Νομιμότητα και ισχύς διοικητικών πράξεων εγκρίσεων επέμβασης σε δημόσιες δασικές εκτάσεις.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Οι υπ’ αριθ. 1407/25-11-1999 και 1408/25-11-1999 αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Πελοποννήσου αντικαταστάθηκαν από την υπ’ αριθ. οικ. 133877/23-12-2010 Απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και έπαψαν από την έκδοση αυτής να ισχύουν, χωρίς να χρειάζεται η έκδοση διαπιστωτικής πράξης από τη Διοίκηση. Η Διοίκηση πρέπει να προσδιορίσει τα τμήματα των δασικών εκτάσεων που καταλείπονται μετά την έκδοση της υπ’ αριθ. οικ. 133877/23-12-2010 Υπουργικής Απόφασης χωρίς να καταλαμβάνονται απ’ αυτήν, λόγω των περιορισμένων τροποποιήσεων του αρχικού σχεδιασμού του ΑΣΠΗΕ, και τα οποία καταλάμβαναν οι υπ’ αριθ. 1407 και 1408/25-11-1999 εγκρίσεις επέμβασης του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Πελοποννήσου και να κηρύξει αυτά αναδασωτέα, προστατεύοντάς τα και από οιαδήποτε επέμβαση επ’ αυτών στο μέλλον σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία. Πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής θα πρέπει να εκδοθεί κατά των εκμεταλλευομένων το έργο, εφόσον μετά την έκδοση της άνω Υ.Α., εξακολουθούν να κατέχουν εκτάσεις μη περιεχόμενες σ’ αυτήν και δεν τις αποδίδουν στο Δημόσιο (ομοφ.).

Εγκατάσταση κεραίας σε δασική έκταση:..Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την εκκαλουμένη απόφαση και τα στοιχεία του φακέλλου (βλ. έγγραφο Ηα/2114/24.6.1992 του Δασαρχείου ... προς την αιτούσα και από 5.4.1993 έκθεση αυτοψίας του δασολόγου ....) το 1991 η αιτούσα εγκατέστησε, χωρίς νόμιμη άδεια, κεραία αναμεταδόσεως ύψους 10 μ. σε βάση από μπετόν, διαστάσεων 1x1x0,2 μ., και οικίσκο διαστάσεων 1x1x1,2 μ., σε δασική έκταση του άρθρου 3 παράγρ. 3 του ν. 998/1979, στη θέση ... της περιφέρειας της Κοινότητας ... Με την υπ’ αριθ. 929/15.7.1993 πρόσκληση του Δασαρχείου .... η αιτούσα εκλήθη να απομακρύνει τις αυθαίρετες κατασκευές, δεδομένου δε ότι δεν συμμορφώθηκε, ο Περιφερειακός Διευθυντής του Ν. ..., κατόπιν εισηγήσεως του Δασάρχη (υπ’ αριθ. 475/26.5.1994), εξέδωσε την προσβληθείσα πράξη, με την οποία διετάχθη η κατεδάφιση των αυθαίρετων κατασκευών. Η πράξη αυτή νομίμως εκδόθηκε από τον Περιφερειακό Διευθυντή, ο οποίος ήταν αρμόδιος κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο για την έκδοση αποφάσεων περί κατεδαφίσεως αυθαίρετων κατασκευών ανεγειρομένων εντός δασών ή δασικών εκτάσεων κ.λπ. [άρθ. 4 παρ. 6 και 7 του ν. 2240/1994 (Α΄ 153), όπως τροποποιήθηκε με το άρθ. 12 του ν. 2307/1995 (Α΄ 113), ΣΕ 80/2004, 3048/2001 κ.ά.], αβασίμως δε προβάλλεται ότι αρμόδιος εν προκειμένω ήταν ο Νομάρχης. Περαιτέρω, η προσβληθείσα πράξη αιτιολογείται νομίμως, δεδομένου ότι από τα στοιχεία του φακέλλου προκύπτει ο δασικός χαρακτήρας της επίδικης εκτάσεως (ο οποίος άλλωστε συνομολογείται από την εκκαλούσα), δεν προσκομίσθηκε δε νόμιμη άδεια για την εγκατάσταση των επίμαχων κατασκευών. Και ναι μεν η εκκαλούσα επικαλέσθηκε πρωτοδίκως, επικαλείται δε και ήδη, την υπ’ αριθ. 1109/24.5.1993 απόφαση του Νομάρχη ..., με την οποία χορηγήθηκε στον .... έγκριση εγκαταστάσεως κεραίας για την εξυπηρέτηση του ραδιοφωνικού σταθμού «....» στην επίδικη έκταση, καθώς και το από 1.6.1993 ιδιωτικό συμφωνητικό, με το οποίο ο προαναφερθείς δικαιούχος «παραχώρησε» την χρήση της ανωτέρω κεραίας και του λοιπού εξοπλισμού στην αιτούσα, πλην το ιδιωτικό αυτό έγγραφο δεν αποτελεί νόμιμη άδεια εγκαταστάσεως κεραίας, ούτε με αυτό μεταβιβάσθηκε στην αιτούσα η εκδοθείσα υπέρ τρίτου προσώπου άδεια εγκαταστάσεως, η οποία μάλιστα αφορούσε διαφορετική δραστηριότητα (ραδιοφωνικό σταθμό), δεδομένου ότι κατά τα ήδη εκτεθέντα οι σχετικές άδειες είναι προσωποπαγείς, όπως ορθώς έκρινε η εκκαλουμένη απόφαση.Επομένως, ο μεν λόγος περί αναιτιολογήτου είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, ενώ οι ισχυρισμοί με τους οποίους προβάλλεται ότι η καταλαμβανόμενη από τις επίδικες εγκαταστάσεις έκταση είναι μικρότερη των 95 τ.μ., ότι δεν πρόκειται περί ανεγέρσεως νέας, αυτοτελούς κεραίας, όπως έκρινε η εκκαλουμένη, αλλά περί καθ’ ύψος προσθήκης επί υφισταμένης και ότι στην επίδικη έκταση υπάρχουν κεραίες και άλλων σταθμών, είναι απορριπτέοι ως αλυσιτελείς, διότι και αληθείς υποτιθέμενοι δεν επηρεάζουν την νομιμότητα της προσβαλλομένης.

Καταβολή αμοιβής σε ιδιωτικό συνεργείο για την επισκευή και συντήρηση δημοτικών οχημάτων:Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις     που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, για την οποία δεν διαχωρίζεται η αξία           της προμήθειας των ανταλλακτικών από την αξία των υπηρεσιών τοποθέτησής τους, έχει το χαρακτήρα της προμήθειας ανταλλακτικών, στην οποία περιλαμβάνονται και οι εργασίες τοποθέτησής τους, όπως προκύπτει από τον σκοπό της σχετικής σύμβασης και την αποτυπωθείσα στα έγγραφα αυτής βούληση των συμβαλλόμενων μερών και από τα παραστατικά (τιμολόγια)           που εκδόθηκαν για την απεικόνιση των συναλλαγών που πραγματοποιήθηκαν. Η προμήθεια αυτή δεν αφορά, όπως όλως αορίστως, χωρίς ειδικότερο προσδιορισμό τους, αναφέρεται στα έγγραφα της απευθείας ανάθεσής της,  στην αντιμετώπιση έκτακτων ζημιών που προέκυψαν στα δημοτικά οχήματα, αλλά στην αντιμετώπιση συνήθων φθορών στο πλαίσιο της επιβαλλόμενης τακτικής συντήρησής τους, όπως τούτο προκύπτει εναργώς από την περιγραφή των απαιτούμενων επεμβάσεων στα οχήματα (γενικό service, αντικατάσταση τμημάτων που έχουν φθαρεί κατά τη χρήση τους), καθώς και από τη χρονολογία των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης, όπου η ανάγκη συντήρησης των οχημάτων διαπιστώνεται ήδη από 16.11.2017 και για ένα           από αυτά πραγματοποιείται πέντε (5) περίπου μήνες μετά, στις 24.4.2018,               ήτοι αδικαιολόγητα μεγάλο χρονικό διάστημα για επέμβαση σε δημοτικό όχημα που έχει ήδη παρουσιάσει βλάβη. Η ανωτέρω προμήθεια ανταλλακτικών             για την τακτική συντήρηση και επισκευή των οχημάτων του Δήμου μη νομίμως ανατέθηκε απευθείας, μετά από τεχνητή κατάτμηση της συνολικής, απαιτούμενης για την κάλυψη των ετήσιων αναγκών του, δαπάνης, με σκοπό την αποφυγή, κατά παράβαση του άρθρου 117 παρ. 1 του ν.4412/2016, προκήρυξης διαγωνισμού, καθόσον η αξία της (11.650,00 ευρώ), συναθροιζόμενη με την αξία των προηγηθεισών αυτής όμοιων προμηθειών του Δήμου κατά το έτος 2018 (26.494,00 ευρώ), υπερβαίνει το ποσό των 20.000,00 ευρώ, που τίθεται ως όριο για την απευθείας ανάθεση των προμηθειών των δήμων. Εξάλλου, αλυσιτελώς επιχειρείται από τον Δήμο η δικαιολόγηση της απευθείας ανάθεσης της ως άνω προμήθειας  με την επίκληση εφαρμογής των διατάξεων της,              κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 11 του ν.δ/τος 2396/1953 (ΦΕΚ Α΄ 117) εκδοθείσας, 3373/390/20.3.1975 απόφασης του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως "Περί καθορισμού διαδικασίας επισκευής, συντηρήσεως, αγοράς ανταλλακτικών και προμηθείας καυσίμων και λιπαντικών κ.λπ. των αυτοκινήτων οχημάτων (…) των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως (…)» (ΦΕΚ Β΄ 349), όπως τροποποιήθηκε με την 4993/745/24.4.1975 όμοια (ΦΕΚ Β΄ 489). Τούτο, διότι, σε κάθε περίπτωση, –πέραν του ότι με την ανωτέρω υπουργική απόφαση, υπό την ισχύ και του άρθρου 377 παρ. 4 του ν.4412/2016, καθορίζεται η ειδική διαδικασία με την οποία προσδιορίζονται οι απαιτούμενες εργασίες και τα αναγκαία ανταλλακτικά για την επισκευή και συντήρηση των δημοτικών οχημάτων, για την σύναψη των αντίστοιχων συμβάσεων, όμως,            των οποίων ισχύουν οι γενικές διατάξεις περί προμήθειας αγαθών και υπηρεσιών από τους δήμους και οι τεθείσες μ’ αυτές προϋποθέσεις περί προσφυγής στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσής τους (βλ. και 252/2016 πράξη του Κλιμακίου τούτου, η οποία, ως προς τις νομικές παραδοχές της,            δεν ανακλήθηκε με την 71/2016 πράξη VII Τμ. Ελ.Συν.)– η υπουργική αυτή απόφαση εφαρμόζεται στην ειδικότερη περίπτωση της επισκευής δημοτικών οχημάτων που έχουν ήδη παρουσιάσει βλάβη ή έχουν ήδη διαπιστωμένη ανάγκη συντήρησης ή επισκευής (βλ. 119/2018, 211, 15/2017 πράξεις του Κλιμακίου τούτου) και δεν τυγχάνει εφαρμογής στην, ως εν προκειμένω, περίπτωση προμήθειας ανταλλακτικών για την τακτική συντήρηση και επισκευή των δημοτικών οχημάτων.   

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.7/50/2018

Προμήθεια εξοπλισμού...Κατόπιν των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα παρατίθενται στις σκέψεις υπό στοιχείο ΙΙ και ΙΙΙ της παρούσας, το Τμήμα, λαμβάνοντας υπόψη το αντικείμενο της συγκεκριμένης προμήθειας, κρίνει ότι μη νόμιμα η ελεγχόμενη διαδικασία διενεργείται από την αιτούσα, παρά τα όσα αβάσιμα περί του αντιθέτου προβάλλονται με την υπό κρίση αίτηση και τις ασκηθείσες υπέρ αυτής παρεμβάσεις. Και τούτο, διότι η προμήθεια εξοπλισμού για το χιονοδρομικό κέντρο ...., όπως περιγράφεται στην εν λόγω διακήρυξη (βλ. άρθρο 1.3 αυτής), αφενός μεν δεν περιλαμβάνεται στις προβλεπόμενες από το άρθρο 186 του ν. 3852/2010 αρμοδιότητες της Περιφέρειας, αφού δεν πρόκειται για αθλητική εγκατάσταση, η οποία να ανήκει, κατά κυριότητα ή κατά χρήση, σε ερασιτεχνικό αθλητικό σωματείο ή σε σύλλογο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (βλ. άρθρο 186 ΙΙ. Η. περ. 22 του ν. 3852/2010), αφετέρου δε από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει μεταβίβαση της σχετικής αρμοδιότητας στην Περιφέρεια ..... με την έκδοση προεδρικού διατάγματος, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 187 του ν. 3852/2010 (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. 2968/2014). Εξάλλου, εφόσον η ειδική αυτή αθλητική εγκατάσταση (βλ. άρθρο 56Α παρ. 1 β΄ ββ΄ του ν. 2725/1999, Α΄ 121, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει) του χιονοδρομικού κέντρου .... έχει διαμορφωθεί σε δημόσια δασική έκταση 1.604 στρεμμάτων, η οποία είχε παραχωρηθεί κατά χρήση στη δημοτική επιχείρηση με την επωνυμία "....." (βλ. την 159707/4637/16.7.1984 απόφαση του Υφυπουργού Γεωργίας και την 85095/1001/11.3.1986 απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Γεωργίας), η ανάθεση της συγκεκριμένης προμήθειας δεν αποβαίνει εις όφελος της αιτούσας Περιφέρειας, ως όφειλε (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. 667/2017, 728/2019), αλλά εις όφελος τρίτων, αφού εξυπηρετεί τη βελτίωση αλλότριας περιουσίας. Περαιτέρω, η διενέργεια του ελεγχόμενου διαγωνισμού, του οποίου το αντικείμενο εξυπηρετεί την εκπλήρωση των σκοπών της "......" (βλ. άρθρο 4 του Καταστατικού της), από την αιτούσα και με δέσμευση σχετικής πίστωσης σε βάρος του προϋπολογισμού της αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 265 παρ. 3 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, η οποία ρητά απαγορεύει την άμεση ή έμμεση επιχορήγηση ανώνυμης εταιρείας Ο.Τ.Α. από Ο.Τ.Α. (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. 637/2020). Το γεγονός δε, όπως προβάλλεται, ότι η ελεγχόμενη προμήθεια χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων δεν αίρει την ως άνω διαπίστωση, αφού, όπως προκύπτει από το κείμενο της διακήρυξης (βλ. άρθρο 1.2 αυτής), η σχετική δαπάνη βαρύνει τον προϋπολογισμό εξόδων, οικονομικού έτους 2019, της Περιφέρειας ..... και συγκεκριμένα τον Κ.Α.Ε. 02.01.071.9454.01.2034 (βλ. και τις 211288/13324/11.7.2019 και 228151/14280/25.7.2019 αποφάσεις δέσμευσης πίστωσης ποσού 1.000.000,00 ευρώ και 240.000,00 ευρώ, αντίστοιχα). Κατά συνέπεια, συντρέχουν λόγοι που κωλύουν την υπογραφή της ελεγχόμενης σύμβασης, όπως ορθά κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη, στο πλαίσιο του διενεργούμενου, σύμφωνα με τα άρθρα 98 του Συντάγματος και 36 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο (ν. 4129/2013), προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων, ο οποίος πλήρης, καθολικός, αυτεπάγγελτος, ανεξάρτητος από τις ενέργειες των συμμετεχόντων στην οικεία διαγωνιστική διαδικασία και εκτείνεται στο σύνολο της διαδικασίας σύναψής τους, για τη διαπίστωση της αντικειμενικής νομιμότητας της ανάθεσης (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 1354/2018, 763/2019, VI Τμ. 1068, 1334/2018, 123, 299, 734, 824, 1058, 1254, 1874/2019). Οι προβαλλόμενοι δε ισχυρισμοί ότι η Περιφέρεια ανέλαβε τη διενέργεια της επίμαχης προμήθειας στο πλαίσιο της πληρεξουσιότητας που παρασχέθηκε με το 13677/12.4.2019 συμβολαιογραφικό έγγραφο και έγινε αποδεκτή από το Περιφερειακό Συμβούλιο ...... με την 50/22.4.2019 απόφασή του, ουδεμία έννομη επιρροή ασκούν στην κρίση ότι υφίστανται, κατά τα ανωτέρω, νόμιμοι διακωλυτικοί της υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης λόγοι. Και τούτο, διότι αφενός μεν η δράση των Ο.Τ.Α. διέπεται από την αρχή της νομιμότητας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (βλ. άρθρο 33 α΄ του ν. 4270/2014, Α΄ 143, βλ. και Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 763/2019, VI Tμ. 735, 1541/2019, 637/2020), αφετέρου δε στην υπό κρίση περίπτωση το πλαίσιο αρμοδιοτήτων της αιτούσας, ως νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου β΄ βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης, οριοθετείται από τους προβλεπόμενους στα άρθρα 186 – 187 του ν. 3852/2010 και 265 παρ. 3 του ν. 3463/2006 κανόνες. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός περί συνδρομής συγγνωστής πλάνης των οργάνων της Περιφέρειας, τα οποία έδρασαν, όπως υποστηρίζεται στα υπό κρίση δικόγραφα, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και με την πεποίθηση ότι ενεργούν σύννομα, κατά το μέρος που προβάλλεται από τις παρεμβαίνουσες εταιρείες είναι απορριπτέος ως απαράδεκτος, καθόσον σε επίκληση της συγγνωστής πλάνης νομιμοποιείται μόνο η αναθέτουσα αρχή (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. 1334/2018, 1254/2019), ενώ κατά το μέρος που προβάλλεται από την αιτούσα είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, ενόψει της σαφήνειας του εφαρμοστέου εν προκειμένω νομοθετικού πλαισίου, καθώς και της πάγιας νομολογίας του Δικαστηρίου επί των τεθέντων ζητημάτων (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. 2968/2014, 667/2017, 728/2019, 637/2020). Εξάλλου, ο ισχυρισμός ότι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, όπως αυτοί παρατίθενται στα υπό κρίση δικόγραφα, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δοθέντος ότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας στις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 763, 1264/2019, VI Τμ. 1605, 2227/2016, 668/2017, 482/2018, 824, 979, 1254/2019). Τέλος, σύμφωνα με την επισήμανση του Κλιμακίου (βλ. σκέψη 7 της προσβαλλόμενης Πράξης), προς την οποία η αιτούσα προτίθεται, όπως αναφέρει στο υπό κρίση δικόγραφο, να συμμορφωθεί, πρέπει να αναδιατυπωθεί ο σχετικός με τη δυνατότητα τροποποίησης της σύμβασης όρος του άρθρου 6 του υποβληθέντος σχεδίου αυτής, ώστε να συμπεριληφθεί ρητή παραπομπή στις διατάξεις του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, υπό τις προϋποθέσεις των οποίων είναι επιτρεπτή η τροποποίηση σύμβασης. Εξάλλου, και υπό την εκδοχή τροποποίησης του ως άνω όρου, η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης κωλύεται λόγω της συνδρομής των προαναφερόμενων πλημμελειών. Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η κρινόμενη αίτηση και οι ασκηθείσες υπέρ αυτής παρεμβάσεις να απορριφθούν και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη 79/2020 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1637/2020