Μετακίνηση στο εξωτερικό.Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων(2685/1999) συνάγονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: Από 11.4.2012, χρόνος ισχύος της παρ. 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012, οι μετακινούμενοι αιρετοί και υπάλληλοι των Δήμων σε χώρες εκτός ευρωπαϊκής ένωσης κατ’ εντολή των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, για υπηρεσιακούς λόγους, δικαιούνται των προβλεπόμενων, αναλόγως της ιδιότητάς τους, δαπανών μετακίνησης και ημερήσιας αποζημίωσης, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν λάβει σχετική έγκριση από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης. Η ως άνω έγκριση μετακίνησης αιρετών και υπαλλήλων των Ο.Τ.Α., εκδίδεται πριν την ημερομηνία αναχώρησης τους, δεδομένου ότι με την παρ. 15 του άρθρου 18 τροποποιήθηκε αφενός μεν το όργανο που ασκεί την εν λόγω αρμοδιότητα, αφετέρου δε οι περιπτώσεις στις οποίες αυτή απαιτείται, και όχι ο χρόνος χορήγησης αυτής (βλ. οικεία αιτιολογική έκθεση του ν.4071/2012). (...)Δεδομένου όμως ότι, κατά παράβαση της διάταξης της παρ. 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012, δεν εκδόθηκε για τη μετακίνηση του Δημάρχου, πριν από την αναχώρησή του, η σχετική εγκριτική απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ...., η ως άνω μετακίνηση δεν είναι νόμιμη και, συνακόλουθα, δεν είναι νόμιμη η καταβολή σε αυτόν δαπανών μετακίνησης. Η δε προσκομιζόμενη με αριθμ. πρωτ. 5164/29.3.2013 οικεία απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ...., με την οποία εγκρίνεται εκ των υστέρων η ανωτέρω μετακίνηση, δεν μπορεί να αναπληρώσει την κατά τα ανωτέρω ελλείπουσα νόμιμη προϋπόθεση, λαμβανομένου υπόψη, επίσης, ότι κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, οι διοικητικές πράξεις, ατομικές ή κανονιστικές, δεν έχουν αναδρομική ισχύ, εκτεινόμενη πέρα από την ημέρα έκδοσής τους (ή από την ημέρα δημοσίευσής τους, αν είναι δημοσιευτέες), εφόσον τούτο δεν προβλέπεται ή δεν συνάγεται από το νόμο.

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο φερόμενος ως δικαιούχος στα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα μετακινήθηκε στο εσωτερικό της χώρας και όχι στο εξωτερικό, και ειδικότερα μετέβη στη ... προκειμένου να συμμετάσχει σε συνέδριο του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων ...  Ελλάδας, κρίνει ότι για τη νομιμότητα των συγκεκριμένων μετακινήσεων αρκούσαν οι σχετικές εντολές μετακίνησης που εκδόθηκαν από το Δημοτικό Συμβούλιο ..., πριν από τις αντίστοιχες ημέρες αναχώρησής του. Και τούτο, διότι για την πραγματοποίηση των εν λόγω μετακινήσεων δεν απαιτείτο προηγούμενη εγκριτική απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, καθόσον η πρόσθετη αυτή προϋπόθεση νομιμότητας, η οποία ορίζεται στα άρθρα 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999 και 18 παρ. 15 του ν. 4071/2012, απαιτείται να συντρέχει σωρευτικά μόνο στις περιπτώσεις μετακίνησης αιρετών και υπαλλήλων του Δήμου στο εξωτερικό και, ειδικότερα, σε χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που δεν συνέτρεχε στην προκειμένη περίπτωση. Επομένως, η εντελλόμενη με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνη είναι νόμιμη, απορριπτομένου του σχετικού λόγου διαφωνίας ως νόμω αβάσιμου. Ωστόσο, η εντελλόμενη με το 69/2015 χρηματικό ένταλμα δαπάνη παρίσταται μη κανονική, διότι, όπως βασίμως προβάλλει η διαφωνούσα Αναπληρώτρια Επίτροπος, η σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης εκδόθηκε στις 8.4.2015, ήτοι σε χρόνο μεταγενέστερο της πραγματοποίησης της εν λόγω μετακίνησης του Αντιδημάρχου (28.2.2015), ενώ αυτή έπρεπε να προηγείται χρονικά οποιασδήποτε διοικητικής πράξης ή υλικής ενέργειας που αφορά στην πραγματοποίηση της οικείας δαπάνης, δεδομένου ότι με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ο σκοπός του νόμου που συνίσταται στην εκ των προτέρων δέσμευση των αναγκαίων πιστώσεων και στην αποτροπή της διενέργειας δαπανών καθ’ υπέρβαση αυτών.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το 68/2015 χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και, συνεπώς, το ένταλμα αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει, ενώ η εντελλόμενη με το 69/2015 χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι κανονική και, ως εκ τούτου, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τη διαφωνούσα Αναπληρώτρια Επίτροπο, ότι η μετακίνηση του ανωτέρω Ειδικού Συμβούλου του Δήμου δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν εκδόθηκε γι’ αυτήν, πριν από την αναχώρησή του, η σχετική εγκριτική απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, κατά παράβαση της διάταξης της παραγράφου 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012, ως εκ τούτου δεν είναι νόμιμη και η καταβολή σ’ αυτόν των σχετικών δαπανών μετακίνησης. Περαιτέρω, οι ίδιες δαπάνες παρίστανται και μη κανονικές, δεδομένου ότι η από 4.2.2015 απόφαση του Δημάρχου ... περί έγκρισης αυτών αναρτήθηκε στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» σε χρόνο (2.3.2015) μεταγενέστερο της πραγματοποίησης της μετακίνησης (19.2. έως 22.2.2015), επομένως κατά τον κρίσιμο χρόνο η απόφαση αυτή δεν παρήγαγε τα έννομα αποτελέσματά της. Αντιθέτως, εσφαλμένως υπολαμβάνει η διαφωνούσα Αναπληρώτρια Επίτροπος ότι η ημερήσια αποζημίωση του ανωτέρω Ειδικού Συμβούλου έπρεπε να εκκαθαριστεί με βάση το ποσό των 80,00 ευρώ, καθόσον η Δημοκρατία της Σερβίας υπάγεται στην Κατηγορία Α΄ του άρθρου 18 του ν. 2685/1999 (ad hoc Ε.Σ. Κλ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο I Τμ. 38/2016), ως εκ τούτου και με δεδομένο ότι ο ανωτέρω Ειδικός Σύμβουλος ανήκει στην κατηγορία II περ. β΄ των υπαγομένων στην παράγραφο 1 του άρθρου 4 του ν. 2685/1999 προσώπων, ορθώς εκκαθαρίστηκε η ημερήσια αποζημίωσή του με βάση το ποσό των 95,00 ευρώ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 19 του ανωτέρω νόμου. Περαιτέρω, όμως, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι α) η επίμαχη 4781/17.2.2015 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, με την οποία εγκρίθηκε η μετακίνηση μόνο των έτερων δύο (2) μετακινούμενων προσώπων και όχι του ως άνω Ειδικού Συμβούλου, παρά το γεγονός ότι με το 3949/16.2.2015 έγγραφο του Δημάρχου ... ζητήθηκε η έγκριση για όλους τους ανωτέρω μετακινούμενους, εκδόθηκε μεν στις 17.2.2015, ήτοι σε χρόνο προγενέστερο των εν λόγω μετακινήσεων, πλην όμως εισήχθη στο Δήμο στις 9.3.2015, ήτοι σε χρόνο που η μετακίνηση αυτή έπρεπε να είχε ήδη πραγματοποιηθεί, ενώ και ο λόγος της εξαίρεσης από την απόφαση αυτή του Ειδικού Συμβούλου δεν υφίστατο κατ’ ουσίαν, αφού η αναγκαία εγκριτική απόφαση του Δημάρχου είχε ήδη εκδοθεί, απλώς δεν επισυνάφθηκε στην αποσταλείσα απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και β) η ως άνω εγκριτική της μετακίνησης του Ειδικού Συμβούλου απόφαση του Δημάρχου εκδόθηκε νομίμως πριν από την πραγματοποίηση της μετακίνησης, η δε ανάρτηση αυτής στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» έλαβε τελικώς χώρα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα από την πραγματοποίηση των σχετικών δαπανών, το Κλιμάκιο άγεται, περαιτέρω, στην κρίση ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των ανωτέρω κειμένων διατάξεων, υπέλαβαν ότι νομίμως πραγματοποιήθηκε η μετακίνηση του Ειδικού Συμβούλου … και συνακόλουθα, ότι οι σχετικές δαπάνες είναι νόμιμες και κανονικές, η πλάνη τους δε αυτή είναι συγγνωστή.

Μετακινήσεις στο εξωτερικό.(...)Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι μέχρι τη δημοσίευση του ν. 4071/2012 για τους μετακινούμενους με εντολή Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού στο εξωτερικό για υπηρεσιακούς λόγους ή συμμετοχή σε συνέδρια, σεμινάρια κ.λπ., καθώς και για την καταβολή σ’ αυτούς δαπανών μετακίνησης, απαιτείτο η έκδοση, πριν από την ημερομηνία αναχώρησής τους, πέραν της προβλεπόμενης στο άρθρο 3 του ν. 2685/1999 εντολής ή απόφασης μετακίνησης από το αρμόδιο όργανο των Ο.Τ.Α., σχετικής εγκριτικής απόφασης του εποπτεύοντος Υπουργού ή άλλου εξουσιοδοτημένου προς τούτο οργάνου, κατά το άρθρο 21 παρ. 1 του ίδιου νόμου. Από την ισχύ της προαναφερόμενης διάταξης δεν απαιτείται τέτοια έγκριση ή απόφαση στην περίπτωση μετακινήσεων σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διατηρείται η ίδια προϋπόθεση για τις μετακινήσεις σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, η δε αρμοδιότητα ασκείται από τον οικείο Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης. 

Καταβολή δαπανών μετακίνησης...Με το ελεγχόμενο ήδη χρηματικό ένταλμα, εντέλλεται η  καταβολή των νόμιμων δαπανών μετακίνησης στον ανωτέρω.  Η εκ των υστέρων, όμως, έγκριση της επίμαχης υπηρεσιακής μετακίνησης  αντιβαίνει  στη διάταξη της  παραγράφου 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012 και στην αρχή της μη αναδρομικότητας των διοικητικών πράξεων, με συνέπεια να παρίσταται εκ του λόγου αυτού μη σύννομη η καταβολή της εντελλόμενης δαπάνης. Πλην, όμως, το Κλιμάκιο κρίνει πως τα αρμόδια όργανα του Δήμου … συγγνωστώς υπέλαβαν ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, καθόσον δεν παρέλειψαν να υποβάλουν σχετικό αίτημα προς την Αποκεντρωμένη Διοίκησης …, ενώ έστω και εκ των υστέρων εκδόθηκε η  8379/29.7.2019 εγκριτική απόφαση. Αν και κατά την άποψη του Προέδρου του Κλιμακίου, η παράλειψη προηγούμενης έγκρισης της Συντονίστριας της ο Αποκεντρωμένης Διοίκησης … δεν επιφέρει δημοσιονομικές έννομες συνέπειες ούτε επιδρά στη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης, η οποία παρίσταται καθ' όλα νόμιμη. Κατ' ακολουθία των ανωτέρω το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη νομική σκέψη (σκέψη 3), το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι: 1) Κατά παράβαση του άρθρου 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999, για την μετακίνηση των ανωτέρω (Δημάρχου ..... και Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Πρασίνου του Δήμου .....) στο εξωτερικό δεν εκδόθηκε σχετική εγκριτική απόφαση του αρμοδίου Υπουργού ή άλλου εξουσιοδοτημένου προς τούτο οργάνου. Τέτοιο δε νομίμως εξουσιοδοτημένο όργανο, κατά την έννοια του άρθρου 9 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999), δεν είναι δυνατόν να γίνει δεκτό ότι αποτελεί ο Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κατά τον διενεργούμενο έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των συλλογικών οργάνων των ο.τ.α., βάσει του άρθρου 225 του ν. 3852/2010. Ο περί του αντιθέτου δε ισχυρισμός του Δήμου ....., έχοντας ως έρεισμα την 44/2011 εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών (ΑΔΑ: 4ΑΜ7Ν-ΘΤ9), πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος (βλ. σχετ. πράξεις Ι Τμήμ. 58 και 82/2012). 2) Κατά παράβαση του άρθρου 17 παρ. 1 του ν. 2685/1999, οι δαπάνες μετακίνησης δεν καταβάλλονται (αποκλειστικά) στον μετακινηθέντα υπάλληλο, κατόπιν υποβολής των σχετικών παραστατικών της μετακίνησής του αλλά (και) στο τουριστικό πρακτορείο που ανέλαβε την έκδοση των αεροπορικών εισιτηρίων και την πληρωμή του ξενοδοχείου. 3) Κατά παράβαση των προαναφερόμενων διατάξεων του ν. 3463/2006 (άρθρο 140) και του ν. 2685/1999 (άρθρα 1 και 17), επιβαρύνεται ο Δήμος ..... με το κόστος ακύρωσης της μετάβασης του Δημάρχου ..... στις Βρυξέλλες, για λόγους που αφορούν στο πρόσωπό του.

Κάλυψη δαπανών λογιστικής υποστήριξης:..Με τα δεδομένα αυτά οι εντελλόμενες δαπάνες είναι νόμιμες, καθόσον οι σχολικές επιτροπές επιχορηγούνται νομίμως για την εκπλήρωση της αποστολής τους είτε με την τακτική ετήσια επιχορήγηση από πιστώσεις των ΚΑΠ και τα έσοδα από ηλεκτροδοτούμενους χώρους, είτε με έκτακτη επιχορήγηση κατ’ εφαρμογή του άρθρου 202 ΚΔΚ.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνες είναι νόμιμες και αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.

ΕΞΩΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ:Με τα δεδομένα αυτά τηρήθηκαν τα τυπικά εξωτερικά στοιχεία του εξώδικου συμβιβασμού και από το σύνολο των προσκομισθέντων από το Δήμο ...... δικαιολογητικών στοιχείων αφενός μεν προκύπτει η παροχή των επίμαχων ανατεθεισών από το Δήμο υπηρεσιών και ως εκ τούτου η ουσιαστική βασιμότητα των ένδικων αξιώσεων των ως άνω δικαιούχων και αφετέρου και η προσήκουσα δημοσιονομική ανάληψη των σχετικών υποχρεώσεων ερειδομένων επί εγκύρου εξώδικου συμβιβασμού, που αποτελεί την αιτία έκδοσης των επίμαχων χρηματικών ενταλμάτων. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν. 

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ(...)Με τα δεδομένα αυτά οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες και για τους δύο προβαλλόμενους με την έκθεση διαφωνίας λόγους, καθώς αφενός η απόφαση ανάληψης της δημοσιονομικής υποχρέωσης για το σύνολο της δαπάνης μετακίνησης (ημερήσια αποζημίωση, έξοδα διαμονής και δαπάνη εισιτηρίων) εκδόθηκε εκ των υστέρων, κατά παράβαση των διατάξεων που αναφέρονται στη δεύτερη σκέψη, αφετέρου και η κατά το άρθρο 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999 απαιτούμενη απόφαση έγκρισης της μετακίνησης εκ των υστέρων, από το Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ως κατά χρόνο πλέον αρμοδίου, λόγω της αλλαγής που επήλθε στο μεταξύ με τη διάταξη της παρ. 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012 (Α 85/11.4.2012). Απορριπτέος δε είναι ο ισχυρισμός του Δήμου ότι εκ παραδρομής εκδόθηκε η απόφαση ανάληψης της δημοσιονομικής υποχρέωσης εκ των υστέρων καθώς -μετά την ως άνω απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου- εκδόθηκε απόφαση ανάληψης μόνο για το Δήμαρχο και όχι για την ως άνω υπάλληλο, διότι, πάντως, και η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τη μετακίνηση εσφαλμένως ελήφθη εκ των υστέρων, ανεξάρτητα από το ότι κρίσιμη για τη νομιμότητα της μετακίνησης της υπαλλήλου ήταν η έγκριση της μετακίνησης σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999, η οποία εκδόθηκε κατά πολύ μεταγενέστερα.Μη ανακλητέα με την Ελ. Συν. Τμ. 1 Πράξη 44/2015)

Με τα δεδομένα αυτά η διαφωνία της Επιτρόπου προβάλλεται αλυσιτελώς, διότι, ανεξαρτήτως του εάν το αντικείμενο των επίμαχων συμβάσεων αφορά στην κατασκευή όμοιων ή ομοειδών έργων, δεν στοιχειοθετείται στην προκειμένη περίπτωση κατάτμηση, δοθέντος ότι το άθροισμα αυτών που ανέρχεται στα 14.500,00 ευρώ δεν υπερβαίνει το χρηματικό όριο των 20.000,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., μέχρι του οποίου είναι επιτρεπτή, κατ’ άρθρο 118 του ν.4412/ 2016, η προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης. Κατά συνέπεια, εφόσον η δεν προβάλλονται άλλοι λόγοι μη νομιμότητας ή κανονικότητας των δαπανών, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.