Προμήθεια διαφόρων οχημάτων, μηχανημάτων έργων και μηχανημάτων καθαριότητας(...)	Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτουν τα εξής: α) Η προμήθεια κρατικών επιβατικών αυτοκινήτων, που μπορεί να πραγματοποιηθεί νομίμως και από το ελεύθερο εμπόριο, πρέπει να αφορά σε αυτοκίνητα που πληρούν, ανάλογα με την υπηρεσία για την οποία προορίζονται, τις προδιαγραφές του άρθρου 5 της Κ.Υ.Α. 129/2534/20.1.2010 (κυβισμός, όριο εκπομπής CO2, κατανάλωση βενζίνης, τιμή). Ειδικότερα, τα επιβατικά αυτοκίνητα που εξυπηρετούν τις ανάγκες των υπηρεσιών του δημοσίου τομέα, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι Δήμοι (άρθρο 51 παρ. 1 του      ν. 1892/1990, όπως το εδάφιο β` αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 παρ.6 του ν. 3229/2004 σε συνδυασμό με το άρθρο 19 παρ. 5 του ν. 1586/1986, με το οποίο ορίστηκε ότι η αληθινή έννοια της παραγράφου 6 του άρθρου 1 του ν. 1256/1982 είναι ότι σ` αυτή περιλαμβάνονται και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, ΑΠ 34/2024, 1196/2022) έχουν ως επιτρεπόμενο όριο κυβισμού τα 1400cc και ανώτατη τιμή κόστους έως 18.000 ευρώ. β) Η προβλεπόμενη από το άρθρο μόνο του π.δ/τος 330/1983 αρμοδιότητα του Νομάρχη για την έγκριση προμήθειας από τους Δήμους αυτοκινήτων από το ελεύθερο εμπόριο περιήλθε, διαδοχικά, στον Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας (άρθρο 10 παρ. 2 περ. β΄ του ν. 2880/2001) και στη συνέχεια, στον αρμόδιο Γραμματέα, όργανο των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων (άρθρο 64 παρ. 1 και 4 του ν. 4954/2022, Α΄136), οι οποίες ασκούν πλέον (από 1.1.2011) τις αρμοδιότητες των συσταθεισών με το ν. 2503/1997 κρατικών Περιφερειών (άρθρο 280 παρ. 1 ν. 3852/2010). Τέλος, λόγω της φύσης της προμήθειας, το γεγονός ότι τα υπό προμήθεια οχήματα και μηχανήματα έργου θα εξυπηρετήσουν και μακροπρόθεσμες ανάγκες του Δήμου μετά την ολοκλήρωση της διαχείρισης των καταστροφών, δεν αποτελεί από μόνο του ένδειξη ότι η προμήθεια αποσκοπεί αποκλειστικά στην κάλυψη πάγιων αναγκών του Δήμου και ότι δεν είναι απόλυτα αναγκαία για την άμεση αντιμετώπιση των συνεπειών της θεομηνίας. Κατόπιν όσων έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Δικαστήριο κρίνει ότι συντρέχουν πράγματι οι αμφισβητούμενες με την προσβαλλόμενη Πράξη προϋποθέσεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης και πρέπει να γίνει δεκτός ο σχετικός λόγος της προσφυγής.(...)	Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης για τα υπό προμήθεια οχήματα και μηχανήματα έργου με α/α (κατά την μελέτη 83/2023 του Δήμου Παλαμά) 5 και 8 (τμήμα 4 της 6834/2024 πρόσκλησης), 6 (τμήμα 5 της πρόσκλησης), 9 (τμήμα 6 της πρόσκλησης), 11, 12, 13, 15, 17, 18 (τμήμα 7 της πρόσκλησης). Απορρίπτει την προσφυγή ως προς τα οχήματα και μηχανήματα έργου με α/α της άνω μελέτης: 1 (τμήμα 1 της ανωτέρω πρόσκλησης), 2 (τμήμα 2 της πρόσκλησης), 3 (τμήμα 3 της πρόσκλησης), 4 (τμήμα 2 της πρόσκλησης), 7 (τμήμα 4 της πρόσκλησης), 10, 14 και 16 (τμήμα 7 της πρόσκλησης),

Σχετικά με έλεγχο προϋποθέσεων παρ. 4 αρ. 4 ν. 4440/2016

Με την (κατ’ ορθή επανάληψη) από 16.1.2023 αίτηση καταλογισμού του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Τομέα Βουλής των Ελλήνων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης ζητείται ο καταλογισμός σε βάρος του…, τέως Ειδικού Φρουρού της Βουλής των Ελλήνων, με το ποσό των 356.557,77 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στο σύνολο των αποδοχών και πρόσθετων αμοιβών (αφαιρουμένων κρατήσεων υπέρ τρίτων) που φέρεται ότι καταβλήθηκαν σε αυτόν αχρεωστήτως κατά το χρονικό διάστημα από 10.6.2003 έως 31.12.2015, συνεπεία αναδρομικής ανάκλησης της απόφασης διορισμού του, λόγω χρήσης πλαστού τίτλου σπουδών. Με τα Πρακτικά της 1ης Συν./30.1.2023 (Θέμα Ε΄) (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρονται στις προηγούμενες σκέψεις, ο ..πρέπει να καταλογιστεί με το ποσό των 249.590,45 ευρώ, χωρίς την επιβολή τόκων, δοθέντος ότι σε βάρος των λαβόντων δεν επιβάλλονται τόκοι, όπως προαναφέρθηκε στη σκέψη 13 της παρούσας

Παρέχονται απόψεις για την εφαρμογή της παρ.1 του άρθρου 27 του ν.4354/2015

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά, το υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης, εφόσον έχει ως αντικείμενο την υλοποίηση έργου χρηματοδοτούμενου από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας, με προϋπολογιζόμενη δαπάνη που υπολείπεται του οριζόμενου στο άρθρο 324 παρ. 3 του ν. 4700/2020 ορίου, δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ως εκ τούτου απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του Κλιμακίου τούτου.  

Συντήρηση αποχετευτικών δικτύων:	Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: Στην ελεγχόμενη σύμβαση, οικονομικού αντικειμένου 1.600.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ για τέσσερα έτη (ήτοι 400.000,00 ευρώ κατ’ έτος) με ισόποσο δικαίωμα προαίρεσης, δεν παρίσταται αιτιολογημένη η προβλεπόμενη στο άρθρο 2.2.5 περ. β΄ της διακήρυξης απαίτηση, σύμφωνα με την οποία «Ο μέσος δείκτης βιωσιμότητας της επιχείρησης, των τριών τελευταίων δημοσιευμένων χρήσεων (έτη 2020, 2021, 2022), να είναι ≥ 2,00 (δείκτης βιωσιμότητας = Κυκλοφορούν ενεργητικό / βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, (αναλογία, στοιχείων ενεργητικού και παθητικού)», καθώς εν προκειμένω η διακήρυξη δεν αρκείται στην ύπαρξη θετικού δείκτη, αλλά απαιτεί όπως το κυκλοφορούν ενεργητικό είναι τουλάχιστον διπλάσιο από τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις των διαγωνιζομένων (βλ. σκέψη 4). Όπως αναφέρεται στο από 1.2.2024 έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Ποιότητας, Ζωής & Περιβάλλοντος του Δήμου Νέας Προποντίδας, η επιλογή αυτή «συνιστά ένα χρήσιμο εργαλείο απεικόνισης της πραγματικής οικονομικής κατάστασης του εκάστοτε υποψηφίου» και «ένα πρόσφορο μέσο για την απόδειξη της φερεγγυότητας του συμμετέχοντος». Ωστόσο, δεν τεκμηριώνεται στα έγγραφα της σύμβασης η ανάγκη που υπαγόρευσε την επιλογή, όσον αφορά την ειδική χρηματοοικονομική ικανότητα των υποψήφιων οικονομικών φορέων, του ως άνω ιδιαίτερα υψηλού αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας και μάλιστα για τρεις οικονομικές χρήσεις  (κατά τα έτη 2020, 2021 και 2022), ο οποίος δεν είχε τεθεί από τον αναθέτοντα φορέα σε προηγούμενες διαγωνιστικές διαδικασίες (ετών 2015, 2016 και 2018) με όμοιο αντικείμενο. Η διακριτική ευχέρεια του αναθέτοντος φορέα να θέτει τους πρόσφορους, κατά την κρίση του, όρους χρηματοοικονομικής επάρκειας ανάλογα με τη φύση του συμβατικού αντικειμένου, καθώς και η ανάγκη διασφάλισης της προσήκουσας εκτέλεσης της συγκεκριμένης σύμβασης ενόψει του δημόσιου συμφέροντος που εξυπηρετεί, δεν αποτελούν επαρκή αιτιολόγηση της ως άνω περιοριστικής του ανταγωνισμού επιλογής, καθόσον δεν προσδιορίζεται με πληρότητα και σαφήνεια ούτε προκύπτει από τα προσκομισθέντα στοιχεία ο λόγος για τον οποίο δεν μπορεί η επίμαχη σύμβαση να εκτελεσθεί προσηκόντως με τη συνδρομή λιγότερο αυστηρών απαιτήσεων (π.χ. με μικρότερο δείκτη γενικής ρευστότητας, με την απαίτηση ο δείκτης αυτός να ισχύει μόνο για το τελευταίο πριν από την εκτέλεση της σύμβασης έτος κ.λπ.), λαμβανομένου μάλιστα υπόψιν ότι η ύπαρξη του εν λόγω υψηλού δείκτη γενικής ρευστότητας δεν είναι η μοναδική απαίτηση της διακήρυξης για την απόδειξη της χρηματοοικονομικής επάρκειας των διαγωνιζομένων, αλλά προβλέπεται και έτερο σχετικό κριτήριο (βλ. άρθρο 2.2.5 περ. α΄ της διακήρυξης). Τόσο υψηλός, άλλωστε, αριθμοδείκτης δεν τίθεται ούτε σε διαγωνισμούς με πολύ μεγαλύτερο οικονομικό αντικείμενο (πρβλ. ΣτΕ 676/2023, 2631/2020), ενώ η συνήθης τιμή που απαντάται είναι αυτή της μονάδας ή και μικρότερη (πρβλ. ΦΓ8/28754/27.4.2015 απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Β΄ 1676). Σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, δεν αποδεικνύεται από τον αναθέτοντα φορέα, αν και φέρει το σχετικό βάρος, ότι ο τιθέμενος στο άρθρο 2.2.5 περ. β΄ της διακήρυξης όρος τελεί σε εύλογη σχέση αναλογίας προς το αντικείμενο της υπό ανάθεση σύμβασης, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 75 παρ. 1 και 3 του ν. 4412/2016 (βλ. και άρθρο 253 παρ. 1 του ίδιου νόμου), ενόψει άλλωστε και του γεγονότος ότι στον ελεγχόμενο διαγωνισμό δεν αναπτύχθηκε ανταγωνισμός, καθόσον υπέβαλε προσφορά μόνον ένας οικονομικός φορέας, ο οποίος μάλιστα ήταν ο ανάδοχος και των προηγούμενων διαγωνιστικών διαδικασιών για την ανάθεση του ίδιου αντικειμένου.

Διαπιστωτική πράξη της παρ. 4 του άρθρου 97 Α του ν. 3852/2010.

Παροχή υπηρεσίας λειτουργίας Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων:	Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, στο πλαίσιο της άσκησης της σχετικής ευχέρειας του ΦΟ.Δ.Σ.Α. Νοτίου Αιγαίου, δεν αιτιολογείται νόμιμα η προβλεπόμενη στο άρθρο 2.2.5 περ. β΄ της διακήρυξης απαίτηση, κατά το μέρος που αφορά την πρόβλεψη αριθμοδείκτη του κυκλοφορούντος ενεργητικού προς το σύνολο των υποχρεώσεων μεγαλύτερο του 2. Τούτο, διότι δεν τεκμηριώνεται, στα έγγραφα της σύμβασης και στο 2863/25.8.2023 έγγραφο του Γενικού Διευθυντή της αναθέτουσας αρχής, η ανάγκη να διαθέτει ο ανάδοχος τέτοια ρευστότητα και, συνακόλουθα, μακροχρόνια βιωσιμότητα, ώστε να δύναται να εξοφλήσει, και μάλιστα στο διπλάσιο (αριθμοδείκτης >2), το σύνολο των υποχρεώσεών του, ακόμη και των μακροπρόθεσμων (π.χ. μακροπρόθεσμου δανεισμού), με τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού, ήτοι με στοιχεία που είναι ρευστοποιήσιμα σε σύντομο χρονικό διάστημα (κατά κανόνα εντός των επόμενων 12 μηνών από τη λήξη της οικείας χρήσης). Αντιθέτως, στο προαναφερθέν 2863/25.8.2023 έγγραφο του Γενικού Διευθυντή του ΦΟ.Δ.Σ.Α. Νοτίου Αιγαίου αναφέρεται ότι, λόγω της απαίτησης για εμπροσθοβαρή εκτέλεση των εργασιών επαύξησης της υπολειπόμενης χωρητικότητας του ΧΥΤΑ, απαιτείται να διασφαλισθεί η ικανότητα του αναδόχου να διαθέτει «άμεση ρευστότητα» διπλάσια των «άμεσων υποχρεώσεων» του, και όχι των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεών του. Συναφώς, ως προς την πλημμέλεια της σχετικής αιτιολογίας, το Κλιμάκιο λαμβάνει υπόψη, επίσης, τη σχετικά μικρή διάρκεια της σύμβασης (τρία έτη, με προαίρεση για ένα ακόμη έτος), καθώς και το ότι στη διακήρυξη προβλέπεται και έτερο κριτήριο χρηματοοικονομικής επάρκειας (μέσος ειδικός κύκλος εργασιών στον τομέα υπηρεσιών διαχείρισης στερεών αποβλήτων για τα 3 τελευταία οικονομικά έτη ύψους τουλάχιστον 1.500.000 ευρώ πλέον ΦΠΑ, βλ. άρθρο 2.2.5 περ. α΄ της διακήρυξης). Εξάλλου, ο προβαλλόμενος ισχυρισμός της αναθέτουσας αρχής ότι δεν υποβλήθηκαν αιτιάσεις ή προδικαστικές προσφυγές κατά του σχετικού όρου της διακήρυξης παρίσταται αλυσιτελής, δεδομένου του καθολικού και αυτεπάγγελτου χαρακτήρα του προσυμβατικού ελέγχου (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1978/2021). Ενόψει αυτών, κατά την κρίση του Κλιμακίου, δεν τεκμηριώνεται επαρκώς ο λόγος για τον οποίο η αναθέτουσα αρχή εκτίμησε ότι η περιοριστική πρόβλεψη του άρθρου 2.2.5 περ. β΄ της διακήρυξης (αριθμοδείκτης κυκλοφορούντος ενεργητικού προς σύνολο υποχρεώσεων μεγαλύτερος του 2) τελεί σε αναλογία προς το αντικείμενο της σύμβασης, κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 18 παρ. 1 και 75 παρ. 1 και 3 του ν. 4412/2016.  ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/124/2024

Με την (κατ’ ορθή επανάληψη) από 16.1.2023 αίτηση καταλογισμού του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Τομέα Βουλής των Ελλήνων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης ζητείται ο καταλογισμός σε βάρος της, τέως μόνιμης υ..παλλήλου της Βουλής των Ελλήνων, με το ποσό των 453.418,26 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στο σύνολο των αποδοχών και πρόσθετων αμοιβών (αφαιρουμένων κρατήσεων υπέρ τρίτων) που φέρεται ότι καταβλήθηκαν σε αυτήν αχρεωστήτως κατά το χρονικό διάστημα από 4.1.2000 έως 11.1.2016, συνεπεία αναδρομικής ανάκλησης της απόφασης διορισμού της, λόγω χρήσης πλαστού τίτλου σπουδών. Με τα Πρακτικά της 1ης Συν./30.1.2023 (Θέμα Ζ΄) 	Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρονται στις προηγούμενες σκέψεις, η …πρέπει να καταλογιστεί με το ποσό των 317.392,78 ευρώ, χωρίς την επιβολή τόκων, δοθέντος ότι σε βάρος των λαβόντων δεν επιβάλλονται τόκοι, όπως προαναφέρθηκε στη σκέψη 13 της παρούσας. 

Παροχής υπηρεσιών καθαριότητας :Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως το ΔΣ του Νοσοκομείου, με την προαναφερόμενη απόφαση της 7ης Συν/1/12.10.2022, προέβη στην οριστική κατακύρωση των αποτελεσμάτων του ελεγχόμενου διαγωνισμού στην εταιρεία «……». Τούτο, διότι η απόδοση ευθυνών στην ανάδοχο εταιρεία, ήδη με την από 5.10.2022 Έκθεση Έρευνας Εργατικού Ατυχήματος του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, για το σοβαρό εργατικό ατύχημα που έλαβε χώρα στις 24.8.2022 στον χώρο των πλυντηρίων του Νοσοκομείου µε αποτέλεσμα τον ακρωτηριασμό εργαζομένης της, στο πλαίσιο εκτέλεσης προγενέστερης σύμβασης της ιδίας με το εν λόγω Νοσοκομείο, συνιστά οψιγενές στοιχείο (άρθρο 104 του ν. 4412/2016), που ήταν στη σφαίρα γνώσης του Νοσοκομείου, μπορεί δε να οδηγήσει, ως σοβαρό επαγγελματικό παράπτωμα του οικονομικού φορέα, λόγω παράβασης των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας, που θέτει εν αμφιβόλω την ακεραιότητά του, σε αποκλεισμό του από τη διαδικασία ανάθεσης σε οποιοδήποτε στάδιο πριν από τη σύναψη της σύμβασης, κατόπιν ουσιαστικής εκτίμησης των δεδομένων (βλ. άρθρα 18 παρ. 2 και 5 και 73 παρ. 6 του ν. 4412/2016). Για τον λόγο αυτό, το ΔΣ του Νοσοκομείου όφειλε, κατά την κρίση του Κλιμακίου, να αναμείνει σε κάθε περίπτωση, πριν από την οριστική κατακύρωση των αποτελεσμάτων του ελεγχόμενου διαγωνισμού (στις 12.10.2022), την υποβολή του πορίσματος της διενεργηθείσας ΕΔΕ που έλαβε τελικώς χώρα στις 21.10.2022 (ΕΜΠ 300/21.10.2022), ήτοι με απόκλιση μόλις ολίγων ημερών από την κατακύρωση. Αναλόγως δε με τα συμπεράσματα του πορίσματος της ΕΔΕ αναφορικά με την ευθύνη της εταιρείας «…….» ως προς την πρόκληση του προαναφερόμενου εργατικού ατυχήματος, λόγω αθέτησης των εργοδοτικών υποχρεώσεών της σχετικά με τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, το ΔΣ του Νοσοκομείου έπρεπε, στο πλαίσιο άσκησης της διακριτικής του ευχέρειας, να κρίνει με επαρκή αιτιολογία, υποκείμενη στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αν τυχόν συντρέχουν λόγοι, οι οποίοι επιβάλλουν την, κατ’ άρθρο 106 παρ. 2 του ν. 4412/2016, ματαίωση της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας, η οποία, κατά τα προεκτεθέντα, μετά την αξιολόγηση των υποβληθεισών τεχνικών προσφορών συνεχίστηκε με τη συμμετοχή μόνο της εν λόγω εταιρείας. Κατ’ ακολουθίαν τούτων, ενόψει της ως άνω διαπιστωθείσας ουσιώδους πλημμέλειας, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης.
ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/682/2023