Νομιμότητα σχεδίου δανειακής σύμβασης.(...)Κατόπιν αυτού, με την 142/17.6.2015 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου…, η οποία λήφθηκε με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του κατόπιν της 96/16.6.2015 απόφασης της οικονομικής επιτροπής του ίδιου δήμου, εγκρίθηκε η τροποποίηση του ως άνω όρου ως εξής: «Όπου ο δανειστής κατά τους όρους του παρόντος κηρύξει το δάνειο ληξιπρόθεσμο και απαιτητό και πριν από τη λήξη του, δύναται να προβεί σε αναγκαστική ή διοικητική εκτέλεση κατά τις διατάξεις περί είσπραξης δημόσιων εσόδων καθώς και σε κάθε άλλη ενέργεια σύμφωνα με τις υπέρ αυτού κείμενες διατάξεις. Στην περίπτωση αυτήν το παρόν συμβόλαιο κηρύσσεται για το σκοπό αυτόν από τώρα εκτελεστό και εκκαθαρισμένο και ο οφειλέτης παραιτείται από το δικαίωμα να προσβάλει την εκτελεστότητα για οποιοδήποτε λόγο και αιτία».Με τα δεδομένα αυτά, δεν διαπιστώθηκε ουσιώδης νομική πλημμέλεια που να κωλύει τη σύναψη του υποβληθέντος προς έλεγχο τροποποιημένου σχεδίου δανειακής σύμβασης.

Μείωση του φόρου για δεδουλευμένους τόκους νέου δανείου για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.(..)Κατάσταση : Εκκρεμεί αποδοχή 
Φορολογούμενος, ο οποίος αρχικώς απέκτησε (το έτος 2001), ως άγαμος, πρώτη κατοικία 66 τ.μ. και ακολούθως η σύζυγός του απέκτησε (το έτος 2005) νέα πρώτη κατοικία 120 τ.μ., δικαιούται να συνεχίσει να εκπίπτει από το συνολικό εισόδημά του τους δεδουλευμένους τόκους του στεγαστικού δανείου για την οικία των 66 τ.μ., η δε σύζυγός του δικαιούται να εκπίπτει, από το ποσό του προκύπτοντος φόρου εισοδήματος, το προβλεπόμενο ποσοστό των δεδουλευμένων τόκων του νέου δανείου, που αντιστοιχεί στη διαφορά του εμβαδού των δύο κατοικιών, σε σχέση με τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας του φορολογουμένου, όπως αυτές προσδιορίζονται στο άρθρο 9 του Κ.Φ.Ε. και στη συγκεκριμένη περίπτωση προσδιορίζονται σε 90 τ.μ. (ήτοι, 70+20=90 τ.μ., ο φορολογούμενος, η σύζυγός του και ένα τέκνο). Παραπομπή στην Ολομέλεια του Ν.Σ.Κ. (ομοφ.)

ΔΑΝΕΙΑ:Αίτηση ανάκληση της 123/2011 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη VΙ, το Τμήμα κρίνει ως εσφαλμένη την υπό στοιχείο δ κρίση του Κλιμακίου, ότι ο όρος 4 του σχεδίου της σύμβασης είναι καταχρηστικός, κι επομένως μη νόμιμος, κατά το μέρος που θεσπίζει δικαίωμα του Τ.Π.Δ. να ζητήσει από το Δήμο τόκους επί τόκων, χωρίς την πρόβλεψη οι τόκοι να προστίθενται στο ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο κάθε εξάμηνο, κατ’ ελάχιστο όριο, καθώς, όπως βασίμως με την αίτηση προβάλλεται, στο τέλος του επίμαχου όρου αναφέρεται ότι το σχετικό δικαίωμα του ΤΠΔ «στηρίζεται στο άρθρο 12 παρ.1 του ν. 2601/1998», διάταξη που είναι αναγκαστικού δικαίου και σύμφωνα με την οποία ναι μεν οι οφειλόμενοι στα πιστωτικά ιδρύματα (σε καθυστέρηση) τόκοι ανατοκίζονται από την πρώτη ημέρα της καθυστέρησης, εφόσον τούτο συμφωνηθεί, όμως η συμφωνία περί ανατοκισμού ισχύει υπό το χρονικό περιορισμό οι τόκοι να προστί­θενται στο ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο κάθε εξάμηνο, κατ’ ελάχιστο όριο, οπότε ο επίμαχος όρος ούτε τη συγκεκριμένη αναγκαστικού δικαίου διάταξη παραβιάζει ούτε καταλείπει αμφιβολίες σε σχέση με το χρονικό διάστημα επέλευσης του ανατοκισμού. (..)Το Τμήμα κρίνει ως ορθή και την υπό στοιχείο γ κρίση του Κλιμακίου ότι ο όρος 4 του σχεδίου της σύμβασης είναι καταχρηστικός, κατά την έννοια των διατάξεων του ν. 2251/1994, κι επομένως μη νόμιμος, κατά το μέρος που προβλέπει ρήτρα έκπτωσης, ήτοι τη δυνατότητα του Τ.Π.Δ. να καταγγείλει τη σύμβαση και να επιδιώξει την είσπραξη του συνόλου της οφειλής σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής οποιασδήποτε ετήσιας δόσης, και μάλιστα με τόκους υπερημερίας μέχρι την ολοσχερή εξόφλησή του, και απορρίπτει ως αβάσιμους τους προβαλλόμενους με την αίτηση ισχυρισμούς ότι η επίμαχη ρήτρα έκπτωσης αποτελεί συνήθη όρο και παγιωμένη πρακτική να επαναλαμβάνεται σε κάθε δανειακή σύμβαση και ότι δεν είναι δυνατό να θεωρηθεί δυσβάστακτος και καταπλεονεκτικός ο όρος σε βάρος του Δήμου, ο οποίος αποτελεί φορέα του Δημοσίου καθώς και το Τ.Π.Δ. ταυτίζεται ουσιαστικά με το Ελληνικό Δημόσιο. Τούτο δε, διότι το δικαίωμα που επιφυλάσσει η επίμαχη ρήτρα στο Τ.Π.Δ. να καταγγείλει μονομερώς τη σύμβαση και να ζητεί το υπόλοιπο ανεξόφλητο ποσό του δανείου, και μάλιστα με τόκους υπερημερίας μέχρι την ολοσχερή εξόφλησή του, σε περίπτωση καθυστέρησης μίας και μόνο ετήσιας δόσης του δανείου ή κάθε είδους τόκων και εξόδων, σαφώς επιβάλλει στο Δήμο σημαντική, χωρίς εύλογο λόγο και κατά τρόπο αντικείμενο στην καλή πίστη, υπέρμετρη οικονομική επιβάρυνση, λαμβανομένης υπόψη και της μακροχρόνιας διάρκειας του δανείου (15 έτη) αλλά και των συνθηκών της παρούσας εθνικής και παγκόσμιας οικονομικής συγκυρίας. (…)Τέλος, τo Τμήμα κρίνει επίσης ως ορθή, σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις IV και V, την υπό στοιχείο ε κρίση του Κλιμακίου ότι ο όρος 7 του σχεδίου της σύμβασης είναι αόριστος, κι επομένως μη νόμιμος, και απορρίπτει ως αβάσιμο τον προβαλλόμενο με την αίτηση ισχυρισμό ότι ο επίμαχος όρος, που προβλέπει την υποχρέωση του Δήμου να καταβάλει «εξ ιδίων χρημάτων» στο Τ.Π.Δ. τις οφειλόμενες δόσεις του δανείου, στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο, κατά τη διάρκεια αποπληρωμής του, τα εκχωρηθέντα με τον όρο 5 της σύμβασης έσοδά του δεν επαρκούν για την εξυπηρέτησή του, δεν αφορά τον συμβαλλόμενο Δήμο, αλλά πρωτίστως το ΤΠΔ, το οποίο θα έπρεπε να επιδιώκει τη συγκεκριμενοποίηση του όρου, καθώς η αοριστία και ασάφεια του κρίσιμου όρου δεν διασφαλίζει το Δήμο από το ενδεχόμενο να θεμελιωθεί σε βάρος του μελλοντική ενδοσυμβατική ευθύνη για απαιτήσεις του ΤΠΔ, χωρίς τους νομοθετικούς περιορισμούς ως προς τα δυνάμενα να εξυπηρετούν το δάνειο έσοδα του Δήμου.  Απορρίπτει την αίτηση

Παρακράτηση φόρου σε τόκους ομολογιακού δανείου το ποσό των οποίων καταβάλλεται με την έκδοση νέων ομολογιών.(ΑΔΑ:6ΝΙ4Η-ΑΜ8)

Νομιμότητα σχεδίου δανειακής σύμβασης.(...)Με τα δεδομένα αυτά, δεν διαπιστώθηκε ουσιώδης νομική πλημμέλεια που να κωλύει τη σύναψη του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου δανειακής σύμβασης. Περαιτέρω, το Κλιμάκιο επισημαίνει ότι ο όρος του άρθρου 18 του σχεδίου αυτού, σύμφωνα με τον οποίο: «Η παράβαση από τον οφειλέτη οποιουδήποτε από τους παραπάνω όρους και τους όρους των αρχικών δανειακών συμβάσεων, οι οποίοι χαρακτηρίζονται όλοι ως κύριοι και ουσιώδεις, παρέχει στο δανειστή το δικαίωμα να κηρύξει ληξιπρόθεσμο και απαιτητό το δάνειο και πριν από τη λήξη του και να προβεί σε αναγκαστική ή διοικητική εκτέλεση κατά τις διατάξεις περί είσπραξης δημόσιων εσόδων καθώς και σε κάθε άλλη ενέργεια σύμφωνα με τις υπέρ αυτού κείμενες διατάξεις, το δε παρόν συμβόλαιο κηρύσσεται για το σκοπό αυτόν από τώρα εκτελεστό και εκκαθαρισμένο και ο οφειλέτης παραιτείται από το δικαίωμα να προσβάλει την εκτελεστότητα για οποιοδήποτε λόγο και αιτία», πρέπει να απαλειφθεί, διότι κατά το μέρος που αφορά στους όρους των αρχικών (αναχρηματοδοτούμενων) δανειακών συμβάσεων, σε σχέση με τις οποίες η ελεγχόμενη σύμβαση αναχρηματοδότησης συνιστά νέα και αυτοτελή σύμβαση (βλ. ΕΣ VI Τμ. αποφ. 4273, 2552/2013, 2207/2011), είναι αόριστος (βλ. ΕΣ Ζ΄ Κλιμ. πράξη 321/2011, Ζ΄ Κλιμ. Ε΄ Διακ. πράξη 256/2011), ενώ, κατά τα λοιπά, είναι καταχρηστικός, καθόσον επιβάλλει στον οφειλέτη υπέρμετρη οικονομική επιβάρυνση, κατά τρόπο αντικείμενο στην καλή πίστη (βλ. ΕΣ VI Τμ. αποφ. 754/2013, Ζ΄ Κλιμ. πράξεις 29/2015, 249/2013, 459/2012, 74/2011, Ζ΄ Κλιμ. Στ΄ Διακ. πράξη 191/2013).

Έκπτωση τόκων στεγαστικού δανείου, που έλαβε ένας από τους δύο συζύγους το έτος 2005, για αγορά οικίας 110 τ.μ., στην περίπτωση που ο άλλος σύζυγος όταν ήταν άγαμος, αγόρασε το έτος 2001, οικία 66 τ.μ. με δάνειο, όταν η πρώτη κατοικία δεν πληροί, κατά τον χρόνο αγοράς της δεύτερης, τις στεγαστικές ανάγκες της οικογενείας τους.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Στην περίπτωση που ένας φορολογούμενος το έτος 2001 αγόρασε με δάνειο οικία 66 τ.μ., οι τόκοι του οποίου εξέπιπταν από το εισόδημά του, εν συνεχεία νυμφεύθηκε και απέκτησε ένα τέκνο, με αποτέλεσμα η παραπάνω οικία να μην πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς του και η σύζυγος του φορολογούμενου αυτού αγόρασε το έτος 2006, με δάνειο στο όνομά της, οικία 110 τ.μ., ο σύζυγος που απέκτησε πρώτη κατοικία προ του γάμου δικαιούται να συνεχίσει να εκπίπτει από το συνολικό εισόδημά του, τους δεδουλευμένους τόκους του στεγαστικού δανείου, που αφορούν την προ του έτους 2002 αποκτηθείσα οικία του. Η σύζυγος του φορολογούμενου δικαιούται να εκπίπτει, από το ποσό του προκύπτοντος φόρου εισοδήματος, το προβλεπόμενο ποσοστό των δεδουλευμένων τόκων του νέου δανείου, που αντιστοιχεί στη διαφορά του εμβαδού των δύο κατοικιών, σε σχέση με τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας του φορολογουμένου, όπως αυτές προσδιορίζονται στο άρθρο 9 του Κ.Φ.Ε. (ομοφ.) ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ ΑΠΟ ΤΗΝ 363/2012.

Δανειακές συμβάσεις:Με δεδομένα αυτά, δεν διαπιστώθηκε ουσιώδης νομική πλημμέλεια που να κωλύει τη σύναψη του υποβληθέντος με το 1697/7.3.2016 (αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 17717/7.3.2016) έγγραφο του Δημάρχου .. σχεδίου δανειακής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται ηλεκτρονικά στη Γραμματεία του Κλιμακίου, με την επισήμανση ότι η παράγραφος 12 του σχεδίου αυτού πρέπει να αναμορφωθεί ως εξής: «Το προϊόν του νέου δανείου θα μεταφερθεί οίκοθεν για την αποπληρωμή των αναχρηματοδοτούμενων με την παρούσα δανειακή σύμβαση συναφθέντων δανείων του Δήμου με το ..(...)»

Δανειακές συμβάσεις:Με δεδομένα αυτά, δεν διαπιστώθηκε ουσιώδης νομική πλημμέλεια που να κωλύει τη σύναψη του υποβληθέντος με το .. (αριθ. πρωτ. ..) έγγραφο του Δημάρχου … σχεδίου δανειακής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται ηλεκτρονικά στη Γραμματεία του Κλιμακίου, υπό τον όρο αναδιατύπωσης του όρου 12 του σχεδίου ως εξής: “Το προϊόν του δανείου θα χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή των αναχρηματοδοτούμενων με την παρούσα δανειακή σύμβαση συναφθέντων δανείων του Δήμου .. με το …, κατόπιν προσκόμισης δύο (2) επικυρωμένων αντιγράφων του δανειστικού συμβολαίου και του σχεδίου αυτού”.

Δανειακές συμβάσεις Δήμου:..με την ..απόφαση του αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών εγκρίθηκε η σύναψη του δανείου, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 7 του άρθρου 2 του ν.4111/2013. Η απόφαση αυτή εκδόθηκε ύστερα από θετική εισήγηση του Ο.Δ.Δ.Η.Χ., στην οποία επισημάνθηκε ότι, για το τμήμα του δανείου που θα ληφθεί από πόρους της ΕΠΕπ, το συνολικό επιτόκιο θα είναι περίπου 4,3% χαμηλότερο σε σχέση με το τρέχον κόστος δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου, ενώ, για το τμήμα του δανείου που θα ληφθεί από πόρους του …., το συνολικό επιτόκιο θα είναι περίπου 0,6% χαμηλότερο σε σχέση με το τρέχον κόστος δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου.Κατ’ ακολουθία, δε συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με το 8179/7.3.2016 (αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 17712/7.3.2016) έγγραφο της Διευθύντριας Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου ..., σχεδίου σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

ΔΑΝΕΙΑ:Περαιτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ίδια διαδικασία παρίσταται νομικώς πλημμελής για τους ακόλουθους λόγους: Της απόφασης έγκρισης της δανειακής σύμβασης από το Δημοτικό Συμβούλιο (32/26.1.2011) δεν προηγήθηκε η διαδικασία ενώπιον της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου (κατά παράβαση των οριζομένων στο με ισχύ από 1.1.2011 άρθρο 72 του ν. 3852/2010), η οποία, στο πλαίσιο ελέγχου της τήρησης των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, όφειλε να γνωμοδοτήσει σχετικά με την αναγκαιότητα λήψης του δανείου,  τη δυνατότητα εξυπηρέτησης του με βάση τα οικονομικά στοιχεία του Δήμου και τους ειδικότερους όρους της δανειακής σύμβασης, ύστερα από αξιολόγηση των σχετικών προσφορών.Από τα στοιχεία του φακέλου και ιδίως τις 232/12.4.2010, 365/3.6.2010 και 32/26.1.2011 αποφάσεις του Δ.Σ. του Δήμου (με τις οποίες εγκρίθηκαν η αναγκαιότητα λήψης του ελεγχόμενου δανείου, η προσφορά του ως άνω πιστωτικού οργανισμού και οι όροι συνομολόγησης του δανείου, αντίστοιχα) και τα αναφερόμενα στο προοίμιο αυτών ληφθέντα υπόψη έγγραφα,   προκύπτει ότι το ως άνω δημοτικό όργανο όχι μόνο δεν είχε υπόψη του έκθεση της Οικονομικής Επιτροπής (τούτο ισχύει μόνο για την εγκριτική των όρων του δανείου 32/26.1.2011 απόφασή του, κατά τα ανωτέρω), αλλά σε καμία φάση της διαδικασίας λήψης απόφασης για το ελεγχόμενο δάνειο, δεν τέθηκαν σε γνώση του, ενόψει των αρχών της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (σκέψη ΙΙI Α της παρούσας),  στοιχεία που να απεικονίζουν την οικονομική κατάσταση του δήμου και τη δυνατότητά του να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ελεγχόμενου δανείου, ώστε, κατά τη λήψη των κρίσιμων αυτών αποφάσεων, να γνωρίζουν οι δημοτικοί σύμβουλοι τις υφιστάμενες δανειακές υποχρεώσεις και τα τρέχοντα τοκοχρεωλύσια, ιδίως, ενόψει του γεγονότος ότι, όπως προκύπτει  από τον χωρίς ημερομηνία σύνταξης συγκεντρωτικό πίνακα δανειακών υποχρεώσεων του Δήμου, στις 31.12.2010, είχε ήδη συνομολογημένα και σε εξέλιξη 13 άλλα δάνεια, συνολικού οφειλόμενου υπολοίπου 8.152.500,49 ευρώ, με ετήσια τοκοχρεωλυτική δόση για την εξόφληση αυτών ποσού 1.393.683,38 ευρώ ( βλ. και το 12087/24.3.2011 έγγραφο του Προϊστάμενου της Οικονομικής Υπηρεσίας του Δήμου).  (..) Η οριζόμενη στο άρθρο 4 της σύμβασης ρήτρα έκπτωσης, δηλαδή η  δυνατότητα του πιστωτικού ιδρύματος να καταγγείλει την σύμβαση και να επιδιώξει την είσπραξη του συνόλου της οφειλής στην περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής οποιασδήποτε ετήσιας δόσης, αντίκειται στις διατάξεις του ν. 2251/1994. (…)Περαιτέρω, το προβλεπόμενο στον ίδιο όρο (4ο) της ελεγχόμενης σύμβασης δικαίωμα του ίδιου ως άνω πιστωτικού ιδρύματος να ζητήσει τόκους επί τόκων που, όπως αναφέρεται «στηρίζεται στο άρθρο 12 παρ.1 του ν. 2601/1998»,  είναι αόριστο και καταχρηστικό, διότι ναι μεν οι οφειλόμενοι στα πιστωτικά ιδρύματα (σε καθυστέρηση τόκοι) ανατοκίζονται από την πρώτη ημέρα της καθυστέρησης, εφόσον τούτο συμφωνηθεί, όμως η συμφωνία περί ανατοκισμού ισχύει, υπό το χρονικό περιορισμό, οι τόκοι να προστί­θενται στο ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο κάθε εξάμηνο, κατ΄ ελάχιστο όριο (βλ. άρθρο 12 παρ.1 του ν. 2601/1998- Α΄81), πρόβλεψη που δεν υπάρχει στο υποβληθέν σχέδιο, με αποτέλεσμα να καταλείπεται -και μάλιστα σε βάρος του Δήμου- αμφιβολία για το χρονικό διάστημα επέλευσης του ανατοκισμού και συνεπώς για την περαιτέρω οικονομική επιβάρυνση του Δήμου από την αιτία αυτή. Σημειωτέον δε ότι τυχόν συμφωνία που προβλέπει ανατοκι­σμό για χρονικό διάστημα μικρότερο του εξαμήνου είναι άκυρη, καθώς η ανωτέρω διάταξη είναι αναγκαστικού δικαίου  (βλ. Εφ. Αθηνών 2665/2010).6) Τέλος, με τον 7ο όρο του ίδιου ως άνω σχεδίου σύμβασης προβλέπεται η υποχρέωση του Δήμου να καταβάλει «εξ ιδίων χρημάτων» στο Ταμείο τις οφειλόμενες δόσεις του δανείου, στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο, κατά τη διάρκεια αποπληρωμής του, τα εκχωρηθέντα (με τον 5ο όρο της σύμβασης) έσοδά του δεν επαρκούν για την εξυπηρέτηση του τελευταίου. Ο ανωτέρω όρος είναι αόριστος και, εξ αυτού του λόγου, μη νόμιμος και πρέπει να απαλειφθεί, καθόσον δεν εξειδικεύονται ποιά μπορεί να είναι τα επιπλέον «ίδια» αυτά χρήματα που θα χρησιμοποιήσει ο Δήμος ..... για την αποπληρωμή του δανείου, ενόψει της με τον 5ο όρο εκχώρησης των σε αυτόν αναφερόμενων εσόδων του Δήμου (βλ. σχετικά Πράξεις 144, 49/2010 και 204/2009 του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελ. Συν.  για τον ίδιο όρο και Δήμο).Δεν ανακλήθηκε με την  2201/2011 Τμ.6