ΘΕΜΑ: «Οδηγίες για την εκμετάλλευση της Ζώνης Λιμένα στα πλαίσια της παραχώρησης του ιδιαίτερου δικαιώματος χρήσης των χώρων αυτής»

Ορισμός Αποφαινομένων Οργάνων για την εκτέλεση του έργου «Αποκατάσταση κρηπιδότοιχου πρόσδεσης τουριστικών και αλιευτικών σκαφών χερσαίας ζώνης λιμένα Σκοπέλου».  

Έγκριση έμμεσων τελών παραλαβής και διαχείρισης υγρών και στερεών αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου πλοίων που καταπλέουν στη θαλάσσια περιοχή του λιμένα Χίου, αρμοδιότητας και ευθύνης του Δ.Λ.Τ. ΧΙΟΥ.

Κωδικοποίηση νομοθεσίας για την προστασία αιγιαλού, παραλίας, θάλασσας και ζώνης λιμένα από αυθαίρετες επεμβάσεις - καταλήψεις - Έλεγχοι και ενέργειες στελεχών Λιμενικών Αρχών.(ΑΔΑ: Ω8Α74653ΠΩ-Ο44)

Ζητείται η ανάκληση της 834/2022 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου  σύμβασης μεταξύ της .... ΑΕ (πρώτη προσφεύγουσα) και του οικονομικού φορέα ....A.E. (δεύτερος προσφεύγων), με αντικείμενο την «Παραχώρηση υπηρεσιών παραλαβής και διαχείρισης υγρών αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου των πλοίων που καταπλέουν στην θαλάσσια περιοχή αρμοδιότητας της ...Α.Ε.»,(...) Με τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο κρίνει ότι με βάση τις μελέτες, τις αποφάσεις, τα σχέδια και εν γένει τα στοιχεία που προσκομίσθηκαν ενώπιόν του, αιτιολογείται επαρκώς η ανεπάρκεια ποσοτικώς και ποιοτικώς χώρων στον Λιμένα Πατρών για τη δραστηροποίηση και την τοποθέτηση μέσων και υποδομών περισσότερων παρόχων υπηρεσιών παραλαβής και διαχείρισης υγρών αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου πλοίων που προσεγγίζουν τον λιμένα. (...)Συνεπώς, η αιτιολογία της 18/10.3.2021 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της Ο.Λ.ΠΑ. ΑΕ ότι στην προκειμένη περίπτωση συντρέχει ο λόγος του άρθρου 6 παρ. 1 περ. α΄ του Κανονισμού 2017/352 για τον περιορισμό του αριθμού των παρόχων, ήτοι η «σπανιότητα ή αποκλειστική χρήση της γης ή της παράκτιας ζώνης υπό την προϋπόθεση ότι ο περιορισμός είναι σύμφωνος με τις αποφάσεις ή τα σχέδια που συμφωνήθηκαν από τον διαχειριστικό φορέα του λιμένα», όπως η αιτιολογία αυτή διευκρινίσθηκε με τα προαναφερθέντα στοιχεία που προσκομίσθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου, κρίνεται επαρκής. Για τους λόγους αυτούςΔέχεται τις προσφυγές ανάκλησης.

Ερωτάται εάν: α) νομικά πρόσωπα (όπως ενδεικτικά οι επιχειρήσεις “Τ.Π.Π. Α.Ε.”, “Ε.F.E.E.S. S.A.” και "Ν.Χ. Α.Ε.”) στα οποία έχουν υπο-παραχωρηθεί από τον οικείο φορέα διαχείρισης εγκαταστάσεις εντός της λιμενικής περιοχής αρμοδιότητάς του για την άσκηση ναυπηγικών/ναυπηγοεπισκευαστικών επιχειρήσεων, υπάγονται στον κατά το άρθρο 2 παρ. 1 περ. (ιθ) ορισμό της υπ΄ αριθμ. 3122.3-15/71164/30.9.2021 Κ.Υ.Α. των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής πολιτικής, στον οποίο ορίζεται ότι: «ιθ) φορέας διαχείρισης λιμένων: οποιοσδήποτε φορέας διαχειρίζεται τους λιμένες της περιοχής αρμοδιότητάς του (όπως ενδεικτικά Οργανισμοί Λιμένων Α.Ε., Λιμενικά Ταμεία, Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία, δημοτικά λιμενικά γραφεία, ΟΤ.Α., Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε., Ιδιωτικές Επιχειρήσεις). Στον όρο αυτόν περιλαμβάνονται και οι πάσης φύσης επιχειρήσεις που διαθέτουν ιδιωτικές παράκτιες εγκαταστάσεις στις οποίες καταπλέουν πλοία στα οποία εφαρμόζεται η παρούσα απόφαση», και αν τα εν λόγω νομικά πρόσωπα (ναυπηγεία/ ναυπηγοεπισκευαστικές επιχειρήσεις) δύνανται να εισπράττουν λιμενικά τέλη παραλαβής αποβλήτων και καταλοίπων φορέων πλοίων σύμφωνα με τις διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/883, όπως ενσωματώθηκε με την ως άνω Κ.Υ.Α. β) Αν επιχειρήσεις στις οποίες έχουν υπο-παραχωρηθεί από την ΟΛΠ Α.Ε. Χώροι που βρίσκονται εντός της λιμενικής περιοχής της οποίας φορέας διαχείρισης είναι η ΟΛΠ Α.Ε. δυνάμει της ως άνω Σύμβασης Παραχώρησης, δύνανται να καταρτίζουν ξεχωριστό σχέδιο παραλαβής αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου πλοίων σύμφωνα με τις διατάξεις της ως άνω με αριθμό 3122.3-15/71164/30.9.2021 Κ.Υ.Α., ή αν οφείλουν να υπαχθούν στο σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων της ΟΛΠ Α.Ε. και γ) Αν οι φορείς διαχείρισης λιμένων (όπως ενδεικτικά η ΟΛΠ Α.Ε.) δύνανται να συμπεριλαμβάνουν στο σχέδιο παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου πλοίων, που καταπλέουν στις λιμενικές εγκαταστάσεις αρμοδιότητάς τους, απόβλητα που προκύπτουν από δραστηριότητες επισκευής πλοίων που διενεργούνται σε ναυπηγοεπισκευαστικές ζώνες και απόβλητα που προέρχονται από επιχειρήσεις ναυαγιαίρεσης – απορρύπανσης(...)1. Επί του πρώτου σκέλους του ερωτήματος Οι επιχειρήσεις, στις οποίες έχει υποπαραχωρηθεί από την ΟΛΠ ΑΕ χώρος εντός της δικαιοδοσίας του για την λειτουργία επιχειρήσεων ναυπηγοεπισκευής, δεν έχουν την ιδιότητα του φορέα διαχείρισης λιμένα και συνεπώς δεν δύνανται να εισπράττουν λιμενικά τέλη παραλαβής αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου πλοίων σύμφωνα με τις διατάξεις της Κοινοτικής Οδηγίας (ΕΕ) 2019/883, όπως ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με την Κ.Υ.Α. 3122.3-15/71164/30.9.2021 των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (ομόφωνα). 2. Επί του δεύτερου σκέλους του ερωτήματος Οι επιχειρήσεις ναυπηγοεπισκευής δεν έχουν αρμοδιότητα διαχείρισης των λειτουργικών αποβλήτων των πλοίων, που παραμένουν προς επισκευή στον χώρο που τους έχει παραχωρηθεί προς άσκηση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας, αλλά περιλαμβάνονται στο σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων του φορέα διαχείρισης . Για τα απόβλητα της ναυπηγοεπισκευής των ιδιωτικών ναυπηγείων, ειδικότερα, οι εν λόγω επιχειρήσεις έχουν ευθύνη τήρησης της νομοθεσίας περί αποβλήτων (ομόφωνα). 3. Επί του τρίτου σκέλους του ερωτήματος Στο σχέδιο παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων που συντάσσει η ΟΛΠ Α.Ε, κατά τις κείμενες διατάξεις, ως φορέας διαχείρισης του Λιμένα Πειραιώς, περιλαμβάνονται προβλέψεις για την παραλαβή και περαιτέρω διαχείριση όχι μόνον των αποβλήτων πλοίων, συμπεριλαμβανομένων και των καταλοίπων φορτίου, σύμφωνα με τις διατάξεις της Κοινοτικής Οδηγίας (ΕΕ) 2019/883, όπως ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με την Κ.Υ.Α. 3122.3-15/71164/30.9.2021 των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, αλλά, κατ’ αρχήν, και των κάθε είδους αποβλήτων που παράγονται ή συλλέγονται εντός των παραχωρηθέντων με την ΣΠ στην ΟΛΠ Α.Ε χώρων του Λιμένα Πειραιώς, από δραστηριότητες επισκευής πλοίων, απορρύπανσης και ναυαγιαίρεσης (ομόφωνα). Τα απόβλητα αυτά οι επιχειρήσεις, που ασκούν τις ανωτέρω δραστηριότητες (επισκευής πλοίων, απορρύπανσης, ναυαγιαίρεσης), υποχρεούνται να τα παραδίδουν προς περαιτέρω διαχείριση στην ΟΛΠ Α.Ε ή τον νόμιμο ανάδοχό της, σύμφωνα με το ως άνω σχέδιο παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων, που αυτή έχει συντάξει ως φορέας διαχείρισης του Λιμένα Πειραιώς και έχει εγκριθεί αρμοδίως (κατά πλειοψηφία). Κατόπιν των προαναφερθέντων και λόγω της ιδιαίτερης σπουδαιότητας του ζητήματος του τρίτου σκέλους του ερωτήματος αποφασίζεται, ομόφωνα, η παραπομπή του θέματος στην Τακτική Ολομέλεια του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους κατ’ άρθρο 7 παρ. 4 περ. δ΄ του Οργανισμού του (ν. 483/2021). Εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 129/2024 Γνωμοδότηση της Β΄ Τακτικής Ολομέλειας του ΝΣΚ.ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: ΑΠΟΔΕΚΤΗ

ΜΕΛΕΤΕΣ:Ανάθεση - Διαδικασία:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιώτη για την εκπόνηση  περιβαλλοντικής μελέτης με τίτλο «Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση για την ορνιθοπανίδα» στο πλαίσιο της αδειοδότησης του έργου «Περιβαλλοντικό  Πάρκο της Περιφερειακής Ενότητας ….», το οποίο πρόκειται να λειτουργήσει εντός της Ζώνης Ειδικής Προστασίας με κωδικό του δικτύου Natura, καθόσον μη νομίμως ανετέθη η εκπόνηση της ανωτέρω μελέτης, διότι τόσο η προεπεξεργασία όσο και η ανάκτηση των αστικών αποβλήτων, ως μορφές διαχείρισης των αποβλήτων τις οποίες πρόκειται να εξυπηρετήσει η λειτουργία του Περιβαλλοντικού Πάρκου, ανήκουν πλέον στην αποκλειστική αρμοδιότητα των Περιφερειακών ΦΟΔΣΑ, οι οποίοι είναι αρμόδιοι είτε για την εκπόνηση όλων των αναγκαίων μελετών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που απαιτούνται, σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των οικείων έργων, είτε για την ανάθεσή τους σε τρίτους ιδιώτες, εφόσον δεν διαθέτουν οι ίδιοι το απαραίτητο προσωπικό. Συνεπώς, τέτοια αρμοδιότητα δεν διαθέτουν πλέον οι Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, οι οποίοι διαχειρίζονται μόνο τη συλλογή και τη μεταφορά των αποβλήτων στους χώρους προσωρινής ή τελικής επεξεργασίας (άρθρα 13 και 16 του ν. 4071/2012, ΦΕΚ Α΄ 85/2012).

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας:..Με δεδομένα αυτά, η υπό κρίση δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον, η μεταξύ του ... και της αναδόχου σύμβαση δεν αναγράφει αναλυτικά κανένα από τα προβλεπόμενα στις περ. γ΄, δ΄ και ε΄ της πρώτης παραγράφου του άρθρου 68 του ν. 3863/2010 (όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με το άρθρο 22 του ν. 4144/2013) στοιχεία, ήτοι τη συλλογική σύμβαση εργασίας στην οποία τυχόν υπάγονται οι εργαζόμενοι, το ύψος του προϋπολογισμένου ποσού που αφορά τις πάσης φύσεως νόμιμες αποδοχές αυτών και το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών με βάση τα προϋπολογισθέντα ποσά, παράλειψη που επάγεται την ακυρότητα της σύμβασης και την απόρριψη της σχετικής δαπάνης. Σημειωτέον ότι η αναγραφή των τετραγωνικών μέτρων των υπό καθαρισμό χώρων παρέλκει, αφού η ανάθεση αφορά σε καθαρισμό των εξωτερικών χώρων και εγκαταστάσεων της χερσαίας ζώνης λιμένα του εν λόγω Λιμενικού Ταμείου και όχι στον καθαρισμό εσωτερικών κτιριακών χώρων. Πέραν τούτων, στη σύμβαση δεν έχει περιληφθεί ειδικός όρος για την εφαρμογή της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας και της νομοθεσίας περί υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων και πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου, όπως ρητώς απαιτείται από το άρθρο 22 παρ. 3 του ν. 4144/2013. Περαιτέρω, δεν προσκομίστηκε ένορκη βεβαίωση ενώπιον συμβολαιογράφου περί μη επιβολής σε βάρος της αναδόχου προστίμου για παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας. Ωστόσο, ενόψει του ότι η 12367/16.7.2019, προγενέστερη της ανάθεσης, ένορκη βεβαίωση με το ανωτέρω περιεχόμενο είχε προσκομιστεί για τη συμμετοχή της αναδόχου σε έτερο διαγωνισμό του Δήμου ... και δεδομένου ότι η προσφορά της αναδόχου είχε τα προβλεπόμενα εκ του νόμου στοιχεία, ενώ από το άρθρο 3 της ειδικής συγγραφής υποχρεώσεων συνάγεται ότι η προσφορά αυτή αποτελεί συμβατικό στοιχείο, η αναθέτουσα αρχή συγγνωστώς υπέλαβε   ότι πληρούνταν οι προϋποθέσεις του νόμου για τη νόμιμη σύναψη της ανωτέρω σύμβασης και ότι δεν απαιτούνταν η επανάληψη των ανωτέρω στοιχείων στο κείμενο αυτής. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη πλην το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.

Εγκατάσταση κεραίας σταθμού κινητής τηλεφωνίας:Επειδή, από την συνδυασμένη ερμηνεία των προαναφερομένων διατάξεων συνάγεται ότι για την εγκατάσταση κεραίας σταθμού κινητής τηλεφωνίας στην ξηρά απαιτείται αφενός μεν η λήψη άδειας από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (Ε.Ε.Τ.Τ.), αφετέρου δε η έγκριση των δομικών κατασκευών που είναι απαραίτητες για την τοποθέτηση των κεραιών, η οποία χορηγείται από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία και ισοδυναμεί με οικοδομική άδεια. Οι διατάξεις, όμως αυτές δεν παρέχουν αρμοδιότητα στους δήμους, και ειδικότερα στο οικείο δημοτικό συμβούλιο, για τη χορήγηση άδειας εγκαταστάσεως συγκεκριμένης κεραίας κινητής τηλεφωνίας στην περιφέρεια του δήμου τους. Εξ άλλου, τέτοια αρμοδιότητα δεν προβλέπεται ούτε από τις παραπάνω διατάξεις του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα ή από κάποια άλλη διάταξη της κείμενης νομοθεσίας(....)Επειδή, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της 91/2016 πράξης, το ΔΣ …, ενεργώντας στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς του για την προστασία της δημόσιας υγείας, σύμφωνα με το άρθρο 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, εξέφρασε, κατ’ουσίαν, την αντίθεσή του για την εγκατάσταση κεραίας κινητής τηλεφωνίας σε κατοικημένη περιοχή του Δήμου. Ενόψει αυτού και λαμβανομένου υπόψη ότι από τις προπαρατεθείσες διατάξεις δεν αναγνωρίζεται αρμοδιότητα στα όργανα των ΟΤΑ για την εγκατάσταση των κεραιών (βλ ΣτΕ 475/2019) η ανωτέρω πράξη του ΔΣ … δεν επιφέρει οποιαδήποτε έννομη συνέπεια, και ως εκ τούτου, στερείται εκτελεστότητας και, επομένως, προσβάλλεται απαραδέκτως.Απορρίπτει την αίτηση.

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ (...)	Επομένως, η ανάθεση του επίμαχου έργου μέσω της διαδικασίας της διαπραγμάτευσης δεν αποτελεί, στην υπό κρίση υπόθεση, το πλέον πρόσφορο μέτρο για την αντιμετώπιση της ανωτέρω ανάγκης, η οποία ναι μεν καθιστά επιτακτική την εκτέλεση του επίμαχου έργου ως μία μόνιμη λύση για την υπάρχουσα δυσμενή κατάσταση στην περιοχή, όχι όμως με την ως άνω επιλεγείσα διαδικασία, που επιτρέπεται μόνο για τη στοχευμένη αντιμετώπιση κατεπείγουσας ανάγκης, με εξειδικευμένες και περιορισμένες στο απολύτως αναγκαίο μέτρο εργασίες για την άμεση θεραπεία της εν λόγω ανάγκης (πρβλ. ΕλΣυν Έβδ. Τμ. 1283/2023, σκ. 25). Περαιτέρω, η αφαίρεση από την υπό ανάθεση εργολαβία των αναφερόμενων στο δικόγραφο της προσφυγής εργασιών, στην οποία προτίθεται να προβεί η προσφεύγουσα, δεν θα ήταν νόμιμη, καθόσον θα συνεπαγόταν ανεπίτρεπτη ουσιώδη τροποποίηση του τεχνικού και οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης, όπως αυτό περιγράφεται στην οικεία πρόσκληση και το οποίο απετέλεσε αντικείμενο των διαπραγματεύσεων και κριτήριο για την υποβολή της προσφοράς των διαγωνιζομένων (πρβλ. ΕλΣυν Ολ. 743/2020, σκ. 33). (iv) Ανεξαρτήτως αυτών, λαμβάνοντας υπόψη ότι, από τη διαπίστωση, το πρώτον τον Ιούλιο 2020, εκτεταμένων ζημιών στο παραλιακό μέτωπο λόγω της παράκτιας διάβρωσης και, εν συνεχεία, την εκδήλωση των ακραίων φαινομένων στις 29 και 30.11.2021, και μέχρι την ανάθεση της ελεγχόμενη σύμβασης, μεσολάβησε χρονικό διάστημα περίπου 3 ετών και 19 μηνών, αντίστοιχα, μπορούσε να έχει προκηρυχθεί ανοικτός ή κλειστός διαγωνισμός, έστω και με σύντμηση της προθεσμίας υποβολής προσφορών, κατά τα ειδικότερα διαπιστωθέντα και από το Κλιμάκιο. Πολλώ δε μάλλον που, ήδη από τον Ιούνιο 2021 είχε ολοκληρωθεί και εγκριθεί η μελέτη, με τίτλο «Προστασία και αποκατάσταση παράκτιας ζώνης Ρίου - Αγίου Βασιλείου», ενώ τον Δεκέμβριο 2021 είχαν συνταχθεί και η Συγκοινωνιακή και η Ακτομηχανική/Λιμενική Μελέτη, στο πλαίσιο της «Μελέτης Λειτουργικής Αναβάθμισης των Παραλιακών Οδών Ρίου και Ακταίου Πατρών». Μόνη δε η απλώς εικαζόμενη μακρά διάρκεια της διαγωνιστικής διαδικασίας δεν επαρκεί για την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, ούτε παρέχεται διακριτική ευχέρεια στην αναθέτουσα αρχή να την επικαλείται κάθε φορά που θεωρεί σκόπιμη την ταχύτερη ανάθεση της σύμβασης (βλ. ΕλΣυν Ολ. 309/2022, σκ. 9, 182/2022, σκ. 7, Έβδ. Τμ. 888/2023, σκ. 39). Ως εκ τούτου, οι σχετικώς προβαλλόμενοι με την κρινόμενη προσφυγή ισχυρισμοί είναι απορριπτέοι στο σύνολό τους ως αβάσιμοι.(...)Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την με Α.Β.Δ. 3179/26.9.2023 προσφυγή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας.Δεν ανακαλεί, κατά τα αναφερόμενα στο αιτιολογικό, την 513/2023 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.