Δημόσια έργα.Τροποποίηση μελέτης.Από τις προπαρατεθείσες διατάξεις συνάγεται ότι για την κατασκευή δημοσίων ή δημοτικών έργων απαιτείται προηγουμένως η εκπόνηση μελέτης, με την οποία εκτιμάται το είδος των απαιτούμενων για την εκτέλεση του έργου εργασιών και υλικών και οι ποσότητες αυτών, τα στοιχεία δε αυτά συνιστούν την τεχνική του περιγραφή, βάσει της οποίας εξάγεται τελικά η προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτού. Εξάλλου, ο προσδιορισμός του οικονομικού αντικειμένου του έργου και ιδίως ο προϋπολογισμός της μελέτης, αποτελεί πρόκριμμα, για την επιλογή του κατάλληλου για την άρτια κατασκευή του, αναδόχου, κυρίως δια του προσδιορισμού της τάξης του εργοληπτικού του πτυχίου ανά κατηγορία εργασιών, σε συνδυασμό με την αρχή του ελεύθερου ανταγωνισμού και της ισότιμης πρόσβασης στις σχετικές διαδικασίες. Από αυτά παρέπεται ότι η ουσιώδης μεταβολή των συνθηκών ή των δεδομένων εκτέλεσης δημοσίου ή δημοτικού έργου, αμέσως μετά τη δημοπράτησή του και την υπογραφή της οικείας σύμβασης, αποτελεί καταρχήν λόγο τροποποίησης της οικείας μελέτης, τηρούμενης της ειδικής διαδικασίας, εφόσον δε η μεταβολή αυτή μεταλλάσσει κατ’ ουσίαν το φυσικό αντικείμενο του έργου, διότι συνεπάγεται είτε την υπερβολική αύξηση της ποσότητας των εργασιών είτε την εκτέλεση εργασιών που δεν είχαν συμπεριληφθεί στην αρχική μελέτη, εφόσον με αυτή λήφθηκαν υπόψη διαφορετικά δεδομένα, απαιτείται η σύνταξη νέας μελέτης, δοθέντος ότι στην οριακή αυτή περίπτωση προκύπτει νέο έργο με διαφορετικά τεχνικά χαρακτηριστικά, και, συνεπώς, διαφορετικού οικονομικού αντικειμένου.

Διαγωνισμός για την ανάθεση της εκπονήσεως μελέτης. Αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά της απόρριψης της προσφοράς της αιτούσας. Ενόψει τούτου, απεκλείσθη η αιτούσα για τον λόγο ότι στην οικονομική προσφορά της αναγράφεται μόνον η συνολική προσφερόμενη τιμή για την συγκεκριμένη κατηγορία μελέτης και όχι οι επί μέρους προσφερόμενες τιμές μονάδος. Ο αποκλεισμός για τον λόγο αυτό φαίνεται να είναι σύμφωνος με τις παρατιθέμενες σε προηγούμενες σκέψεις διατάξεις που διέπουν τον διαγωνισμό, δεν πιθανολογούνται δε, ως εκ τούτου, σοβαρώς ως βάσιμοι οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί της αιτούσης, ούτε οι περαιτέρω ισχυρισμοί της ότι η προσφορά της έπρεπε να γίνει δεκτή σύμφωνα με μεταγενέστερη της προκηρύξεως εγκύκλιο (Ε1/22.1.2007), κατά την οποία δεν απαιτείται η προσφορά τιμών ανά μονάδα φυσικού αντικειμένου, αλλά αρκεί η προσφορά ποσοστού έκπτωσης ανά κατηγορία μελέτης. Συνεπώς, πρέπει να απορριφθεί η υπό κρίση αίτηση και να γίνει δεκτή η ασκηθείσα παρέμβαση.

«Οι μελέτες των έργων και παροχής υπηρεσιών και τα τεύχη δημόσιου διαγωνισμού ανάθεσης μελετών ή παροχής υπηρεσιών του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ 42 Α΄) των Δήμων, των Κοινοτήτων και των κάθε είδους Συνδέσμων τους συντάσσονται και θεωρούνται από την τεχνική υπηρεσία τους και, αν δεν υπάρχει τέτοια υπηρεσία ή αυτή αδυνατεί, από την Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων (Τ.Υ.Δ.Κ.). Οι μελέτες των έργων και παροχής υπηρεσιών και τα τεύχη δημόσιου διαγωνισμού ανάθεσης μελετών ή παροχής υπηρεσιών του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ 42 Α΄) των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου των Δήμων ή Κοινοτήτων, των ιδρυμάτων τους και των δημοτικών και κοινοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης - αποχέτευσης του ν. 1069/1980 (ΦΕΚ 191 Α΄) και του ν. 890/1979 (ΦΕΚ 80 Α΄) συντάσσονται και θεωρούνται από την τεχνική υπηρεσία τους και, αν δεν υπάρχει τέτοια υπηρεσία ή αυτή αδυνατεί, από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου ή της Κοινότητας που τα έχει συστήσει. Στην περίπτωση που η τελευταία αυτή υπηρεσία δεν υπάρχει, η σύνταξη και η θεώρηση γίνεται από την Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων (Τ.Υ.Δ.Κ.). Αν η Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων (Τ.Υ.Δ.Κ.) αδυνατεί να συντάξει τη μελέτη, αδυναμία που βεβαιώνεται από τον Προϊστάμενό της, επιτρέπεται με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση της Προϊσταμένης Αρχής η ανάθεση εκπόνησης μελετών πάσης φύσης σε ιδιώτες μελετητές και ιδιωτικά γραφεία μελετών σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.

Ειδικά δε στην περίπτωση, κατά την οποία πρόκειται για μελέτη που ανατίθεται σ’ ένα και τελικό στάδιο, χωρίς τη μεσολάβηση ενδιάμεσου σταδίου (π.χ προμελέτης), ως συμβατική αμοιβή, που αποτελεί τη βάση προϋπολογισμού της τελικώς καταβληθησόμενης αμοιβής του μελετητή, νοείται εκείνη που προκύπτει από τον προϋπολογισμό που υποβάλλεται για πρώτη φορά στην αρμόδια υπηρεσία του εργοδότη και που αφορά τον ακριβή προσδιορισμό του συμβατικού αντικειμένου (βλ. και την ΔΕ6678/1.9.1981 γνωμοδότηση της αρμόδιας Γνωμοδοτικής Επιτροπής Μελετών άρθρ. 5 ν. 716/1977 και Πρακτικά VII Τμ. 1ης Συν./8.1.2008, Πρ. 279/2008). Τέλος, από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι συγκριτικός πίνακας συντάσσεται και για κάθε αναπροσαρμογή της αμοιβής της μελέτης, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 11 παράγραφος 7 του ν. 716/1977 (ΦΕΚ Α΄ 295), στον οποίο εμφανίζονται οι αυξομοιώσεις των ποσοτήτων των εργασιών και προσδιορίζεται η αξία αυτών, χωρίς να απαιτείται να συμπεριληφθούν σε συμπληρωματική σύμβαση. Η υποβολή του εν λόγω συγκριτικού πίνακα στην αρμόδια υπηρεσία του εργοδότη το πρώτον, στα πλαίσια σύμβασης με αντικείμενο την εκπόνηση πολεοδομικής μελέτης σε ένα και τελικό στάδιο, χωρίς την υποβολή προμελέτης, και η έγκρισή του από αυτήν προσδιορίζει τη συμβατική αμοιβή, η οποία δύναται να διαφέρει από την προεκτιμώμενη και επί της οποίας θα υπολογιστεί και η τελικώς καταβληθησόμενη στο μελετητή αμοιβή, κατά τα προαναφερθέντα.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Ανάθεση - Διαδικασία:Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Δήμο σε εργαστήριο (ν.π.ι.δ.), ήπιων μορφών ενέργειας και προστασίας του περιβάλλοντος, συνδεδεμένο με Τ.Ε.Ι. για την εκτέλεση της σύμβασης «Υποστήριξη υπηρεσιών Δήμου .. για το σχεδιασμό βιοκλιματικών παρεμβάσεων», καθόσον το αντικείμενο της ανατεθείσας σύμβασης αποτελεί μελέτη, για την ανάθεση της οποίας δεν τηρήθηκε η νόμιμη διαδικασία του ν. 3316/2005, ενώ η προσκομισθείσα βεβαίωση περί αδυναμίας εκπόνησης της μελέτης από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου δεν φέρει αριθμό πρωτοκόλλου και δεν δύναται να διακριβωθεί το χρονικό σημείο κατά το οποίο συντάχθηκε.

Επειδή από την περιγραφή των εργασιών, όπως αυτές αναφέρονται αναλυτικά στο Τιμολόγιο Μελέτης της παρούσης σύμβασης, αποδεικνύεται, χωρίς καμία αμφιβολία, ότι, οι συγκεκριμένες εργασίες δεν απαιτούσαν ειδικές τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες και ως εκ τούτου δε μπορούν να χαρακτηριστούν ως δημόσιο έργο, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 1, παρ. 3 του ν. 3669/2008, θεωρούμε ότι δε δύναται να εκδοθεί χρηματικό ένταλμα για την πληρωμή των λογαριασμών των ανωτέρω έργων κατά το μέρος που αυτοί αφορούν Γ.Ε. και Ο.Ε..

Εργασίες πυροπροστασίας...Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι από τα προσκομιζόμενα στοιχεία δεν προκύπτει ότι η μελέτη πυροπροστασίας, βάσει της οποίας προσδιορίστηκε το τεχνικό αντικείμενο του ελεγχόμενου έργου, υπήρξε σύμφωνη με τις ισχύουσες κατά το χρόνο δημοπράτησης διατάξεις.  Ειδικότερα, μετά την εκπόνηση και έγκριση της μελέτης αυτής στις 25.5.2011, η νομοθεσία στην οποία υπάγονται οι κρίσιμες εγκαταστάσεις, ήτοι  η Πυροσβεστική Διάταξη 3/1981, τροποποιήθηκε επανειλημμένως (βλ. τις Πυροσβεστικές Διατάξεις 14/2014, 15/2014 και 16/2015), χωρίς να προκύπτει ότι η μελέτη προσαρμόστηκε στις νέες προδιαγραφές πυρασφάλειας.  Προς διευκρίνιση του τεχνικού αυτού ζητήματος, με την ανωτέρω 228/2020  απόφαση του Τμήματος τούτου, ζητήθηκε η προσκόμιση βεβαίωσης της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ότι η ως άνω μελέτη εξακολουθεί να καλύπτει τις ισχύουσες κατά το χρόνο δημοπράτησης προδιαγραφές πυροπροστασίας, η οποία ωστόσο δεν προσκομίστηκε.Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη ότι στους επικαλούμενους όρους της Ειδικής Συγγραφής Υποχρεώσεων προβλέπεται μόνο ότι «22.10. Ο ανάδοχος υποχρεούται μετά το πέρας  των εργασιών να προσκομίσει χωρίς επιπλέον αποζημίωση… β) Υπεύθυνη Δήλωση από Ηλεκτρολόγο ή Μηχανολόγο Μηχανικό προς την Πυροσβεστική Υπηρεσία μαζί με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την αδειοδότηση του κτιρίου από άποψη Πυρασφάλειας», χωρίς η έκδοση του εν λόγω πιστοποιητικού να αποτελεί όρο για την παραλαβή του έργου και χωρίς να προβλέπεται η εκτέλεση από τον ανάδοχο χωρίς επιπλέον αμοιβή των πρόσθετων εργασιών που τυχόν απαιτηθούν από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, το Τμήμα κρίνει αβάσιμους τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς.   Επομένως, η ως άνω αναδειχθείσα πλημμέλεια είναι βάσιμη, κωλυομένης για το λόγο αυτό της υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.Περαιτέρω, με την προσβαλλόμενη Πράξη κρίθηκε ότι δεν αιτιολογήθηκε επαρκώς από την αναθέτουσα αρχή η χρονική απόκλιση μεταξύ της έγκρισης της μελέτης πυροπροστασίας από την πυροσβεστική υπηρεσία (2011) και της δημοπράτησης του έργου (2018).  Εντούτοις, η αναδειχθείσα χρονική απόσταση δεν συσχετίζεται με συγκεκριμένη πλημμέλεια της διαδικασίας, η οποία θα μπορούσε να αρθεί σε περίπτωση που η καθυστέρηση κρινόταν δικαιολογημένη.   Κατά τούτο, η κρίση αυτή προβάλλεται αορίστως και δεν δύναται να αποτελέσει κώλυμα για την υπογραφή της σύμβασης, επομένως παρέλκει η εξέταση των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του αιτούντος, με τους οποίους η καθυστέρηση στη δημοπράτηση του έργου αποδίδεται σε έλλειψη πιστώσεων, αλλά και στη διοικητική δυσλειτουργία του Ε.Κ.Π.Α. κατά το χρονικό διάστημα 2013-2015 εξαιτίας της θέσης σε διαθεσιμότητα μέρους των υπαλλήλων του. Ακολούθως, στην προσβαλλόμενη Πράξη αναδεικνύεται ως ουσιώδης πλημμέλεια το γεγονός ότι για την κατάστρωση του προϋπολογισμού του έργου χρησιμοποιήθηκαν οι τιμές του τιμολογίου Η/Μ εργασιών Δ΄ τριμήνου 2009, οι οποίες δεν αποδεικνύεται ότι ήταν οι πλησιέστερες στα στοιχεία κόστους κατά το χρόνο δημοπράτησης, καθόσον υπήρξε και μεταγενέστερο τιμολόγιο για Η/Μ εργασίες έτους 2012.  Συμπληρωματικά αναφέρεται ότι, κατά παράβαση της αρχής της οικονομικότητας, ο προϋπολογισμός περιλαμβάνει εργασίες και υλικά, που δεν είναι δυνατό να συσχετιστούν με ό,τι περιγράφεται, ως προτεινόμενη εργασία, στην τεχνική περιγραφή του έργου εγκατάστασης συστημάτων πυροπροστασίας. Εντούτοις, στην προσβαλλόμενη Πράξη δεν προσδιορίζονται οι εργασίες και τα υλικά που δεν είναι δυνατόν να συσχετιστούν με την τεχνική περιγραφή του έργου, επιπλέον δε, δεν προσδιορίζονται τα είδη στα οποία χρησιμοποιήθηκαν οι φερόμενες ως εσφαλμένες τιμές ούτε η επίδραση των εσφαλμένων αυτών τιμών στη διαγωνιστική διαδικασία (π.χ. ανάθεση σε τιμή υψηλότερη εκείνης που προβλέπεται στο νόμιμο τιμολόγιο, ή αντιθέτως χρήση τιμών τόσο χαμηλών που οδήγησαν σε περιορισμό του ανταγωνισμού).  Κατ’ ακολουθίαν, η κρίση αυτή προβάλλεται αορίστως και δεν δύναται να αποτελέσει κώλυμα για την υπογραφή της σύμβασης, παρέλκει δε η εξέταση των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του αιτούντος.

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.Μ.Ε.Σ./1648/2020

Καθορισμός ορίου προϋπολογισμού δαπάνης μελετών έργων και υπηρεσιών των Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού, των Συνδέσμων τους, των Νομικών τους Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, των Ιδρυμάτων τους και των ΔΕΥΑ του ν. 1069/1980 και του ν. 890/1979, πέραν του οποίου απαιτείται θεώρηση από την αρμόδια τεχνική υπηρεσία ύστερα από γνώμη τεχνικού συμβουλίου. (Καταργήθηκε με την αριθμ.20867/2016, ΦΕΚ 1941/Β/29.6.2016)

Από τις διατάξεις του άρθρου 223 του π.δ.696/1974, του άρθρου 2 παρ.2 και του άρθρου 5 παρ.2 του ν.3316/2005 και του άρθρου 209 του ν.3463/2006 ,προκύπτει ότι για την ανάθεση προκαταρτικής μελέτης, για λογαριασμό των δήμων, στην έννοια της οποίας εμπίπτουν και οι αρχιτεκτονικές μελέτες κτηριακών εγκαταστάσεων, εφόσον αυτή ανατίθεται σε ιδιαίτερο ξεχωριστό στάδιο από τα υπόλοιπα στάδια μελετών, απαιτείται η προηγούμενη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού με προκήρυξη, προκειμένου μέσα από τη διαδικασία αυτή να διασφαλίζονται οι αρχές της διαφάνειας, του ελεύθερου και υγιούς ανταγωνισμού, της ελεύθερης πρόσβασης των ενδιαφερομένων σε αυτήν και της ίσης μεταχείρισης τους να επιλεγεί ο καταλληλότερος ανάδοχος. Κατ' εξαίρεση, είναι επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση μελετητικών εργασιών μόνο στις περιπτώσεις για τις οποίες αυτή η δυνατότητα παρέχεται ρητά. Ειδικότερα, είναι επιτρεπτή με απόφαση της δημαρχιακής επιτροπής ή του κοινοτικού συμβουλίου η απευθείας ανάθεση του συνόλου των μελετητικών εργασιών κτηριακών έργων (προκαταρτικής μελέτης, προμελέτης, οριστικής μελέτης και μελέτης εφαρμογής), εφόσον προηγουμένως έχει προεκτιμηθεί η αμοιβή όλων των ανατιθέμενων ως άνω σταδίων της μελέτης αυτής και δεν υπερβαίνει σε ποσοστό το 30% του ανώτατου ορίου αμοιβής μελετητικού πτυχίου Α' τάξης. Κατά συνέπεια, σε περίπτωση που ανατίθεται η εκπόνηση αποκλειστικά και μόνο του σταδίου της προκαταρτικής μελέτης, αυτή πρέπει να γίνει μόνο εφόσον προηγηθεί σχετική ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 5 και 6 του ν. 3316/2005 περί μελετών, τυχόν δε απευθείας ανάθεση αυτής, κατά παράβαση των ως άνω διατάξεων, καθιστά τη σχετική δαπάνη μη νόμιμη.

Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι ο ανάδοχος δεν δύναται, κατ’ αρχήν, να προβεί σε τροποποιήσεις ως προς την μορφή του έργου, την ποιότητα, το είδος ή την ποσότητα των εργασιών, όπως αυτά ορίζονται στη σύμβαση, χωρίς προηγούμενη έγγραφη εντολή του κυρίου του έργου και προηγούμενη σύνταξη και έγκριση συγκριτικού πίνακα και, εφ’ όσον απαιτείται, πρωτοκόλλου κανονισμού τιμών μονάδος νέων εργασιών, καθώς και ότι ο ανάδοχος δεν δικαιούται αποζημιώσεως για μεταβολές στο έργο, οι οποίες έγιναν χωρίς προηγούμενη έγγραφη εντολή, έστω και αν αυτές βελτιώνουν το έργο. Επομένως, η σύνταξη και έγκριση του συγκριτικού πίνακα και του πρωτοκόλλου κανονισμού τιμής μονάδος νέων εργασιών πρέπει, κανονικώς, να προηγούνται της εκτελέσεως των νέων εργασιών. Από τις ίδιες διατάξεις, όμως, δεν αποκλείεται νέες εργασίες που εκτελέσθηκαν χωρίς έγγραφη διαταγή και χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του επείγοντος να κριθούν από τα αρμόδια όργανα του κυρίου του έργου ως αναγκαίες, οπότε οι εργασίες αυτές νομιμοποιούνται δια της εκ των υστέρων συντάξεως και εγκρίσεως συγκριτικού πίνακα και πρωτοκόλλου καθορισμού τιμής μονάδος νέων εργασιών (βλ. Σ.τ.Ε. 4162/1997 επταμ., 3306/1997 επταμ.).