όπως προσδιορίζεται από την ημερομηνία της σχετικής κατακυρωτικής απόφασης.  Εντούτοις, στην προκειμένη περίπτωση, οι ζημίες στον ΧΥΤΑ … από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν την περιοχή στις 21-22.10.2016 (η συνδρομή των οποίων διαπιστώθηκε από τις αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας που αναφέρονται στην Αιτιολογική Έκθεση και δεν αμφισβητούνται), προκλήθηκαν και διαπιστώθηκαν σε χρόνο πριν από την ανάθεση της από 15.6.2017 αρχικής σύμβασης, η οποία κατακυρώθηκε στον ανάδοχο με την 21/10.2.2017 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής (βλ. την προαναφερθείσα 114/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου).  Περαιτέρω, η αναθέτουσα αρχή επικαλείται μεν την επέλευση ακραίων καιρικών φαινομένων την 1.12.2017 (η συνδρομή των οποίων διαπιστώθηκε από τις αποφάσεις που αναφέρονται στην Αιτιολογική Έκθεση του Α.Π.Ε. και δεν αμφισβητούνται), ήτοι σε χρόνο κατά την εκτέλεση της εργολαβίας, πλην όμως δεν συνδέει την επέλευση των φαινομένων αυτών με συγκεκριμένες ζημίες, στην αποκατάσταση των οποίων αποσκοπούν οι εργασίες που ήδη περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση (δηλαδή δεν προκύπτει ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των απρόβλεπτων περιστάσεων και των ανατιθέμενων εργασιών). 

ΕΡΓΑ.Με δεδομένα αυτά, το ως άνω χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν προκύπτει αφορά σε δαπάνη άνω του ποσού των 5.000,00 ευρώ, αυτοτελώς προερχόμενη από την παράταση, ενώ η δαπάνη που προήλθε από την αύξηση του συντελεστή Φ.Π.Α., ανεξαρτήτως του ότι έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της πρώτης παράτασης του έργου και όχι της δεύτερης παράτασης για τη νομιμότητα της οποίας διαφωνεί η Επίτροπος, σε κάθε περίπτωση, δεν οδηγεί σε αύξηση της συμβατικής δαπάνης που καταβάλλεται λόγω της χορηγηθείσας παράτασης, καθόσον η μεταβολή του συντελεστή Φ.Π.Α., οφειλόμενη στην εφαρμογή νέου κανονιστικού πλαισίου που τέθηκε σε ισχύ μετά την υπογραφή της συμβάσεως, καλύπτεται από το κονδύλιο των απρόβλεπτων δαπανών της σύμβασης (απόφ. 64/2007 VI Τμ. Ελ. Συν.). Συνεπώς, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το ως άνω χρηματικό ένταλμα πληρωμής που αφορά στην πληρωμή του 4ου λογαριασμού της άνω σύμβασης, δεν υπόκειται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Κατασκευή και επέκταση αντιπλημμυρικών οχετών- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: Ως προς τις εργασίες κατασκευής του νέου τεχνικού μήκους 10μ. ίδιας διατομής με πτερυγότοιχους εκατέρωθεν μήκους 5μ. στη νότια πλευρά στην απόληξη του κατασκευασμένου αντιπλημμυρικού αγωγού, το οποίο θα αντικαταστήσει το ήδη υφιστάμενο τεχνικό, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι η ένταξη των εργασιών αυτών στο αντικείμενο του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθόσον αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Έκθεση - Περιγραφή και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε στην κατασκευή - επέκταση αντιπλημμυρικού οχετού καθαρής διατομής 2,00Χ2,00μ. με απόληξη στο χείμαρρο …, και όχι στην κατασκευή νέου τεχνικού, όπως επιχειρείται με τις εν λόγω εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Επομένως, κατά τούτο, με την ελεγχόμενη σύμβαση ανατίθεται αντικείμενο που εκουσίως είχε παραλειφθεί από τις εργασίες της αρχικής εργολαβίας, οι δε εργασίες της δεν ολοκληρώνουν αλλά επεκτείνουν το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, κατά παράβαση των νόμιμων προϋποθέσεων σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. Ε.Σ. VI Tμ. 122/2020, 847/2017, πρβλ. Ε΄ Κλ. 906, 337/2019). Σε κάθε δε περίπτωση δεν αιτιολογείται εν προκειμένω η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων. (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης και ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής, κατά τα ανωτέρω εκτιθέμενα.

Υποχρέωση καταβολής ειδικού τέλους υπέρ ΟΤΑ, «πράσινου τέλους» και αναλογικών μισθωμάτων, σε περίπτωση ιδιοχρησιμοποίησης αδρανών υλικών που παράγονται σε μισθωμένο δημόσιο λατομείο.(...)Η εταιρεία που μισθώνει και εκμεταλλεύεται δημόσιο λατομείο, δυνάμει σύμβασης που σύναψε με ανάδοχο κατασκευής έργου, το οποίο ανατέθηκε από το Δημόσιο με Σύμβαση Παραχώρησης η οποία κυρώθηκε με το ν. 3621/2007, και εκτελεί εργασίες παραγωγής σκυροδέματος για το Έργο αυτό, μέσα σε αυτοτελή εγκατάστασή της, με πρώτη ύλη αδρανή υλικά μεταφερόμενα, με δελτίο αποστολής, από το λατομείο της, για τα οποία δεν εκδίδονται τιμολόγια, δεν υποχρεούται στην καταβολή του ειδικού τέλους υπέρ Ο.Τ.Α, του άρθρου 19 ν. 1428/1984 (πλειοψ.). Επίσης δεν υποχρεούται σε καταβολή του «πράσινου τέλους», του άρθρου 183 τταρ. 5 ν. 4001/2011 (ομόφ.). Αντίθετα, υποχρεούται στην καταβολή αναλογικών μισθωμάτων, όπως τα τελευταία έχουν ορισθεί στο μισθωτήριο συμβόλαιο (ομόφ.)

Συμπληρωματικές εργασίες που δεν αποδείχθηκε ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων.