Προμήθεια υλικών συντήρησης :Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον η εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών συντήρησης και επισκευής των ακινήτων κτιρίων του Δήμου δεν συνιστά δημόσιο έργο κατά την παρατεθείσα στη δεύτερη (ΙΙ) σκέψη έννοια, καθόσον η ανάθεση της εκτέλεσης των εν λόγω εργασιών σχετίζεται με την προμήθεια συγκεκριμένων υλικών, των οποίων η αξία υπερβαίνει την αντίστοιχη των εργασιών και συνεπώς, πρόκειται για προμήθεια, ανεξαρτήτως του εάν τα προμηθευθέντα υλικά συνδέονται μόνιμα με το έδαφος και μπορούν να αποχωρισθούν από αυτό χωρίς ουσιαστική βλάβη και αλλοίωσή τους. Κατά συνέπεια, μη νομίμως επιμερίσθηκαν οι ανωτέρω προμήθειες σε χωριστές πιστώσεις ανά δημοτικό διαμέρισμα και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, αντί της διενέργειας τακτικού διαγωνισμού, καθόσον η συνολική τους ετήσια δαπάνη ανέρχεται, όπως ήδη εκτέθηκε, σε 27.925,00 ευρώ και επομένως, υπερβαίνει το όριο των 8.804,11 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι κατά νόμο επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση προμήθειας. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι τα αρμόδια όργανά του συγγνωστώς υπέλαβαν ότι νομίμως προέβαιναν στη διενέργεια της εντελλόμενης δαπάνης ερειδόμενα τόσο στην απάντηση που δόθηκε από το ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α., σε ερώτημα που υπέβαλε ο Δήμος σχετικά με το εάν οι επισκευές και συντηρήσεις δικτύων φωτισμού, υδρευτικών, αρδευτικών και αποχετευτικών δικτύων αποτελούν έργα ή προμήθειες όσο και στην άρνηση της Τ.Υ.Δ.Κ. Ν. ....., κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος του Δήμου, να συντάξει μελέτες για την προμήθεια υλικών συντήρησης δημοτικού φωτισμού και υλικών ύδρευσης, με την αιτιολογία ότι δε συντρέχει λόγος, αφού πρόκειται για αυτοτελή έργα του ήδη εγκεκριμένου τεχνικού προγράμματος, πρέπει να απορριφθεί, καθόσον τα σχετικά ερωτήματα δεν αφορούσαν στη, διενεργούμενη με το σύστημα της αυτεπιστασίας, συντήρηση κτηρίων, ενώ, σε κάθε περίπτωση, η αρμόδια Υπηρεσία του Δήμου γνώριζε, κατά το χρόνο διενέργειας της επίμαχης προμήθειας, τη σχετική νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αφού, όπως ο ίδιος ο Δήμος συνομολογεί στο 8751/29.10.2007 έγγραφό του, ήδη από το Μάρτιο του έτους 2006 του είχε κοινοποιηθεί η 54/2005 Πράξη του VII Τμήματος, με την οποία κρίθηκε ότι οι σχετικές επισκευές και συντηρήσεις κτηρίων αποτελούν προμήθειες και όχι έργα. Κατόπιν αυτών, το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα του Δήμου ..... δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Προμήθεια υλικών για τη συντήρηση και επισκευή δικτύων ύδρευσης διαφόρων τοπικών, δημοτικών διαμερισμάτων και οικισμών Δήμου. Μη νομίμως επιμερίσθηκαν οι ως άνω προμήθειες, οι οποίες αφορούν σε όμοια ή ομοειδή αγαθά σε χωριστές πιστώσεις ανά τοπικό ή δημοτικό διαμέρισμα και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, χωρίς να διενεργηθεί δημόσιος διαγωνισμός, καθόσον η συνολική τους ετήσια δαπάνη, ανέρχεται σε 27.920 ευρώ με Φ.Π.Α και επομένως υπερβαίνει το όριο των 15.000 ευρώ, με Φ.Π.Α., μέχρι του οποίου είναι επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 209 παρ.1 του ν.3463/2006 και της 11389/8.3.1993 απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών

Καταβολή εξόδων κίνησης σε Προέδρους τοπικών συμβουλίων.(..)η κλήση του για συμμετοχή στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Νοέμβριο του 2009, καθώς και Απρίλιο του 2010 δεν ήταν νόμιμη, αφού δεν συζητήθηκαν θέματα αφορώντα στο συγκεκριμένο τοπικό διαμέρισμα, δοθέντος μάλιστα ότι, κατά τα προεκτεθέντα, κατά τη συζήτηση γενικής φύσεως ζητημάτων που άπτονται του γενικότερου τοπικού συμφέροντος δεν δύνανται να μετέχουν οι πρόεδροι των τοπικών συμβουλίων. Εξάλλου, για τους μήνες Ιούλιο, Οκτώβριο, Δεκέμβριο του 2009 και για τους λοιπούς μήνες του 2010 (Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Μάρτιο, Μάιο, Ιούλιο, Αύγουστο, Σεπτέμβριο, Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο) δεν προσκομίζονται πρακτικά του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου, εκ των οποίων να αποδεικνύεται η συμμετοχή του εν λόγω Προέδρου στις συνεδριάσεις του, επομένως, μη νομίμως εντέλλονται έξοδα κίνησης για τους μήνες αυτούς, αφού οι χρηματικές αυτές απολαβές δεν καταβάλλονται κατά τρόπο πάγιο στους Προέδρους των τοπικών συμβουλίων, αλλά μόνο εφόσον συντρέχει πραγματική μετακίνηση αυτών προς την έδρα του Δήμου...ενώ και η εντελλόμενη με το 57/17 Χ.Ε. δαπάνη που αφορά στον Πρόεδρο του Δ.Δ. ..., ..., είναι, επίσης, εν μέρει μη νόμιμη, ήτοι νόμιμη μόνο για τον Νοέμβριο του 2009. ....Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το 56/17 χρηματικό ένταλμα πληρωμής (Χ.Ε.) δαπάνη, που αφορά στην καταβολή εξόδων κίνησης στους Προέδρους των Τ.Σ. ... (...), ... (...) και ... (...) είναι εν μέρει μη νόμιμη, ήτοι νόμιμη μόνο ως προς τον ... για τον Αύγουστο του 2009 και τον Ιούνιο του 2010 και ως προς ...Ως εκ τούτου, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Αφαίρεση ή μη της προκαταβολής από την προς αναπροσαρμογή συμβατική αξία των υπό προμήθεια υλικών για τις Ένοπλες Δυνάμεις, σε σύμβαση μακράς διάρκειας.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Σε σύμβαση μακράς διάρκειας για προμήθειες των Ενόπλων Δυνάμεων, η δοθείσα προκαταβολή αφαιρείται από την προς αναπροσαρμογή συμβατική αξία των υπό προμήθεια υλικών, κατ αναλογική εφαρμογή του «Κανονισμού Προμηθειών του Δημοσίου» και συγκεκριμένα της διάταξης του άρθρου 17 του ΠΔ 394/1996, αλλά και της ίδιας διάταξης του νεότερου Π.Δ/τος 118/2007, αφού στο ΠΔ 284/1989 για τις προμήθειες των Ενόπλων Δυνάμεων υπάρχει ακούσιο νομοθετικό κενό για τη ρύθμιση της εν λόγω περίπτωσης. (ομοφ.)

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ: ..εν  προκειμένω,  η  μεταγενέστερη  έγκριση  της  ως  άνω  υπεργολαβίας,  .. δεν οφείλεται σε καταστρατήγηση των οριζόμενων στην ανωτέρω διάταξη, αλλά σε καθυστέρηση των αρμοδίων οργάνων για τη λήψη της, λόγω της επιτακτικής και άμεσης ανάγκης εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών .. και η αρχική ανάδοχος δήλωσε κώλυμα για την στα ανελαστικά αυτά χρονικά περιθώρια εκτέλεσή τους, β) το έργο εκτελέστηκε καλώς από τον υπεργολάβο .., Ε.Δ.Ε., παραλήφθηκε δε στις  6.7.2015 από το Δήμο και ο σκοπός του νόμου έχει συνεπώς, εν τοις πράγμασι εκπληρωθεί, το Τμήμα κρίνει ότι η διαπιστωθείσα πλημμέλεια δεν παρίσταται ουσιώδης ώστε να άγει σε παρανομία της απορρέουσας από αυτή εντελλόμενης δαπάνης.

Προμήθεια υλικών οστεσύνθεσης-ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ: Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II, το Τμήμα κρίνει ότι οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, αφού μη νομίμως διενεργήθηκαν οι ως άνω προμήθειες με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεσης), αφού αφορούν σε είδη όμοια ή ομοειδή μεταξύ τους (υλικά οστεοσύνθεσης), η συνολική αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό των 15.000 ευρώ για έτη 2007 και 2008. Εξάλλου, τόσο οι διατάξεις του άρθρου 7 παρ. 2 του ν.2955/2001 και των κατ΄ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθεισών κοινών υπουργικών αποφάσεων, κατ΄ εφαρμογή των οποίων διενεργήθηκαν οι ελεγχόμενες προμήθειες, όσο και αυτές του άρθρου 36 του ν.3763/2009, με τις οποίες νομιμοποιούνται οι εν λόγω προμήθειες υλικών οστεοσύνθεσης δεν μπορούν να τύχουν εφαρμογής στην εσωτερική έννομη τάξη, αφού παραβιάζουν τις γενικές αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας, που απορρέουν από την Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα.

Μη νομίμως επιμερίστηκαν οι προμήθειες ηλεκτρολογικού υλικού, οι οποίες αφορούν σε όμοια ή ομοειδή αγαθά σε χωριστές πιστώσεις και ανατέθηκαν απευθείας, χωρίς να διενεργηθεί δημόσιος διαγωνισμός, καθόσον η συνολική τους ετήσια δαπάνη, υπερβαίνει το όριο των 15.000,00 ευρώ, με Φ.Π.Α., μέχρι το οποίο είναι κατά νόμο επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση προμήθειας υλικών (ΚΥΑ 27319/18.7.2002). Εν προκειμένω, δεν εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 22 παρ.1 του ν. 3274/2004, καθόσον η θεσπιζόμενη με αυτή εξαίρεση από τον κανόνα του ανεπίτρεπτου της κατάτμησης αφορά, κατά σαφή βούληση του νομοθέτη, αποκλειστικά και μόνο έργα και όχι προμήθειες

Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι: i) Κατά παράβαση των άρθρων 5 παρ. 2 περ. ιθ΄ και 7 παρ. 10 του ν. 3469/2006, ο αιτών Δήμος παρέλειψε να δημοσιεύσει περίληψη της διακήρυξης του αρχικού διαγωνισμού στο Τεύχος Διακηρύξεων Δημοσίων Συμβάσεων της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, απορριπτομένου ως νόμω αβασίμου του ισχυρισμού του ότι εφαρμοστέα εν προκειμένω τυγχάνει η διάταξη του άρθρου 8 παρ. 1 περίπτ. β΄ του ν. 3469/2006, η οποία εξαιρεί από την υποχρέωση δημοσίευσης τις κανονιστικές πράξεις των Δήμων, σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. ΙΙ). ii) Μη νομίμως ο αιτών Δήμος παρέλειψε να τηρήσει τις απαιτούμενες διατυπώσεις δημοσιότητας για τον διενεργηθέντα στις 29.8.2011 επαναληπτικό διαγωνισμό, ο οποίος συνιστά νέο και αυτοτελή διαγωνισμό (βλ. σκ. IV), απορριπτομένου ως αβασίμου του περί του αντιθέτου σχετικού ισχυρισμού του αιτούντος Δήμου, ενώ σε κάθε περίπτωση η πρόβλεψη στην διακήρυξη του αρχικού διαγωνισμού για ορισμό νέας ημερομηνίας διαγωνισμού από την αναθέτουσα αρχή σε περίπτωση μη υποβολής προσφοράς, δεν περιεβλήθη των απαιτούμενων διατυπώσεων δημοσιότητας, αφού δεν περιελήφθη στην αποσταλείσα στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περίληψη (βλ. σκ. ΙΙΙ). Εξάλλου, η διάταξη του άρθρου 22 παρ. 1 του Κώδικα Δημοσίων Έργων (βλ. ν. 3669/2008) και οι σχετικές διατάξεις των εγκριθεισών προτύπων διακηρύξεων δημοσίων έργων και μελετών, με τις οποίες επιτρέπεται η μετάθεση της ημερομηνίας του αρχικού διαγωνισμού χωρίς εκ νέου τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας, δεν εφαρμόζονται σε διαδικασίες ανάθεσης με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών, όπως εν προκειμένω η μεταφορά μαθητών, απορριπτομένων ως αβασίμων των σχετικών ισχυρισμών του αιτούντος. iii) Οι ως άνω υπό στοιχ. i και ii νομικές πλημμέλειες, κατά την πλειοψηφήσασα στο Τμήμα άποψη, δεν επηρέασαν ουσιωδώς το αποτέλεσμα της ελεγχόμενης φάσης της διαγωνιστικής διαδικασίας, όπως βασίμως προβάλλεται από τον αιτούντα Δήμο, καθώς οι στόχοι της ελλείπουσας δημοσίευσης περίληψης της διακήρυξης τόσο του αρχικού όσο και του επαναληπτικού διαγωνισμού, ήτοι η επίτευξη διαφάνειας και του μέγιστου δυνατού ανταγωνισμού στο πλαίσιο του διαγωνισμού επιτεύχθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό, δεδομένου ότι τα τεύχη του διαγωνισμού παρέλαβαν δεκατέσσερις (14) ενδιαφερόμενοι. Εξάλλου, αφενός η παράλειψη δημοσίευσης περίληψης της διακήρυξης του αρχικού διαγωνισμού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δεν επηρέασε ουσιωδώς την ανάπτυξη του ανταγωνισμού στην υπό κρίση διαγωνιστική διαδικασία, ενόψει και της δημοσίευσης αυτής τόσο στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στον εγχώριο ημερήσιο τύπο και αφετέρου, ως προς την δεύτερη ως άνω πλημμέλεια, στην αρχική διακήρυξη προβλεπόταν ότι υπήρχε δυνατότητα διενέργειας επαναληπτικού διαγωνισμού σε καθορισμένη ημερομηνία, με τους ίδιους όρους, γεγονός το οποίο θα μπορούσε οποιοσδήποτε να πληροφορηθεί είτε με την αναζήτηση αυτούσιας της διακηρύξεως είτε με την ανάγνωση αυτής από την ιστοσελίδα του Δήμου. Συνακόλουθα, η κρινόμενη αίτηση πρέπει κατά το μέρος αυτό να γίνει δεκτή. Μειοψήφησε η Σύμβουλος Βασιλική Ανδρεοπούλου, η οποία διατύπωσε την άποψη ότι οι ως άνω πλημμέλειες είναι ουσιώδεις, αφού συνιστούν παραβάσεις ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, που καθιστούν μη νόμιμη τη διαδικασία διεξαγωγής του ελεγχόμενου διαγωνισμού, σε κάθε δε περίπτωση επηρέασαν ουσιωδώς το αποτέλεσμα της διαγωνιστικής διαδικασίας, δεδομένου ότι κατά τον διενεργηθέντα στις 29.8.2011 επαναληπτικό διαγωνισμό υπεβλήθη προσφορά μόνο από την εταιρεία «.... Ο.Ε.» για μέρος μόνο των προκηρυχθέντων δρομολογίων και, ως εκ τούτου, δεν αναπτύχθηκε επαρκής ανταγωνισμός. iv) Επιπροσθέτως, ως προς την τρίτη πλημμέλεια που διαπίστωσε το Κλιμάκιο, η οποία αφορά στις τιμές κατακύρωσης των δρομολογίων που ανατέθηκαν κατά τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης στην εταιρεία με την επωνυμία «....Ε.Π.Ε.», η υπέρβαση της προϋπολογισθείσας δαπάνης, ανεξαρτήτως της νομιμότητας της αιτιολόγησής της, κατά την κρατήσασα άποψη συνιστά, ενόψει του ύψους της (49% περίπου), μη νόμιμη ουσιώδη τροποποίηση των όρων της διακήρυξης, καθόσον, εάν ήταν γνωστή στο πλαίσιο της αρχικής διαγωνιστικής διαδικασίας, θα επέτρεπε τη συμμετοχή στη διαδικασία και άλλων διαγωνιζομένων (βλ. σκ. V), απορριπτομένου ως αλυσιτελούς του ισχυρισμού του αιτούντος ότι η ως άνω υπέρβαση της προϋπολογισθείσας δαπάνης ήταν πλήρως αιτιολογημένη. Μειοψήφησε η Σύμβουλος Χριστίνα Ρασσιά, η οποία διατύπωσε την άποψη ότι η ως άνω υπέρβαση της προϋπολογισθείσας δαπάνης δεν συνιστά ουσιώδη τροποποίηση των όρων της διακήρυξης αντικείμενη στο άρθρο 25 του π.δ. 60/2007, δεδομένου ότι η περιλαμβανόμενη στην ανωτέρω Τεχνική Έκθεση της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και Περιβάλλοντος του Δήμου αιτιολογία της εν λόγω υπέρβασης είναι νόμιμη και επαρκής και, συνεπώς, θα πρέπει να γίνει δεκτός ο σχετικός προβαλλόμενος λόγος του αιτούντος (βλ. Ελ. Συν. VI Τμ. 134, 704, 706, 2837, 3038, 3149/2010, 3, 4, 3559/2009). Πλην όμως η γνώμη αυτή δεν εκράτησε. Τέλος, δεν δικαιολογείται η αναγνώριση συγγνωστής

Προμήθειες Ενόπλων Δυνάμεων. Τροποποίηση συμβάσεως για παραλαβή υλικών με έκπτωση τιμήματος. Προϋποθέσεις.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Δεν είναι δυνατή -κατ’ άρθρο 66 παρ.1 β’ του ΠΔ 284/1989- η τροποποίηση συμβάσεως για παραλαβή υλικών με έκπτωση τιμής, στην περίπτωση που έχει προηγηθεί η έκδοση πρωτοκόλλου απόρριψης των ανωτέρω υλικών από την αρμόδια Επιτροπή Ελέγχου και Παραλαβών, εκτός αν η Επιτροπή αυτή το ανακαλέσει, εφόσον διαπιστώσει την συνδρομή πραγματικών περιστατικών ικανών να θεμελιώσουν την επίκληση λόγων γενικότερου δημόσιου συμφέροντος.

ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΙ:Επειδή, κατά τα παγίως νομολογηθέντα (σχ. Ολομ. Ελ. Συν. 1039/1995), η ευθύνη κάθε υπολόγου και εν γένει κάθε υποχρέου προς αποκατάσταση ελλείμματος σε διαχείριση δημόσιου νομικού προσώπου, είναι αυτοτελής, μη απαιτουμένου για τη νομιμότητα της οικείας καταλογιστικής πράξης του συγκαταλογισμού και των λοιπών τυχόν ευθυνομένων για το προκληθέν έλλειμμα. Επομένως, σε περίπτωση που η ταμειακή υπηρεσία ενός δημοτικού νομικού προσώπου διενεργείται από το οικείο Γραφείο του Τ.Π.Δ., ανάγεται πράγματι στην αρμοδιότητα των αρμοδίων υπαλλήλων αυτού (ταμία και ελεγκτή εσόδων – εξόδων) ο έλεγχος τόσο ως προς την ύπαρξη πίστωσης όσο και ως προς τη νομιμότητα και εν γένει εγκυρότητα των δαπανών που διενεργούνται για λογαριασμό του δημοτικού νομικού προσώπου. Όμως, η τυχόν συντρέχουσα ευθύνη των υπαλλήλων του Τ.Π.Δ. δεν απαλλάσσει τα όργανα του δημοτικού νομικού προσώπου εκ της ευθύνης τους για το προκληθέν έλλειμμα, όπως στην υπό κρίση περίπτωση κατά την οποία, κατά τις παραδοχές του δικάσαντος Τμήματος, ο ήδη αναιρεσείων διέτασσε τη διενέργεια πληρωμών χωρίς έγκριση διαθέσεως των αντίστοιχων πιστώσεων από τον οικείο διατάκτη (Δ.Σ.) και χωρίς την ύπαρξη επαρκούς πίστωσης στον οικείο κωδικό αριθμό του προϋπολογισμού. Το ανακύψαν δε έλλειμμα, ανεξαρτήτως της τυχόν ευθύνης των υπαλλήλων του Γραφείου του Τ.Π.Δ., προκλήθηκε σε βάρος του…..., δοθέντος  ότι οι δαπάνες εντάλθησαν για την ικανοποίηση λειτουργικών αναγκών αυτού, τα οικεία χρηματικά εντάλματα εκδόθηκαν σε βάρος κωδικών του προϋπολογισμού του, οι δε υπάλληλου του Τ.Π.Δ. ενεργούσαν, σε κάθε περίπτωση, για λογαριασμό του ως άνω δημοτικού νομικού προσώπου και για τις ανάγκες της δικής του διαχείρισης. Συνεπώς, ο επίδικος ως άνω ισχυρισμός είναι νόμω αβάσιμος και απορριπτέος.