Νόμιμα ανατέθηκε σε Δημοτική Αναπτυξιακή Επιχείρηση, σε εκτέλεση προγραμματικής σύμβασης μεταξύ αυτής, του Δήμου και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, η υλοποίηση του αντικειμένου της ανωτέρω σύμβασης, το οποίο συνίσταται στην εκπόνηση μελέτης δημοτικού έργου, καθόσον η συμμετοχή αναπτυξιακής επιχείρησης σε προγραμματική σύμβαση δύναται να συνίσταται στην υλοποίηση αυτού του ίδιου του αντικειμένου. (Σχετ. Πρακτ. Ολομ. Ε.Σ. 32ης Γεν. Συν./10-12-2004).

Δεν δύναται η συμμετοχή της αναπτυξιακής επιχείρησης να συνίσταται στην υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου και στη συνέχεια αυτή να αναθέτει περαιτέρω το συμβατικό αντικείμενο σε τρίτους ιδιώτες κατά παρέκκλιση των διατάξεων του Ν, 1418/84 «Περί Δημοσίων Έργων» και του Ν. 716/77 «Περί μητρώου μελετητών και αναθέσεως εκπονήσεως μελετών»

Σε κάθε περίπτωση όμως η σύμπραξη ν.π.ι.δ. (αναπτυξιακής επιχείρησης Ο.Τ.Α.) δεν μπορεί να οδηγεί σε καταστρατήγηση των σχετικών διατάξεων που ορίζουν την τήρηση διαδικασίας διαγωνισμού. Τούτο άλλωστε είναι συμβατό όχι μόνο με την εθνική, αλλά και με την κοινοτική νομοθεσία, αλλά και με τις γενικές αρχές που διέπουν την ανάθεση των εν λόγω συμβάσεων, όπως οι αρχές της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων, της διαφάνειας, του ελεύθερου ανταγωνισμού, της ύπαρξης ανταγωνιστικής διαδικασίας ως επιλογή διαδικασίας για την ανάθεση των συμβάσεων και της ειδικής αιτιολόγησης της εφαρμογής εξαιρετικής διαδικασίας (με προεπιλογή, με διαπραγμάτευση ή απευθείας ανάθεση). Και ναι μεν, η συμμετοχή της αναπτυξιακής επιχείρησης σε μία προγραμματική σύμβαση δύναται να συνίσταται στην υλοποίηση του ανατιθέμενου συμβατικού αντικειμένου, ωστόσο η αναπτυξιακή επιχείρηση δεν μπορεί να αναθέσει περαιτέρω το συμβατικό αντικείμενο σε τρίτους ιδιώτες κατά παρέκκλιση των διατάξεων περί δημόσιων διαγωνισμών (βλ. Πρακτικά 32ης Συνεδρίασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου της 10ης Δεκεμβρίου 2004, Πράξεις VII Τμ. 195, 227/2006).

Ως συνολική προθεσμία νοείται το χρονικό διάστημα από την υπογραφή της σύμβασης μέχρι την έκδοση της απόφασης έγκρισης του συνόλου των μελετών και συνίσταται στα εξής επιμέρους χρονικά διαστήματα: α) Τον καθαρό χρόνο μέσα στον οποίο ολοκληρώνεται το σύνολο του αμιγώς μελετητικού αντικειμένου της σύμβασης στο οποίο περιλαμβάνονται κάθε είδους υποστηρικτικές μελέτες. Στον καθαρό χρόνο δεν συνυπολογίζονται οι καθυστερήσεις για τις οποίες δεν ευθύνεται ο ανάδοχος, β) τον επιπρόσθετο χρόνο που περιλαμβάνει τις καθυστερήσεις για τις οποίες δεν ευθύνεται ο ανάδοχος …». Κατά την έννοια της παραπάνω διάταξης η συνολική προθεσμία για την περαίωση του αντικειμένου της σύμβασης αφορά το χρονοδιάγραμμα εκπόνησης του φυσικού αντικειμένου αυτής και δεν σχετίζεται με την υποβολή λογαριασμού και τη θεώρησή του.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου της 3ης συμπληρωματικής σύμβασης της ανώνυμης αναπτυξιακής εταιρίας με την επωνυμία «Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Απορριμμάτων …» (στο εξής «…. Α.A.Ε.») για την παροχή υπηρεσιών με αντικείμενο τη «Λειτουργία Χώρου Υγειονομικής Ταφής (Χ.Υ.Τ.Α.) …», ποσού 1.111.889 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.) και 1.378.742,36 (με Φ.Π.Α).(....)Τέλος, κατά πάγια νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου (...), η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση, χωρίς να πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις, όπως εν προκειμένω, συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της σχετικής διαδικασίας ανάθεσης.Κωλύεται η σύναψη του σχεδίου της 3ης συμπληρωματικής σύμβασης της ανώνυμης αναπτυξιακής εταιρίας με την επωνυμία «Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Απορριμμάτων …» για την παροχή υπηρεσιών με αντικείμενο τη «Λειτουργία Χώρου Υγειονομικής Ταφής (Χ.Υ.Τ.Α.) …», ποσού 1.111.889 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.).

ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ λόγω συνταξιοδότησης: Νόμιμη η καταβολή αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης, σύμφωνα με το άρθρο 55 του π.δ. 410/1988, από Νοσοκομείο σε υπάλληλό του με σχέση εργασίας ι.δ.α.χ., που μετατάχθηκε σε αυτό, δυνάμει των διατάξεων του ν. 2636/1998 (ΦΕΚ Α΄ 198/1998), από την Ανώνυμη Εταιρεία Αξιοποίησης Περιουσίας, στην οποία είχε προηγουμένως μεταφερθεί από Υπηρεσία Αυτεπιστασίας του, καθόσον νομίμως ελήφθη υπόψη για τη θεμελίωση του δικαιώματος αποζημίωσης του ανωτέρω υπαλλήλου και τον προσδιορισμό του ύψους της, πέραν του χρόνου υπηρεσίας του στο Νοσοκομείο και ο χρόνος προϋπηρεσίας του στην Ανώνυμη Εταιρεία Αξιοποίησης Περιουσίας και στην Υπηρεσία Αυτεπιστασίας  (άρθρα 22 και 28 του ν. 2636/1998 και  Πρακτ. Ολομ. Ελ. Σ 3ης Γεν. Συν./4.3.2015).

Προγραμματική σύμβαση.. Με τα δεδομένα αυτά και από το προπαρατεθέν περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης προκύπτει ότι δεν πρόκειται περί προγραμματικής σύμβασης, καθώς οι συμβαλλόμενοι δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία, συμπράττοντας ισόρροπα για την από κοινού εξυπηρέτηση ενός δημόσιου σκοπού, καθόσον αποσκοπούν ο μεν Δήμος - η κύρια συμβολή του οποίου περιορίζεται στη συνολική κάλυψη του συμβατικού κόστους – στην υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου, το δε Πανεπιστήμιο ... στη λήψη της αντιπαροχής για την εκ μέρους του υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου. Στην ερμηνευτική αυτή εκδοχή συνηγορεί αφενός μεν η επιβάρυνση του ποσού του προϋπολογισμού της σύμβασης με Φ.Π.Α., ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις, αφετέρου δε το γεγονός ότι η υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου δεν προϋποθέτει την περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, αλλά εξαντλείται στην εκτέλεση αυτής (VII Τμ. Πρ. 29/2015, Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. Πρ. 12/2016, 350/2015). Εξάλλου, αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης δεν είναι η εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος, όπως αβασίμως ισχυρίζεται ο Δήμος, αλλά η σύνταξη μελέτης για την κατάρτιση Σ.Ο.Α.Π. (πολεοδομικού σχεδίου με πρόγραμμα δράσης σε διάφορους τομείς), καθόσον πρόκειται περί συνδυασμού κεκτημένων γνώσεων (πολεοδομικών, ρυμοτομικών, κοινωνικών και οικονομικών) για την αντιμετώπιση ενός μεμονωμένου πρακτικού ζητήματος με συγκεκριμένο αντικείμενο (ανάπτυξη της πόλης της ...), που στερείται του αναγκαίου σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.1514/1985 στοιχείου της πρωτοτυπίας (Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. πρ. 373, 295, 281, 280/2013, 55, 266, 324/2014, 305/2015). Συνεπώς η ελεγχόμενη σύμβαση, όπως βασίμως προβάλλεται από τον Επίτροπο, συνιστά στην πραγματικότητα κοινή εξ επαχθούς αιτία σύμβαση απευθείας ανάθεσης μελέτης, για τη σύναψη της οποίας δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, ούτε άλλωστε ο Δήμος ισχυρίζεται ότι συντρέχει κάποια από τις περιοριστικά αναφερόμενες στο άρθρο 10 του ν. 3316/2005 περιπτώσεις, στις οποίες είναι επιτρεπτή η προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι το ελεγχόμενο ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί, διότι με την 1/2013 Πράξη του Επιτρόπου του Δήμου Αθηναίων κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή προγραμματικής σύμβασης ‘‘ομοίου αντικειμένου’’ μεταξύ του Δήμου Αθηναίων και του Πανεπιστημίου ... πρέπει να απορριφθεί το μεν ως αναπόδεικτος, το δε διότι η επικαλούμενη ως άνω Πράξη δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της επίμαχης δαπάνης, καθόσον αφορά σε διαφορετικά πραγματικά ζητήματα και ως εκ τούτου δεν δεσμεύει ούτε τον αρμόδιο για τον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Δήμου ... Επίτροπο, ούτε  το Κλιμάκιο.

Με το υπό κρίση ένδικο βοήθημα που επιγράφεται «προσφυγή», το οποίο παραπέμφθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο με την 1315/2018 απόφαση του Τριμελούς Διοικητικού Εφετείου Αθηνών για να δικαστεί ως έφεση, ζητείται η ακύρωση α) της Φ.9117/61/ΑΣ 54/26894/8.6.2016 απόφασης του Υπουργού Εξωτερικών, με την οποία καταλογίσθηκε σε βάρος της εκκαλούσας το ποσό των 150.000,00 ευρώ, το οποίο φέρεται ότι εισέπραξε αχρεωστήτως, ως πρώτη δόση της χρηματοδότησης που χορηγήθηκε σε αυτήν από την Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ) του Υπουργείου Εξωτερικών, μετά την καταγγελία της καταρτισθείσας μεταξύ τους σύμβασης για την υλοποίηση του προγράμματος αναπτυξιακής συνεργασίας «Σχολή Επαγγελματικής Κατάρτισης – Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση»

Προγραμματική σύμβαση.(..) επιδιώκεται η ανάκληση της 10/2018 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Τμήμα τούτο...το Κλιμάκιο προέβαλε ότι με την ως άνω προγραμματική σύμβαση υποκρύπτεται η σύναψη δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών του άρθρου 2 παρ. 9 του ν. 4412/2016, για την οποία ο αιτών Δήμος όφειλε να διενεργήσει συνοπτικό (πρόχειρο) διαγωνισμό, δεδομένου ότι αφενός δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής των παρ. 1, 3 και 4 του άρθρου 12 του νόμου αυτού, ούτως ώστε η προγραμματική αυτή σύμβαση να θεωρηθεί  ως σύμβαση οιωνεί αυτεπιστασίας (in house) ή σύμβαση συνεργασίας μεταξύ αναθετουσών αρχών(..)Με τα δεδομένα αυτά η συγκεκριμένη σύμβαση, που συνήφθη μεταξύ του αιτούντος Δήμου και της αιτούσας αναπτυξιακής ανώνυμης εταιρείας Ο.Τ.Α., αφενός δεν  συνιστά  προγραμματική  σύμβαση  του  άρθρου  100  του ν. 3852/2010, αφετέρου ως τέτοια δεν εμπίπτει σε κανέναν από τους αναφερόμενους στο άρθρο 12 του ν. 4412/2016 συμβατικούς τύπους, τους οποίους ο νόμος αυτός εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής του. Τούτο, διότι από το αντικείμενο της ανωτέρω συναφθείσας σύμβασης και κυρίως από τη διαμόρφωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών, προκύπτει ότι αυτά δεν εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό την από κοινού, δια της αλληλοσυμπλήρωσης αρμοδιοτήτων ή οικονομοτεχνικών μέσων,  εκτέλεση  της  δημόσιας  αποστολής  τους, ούτε  συμβάλλουν  με ισορροπημένο τρόπο στην υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης.(..)Ενόψει των προαναφερομένων, η εν λόγω σύμβαση έχει το χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης παροχής τεχνικών υπηρεσιών συναφών με την εκπόνηση μελέτης, η οποία ανατέθηκε απευθείας στην αιτούσα αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία, χωρίς, με βάση τα πραγματικά περιστατικά που προεκτέθηκαν, να συντρέχουν οι προς τούτο προβλεπόμενες στο ν. 4412/2016 προϋποθέσεις για την απευθείας ανάθεσή της...Απορρίπτει την αίτηση του Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού με την επωνυμία «Δήμος ...» και της αναπτυξιακής ανώνυμης εταιρείας...

Κατασκευή πίστας κανόε-καγιάκ:..Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η συγκεκριμένη σύμβαση, που συνήφθη μεταξύ της Περιφέρειας … και της αναπτυξιακής ανώνυμης εταιρείας Ο.Τ.Α. υπό τον διακριτικό τίτλο «….», αφενός δεν συνιστά προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αφετέρου ως τέτοια δεν εμπίπτει σε κανέναν από τους αναφερόμενους στο άρθρο 12 του ν. 4412/2016 συμβατικούς τύπους, τους οποίους ο νόμος αυτός εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής του. Τούτο, διότι από το αντικείμενο της ανωτέρω συναφθείσας σύμβασης και κυρίως από τη διαμόρφωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μερών, προκύπτει ότι αυτά δεν εκκινούν από την ίδια αφετηρία συμφερόντων με σκοπό την από κοινού, δια της αλληλοσυμπλήρωσης αρμοδιοτήτων ή οικονομοτεχνικών μέσων, εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, ούτε συμβάλλουν με ισορροπημένο τρόπο στην υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης. Ειδικότερα, προκύπτει ότι η Περιφέρεια … λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή που επιδιώκει, έναντι καταβολής αμοιβής ανερχόμενης σε 33.000 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), την εκτέλεση εκ μέρους της αντισυμβαλλόμενης αναπτυξιακής ανώνυμης εταιρείας Ο.Τ.Α., που επέχει απλώς θέση παρόχου υπηρεσιών τεχνικής φύσεως (υπηρεσίες τεχνικού συμβούλου), τα στοιχεία των οποίων θα αποτελέσουν  τη βάση για την μετέπειτα εκπόνηση των απαραίτητων μελετών, προκειμένου το έργο της κατασκευής πίστας κανόε-καγιάκ στο … της Π.Ε. … να καταστεί ώριμο προς ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα. (..)Ενόψει όλων όσων προαναφέρθηκαν, η εν λόγω σύμβαση, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό δεν αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση, αλλά κοινή εξ επαχθούς αιτίας δημόσια σύμβαση παροχής υπηρεσιών τεχνικού συμβούλου, η οποία ανατέθηκε απευθείας στην αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία, χωρίς, με βάση τα πραγματικά περιστατικά που προεκτέθηκαν, να συντρέχουν οι προς τούτο προβλεπόμενες στο ν. 4412/2016 προϋποθέσεις για την απευθείας ανάθεσή της, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την διαφωνούσα αναπληρώτρια Επίτροπο. Αντιθέτως, για την ανάθεσή της η Περιφέρεια … όφειλε, ενόψει της συμβατικής της αξίας (33.000 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α.), να διενεργήσει τουλάχιστον συνοπτικό διαγωνισμό (βλ. άρθρα 116 και 117 ν. 4412/2016).