Η απόφαση 1016/2022 του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Μείζονα Ολομέλεια) αναιρεί απόφαση του IV Τμήματος, η οποία καταλόγιζε την αναιρεσείουσα, ως πρόεδρο επιτροπής παραλαβής του νομαρχιακού διαμερίσματος Καβάλας, με ποσό 13.495,00 ευρώ πλέον προσαυξήσεων λόγω ελλείμματος. Το Δικαστήριο απέρριψε την εφαρμογή των απαλλακτικών ρυθμίσεων του ν. 4735/2020 αλλά δέχθηκε ότι το Τμήμα εσφαλμένα υπήγαγε τη συμπεριφορά της αναιρεσείουσας στην έννοια της βαρείας αμέλειας αντί της ελαφράς αμέλειας, δεδομένης της έλλειψης κατευθύνσεων. Εφαρμόζοντας την αρχή της αναλογικότητας, η Ολομέλεια απαλλάσσει την αναιρεσείουσα από τις προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής (12.415,40 ευρώ) και περιορίζει το ποσό του καταλογισμού στο 10% του ελλείμματος, δηλαδή στα 1.349,50 ευρώ.

Η απόφαση της Μείζονος Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά αίτηση αναίρεσης υπαλλήλου (πρόεδρος επιτροπής παραλαβής) κατά του καταλογισμού 78.400,00 ευρώ (έλλειμμα 40.000,00 € και προσαυξήσεις 38.400,00 €) για ανοίκεια εξόφληση εντάλματος σχετικά με ματαιωθείσες συναυλίες. Το Δικαστήριο απέρριψε τους λόγους περί άρσης του καταλογισμού βάσει του ν. 4735/2020 και περί παραβίασης του τεκμηρίου αθωότητας, κρίνοντας τη δημοσιονομική ευθύνη αυτοτελή. Ωστόσο, έγινε δεκτό ότι η υπαιτιότητα της αναιρεσείουσας ήταν σε βαθμό ελαφράς αμέλειας. Συνεπεία αυτού, η Ολομέλεια ανήρεσε την προσβαλλόμενη απόφαση, δίκασε την υπόθεση στην ουσία, απαλλάσσοντας την αναιρεσείουσα από το σύνολο των προσαυξήσεων και περιορίζοντας το ποσό του καταλογισμού (λόγω αναλογικότητας) στο 10% του ελλείμματος, δηλαδή στα 4.000,00 ευρώ.

ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΗΜΟΥ:Σύμφωνα με την προσβαλλομένη, ο καταλογισμός σε βάρος της οφείλεται στην ιδιότητά της ως υπολόγου που έχει υπογράψει τα ως άνω πέντε ΧΕ και στην ευθύνη της να μεριμνά για την έγκαιρη καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία και να παρακολουθεί την απόδοση των φόρων και των κρατήσεων υπέρ τρίτων στους δικαιούχους. Σύμφωνα όμως με όσα εκτίθενται ανωτέρω στη σκέψη αυτήν, το έλλειμμα δημιουργήθηκε εξαιτίας της μη απόδοσης στους δικαιούχους των μετρητών που ο …λάμβανε παράνομα από το ταμείο του Δήμου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους 2007-δηλαδή, ακόμα και σε χρονικά διαστήματα κατά τα οποία η εκκαλούσα δεν είχε καν αναλάβει τα καθήκοντα της Προϊσταμένης του Τμήματος Εξόδων-ενώ δεν της αποδίδεται με την προσβαλλομένη ανάμιξη στην παράνομη παράδοση μετρητών στον .. ούτε αποδεικνύεται από τα στοιχεία του φακέλου σχετική ευθύνη της, συνεπώς η υπογραφή και μόνο από αυτήν των εν λόγω ΧΕ δε συνδέεται αιτιωδώς με τη δημιουργία του ελλείμματος. (..)Με τα δεδομένα αυτά, ο καταλογισμός σε βάρος της δεν είναι νόμιμος, διότι ούτε από την προσβαλλομένη ούτε από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου αποδεικνύεται η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της διαχειριστικής δράσης της και της δημιουργίας του ελλείμματος, όπως βάσιμα προβάλλεται με τον σχετικό λόγο έφεσης, ενώ η εξέταση των λοιπών προβαλλόμενων λόγων έφεσης παρέλκει ως αλυσιτελής.

ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ:Επειδή, κατά τα παγίως νομολογηθέντα (σχ. Ολομ. Ελ. Συν. 1039/1995), η ευθύνη κάθε υπολόγου και εν γένει κάθε υποχρέου προς αποκατάσταση ελλείμματος σε διαχείριση δημόσιου νομικού προσώπου, είναι αυτοτελής, μη απαιτουμένου για τη νομιμότητα της οικείας καταλογιστικής πράξης του συγκαταλογισμού και των λοιπών τυχόν ευθυνομένων για το προκληθέν έλλειμμα. Επομένως, σε περίπτωση που η ταμειακή υπηρεσία ενός δημοτικού νομικού προσώπου διενεργείται από το οικείο Γραφείο του Τ.Π.Δ., ανάγεται πράγματι στην αρμοδιότητα των αρμοδίων υπαλλήλων αυτού (ταμία και ελεγκτή εσόδων – εξόδων) ο έλεγχος τόσο ως προς την ύπαρξη πίστωσης όσο και ως προς τη νομιμότητα και εν γένει εγκυρότητα των δαπανών που διενεργούνται για λογαριασμό του δημοτικού νομικού προσώπου. Όμως, η τυχόν συντρέχουσα ευθύνη των υπαλλήλων του Τ.Π.Δ. δεν απαλλάσσει τα όργανα του δημοτικού νομικού προσώπου εκ της ευθύνης τους για το προκληθέν έλλειμμα, όπως στην υπό κρίση περίπτωση κατά την οποία, κατά τις παραδοχές του δικάσαντος Τμήματος, ο ήδη αναιρεσείων διέτασσε τη διενέργεια πληρωμών χωρίς έγκριση διαθέσεως των αντίστοιχων πιστώσεων από τον οικείο διατάκτη (Δ.Σ.) και χωρίς την ύπαρξη επαρκούς πίστωσης στον οικείο κωδικό αριθμό του προϋπολογισμού. Το ανακύψαν δε έλλειμμα, ανεξαρτήτως της τυχόν ευθύνης των υπαλλήλων του Γραφείου του Τ.Π.Δ., προκλήθηκε σε βάρος του…..., δοθέντος  ότι οι δαπάνες εντάλθησαν για την ικανοποίηση λειτουργικών αναγκών αυτού, τα οικεία χρηματικά εντάλματα εκδόθηκαν σε βάρος κωδικών του προϋπολογισμού του, οι δε υπάλληλου του Τ.Π.Δ. ενεργούσαν, σε κάθε περίπτωση, για λογαριασμό του ως άνω δημοτικού νομικού προσώπου και για τις ανάγκες της δικής του διαχείρισης. Συνεπώς, ο επίδικος ως άνω ισχυρισμός είναι νόμω αβάσιμος και απορριπτέος.

ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Αρμόδια όργανα για τον καταλογισμό των υπολόγων και των μετ’ αυτών συνυπευθύνων για τη δημιουργία ελλείμματος στη διαχείριση υλικών.(..)Κατάσταση : Εκκρεμεί αποδοχή 
Εντεταλμένα όργανα για τον καταλογισμό των υπολόγων του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για δημιουργία ελλείμματος στη διαχείριση υλικών είναι, εκτός από τους Οικονομικούς Επιθεωρητές και το Ελεγκτικό Συνέδριο, και ο Διοικητής του Ιδρύματος (κύριος διατάκτης) και τα πρόσωπα στα οποία έχει μεταβιβάσει, κατά την προβλεπόμενη στο νόμο διαδικασία, την αρμοδιότητα να αναλαμβάνουν υποχρεώσεις για λογαριασμό του Ιδρύματος σε βάρος πιστώσεων που έχει θέσει στη διάθεσή τους (δευτερεύοντες διατάκτες).

Η απόφαση 1994/2016 του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά την αίτηση αναίρεσης του Νικολάου Παπαδήμα, πρώην Δημάρχου Άνω Λιοσίων. Ο Παπαδήμας είχε καταλογιστεί με το ποσό των 7.255.403,86 ευρώ (πλέον προσαυξήσεων) λόγω ελλείμματος στη χρηματική διαχείριση του Δήμου κατά την περίοδο 2000-2003. Το έλλειμμα προκλήθηκε από τη διενέργεια μη νόμιμων πληρωμών, κυρίως μέσω διπλής εξόφλησης τιμολογίων προς τη Δημοτική Επιχείρηση Τεχνικών Έργων Άνω Λιοσίων (ΔΕΤΕΑΛΑ) χωρίς νόμιμα δικαιολογητικά. Το Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση, κρίνοντας ότι ο αναιρεσείων ενήρ γησε με τουλάχιστον βαρεία αμέλεια, καθώς υπέγραφε τα χρηματικά εντάλματα χωρίς έλεγχο νομιμότητας. Κρίθηκε ότι η ευθύνη του ως υπολόγου είναι ανεξάρτητη από την τυχόν επέλευση ζημίας στον Δήμο. Απορρίφθηκε επίσης το αίτημα για μείωση του καταλογιζόμενου ποσού βάσει των νομιμοποιητικών διατάξεων.

ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΗΜΟΥ:Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, η προσβαλλόμενη πράξη, όσον αφορά στον καταλογισμό του εκκαλούντος, δεν διαλαμβάνει επαρκή και πλήρη αιτιολογία. Ειδικότερα, δεν διαλαμβάνει αφενός μεν τη νομική αιτία για την οποία καθίσταται στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ανωτέρω υπόλογος και, συνακόλουθα, υποκείμενο καταλογισμού, αφετέρου δε την ιστορική αιτία, ήτοι συγκεκριμένες πράξεις ή παραλείψεις του που να τελούν σε αιτιώδη συνάφεια με το διαπιστωθέν στην επίμαχη διαχείριση έλλειμμα. Η γενικόλογη αναφορά, που περιέχεται στην προσβαλλόμενη, η οποία έχει συμπερασματικό και μόνο χαρακτήρα ως προς την ευθύνη του εκκαλούντος Δημάρχου, χωρίς οποιαδήποτε περαιτέρω παράθεση των συνδεόμενων αιτιωδώς με την πληρωμή δαπανών πράξεων ή παραλείψεών του, που φέρονται ως γενεσιουργές του ελλείμματος, δεν συνιστά νόμιμη αιτιολογία και δεν καταδεικνύει την οποιαδήποτε συμβολή του στη δημιουργία του εν λόγω ελλείμματος. Συγκεκριμένα στην προσβαλλόμενη πράξη αναφέρεται ότι ο εκκαλών, με  τη μη άσκηση της δέουσας εποπτείας και επίβλεψης, δεν επέδειξε την απαιτούμενη επιμέλεια κατά την άσκηση των καθηκόντων του, αν και το έλλειμμα προήλθε εξολοκλήρου από τη διαχειριστική τακτική που εφάρμοσαν οι άμεσα εμπλεκόμενοι στην κύρια εξωταμειακή διαχειριστική διαδικασία και ιδίως ο Αντιδήμαρχος Οικονομικών … με τις ανωτέρω ήδη αναφερθείσες 2041/17.12.1998 και 2021/4.12.1998 προδήλως παράνομες ειδικές εντολές πληρωμής. Άλλωστε και την εποπτεία στην όλη διαχειριστική διαδικασία την είχε εξολοκλήρου ο εν λόγω Αντιδήμαρχος Οικονομικών .., σύμφωνα με την ανωτέρω αναφερόμενη 186/ 1998 απόφαση περί μεταβιβάσεως των σχετικών οικονομικών αρμοδιοτήτων του τέως Δημάρχου ..(παραιτηθέντος στις 28.5.1998) .. προς αυτόν. Η απλή αναφορά, όμως, στην δια παραλείψεως (με τη μη άσκηση εποπτείας) ανάμειξη του εκκαλούντος στη διαχειριστική διαδικασία, όταν μάλιστα η άσκηση αυτής έχει ήδη μεταβιβαστεί στον Αντιδήμαρχο, δεν αρκεί για τη θεμελίωση της ευθύνης του στη δημιουργία του ελλείμματος, δεδομένου ότι δεν προσδιορίζεται και η, με συγκεκριμένο ενεργό τρόπο, ανάμειξή του στην εν λόγω διαχείριση. Ειδικότερα δεν προσδιορίζεται ο αναγκαίος αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των αποδιδόμενων, με την προσβαλλόμενη πράξη, στον εκκαλούντα παραλείψεων και του διαπιστωθέντος ελλείμματος, που προήλθε από την εκταμίευση των ως άνω ποσών από τον ταμία του Δήμου, καθόσον μόνη, έστω η παράλειψη εποπτείας, χωρίς περαιτέρω προσδιορισμό ιδιαίτερης διαχειριστικής δράσης, δεν καλύπτει το πραγματικό του απαιτούμενου αιτιώδους συνδέσμου στη διαδικασία δημιουργίας του ελλείμματος...Επομένως, αφού, πέραν της μη νόμιμης αιτιολογίας της προσβαλλόμενης πράξης δεν καταδείχθηκε σ’ αυτή και η αναγκαία αιτιώδης συνάφεια μεταξύ των παραλείψεων του εκκαλούντος τέως Δημάρχου και των ελλειμμάτων στη διαχειριστική διαδικασία, η πράξη αυτή, όπως βασίμως προβάλλεται με την υπό κρίση έφεση, είναι ακυρωτέα ως προς τον εκκαλούντα.

Καταλογισμός ελλείμματος. ζητείται η ακύρωση...της ληφθείσας κατά την 41η συνεδρίαση/22.10.2014 απόφασης του Δ.Σ. του ...., κατά το μέρος που με αυτήν καταλογίστηκε ο εκκαλών, με την ιδιότητα του υπολόγου, με το προαναφερόμενο ποσό....(..)για να είναι νομίμως αιτιολογημένη η καταλογιστική πράξη, πρέπει στο σώμα αυτής να διαλαμβάνονται - ή έστω από τα στοιχεία του φακέλου να προκύπτουν - όλα τα πραγματικά περιστατικά στα οποία ερείδεται η αξίωση του Δημοσίου ή του ν.π.δ.δ. έναντι του υπολόγου, με συνέπεια ο καταλογισμός να καθίσταται νομικώς πλημμελής, όταν δεν εξειδικεύονται οι συγκεκριμένες πράξεις ή παραλείψεις με τις οποίες ο υπόλογος συνετέλεσε στην επέλευση του καταλογισθέντος σε βάρος του ελλείμματος (..)Περαιτέρω, ο ίδιος προβάλλει ότι ουδεμία ευθύνη και υπαιτιότητα φέρει για τη δημιουργία του ελλείμματος, καθόσον στις εκχωρηθείσες σε αυτόν αρμοδιότητες δεν περιλαμβανόταν η παρακολούθηση και διαχείριση του χαρτοφυλακίου του ...., ούτε άλλωστε μπορούσε να προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια αναφορικά με αυτό. Εν προκειμένω, η προσβαλλόμενη απόφαση θεμελιώνει τη δημοσιολογιστική ευθύνη του εκκαλούντος στην ιδιότητά του ως υπολόγου. Ωστόσο, η κρίση αυτή δεν ερείδεται στα στοιχεία του φακέλου, ειδικά ως προς την ιδιότητα του εκκαλούντος ως υπολόγου λόγω της ανάμειξής του σε πράξεις διαχείρισης αναφορικά με το χαρτοφυλάκιο των χρηματογράφων του (..)Ενόψει των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις ΙΙΙ και ΙV της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση, κατά παραδοχή του σχετικού ισχυρισμού του εκκαλούντος, ότι η αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης, όπως αυτή συμπληρώνεται από τα στοιχεία του φακέλου, καθίσταται ανεπαρκής ως προς το αναγκαίο για τη θεμελίωση της δημοσιολογιστικής ευθύνης του εκκαλούντος στοιχείο της ιδιότητάς του ως υπολόγου, ειδικώς όσον αφορά στη διαχείριση του χαρτοφυλακίου των χρηματογράφων του ...., δοθέντος ότι ούτε στο σώμα της διαλαμβάνονται οι απαιτούμενες προς τούτο αναφορές, ούτε στα λοιπά στοιχεία του φακέλου βρίσκει έρεισμα η εκφερθείσα με αυτήν απόφανση. Συνεπεία της ως άνω ανεπάρκειας και ελλείψεως ως προς την αιτιολογία της, η προσβαλλόμενη καθίσταται νομικώς πλημμελής και συνεπώς ακυρωτέα.

Η απόφαση αφορά την έφεση κατά της 4/2020 πράξης του Β΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία καταλογίστηκε στον εκκαλούντα το ποσό των 4.930,30 ευρώ για την αποκατάσταση ελλείμματος που διαπιστώθηκε στη διαχείριση του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας κατά το οικονομικό έτος 2000. Το Δευτερο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου δέχθηκε τον λόγο έφεσης περί παραγραφής. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η αξίωση του Δήμου για αναπλήρωση του διαχειριστικού ελλείμματος του έτους 2000 είχε υποπέσει στη δεκαετή παραγραφή του άρθρου 39 του ν.4509/2017, καθώς το Φύλλο Μεταβολών και Ελλείψεων συντάχθηκε μετά την πάροδο δέκα ετών από τη δημιουργία του ελλείμματος. Κατόπιν αυτού, η έφεση έγινε δεκτή, η καταλογιστική πράξη ακυρώθηκε ως προς τον εκκαλούντα και διατάχθηκε η απόδοση του καταβληθέντος παραβόλου.

ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ (...) καταλογίστηκε ο αναιρεσείων, μόνιμος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισμού, του Κλάδου ΔΕ22 Φύλαξης – Πληροφόρησης, ως διαχειριστής εισιτηρίων και πωλητέων ειδών στο Ανάκτορο των Ιπποτών Ρόδου, με το ποσό των 172.273,35 ευρώ (€) λόγω ισόποσου ελλείμματος που φέρεται ότι δημιουργήθηκε στη διαχείρισή του κατά τα χρονικά διαστήματα α) από 15.2.2000 μέχρι 14.8.2002, όσον αφορά τη διαχείριση εισιτηρίων, και β) από 2.12.1992 μέχρι 26.9.2002, ως προς τα λοιπά πωλητέα είδη.(...)Ο ισχυρισμός όμως αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη ΙΙΙ), και δεδομένου ότι η από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουσα αιτιολογία συμπληρώνει επιτρεπτά την αιτιολογία της προσβαλλόμενης καταλογιστικής απόφασης, ορθά δέχθηκε ότι από την προσβαλλόμενη καταλογιστική απόφαση προκύπτουν η ιδιότητα του αναιρεσείοντος ως υπολόγου, η ύπαρξη και το ύψος του ελλείμματος, στοιχεία τα οποία είναι αναγκαία για την πληρότητα της αιτιολογίας της, η οποία κατά τα λοιπά νόμιμα συμπληρώνεται από τα στοιχεία του φακέλου, η καταλογιστική δε αυτή απόφαση δεν είναι αόριστη καθόσον, αν και δεν καταγράφονται στις εκθέσεις ελέγχου τα δελτία χρέωσης εισιτηρίων και, επιπλέον, τα πωλητέα είδη, η αξία τους και τα δελτία χρέωσης των ειδών και των ανατιμήσεών τους από τα οποία προκύπτει το έλλειμμα, τα στοιχεία αυτά περιέχονται στο φάκελο της υπόθεσης.(...)Περαιτέρω, η προσκομιζόμενη στην παρούσα δίκη, με το από 4.4.2012 υπόμνημα του αναιρεσείοντα, 176/2009 αμετάκλητη (βλ. σχετ. την από 12.10.2012 υπηρεσιακή βεβαίωση του Εφετείου Δωδεκανήσου) αθωωτική απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Δωδεκανήσου (Κακουργημάτων) που αναφέρεται στην ποινική ευθύνη του για το επίμαχο έλλειμμα, δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη το πρώτον κατ’ αναίρεση, προεχόντως γιατί εξεδόθη μετά την έκδοση της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης και αφορά την ουσία της υπόθεσης, σε κάθε δε περίπτωση, κατά την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, η δημοσιολογιστική ευθύνη του υπολόγου ή συνευθυνομένου για διαπιστωθέν έλλειμμα είναι ανεξάρτητη και στηρίζεται σε διαφορετικές προϋποθέσεις απ’ αυτές που θεμελιώνουν την ποινική του ευθύνη. Για τους λόγους αυτούς Δικάζει κατ’ αντιμωλία των διαδίκων.Απορρίπτει την αίτηση του … του … για αναίρεση της 350/2008 απόφασης του ΙV Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.