Η Πράξη 193/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «ΕΠΙΣΚΕΥΕΣ – ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΕΙΣ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΩΝ ΥΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΩΠΑΪΔΑΣ», αναθέτουσα αρχή του οποίου είναι η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Το Κλιμάκιο ανέβαλε τη διατύπωση οριστικής κρίσης, διακόπτοντας την προθεσμία ελέγχου, διότι ο υποβληθείς φάκελος κρίθηκε ελλιπής. Διατάσσεται η αναθέτουσα αρχή να προσκομίσει κρίσιμα στοιχεία, όπως τα τεύχη δημοπράτησης της αρχικής σύμβασης, στοιχεία χρηματοδότησης της συμπληρωματικής σύμβασης, αποφάσεις παράτασης της προθεσμίας και έγγραφες διευκρινίσεις σχετικά με τη συνάφεια των νέων εργασιών με το αρχικό αντικείμενο. Ζητείται επίσης βεβαίωση ότι οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης δεν έχουν εκτελεστεί και στοιχεία για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου, το οποίο εκτελείται εντός περιοχής Natura και ιδιαίτερου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Περίληψη 1 Στο πλαίσιο προσφυγής ασκουμένης βάσει του άρθρου 169 της Συνθήκης (νυν άρθρου 226 ΕΚ), η ύπαρξη παραβάσεως πρέπει να εκτιμάται σε σχέση με την κατάσταση του κράτους μέλους όπως αυτή παρουσιάζεται κατά τη λήξη της προθεσμίας που τάχθηκε με την αιτιολογημένη γνώμη, οι δε μεταβολές που επέρχονται στη συνέχεια δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη από το Δικαστήριο. (βλ. σκέψη 22) 2 Ως παρέκκλιση από τον θεμελιώδη κανόνα της ελευθερίας εγκαταστάσεως, η προβλεπόμενη στο άρθρο 55, πρώτο εδάφιο, της Συνθήκης (νυν άρθρο 45, πρώτο εδάφιο, ΕΚ), εξαίρεση, σε συνδυασμό, ενδεχομένως, με το άρθρο 66 της Συνθήκης (νυν άρθρο 55 ΕΚ), πρέπει να περιορίζεται στις δραστηριότητες οι οποίες συνιστούν αυτές καθεαυτές, άμεση και συγκεκριμένη συμμετοχή στην άσκηση της δημόσιας εξουσίας. Τούτο δεν ισχύει στην περίπτωση της δραστηριότητας των επιχειρήσεων φυλάξεως ή ασφαλείας και των εσωτερικών υπηρεσιών φυλάξεως. (βλ. σκέψεις 24-26) 3 Υποχρεώνοντας μια επιχείρηση φυλάξεως να έχει την έδρα εκμεταλλεύσεως στο εθνικό έδαφος, καθιστώντας έτσι αδύνατη την παροχή στο έδαφος αυτό υπηρεσιών από επιχειρήσεις εγκατεστημένες εντός άλλων κρατών μελών, ένα κράτος μέλος παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 59 της Συνθήκης (νυν, κατόπιν τροποποιήσεως, άρθρο 49 ΕΚ). Μια τέτοια απαίτηση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από λόγους δημοσίας τάξεως και δημοσίας ασφαλείας. Συγκεκριμένα, η ευχέρεια των κρατών μελών να περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών για τους προαναφερθέντες λόγους δεν αποσκοπεί στον αποκλεισμό οικονομικών τομέων, όπως αυτός της ιδιωτικής ασφαλείας, από την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας, όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, αλλά αποβλέπει στην παροχή της δυνατότητας στα κράτη μέλη να απαγορεύουν την πρόσβαση ή τη διαμονή στο έδαφός τους σε πρόσωπα των οποίων η πρόσβαση ή η διαμονή στα εδάφη αυτά θα συνιστούσε, αυτή καθεαυτή, κίνδυνο για τη δημόσια τάξη, τη δημόσια ασφάλεια ή τη δημόσια υγεία. (βλ. σκέψεις 27-29, 41 και διατακτ.) 4 Συνιστά περιορισμό της ελευθερίας εγκαταστάσεως και της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων ένας κανόνας εθνικού δικαίου βάσει του οποίου τα διευθυντικά στελέχη και το προσωπικό των επιχειρήσεων φυλάξεως και των εσωτερικών υπηρεσιών φυλάξεως, εξαιρουμένου του προσωπικού που ασκεί καθήκοντα διοικητικά και υλικοτεχνικής υποστήριξης, πρέπει να διαμένουν στο έδαφος του κράτους μέλους στο οποίο οι επιχειρήσεις αυτές είναι εγκατεστημένες. Η ως άνω προϋπόθεση περί διαμονής δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την ανάγκη ελέγχου του παρελθόντος και της συμπεριφοράς των εν λόγω προσώπων. Συγκεκριμένα, η ανάγκη συλλογής των σχετικών στοιχείων μπορεί να ικανοποιηθεί με λιγότερο περιοριστικά της ελεύθερης κυκλοφορίας μέσα, ενδεχομένως με συνεργασία μεταξύ των αρχών των κρατών μελών. Επιπλέον, μπορούν να διενεργούνται έλεγχοι και να επιβάλλονται κυρώσεις κατά κάθε επιχειρήσεως εγκατεστημένης εντός κράτους μέλους, ανεξαρτήτως του τόπου διαμονής των διευθυντικών στελεχών της. (βλ. σκέψεις 31-34, 41 και διατακτ.) 5 Η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών, ως θεμελιώδης αρχή της Συνθήκης, μπορεί να περιοριστεί μόνον από ρυθμίσεις δικαιολογούμενες από το γενικό συμφέρον και εφαρμοζόμενες σε κάθε πρόσωπο ή επιχείρηση που ασκεί δραστηριότητα επί του εδάφους του κράτους μέλους που είναι αποδέκτης της παροχής, στον βαθμό που το συμφέρον αυτό δεν διασφαλίζεται από τους κανόνες στους οποίους υπόκειται ο παρέχων τις υπηρεσίες εντός του κράτους μέλους όπου είναι εγκατεστημένος. (βλ. σκέψη 37) 6 Συνιστά περιορισμό της ελεύθερης παροχής των υπηρεσιών ένας εθνικός κανόνας δικαίου βάσει του οποίου κάθε υπάλληλος επιχειρήσεως φυλάξεως ή εσωτερικής υπηρεσίας φυλάξεως πρέπει να είναι κάτοχος δελτίου ταυτότητας εκδοθέντος σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. Συγκεκριμένα, οι διατυπώσεις που συνεπάγεται η κατοχή ενός τέτοιου δελτίου ταυτότητας μπορούν να καταστήσουν επαχθέστερη την παροχή διασυνοριακών υπηρεσιών. Περαιτέρω, δεδομένου ότι ο παρέχων υπηρεσίες, ο οποίος μεταβαίνει σε άλλο κράτος μέλος, πρέπει να είναι κάτοχος δελτίου ταυτότητας ή διαβατηρίου, η απαίτηση προσθέτου εγγράφου ταυτότητας είναι δυσανάλογη σε σχέση με την ανάγκη διασφαλίσεως του προσδιορισμού της ταυτότητας των εν λόγω προσώπων. (βλ. σκέψεις 39-41 και διατακτ.)

Δήμος Παλλήνης – Απαλλοτρίωση ακινήτων ιδιοκτησίας ανώνυμης εταιρείας – Αποδοχή ή μη της αίτησης του θιγόμενου ιδιοκτήτη, περί διατήρησης της απαλλοτρίωσης και καταβολής της δικαστικά καθορισμένης προσωρινής ή οριστικής αποζημίωσης – Αρμόδια αρχή για την έκδοση της βεβαιωτικής πράξης περί αυτοδίκαιης άρσης απαλλοτρίωσης, λόγω μη συντέλεσής της εντός της προβλεπόμενης από το νόμο προθεσμίας.(..)Κατάσταση : Εκκρεμεί αποδοχή 
Α) Η διάταξη της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν. 2882/2001, όπως αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 3α του άρθρου 39 του ν. 4024/2011, παρέχει διακριτική ευχέρεια στην Διοίκηση για την αποδοχή ή μη της αίτησης του θιγόμενου ιδιοκτήτη για διατήρηση της απαλλοτρίωσης, που αυτοδικαίως έχει αρθεί, λόγω μη συντέλεσης της εντός της προβλεπόμενης από το νόμο προθεσμίας. Συνεπώς δύναται η Διοίκηση σύμφωνα με τις αρχές της νομιμότητας και της χρηστής διοίκησης, αφού κρίνει για την πολεοδομική αναγκαιότητα ή μη της διατήρησης του κοινοχρήστου και κοινωφελούς χώρου και αφού αξιολογήσει τα πραγματικά και νομικά δεδομένα της συγκεκριμένης υπόθεσης και ειδικότερα, τις απόψεις του υπόχρεου Δήμου αλλά και το γεγονός ότι η επίμαχη ιδιοκτησία έχει καταληφθεί και ο σκοπός της απαλλοτρίωσης έχει εκπληρωθεί, η δε ιδιοκτήτρια εταιρεία έχει διατυπώσει νομίμως και εμπροθέσμως την επιθυμία της για διατήρηση της απαλλοτρίωσης, να εκφέρει αιτιολογημένη κρίση για την διατήρηση ή μη της απαλλοτρίωσης. Στην περίπτωση δε, που εκφέρει κρίση για την μη διατήρησή της, θα πρέπει να εκδώσει σχετική βεβαιωτική πράξη περί αυτοδίκαιης άρσης της και να την δημοσιεύσει στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. (πλειοψ.) Β) Η αρμοδιότητα για την έκδοση της σχετικής βεβαιωτικής πράξης ανήκει στον Υπουργό ΠΕΚΑ, με πρόταση του οποίου θα εκδοθεί το αναγκαίο π.δ. για την τροποποίηση της πολεοδομικής μελέτης της περιοχής, στην περίπτωση που αποφασισθεί η μη διατήρηση της επίμαχης απαλλοτρίωσης. (πλειοψ.)

Εργασίες κυκλοφοριακών διαμορφώσεων...Επειδή, εξ άλλου, για την επιβολή της κυρώσεως του αποκλεισμού από δημοπρασίες σε εργοληπτική επιχείρηση, απαιτείται, κατά τις προπαρατεθείσες διατάξεις του π.δ/τος 278/1999, η τήρηση ορισμένης διαδικασίας. Ειδικότερα, απαιτείται η υποβολή προτάσεως για πειθαρχική δίωξη από τον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας του έργου, κατά την δημοπράτηση του οποίου προέκυψαν σοβαρές ενδείξεις ότι έγινε η αποδιδόμενη στην επιχείρηση παράβαση. Η ως άνω πρόταση παραπομπής, στην οποία πρέπει να αναφέρονται συνοπτικά τα σχετικά με την παράβαση στοιχεία, κοινοποιείται στην ενδιαφερόμενη εργοληπτική επιχείρηση (άρθρο 8 π.δ. 278/1999). Εν συνεχεία δε, κατά το άρθρο 9 του ιδίου π.δ/τος, ο αρμόδιος Προϊστάμενος της Προϊσταμένης του έργου Αρχής, εάν κρίνει ότι πρέπει να ασκηθεί πειθαρχική δίωξη, απευθύνει σχετικό έγγραφο προς τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., το οποίο κοινοποιείται, επίσης, στην ενδιαφερόμενη εργοληπτική επιχείρηση. Σε κάθε περίπτωση, τα στοιχεία της παραβάσεως πρέπει να έχουν τεθεί προηγουμένως σε γνώση της εργοληπτικής επιχειρήσεως για την υποβολή τυχόν αντιρρήσεων εντός της προβλεπομένης κατ’ άρθρο 9 παρ. 2 εδ. τελ. προθεσμίας. Εν προκειμένω, από τα στοιχεία του φακέλου της υποθέσεως δεν προκύπτει ότι προ της εκδόσεως της προσβαλλομένης πράξεως τηρήθηκαν οι ως άνω τασσόμενοι από τις διατάξεις του π. δ/τος 278/1999 τύποι. Ειδικότερα, δεν προκύπτει ότι γνωστοποιήθηκαν στην αιτούσα τα στοιχεία της αποδιδομένης σε αυτήν παραβάσεως, ούτε ότι κλήθηκε για να υποβάλει τις αντιρρήσεις της και να εκθέσει τις απόψεις της. Επομένως, οι επίδικες κυρώσεις οι οποίες έχουν επιβληθεί χωρίς να προηγηθεί κλήση της αιτούσης προς παροχή εξηγήσεων ενώπιον του αρμοδίου για την επιβολή των κυρώσεων οργάνου [άρθρα 20 παρ. 2 του Συντάγματος και 6 παρ. 1 - 3 του κυρωθέντος με το ν. 2690/1999 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ΦΕΚ Α' 45), καθώς και άρθρα 8 παρ.5 και 9 παρ.2 του Π.Δ.278/1999 - πρβλ. και ΣτΕ 1013/1999 7μ, 2273-4/05], είναι μη νόμιμες, όπως βασίμως προβάλλεται με την υπό κρίση αίτηση. Και ναι μεν η Διοίκηση με το από 20.12.2004 έγγραφο των απόψεών της προς το Δικαστήριο, προβάλλει ότι μόνη η κοινοποίηση στην αιτούσα της υπ’ αριθμ. Δ1β/0/3/44/17.6.2004 αποφάσεως του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., με την οποία είχε, προηγουμένως, ακυρωθεί ο διαγωνισμός, στο πλαίσιο του οποίου διαπιστώθηκε η τέλεση της αποδιδόμενης σε αυτήν παραβάσεως, ήταν, κατά την έννοια του νόμου αρκετή, προκειμένου αυτή να υποβάλει τις αντιρρήσεις της πριν από την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξεως. Οι ισχυρισμοί, όμως, αυτοί της Διοικήσεως είναι απορριπτέοι, και τούτο διότι η απόφαση περί ακυρώσεως του διαγωνισμού είναι ξεχωριστή διοικητική πράξη, η οποία δεν εντάσσεται στην διαγραφόμενη από το π.δ. 278/1999 διαδικασία πειθαρχικού ελέγχου των εργοληπτικών επιχειρήσεων.

Διαμόρφωση σύνδεσης οδού με κόμβο...Mε τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, η συμπληρωματική αυτή σύμβαση νομίμως, καταρχήν, υποβλήθηκε για έλεγχο ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου, καθόσον η συνολική δαπάνη αυτής ποσού 245.099,50 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.), αθροιζόμενη με την προϋπολογιζόμενη δαπάνη της αρχικής σύμβασης (865.546,22 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.), που δεν είχε υποβληθεί νομίμως, λόγω ποσού, σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας, υπερβαίνει το όριο που θέτουν οι διατάξεις του άρθρου 278 του ν. 3852/2010. Ωστόσο, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στερείται της κατά χρόνο αρμοδιότητας να επιληφθεί του ελέγχου του υποβληθέντος σχεδίου. Και τούτο, διότι το μεν οι περιλαμβανόμενες στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση εργασίες έχουν εκτελεσθεί στο σύνολό τους, το δε για την εκτέλεση των εργασιών αυτών, προ της εγκρίσεως του Α.Π.Ε., δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 56 του ν. 3669/2008. Ειδικότερα, δεν συντρέχουν ούτε οι τυπικές προϋποθέσεις εφαρμογής της ως άνω διάταξης, καθόσον πριν από την έναρξη εκτέλεσης των εργασιών αυτών δεν εκδόθηκε απόφαση της Προϊσταμένης Αρχής, ήτοι της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου …, περί εγκρίσεως εκτέλεσής τους, αλλά ούτε και οι ουσιαστικές προϋποθέσεις του ως άνω άρθρου, καθόσον δεν επρόκειτο περί προσθέτων επειγουσών εργασιών κατά την έννοια του νόμου, διότι δεν στόχευαν στην αποτροπή άμεσου για το έργο κινδύνου, στην έννοια του οποίου δεν εμπίπτει ο κίνδυνος καθυστέρησης της προόδου του έργου από τη μη εκτέλεση εκείνων των εργασιών που προηγούνται κατασκευαστικά των λοιπών συμβατικών εργασιών, ούτε βεβαίως η ανάγκη ταχείας αποκατάστασης της κυκλοφορίας των οχημάτων στην περιοχή εκτέλεσης του έργου, λαμβάνοντας υπόψη ότι η τήρηση του εγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος και η εμπρόθεσμη ολοκλήρωση του συμβατικού αντικειμένου αποτελεί υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής, η οποία οφείλει να λαμβάνει εξαρχής μέριμνα για την αποφυγή ενδεχόμενων καθυστερήσεων, με την εκπόνηση, κατά το δυνατόν, άρτιων τεχνικών μελετών. Εξάλλου, πέραν της χρονικής απόστασης μεταξύ των επικαλούμενων πρωτοφανών έντονων καιρικών φαινομένων που έλαβαν χώρα τον Οκτώβριο του 2011, ως δικαιολογητικού γεγονότος των επίμαχων εργασιών, και της εντολής για την εκτέλεση των εργασιών αυτών (Δεκέμβριος 2013), το άρθρο 56 του ν. 3669/2008, ως εξαιρετική διάταξη, είναι στενώς ερμηνευτέα και αποσκοπεί στην διάσωση του έργου, αυστηρά, όμως, εντός του συμβατικού αντικειμένου, μη παρέχοντας τη δυνατότητα εκτέλεσης νέου αντικειμένου για τη λειτουργική ολοκλήρωση και τελειοποίηση του αρχικού αντικειμένου, περίπτωση που συντρέχει εν προκειμένω. Και τούτο, διότι οι επίμαχες εργασίες αφενός στοχεύουν στην αντιμετώπιση μιας πάγιας ανάγκης, με τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου απορροής και αποστράγγισης ομβρίων υδάτων προς αντικατάσταση του παλαιού, αφετέρου συνιστούν ανεπίτρεπτη μεταβολή του τεχνικού αντικειμένου του έργου, με την εξυγίανση του υπεδάφους με τη μέθοδο της λιθορριπής λατομείου, που αποσκοπεί στη λειτουργική ολοκλήρωσή του και δη στην επιλογή μιας λύσης, που θα μπορούσε, δεδομένων των συνθηκών της περιοχής – ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες ιδίως μετά τις πυρκαγιές του 2007 με έντονα καιρικά φαινόμενα, περιοχή εκτέλεσης του έργου πεδινή με εκβολές αρκετών ρεμάτων και ποταμών και με υγρό κλίμα, οδικό δίκτυο εξ ορισμού εκτεθειμένο στα ύδατα της βροχής, ήτοι γεγονότα που καθιστούν προβλέψιμη την αλλοίωση των μηχανικών χαρακτηριστικών του εδαφικού υποστρώματος –, να είχε ενταχθεί στο συμβατικό αντικείμενο εξαρχής. Και ναι μεν προσκομίζονται, σε εκτέλεση της αναβλητικής πράξης του Κλιμακίου, μετεωρολογικά δεδομένα των τελευταίων ετών, πλην, όμως, ενόψει των προεκτεθεισών γνωστών συνθηκών στην συγκεκριμένη περιοχή, δεν αποδεικνύεται κάποια δραματική αύξηση της έντασης των εν λόγω καιρικών φαινομένων κατά το διάστημα που επακολούθησε την έναρξη κατασκευής σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1608/2016

Προσυμβατικός έλεγχος.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη δεύτερη (ΙΙ) νομική σκέψη, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι ορθά το Κλιμάκιο έκρινε ότι είναι κατά χρόνο αναρμόδιο να διενεργήσει προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας για τις εργασίες υπό στοιχ. α΄ και β΄ της συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον οι εργασίες αυτές είχαν ήδη εκτελεστεί. Ο δε προβαλλόμενος ισχυρισμός των αιτουσών εταιρειών ότι οι σχετικές εργασίες δεν έχουν ολοκληρωθεί, αλλά έχει εκτελεστεί μόνον ένα μέρος αυτών (ποσοστό 20% περίπου) είναι απορριπτέος προεχόντως ως αλυσιτελής, καθόσον ο προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου προϋποθέτει έργο «υπό εκτέλεση», δηλαδή έργο του οποίου οι εργασίες θα εκτελεσθούν μετά την κρίση του Δικαστηρίου ότι η οικεία διαδικασία είναι νόμιμη και όχι σύμβαση, η οποία έχει ήδη εκτελεσθεί, έστω και μερικώς. Εξάλλου, οι αιτούσες δεν επικαλούνται ούτε από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι οι εν λόγω εργασίες ανατέθηκαν κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 44 του π.δ.609/1985, ούτε ότι τηρήθηκε η προβλεπόμενη σ’ αυτές διαδικασία (σύνταξη τεχνικής περιγραφής των εργασιών από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία, αιτιολόγηση του επείγοντος, εκτίμηση της δαπάνης και έγκριση αυτών από την Προϊσταμένη Αρχή, βλ. και αποφ. 2093/2011 Μείζονος – Επταμελούς Σύνθεσης Ελ. Συν.). Περαιτέρω, αναφορικά με τις υπό στοιχείο γ΄ εργασίες, το Τμήμα κρίνει, σύμφωνα και με όσα εκτέθηκαν στην τρίτη (IΙΙ) σκέψη, ότι νομίμως παρατάθηκε η προθεσμία εκτέλεσης του έργου, καθόσον η σχετική εγκριτική πράξη (1746004/14.7.2011) του Διευθυντή Παραγωγής του ….. εκδόθηκε εντός ευλόγου χρόνο από τη λήξη της προηγούμενης νόμιμης παράτασής της, ύστερα από σχετική αίτηση της …. η οποία υποβλήθηκε πριν από την παρέλευση της εν λόγω προθεσμίας, κατά παραδοχή του σχετικού προβαλλόμενου λόγου ανάκλησης. Περαιτέρω, μετά την προσκόμιση, με το από 11.9.2011 υπόμνημα της αιτούσας …., της 1746259/25.8.2011 απόφασης του Διευθυντή Παραγωγής του …., με την οποία, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 65 του ν. 3669/2008, εγκρίθηκε η υποκατάσταση της αρχικής αναδόχου του έργου από την εν λόγω εργοληπτική επιχείρηση, το Τμήμα κρίνει ότι καλύπτεται η σχετική πλημμέλεια (βλ. σχετ. απόφ. VI Τμ. 91/2011). Τέλος, σύμφωνα και με όσα εκτέθηκαν στην πέμπτη (V) νομική σκέψη, οι αναφερόμενες υπό στοιχείο γ΄ της συμπληρωματικής σύμβασης εργασίες, οι οποίες δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από αυτή χωρίς τη δημιουργία προβλημάτων για την αναθέτουσα αρχή, οφείλονται, κατά την κρίση του Τμήματος, σε απρόβλεπτες περιστάσεις, δηλαδή αιφνίδια πραγματικά περιστατικά, τα οποία αντικειμενικά, κατά τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, όπως βάσιμα προβάλλεται με τις υπό κρίση αιτήσεις. Ειδικότερα, οι εργασίες αυτές (διατήρηση της παράκαμψης του σίφωνα, με μόνιμη άντληση μέχρι την ολοκλήρωση της διάβασης) κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αιφνίδιας ανόδου της στάθμης των υπογείων υδάτων πέραν των ορίων που είχαν διαπιστωθεί από τις γεωτεχνικές μελέτες εφαρμογής που είχαν εκπονηθεί από την ανάδοχο σε συνδυασμό με τις ιδιότητες του υπεδάφους που δεν είχε τη δυνατότητα απορρόφησης της πλεονάζουσας ποσότητας υδάτων, γεγονός που αντικειμενικά δεν μπορούσε να προβλεφθεί κατά το στάδιο εκπόνησης της μελέτης του έργου, καθόσον αφενός μεν η άνοδος της στάθμης του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα οφειλόταν σε ασυνήθιστα έντονη άρδευση των 10.000 στρεμμάτων της περιοχής και αφετέρου η σύσταση του υπεδάφους στο κέντρο του εκτελούμενου έργου ήταν σημαντικά διαφοροποιημένη σε σχέση με αυτήν που είχε εντοπισθεί στο σημείο, όπου έγιναν, όπως ήταν τεχνικά δυνατό, οι γεωτεχνικές έρευνες.

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.Μ.Ε.Σ./1/2012