Ειδικότερα, η αναθέτουσα αρχή μπορεί να προσφύγει στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης όταν, εκτός των άλλων, για λόγους τεχνικούς (όπως η κατοχή αποκλειστικών τεχνικών μέσων, γνώσεων ή μεθόδων) ή σχετικούς με την προστασία αποκλειστικών δικαιωμάτων, καθίσταται απολύτως αναγκαίο να ανατεθεί η εκτέλεση της προμήθειας σε συγκεκριμένο προμηθευτή ο οποίος όμως δεν αρκεί να είναι απλώς ικανός να εκτελέσει με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο τη ζητούμενη προμήθεια, αλλά απαιτείται να είναι και ο μοναδικός έναντι οιουδήποτε άλλου προμηθευτή (ΔΕΚ 199/85 Επιτροπή κατά Ιταλίας, ΔΕΚ 296/92 Επιτροπή κατά Ιταλικής Δημοκρατίας, ΔΕΚ 57/94 Επιτροπή κατάΙταλικής Δημοκρατίας). Συνεπώς, εφόσον συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις, η αναθέτουσα αρχή δύναται να προβεί, ύστερα από διαπραγματεύσεις, σε απευθείας ανάθεση προμηθειών για λόγους τεχνικούς ή προστασίας δικαιωμάτων αποκλειστικότητας, χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης, έχοντας όμως προηγουμένως σταθμίσει όλες τις οικονομοτεχνικές παραμέτρους, που καθιστούν συμφερότερη την προσφυγή σε αυτήν την όλως εξαιρετική διαδικασία, με πλήρη και ειδική αιτιολογία που πρέπει να προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, για τους λόγους που επέβαλαν την απόφασή της αυτή, διαφορετικά η διαδικασία της απευθείας ανάθεσης δεν είναι νόμιμη (βλ. Πράξεις 186, 187, 188, 189, 190, 191/2006, 263/2007, 77/2008, 3334/2009, VI Τμ Ελ.Συν.). Τα προαναφερόμενα διέπουν και τις προμήθειες φαρμάκων. Ειδικότερα, τα φάρμακα αποτελούν ιδιόμορφα κοινωνικά αγαθά, γιατί πρέπει να εξασφαλίζεται η επάρκειά τους, η υψηλή ποιοτική τους στάθμη και ασφάλεια και η προσιτή τιμή τους, καθόσον συμβάλλουν τα μέγιστα στην προστασία και διατήρηση της δημόσιας υγείας και της ευεξίας του κοινωνικού συνόλου. Για τον λόγο αυτό η παραγωγή, εμπορία και διακίνηση αυτών υπόκεινται σε ειδικό καθεστώς που ρυθμίζεται άμεσα από το κανονιστικό νομοθέτη και ελέγχεται από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (Ε.Ο.Φ.) και τον Υπουργό Ανάπτυξης, όπου συντρέχει περίπτωση, αφορά, δε, στη θέσπιση ορισμένων περιορισμών στην διαδικασία παρασκευής και διάθεσής τους, επιβαλλόμενων από την ανάγκη εξασφάλισης επαρκούς ποσότητας και συγκεκριμένης ποιότητας φαρμάκων σε εύλογο κόστος. Πέραν, όμως, των ανωτέρω παρατιθέμενων τα φάρμακα δεν χαρακτηρίζονται ως προϊόντα εξαιρούμενα του ελεύθερου ανταγωνισμού παρά τις μονοπωλιακές τάσεις της αγοράς, αφού η τιμή πώλησής τους μπορεί να μειωθεί έτι περαιτέρω, σύμφωνα με τις προπαρατιθέμενες διατάξεις (βλ. Πράξεις 203/2003, 116, 117/2008, 25/2010 IV Τμ. Ελ.Συν.).

Για τη σύναψη συμβάσεων παροχής υπηρεσιών θα πρέπει, κατά κανόνα, να διενεργείται ανοικτός ή κλειστός διαγωνισμός, ενώ εξαιρετικά, η αναθέτουσα αρχή μπορεί να συνάψει σύμβαση παροχής υπηρεσιών με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς να έχει προηγηθεί δημοσίευση σχετικής προκήρυξης, στις περιοριστικά αναφερόμενες περιπτώσεις της διάταξης του ως άνω άρθρου 25, οι οποίες, καθώς εισάγουν παρέκκλιση από τον κανόνα, είναι στενά ερμηνευτέες και το βάρος απόδειξης φέρει όποιος τις επικαλείται. Ειδικότερα, η αναθέτουσα αρχή μπορεί να προσφύγει στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης όταν, εκτός των άλλων, για λόγους τεχνικούς (όπως η κατοχή αποκλειστικών τεχνικών μέσων, γνώσεων ή μεθόδων) ή σχετικούς με την προστασία αποκλειστικών δικαιωμάτων, καθίσταται απολύτως αναγκαίο να ανατεθεί η εκτέλεση σε συγκεκριμένο πρόσωπο, το οποίο όμως δεν αρκεί να είναι απλώς ικανό να παράσχει με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο τις ζητούμενες υπηρεσίες, αλλά απαιτείται να είναι και το μοναδικό έναντι οιουδήποτε άλλου προσώπου παρέχοντος ανάλογες υπηρεσίες (ΔΕΚ 199/85 Επιτροπή κατά Ιταλίας, ΔΕΚ 296/92 Επιτροπή κατά Ιταλικής Δημοκρατίας, ΔΕΚ 57/94 Επιτροπή κατά Ιταλικής Δημοκρατίας). Συνεπώς, εφόσον συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις, η αναθέτουσα αρχή δύναται να προβεί, ύστερα από διαπραγματεύσεις, σε απευθείας ανάθεση υπηρεσιών για λόγους τεχνικούς ή προστασίας δικαιωμάτων αποκλειστικότητας, χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης, έχοντας όμως προηγουμένως σταθμίσει όλες τις οικονομοτεχνικές παραμέτρους, που καθιστούν συμφερότερη την προσφυγή σε αυτήν την όλως εξαιρετική διαδικασία, με πλήρη και ειδική αιτιολογία που πρέπει να προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, για τους λόγους που επέβαλαν την απόφασή της αυτή, διαφορετικά η διαδικασία της απευθείας ανάθεσης δεν είναι νόμιμη (βλ. Πράξεις 77/2008, 263/2007, 186, 187, 188, 189, 190, 191/2006, 61/2004 VI Τμ Ε.Σ.).

Μεταφορά μαθητών...Με δεδομένα τα ανωτέρω, σε συνδυασμό και με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο διαπιστώνει τις εξής πλημμέλειες:α) Με την αναβλητική πράξη του Κλιμακίου τούτου (51/2011) ζητήθηκε να προσκομιστούν τα στοιχεία, από τα οποία να προκύπτει ο τρόπος υπολογισμού κάθε δρομολογίου, που περιλαμβάνεται στα Παραρτήματα της διακήρυξης και των διαπραγματεύσεων, αρχικών και τροποποιημένων, με αναφορά όλων των επιμέρους κριτηρίων. Στο 12725/4058/11.4.2011 έγγραφο της Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Διοικητικού - Οικονομικού της Περιφέρειας ....  αναφέρεται ότι ο υπολογισμός των δρομολογίων έγινε με βάση τον μαθηματικό τύπο της ΙΒ/6071/26.8.1998 (ΦΕΚ 932 Β΄) κοινής υπουργικής απόφασης, όπως, άλλωστε, αυτό αναφέρεται και στο άρθρο 7 της διακήρυξης. Περαιτέρω, προβαίνει σε κάποιες διευκρινίσεις, όπως ότι για τα λεωφορεία για το συντελεστή βατότητας χρησιμοποιούν το 1,75 και ότι το Θ δεν υπερβαίνει το 15, χωρίς όμως να προσκομίζουν πίνακα από τον οποίο να προκύπτει ο υπολογισμός κάθε δρομολογίου ξεχωριστά, με την εφαρμογή του μαθηματικού τύπου, ώστε να μπορεί το Κλιμάκιο να κρίνει αν υπάρχει υπέρβαση ή όχι του ορίου, που τίθεται από την ως άνω Κ.Υ.Α.

β). Στο Τεύχος Διακηρύξεων Δημοσίων Συμβάσεων και στον Ημερήσιο Τύπο, αναγράφεται ως καταληκτική ημερομηνία κατάθεσης των προσφορών του ανοικτού διαγωνισμού η 7.9.2010, ενώ στην προκήρυξη που απεστάλη στην Ε.Ε.Ε.Ε, αναφέρεται η 8.9.2010 ως καταληκτική ημερομηνία κατάθεσης των προσφορών. Ενόψει όμως του γεγονότος ότι καμμία προσφορά δεν απορρίφθηκε για το λόγο ότι κατατέθηκε στις 8.9.2010, θεωρούμε ότι η πλημμέλεια αυτή, δεν είναι στη συγκεκριμένη περίπτωση ουσιώδης.

γ). Σύμφωνα με το άρθρο 32 παρ. 8 του π.δ/τος 60/2007, η σύντμηση των προθεσμιών της δημοσίευσης της προκήρυξης του διαγωνισμού στην Ε.Ε.Ε.Ε. επιτρέπεται όταν δικαιολογείται από λόγους κατεπείγοντος, τους οποίους θα πρέπει να επικαλείται και να αποδεικνύει ο φορέας που διενεργεί τον διαγωνισμό. Στην προκειμένη περίπτωση, η Νομαρχιακή Επιτροπή Ανθρωπίνων Πόρων με την 120/2010 πράξη της αποφάσισε την προσφυγή στο άρθρο 32 παρ. 8 του πιο πάνω π.δ/τος, αναφέροντας επί λέξει ότι: «(Ομόφωνα Αποφάσισαν: α) (…)) δ) την σύντμηση της προθεσμίας παραλαβής των αιτήσεων συμμετοχής (…) λόγω του κατεπείγοντος (σχετικό το αριθμ. πρωτ. 55242/2.11.2010 εξαιρετικώς επείγον έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης)», χωρίς όμως να αναλύει σε τι συνίσταται το κατεπείγον αυτό. Συνεπώς, η ως άνω απόφαση, με το περιεχόμενο αυτό, δεν περιλαμβάνει καμία αιτιολογία ως προς την ύπαρξη λόγων επειγόντων, που καθιστούν αδύνατη την τήρηση των προθεσμιών, ενώ μόνη η επίκληση του πιο πάνω εγγράφου του Υπουργείου, στο οποίο απλώς επισημαίνεται ότι οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις θα πρέπει να έχουν ολοκληρώσει την κατακύρωση στο μειοδότη το αργότερο μέχρι την 1.1.2011, αφού μετέπειτα η σχετική αρμοδιότητα παρέχεται στους Ο.Τ.Α., δε συνιστά νόμιμη και επαρκή αιτιολογία. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, στην υπό έλεγχο σύμβαση δεν έχουν τηρηθεί ούτε οι συντετμημένες προθεσμίες των 10 ημέρων. Συγκεκριμένα, η δημοσίευση της προκήρυξης έγινε στις 6.12.2010 και συνεπώς η προθεσμία, που άρχισε να τρέχει στις 7.12.2010, συμπληρώθηκε στις 16.12.2010, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στην μείζονα σκέψη της παρούσας (σκέψη V). Συνεπώς η καταληκτική ημερομηνία παραλαβής των προσφορών θα έπρεπε να έχει οριστεί το νωρίτερο στις 17.12.2010, ενώ, όπως προκύπτει από την πρόσκληση ενδιαφέροντος, τόσο η καταληκτική ημερομηνία παραλαβής των προσφορών (15.12.2010) όσο και ο έλεγχος των δικαιολογητικών (16.12.2010) ορίζονται σε ημερομηνία πριν από τη συμπλήρωση της 10ήμερης προθεσμίας.Ενόψει των ανωτέρω ουσιωδών πλημμελειών, το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο τεσσάρων (4) σχεδίων συμβάσεων με αντικείμενο τη μεταφορά των μαθητών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης .... για το σχολικό έτος 2010-2011

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ:..ζητείται παραδεκτά η ανάκληση της 143/2013 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη (ΙΙ) σκέψη, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι ορθά το Κλιμάκιο έκρινε μη νόμιμη την απευθείας ανάθεση των διαφημιστικών υπηρεσιών και υπηρεσιών μάρκετινγκ στην εταιρεία .... Και τούτο, διότι οι επίμαχες υπηρεσίες, υπάγονται στο Παράρτημα ΙΙΑ της Οδηγίας 2004/18, με συνέπεια να εφαρμόζεται επ’ αυτών το σύνολο των διατάξεων της οικείας Οδηγίας και, ως εκ τούτου, απαιτείται να ανατίθενται κατ’ αρχήν κατόπιν ανοιχτού ή κλειστού διαγωνισμού και μόνο κατ’ εξαίρεση κατόπιν διαπραγμάτευσης με ανάδοχο της επιλογής της αναθέτουσας αρχής κατ’ εφαρμογή του άρθρου 25 του π.δ/τος 60/2007. Οι προϋποθέσεις δε του τελευταίου αυτού άρθρου περί συνδρομής λόγων μοναδικότητας του αναδόχου, για λόγους τεχνικούς, καλλιτεχνικούς ή προστασίας αποκλειστικών δικαιωμάτων δεν στοιχειοθετούνται στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ειδικότερα, όπως ορθά δέχθηκε το Κλιμάκιο, από την απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, που ως αναθέτουσα αρχή φέρει το σχετικό βάρος επίκλησης και απόδειξης της συνδρομής των εξαιρετικών περιστάσεων για την απευθείας ανάθεση των υπηρεσιών, δεν προκύπτει κατά τρόπο ειδικώς αιτιολογημένο ο περιορισμός των δυνατοτήτων επιλογής σε συγκεκριμένο πάροχο υπηρεσιών για τους προαναφερόμενους λόγους. Δεν προκύπτουν, δηλαδή, από το περιεχόμενο της απόφασης αυτής, οι λόγοι για τους οποίους η ανάδοχος εταιρεία ..., ως αποκλειστική διαχειρίστρια της ιστοσελίδας της αεροπορικής εταιρείας της ..., συνιστά τον μοναδικό οικονομικό φορέα για την παροχή των υπηρεσιών τουριστικής προβολής της Περιφέρειας, αλλά και οι λόγοι για τους οποίους η ίδια αυτή ιστοσελίδα συνιστά το μοναδικό διαδικτυακό διαφημιστικό μέσο. Ακόμη δε και υπό την εκδοχή ότι η Περιφέρεια επιλέγει ως στρατηγικό μέσο της προώθησής της τον Κρατικό Αερολιμένα ..., ομολογείται ρητώς από την ίδια ότι και άλλες αεροπορικές εταιρείες, οι οποίες δραστηριοποιούνται στον εν λόγω αερολιμένα όπως και η ..., διαθέτουν αντίστοιχες ιστοσελίδες. Επομένως, στον βαθμό που η προβολή μέσω της εν λόγω ιστοσελίδας δεν συνιστά μοναδική υπηρεσία, δεν συνιστά μοναδικό πάροχο η εταιρεία που φέρει το αποκλειστικό δικαίωμα διαχείρισής της, με ιδιωτική συμφωνία μεταξύ αυτής και της ως άνω αεροπορικής εταιρείας.(...)Κατόπιν αυτών και εφόσον δεν προβάλλεται από την αιτούσα άλλος λόγος ανάκλησης, η αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

Ονομαστικοποίηση μετοχών. Από το συνδυασμό των ισχυουσών διατάξεων συνάγεται ότι αναγκαία προϋπόθεση για την παραδεκτή συμμετοχή των ανωνύμων εταιρειών στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων παροχής υπηρεσιών του Δημοσίου, ύψους μεγαλύτερου του 1.000.000 ευρώ, συνιστά η υποβολή, μαζί με την προσφορά, των προβλεπόμενων στο άρθρο 1 παρ. 2 του π.δ/τος 82/1996 δικαιολογητικών. Η ως άνω υποχρέωση συνιστά ουσιώδη τυπική προϋπόθεση συμμετοχής στο διαγωνισμό, αφού απορρέει ευθέως από το νόμο και αν ακόμα δεν μνημονεύεται ρητά στη διακήρυξη. Περαιτέρω η ως άνω υποχρέωση είναι ανεξάρτητη από την υποχρέωση υποβολής των αντίστοιχων δικαιολογητικών στο Τμήμα Ελέγχου Διαφάνειας του Ε.Σ.Ρ. πριν από την υπογραφή της οικείας σύμβασης, δεδομένου του διαφορετικού σκοπού που επιδιώκεται από τις δύο διαδικασίες στην πρώτη, πληρότητα από τον υποψήφιο ανάδοχο των απαιτήσεων του νόμου κατά την ημερομηνία διενέργειας του διαγωνισμού, ενώ στην δεύτερη, αποτροπή σύναψης σύμβασης με ανάδοχο που, στο διάστημα μεταξύ διενέργειας του διαγωνισμού και υπογραφής της σύμβασης, δεν πληροί πλέον τις ανωτέρω απαιτήσεις του νόμου(Ελ.Σ.ΠράξειςVIΤμ.35/2007,77/2007). Κριτήρια αποκλεισμού. Κατά την έννοια των προπαρατιθέμενων διατάξεων, και των όρων της διακήρυξης του διαγωνισμού, η κήρυξη διαγωνιζόμενου σε πτώχευση, η θέση του σε εκκαθάριση, αναγκαστική διαχείριση ή άλλη ανάλογη κατάσταση, καθώς και η κίνηση εις βάρος του των σχετικών διαδικασιών αποτελούν λόγους αποκλεισμού του από δημόσιο διαγωνισμό παροχής υπηρεσιών. Προκειμένου να αποδείξει ότι δεν τελεί υπό τις ανωτέρω καταστάσεις και ότι δεν εκκρεμεί εις βάρος του διαδικασία για τη θέση του σε οποιαδήποτε από αυτές, πρέπει, επί ποινή ακυρότητας της προσφοράς του, να καταθέσει σχετικό πιστοποιητικό της αρμόδιας, σύμφωνα με την εσωτερική νομοθεσία της χώρας όπου εδρεύει, δικαστικής ή διοικητικής αρχής Εξάλλου, η έλλειψη των ως άνω πιστοποιητικών δε δύναται να θεωρηθεί επουσιώδης, πρωτίστως διότι συνάπτεται με τη βεβαιότητα της αναθέτουσας αρχής περί του ότι ο εν λόγω διαγωνιζόμενος έχει την επιχειρηματική ικανότητα και φερεγγυότητα να αναλάβει την εκτέλεση της σύμβασης, επιπροσθέτως δε με τις αρχές της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων, της διαφάνειας και του ελεύθερου ανταγωνισμού κατά την υποβολή της προσφοράς τους στους δημόσιους διαγωνισμούς (Πράξη VI Τμ. 167/2006). Ενόψει, άλλωστε, της αυστηρώς τυπικής διαδικασίας των δημοσίων διαγωνισμών, δια της οποίας διασφαλίζεται, σε κάθε περίπτωση, η τήρηση των ως άνω γενικών αρχών, είναι μεν δυνατή η εκ των υστέρων συμπλήρωση νομίμως κατ’ αρχήν υποβληθέντων στοιχείων και δικαιολογητικών για τη συμμετοχή στο διαγωνισμό, όχι όμως και η αναπλήρωση μη υποβληθέντων με την προσφορά ή μη νομίμως υποβληθέντων δικαιολογητικών και στοιχείων (βλ. Πράξεις VI Τμ. 77/2007, 88, 67/2006, 105, 90/2004, ΣτΕ 2910/2005, 2660/2004). Εξάλλου, ενόψει της αυστηρά τυπικής διαδικασίας του διαγωνισμού, είναι μεν δυνατή η εκ των υστέρων συμπλήρωση ή διευκρίνιση καταρχήν νομίμως υποβληθέντων δικαιολογητικών, όχι όμως και η αναπλήρωση μη υποβληθέντων με την προσφορά ή μη νομίμως υποβληθέντων με αυτήν δικαιολογητικών και στοιχείων (σχετ. Ε.Α ΣτΕ 33/2000, ΣτΕ 1047/1998).

Υπηρεσίες καθαριότητας κτιριακών εγκαταστάσεων...Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι: Από τις κατατεθείσες υπεύθυνες δηλώσεις των δύο ως άνω εταιρειών προκύπτει σαφώς ότι η εταιρία …. ήταν υπεργολάβος, αναλαμβάνοντας το σαφώς καθορισμένο τμήμα του έργου, που αφορά στη διάθεση του προσωπικού καθαρισμού, εκτός του προσωπικού εποπτείας και διαχείρισης του έργου και κατά κανένα τρόπο δεν επρόκειτο για επίκληση δάνειας εμπειρίας εκ μέρους της ... (πρβλ. VΙ Τμ. 527/2012). Επιπλέον, οι ως άνω υπεύθυνες δηλώσεις των δύο εταιριών δεν αντιτίθενται στο άρθρο 5 παρ. 2 της διακήρυξης, το οποίο απαιτεί μόνο τον καθορισμό του τμήματος του έργου που θα εκτελεστεί από τον υπεργολάβο χωρίς κανένα περαιτέρω περιορισμό, η διάθεση δε του προσωπικού καθαριότητας συνιστά τμήμα του έργου και όχι ουσιώδες μέρος αυτού, καθόσον τόσο το προσωπικό εποπτείας όσο και το προσωπικό διαχείρισης που θα έχουν τη διεύθυνση εκτέλεσης του έργου και θα καθορίζουν τον τρόπο εκτέλεσής του και την ποιότητα παροχής των ανατιθέμενων υπηρεσιών παραμένουν στην ανάδοχο. Περαιτέρω, η απόσυρση της υπεύθυνης δήλωσης της υποψήφιας αναδόχου ως προς τη χρησιμοποίηση υπεργολάβου κατά την εκτέλεση της σύμβασης δεν αποτελεί ουσιώδη τροποποίηση της αρχικής προσφοράς της ή τροποποίησή της με σκοπό να αρθούν ατέλειες που την καθιστούσαν απαράδεκτη και ως εκ τούτου δεν συνιστά μη επιτρεπτή αντιπροσφορά. Ειδικότερα αφενός μεν και μετά την απόσυρση της δήλωσης αυτής η ανάδοχος εξακολουθεί να προσφέρει τις ίδιες ακριβώς υπηρεσίες που προσφέρθηκε εξαρχής να παρέχει αλλά με προσωπικό που ανήκει εξ ολοκλήρου στην ίδια και όχι με προσωπικό που διευθύνεται μόνο και διαχειρίζεται από την ίδια και αφετέρου η προσφορά της ήταν εξαρχής κανονική και σύμφωνη με τη διακήρυξη, όπως εκτέθηκε και επομένως καλώς έγινε αποδεκτή από την Επιτροπή του Διαγωνισμού.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, εφόσον υφίσταται έστω και ένας βάσιμος λόγος μη νομιμότητας της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας ανάθεσης των επίμαχων υπηρεσιών, η προσβαλλόμενη πράξη δεν πρέπει να ανακληθεί και η κρινόμενη αίτηση, καθώς και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, πρέπει να απορριφθούν.Δεν ανακαλεί την 246/2013 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού

Υπηρεσίες συντήρησης αεροσκαφών...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες νομικές σκέψεις το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι στην υπό κρίση διαγωνιστική διαδικασία η μετάθεση της ημερομηνίας διενέργειας του διαγωνισμού, που αποφασίσθηκε με την από 18.3.2011 απόφαση του Διοικητή της ΔΑΥ, κατά παράβαση του άρθρου 10 παρ. 5 του π.δ. 118/2007, δεν δημοσιεύθηκε στο Συμπλήρωμα της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Τεύχος Διακηρύξεων Δημοσίων Συμβάσεων καθώς και στον ελληνικό τύπο. Η ανωτέρω παράλειψη, η οποία αποτελεί ευθεία παραβίαση των αρχών του ανταγωνισμού, της πρόσβασης στις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων και της διαφάνειας, συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια της διαγωνιστικής διαδικασίας και έχει ως συνέπεια να καθίσταται μη νόμιμο το σύνολο αυτής. Το γεγονός δε ότι η μετάθεση της διενέργειας του διαγωνισμού ανακοινώθηκε τηλεομοιοτυπικώς στους ενδιαφερομένους που έλαβαν μέρος στην πραγματοποιηθείσα στις 21.2.2011 Σύσκεψη Ενημέρωσης δεν δύναται να θεραπεύσει την ως άνω πλημμέλεια, τόσο διότι η συμμετοχή στη Σύσκεψη Ενημέρωσης δεν αποτελούσε προαπαιτούμενο για τη συμμετοχή στο διαγωνισμό, όσο και ενόψει της από 18.3.2011 απόφασης του Διοικητή της ΔΑΥ από το περιεχόμενο της οποίας προκύπτει ότι σκοπός της μετάθεσης της διενέργειας του διαγωνισμού είναι η επίτευξη επαρκούς ανταγωνισμού, ο οποίος κατ’ εξοχήν δύναται να επιτευχθεί μέσω της τήρησης των επιβαλλόμενων διατυπώσεων δημοσιότητας.Περαιτέρω, το Κλιμάκιο επισημαίνει ότι κατά παράβαση του κανόνα των αυτοτελών, διακριτών φάσεων διενέργειας του διαγωνισμού, η αποσφράγιση των οικονομικών προσφορών των διαγωνιζομένων διενεργήθηκε την 19.7.2011 και ενώ ήδη εκκρεμούσε στο στάδιο της τεχνικής αξιολόγησης ένσταση της εταιρείας «....» κατά του παραδεκτού της συμμετοχής της εταιρείας «....». Η πλημμέλεια, όμως, αυτή δεν δύναται να θεωρηθεί ως ουσιώδης, αφού ανεξαρτήτως της έκβασης της ως άνω προσφυγής, δεν ήταν δυνατόν να ασκήσει επιρροή στο αποτέλεσμα του διαγωνισμού και ειδικότερα στην ανάδειξη της εταιρείας «....» ως μειοδότριας αυτού (πρβλ. απόφαση VI Τμήμ. 583/2011).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου συμφωνίας-πλαίσιο μεταξύ της Πολεμικής Αεροπορίας και της εταιρείας «....» με αντικείμενο την Περιοδική Επιθεώρηση «Αεροσκάφους ... S/N 678 ετών 2011 – 2014».

Προμήθεια φαρμακευτικών σκευασμάτων:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες νομικές σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στη διαδικασία ανάθεσης της επίμαχης προμήθειας υπάρχουν οι ακόλουθες ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες:I) Η ελεγχόμενη διαδικασία πρόσκλησης ενδιαφέροντος συνιστά διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, σύμφωνα με το άρθρο 25 παρ. 1 περ. γ΄ του π.δ. 60/2007. Πλην όμως, στην προκείμενη περίπτωση δεν πληρούνται οι σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις του άρθρου αυτού, καθόσον: 1) δεν συντρέχει περίπτωση απρόβλεπτου γεγονότος, τα αναφερόμενα δε στο 15063/6.8.2015 έγγραφο του Νοσοκομείου προς το Κλιμάκιο, ότι η Ε.Π.Υ. προκήρυξε τους 1ΑΦ/2013 – 4Φ/2013 διαγωνισμούς προμήθειας φαρμάκων βάσει δραστικής ουσίας, τους οποίους στη συνέχεια ματαίωσε (βλ. 2888/24.7.2015 έγγραφο της Ε.Π.Υ.) δεν ασκούν έννομη επιρροή. (...)Αναρμοδίως διενεργήθηκε η επίμαχη διαδικασία για την προμήθεια φαρμάκων βάσει δραστικής ουσίας από το Νοσοκομείο, αντί της 6η Υ.Π.Ε., σύμφωνα με τα οριζόμενα στην 68/24.1.2013 απόφαση του Διοικητή της 6ης Υ.Π.Ε. Η αρμοδιότητα δε του Νοσοκομείου δεν βρίσκει έρεισμα ούτε στην μεταγενέστερη 1133/13.8.2014 απόφαση του Διοικητή της 6ης Υ.Π.Ε., προεχόντως διότι αυτή εκδόθηκε μετά την ημερομηνία διενέργειας της διαδικασίας ανάθεσης και δεν έχει αναδρομική ισχύ.X. Ενόψει των ανωτέρω νομικών πλημμελειών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων προς έλεγχο σχεδίων συμβάσεων.

Συμβάσεις εκμετάλλευσης αεροπορικών γραμμών:Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι: α) μη νόμιμα επιλέχθηκε στην εξεταζόμενη υπόθεση η διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης για την ανάθεση του δικαιώματος αποκλειστικής εκμετάλλευσης των ανωτέρω εικοσιέξι (26) τακτικών αεροπορικών γραμμών, στις οποίες έχει επιβληθεί υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 του Κανονισμού (ΕΚ) 1008/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Σεπτεμβρίου 2008. Και τούτο, διότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις προσφυγής στη διαδικασία αυτή, όπως προβλέπονται από τις προπαρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 25 παρ. 1 περ. γ΄ του π.δ.60/2007, το περιεχόμενο των οποίων επικαλείται η αναθέτουσα αρχή με την ως άνω απόφασή της.(..)Σε κάθε, δε, περίπτωση, δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου της υπό κρίση υπόθεσης η υλοποίηση οποιασδήποτε ενέργειας για την εκκίνηση της διαγωνιστικής διαδικασίας για τις επίμαχες αεροπορικές γραμμές, με αποτέλεσμα να πιθανολογείται βασίμως, ενόψει της απαίτησης, του κοινοτικού νομοθέτη για παρέλευση 6μήνου από τη δημοσίευση πρόσκλησης υποβολής προσφορών (βλ. άρθρο 17 παρ. 4 του ως άνω Κανονισμού 1008/2008), ότι η διαγωνιστική διαδικασία που ενδεχομένως θα προκηρυχθεί, δεν θα έχει ολοκληρωθεί πριν τη λήξη των ελεγχόμενων συμβάσεων (30.9.2016), και β) όσον αφορά στην αιτιολόγηση του εύλογου χαρακτήρα του οικονομικού αντισταθμίσματος, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το από 3.3.2016 πρακτικό αξιολόγησης οικονομικών προσφορών της Επιτροπής Διενέργειας Διαπραγματεύσεων στερείται παντελώς αιτιολογίας. Ειδικότερα, από τη διατύπωση του επίμαχου πρακτικού προκύπτει ότι η Επιτροπή περιορίστηκε αποκλειστικά στην αριθμητική σύγκριση μεταξύ των προσφορών για τη γραμμή ..και στο γεγονός ότι για τις λοιπές γραμμές συμμετείχε μία εταιρεία ανά γραμμή για να προκρίνει την ανάδοχο και δεν ήλεγξε παντάπασιν το εύλογο ή μη του αιτουμένου οικονομικού αντισταθμίσματος με βάση το σκοπό του σχετικού περιορισμού, όπως αυτός απορρέει από τη διάταξη του άρθρου 17 παρ. 8 του Κανονισμού 1008/2008. (..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, κωλύεται η σύναψη των υποβληθέντων  ..σχεδίων σύμβασης (Ανακλήθηκε με την 1227/2016 του Τμ.VI Ελ.Συνεδρίου) 

Προμήθεια, μεταφορά και διανομή τυριού φέτα..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι δικαιολογείται εν προκειμένω η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διενέργειας του επίδικου κλειστού διαγωνισμού με σύντμηση προθεσμιών, λόγω των εξαιρετικών συνθηκών που δημιούργησε η ιδιαιτέρως δυσμενής για τη χώρα οικονομική συγκυρία κατά το τρέχον έτος, η οποία, μεταξύ άλλων, κατέστησε δυσχερή την έγκαιρη ανεύρεση πιστώσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό για την κάλυψη της εθνικής συμμετοχής του προγράμματος και οδήγησε τελικώς στην ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη – μέλη της Ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με το ν. 3845/2010 που δημοσιεύθηκε στις 6.5.2010, είχε δε ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα την καθυστερημένη έκδοση της ανωτέρω 280606/18.6.2010 κοινής υπουργικής απόφασης, και, συνεπακόλουθα, τη διεξαγωγή του υπό κρίση διαγωνισμού με συντετμημένες προθεσμίες υποβολής αιτήσεων συμμετοχής και προσφορών, ώστε αφενός να υλοποιηθεί το πρόγραμμα εντός του κοινοτικού χρονοδιαγράμματος και να μην απολεσθεί η κοινοτική χρηματοδότηση και αφετέρου, να ικανοποιηθεί η άμεση κοινωνική ανάγκη ενίσχυσης των άπορων πολιτών, με τη δωρεάν διανομή του προϊόντος σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Περαιτέρω, ωστόσο, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη IV της παρούσας, η εταιρεία «…..» έπρεπε να αποκλεισθεί από τον ελεγχόμενο διαγωνισμό, δοθέντος ότι, όπως προκύπτει από την αίτηση συμμετοχής της εν λόγω εταιρείας και την κατατεθείσα στο διαγωνισμό προσφορά της, αυτή δραστηριοποιείται μόνο στην εμπορία και όχι και στην παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη του Κλιμακίου. Επίσης, μη ορθώς κρίθηκε με την προαναφερθείσα 294011/2010 απόφαση της Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ως αποδεκτή η τεχνική προσφορά της εταιρείας «…..», όχι μόνο διότι η εν λόγω εταιρεία δεν ήταν σε θέση να συμπεριλάβει στην τεχνική της προσφορά τα σχετιζόμενα με τη δυνατότητα παραγωγής φέτας δικαιολογητικά, καθόσον δεν δραστηριοποιείται στην παραγωγή, αλλά μόνο στην εμπορία γαλακτοκομικών προϊόντων και, συνεπώς, θα έπρεπε σε κάθε περίπτωση να απορριφθεί, έστω κατά το στάδιο της τεχνικής αξιολόγησης, αλλά και διότι προκρίθηκε η τεχνική προσφορά της «….» υπό τον όρο να μην συνεργαστεί με τα τυροκομεία «….», εκτός εάν αυτά προσκομίσουν τα ελλείποντα δικαιολογητικά, αφού τα τυροκομεία αυτά δεν είχαν υποβάλει τα επί ποινή αποκλεισμού απαιτούμενα από τη διακήρυξη δικαιολογητικά, λαμβανομένου μάλιστα υπόψη ότι από τη διακήρυξη δεν επιτρέπεται αναπλήρωση ελλειπόντων δικαιολογητικών, αλλά μόνο διευκρινίσεις επ’ αυτών και μόνο μετά από σχετικό αίτημα της αρμόδιας Επιτροπής αξιολόγησης των προσφορών, απορριπτομένων ως αβασίμων των σχετικώς προβαλλόμενων με την κρινόμενη αίτηση ισχυρισμών. Επιπλέον, ενώ με το από 24.8.2010 Πρακτικό, η Επιτροπή αξιολόγησης των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού είχε επισημάνει ελλείψεις στα δικαιολογητικά όχι μόνο των συνεργαζόμενων με τη «…..» τυροκομείων «…...», αλλά και του συνεργαζόμενου τυροκομείου «…..», για το οποίο, μεταξύ άλλων, είχε κρίνει ότι, κατά παράβαση του άρθρου 5 κεφ. Δ΄ στ. 3 της διακήρυξης, είχε προσκομίσει βεβαίωση του .... περί εγκρίσεως παραγωγής τυριού Φέτα Π.Ο.Π. για την περίοδο υλοποίησης του έργου, η ισχύς της οποίας είχε λήξει, με το από 27.8.2010 Πρακτικό της, με το οποίο επανέκρινε την τεχνική προσφορά της «…..», η ως άνω Επιτροπή απεφάνθη ότι για το τυροκομείο αυτό είχαν κατατεθεί όλα τα απαιτούμενα από τη διακήρυξη δικαιολογητικά, παρόλο που η ισχύς της ως άνω βεβαίωσης είχε πράγματι λήξει στις 20.3.2010, η δε έλλειψη αυτή δεν αναπληρώθηκε εκ των υστέρων, όπως (σε κάθε περίπτωση, παρανόμως, σύμφωνα με όσα κρίθηκαν ανωτέρω) συνέβη με τις ελλείψεις των δικαιολογητικών των τυροκομείων «…..». Συνεπώς, εξαιτίας τούτων, η τεχνική προσφορά της εταιρείας «…. A.E.» περιέχει ουσιώδεις ελλείψεις και θα έπρεπε να είχε αποκλεισθεί της περαιτέρω διαγωνιστικής διαδικασίας. Τέλος, ορθώς το Κλιμάκιο έκρινε ότι η οικονομική προσφορά της εταιρείας «…. A.E.» έπρεπε να είχε απορριφθεί και για τον πρόσθετο λόγο ότι, ενώ ζήτησε για τα έξοδα μεταφοράς της φέτας στους τόπους διανομής το ανώτατο προβλεπόμενο από τη διακήρυξη ποσό των 300.000 ευρώ, δεν συμπεριέλαβε και αναλυτικό προσδιορισμό των τιμών ανά τόνο και χιλιόμετρο και ανά τόνο και μίλι για τις χερσαίες και θαλάσσιες μεταφορές αντιστοίχως, χωρίς να ασκούν έννομη επιρροή τα όσα αναφέρει η ως άνω εταιρεία στην οικονομική της προσφορά, ότι δηλαδή «λόγω διασποράς των τυροκομείων από τα οποία θα προμηθευτεί τη φέτα Π.Ο.Π. και μη γνωρίζοντας ακόμη την ακριβή ποσότητα φέτας που θα προμηθευτεί από ένα έκαστον εξ αυτών, δεν είναι δυνατός ο αναλυτικός υπολογισμός των μεταφορικών ανά τόνο και χιλιόμετρο και τόνο και μίλι της προσφερόμενης ποσότητας», δεδομένου ότι η διακήρυξη καθιστά δυνατή με βάση τα επισυναπτόμενα σε αυτή σχετικά Παραρτήματα τη σύνταξη αναλυτικού υπολογισμού των μεταφορικών εξόδων από τα ψυγεία των τυροκομείων – φόρτωσης στις αποθήκες των φορέων υλοποίησης, με τη χρήση ενδεικτικών μεγεθών, χωρίς να είναι απαραίτητη η εκ των προτέρων γνώση των ακριβών και συγκεκριμένων τελικών τόπων προορισμού και των παραδοτέων ποσοτήτων φέτας, κατά τρόπο ώστε να υποχρεωθεί ο διαγωνιζόμενος να προσφέρει συγκεκριμένη τιμή ανά τόνο και χιλιόμετρο και ανά τόνο και μίλι, η οποία, σε περίπτωση κατακύρωσης σε αυτόν της προμήθειας, θα τον δεσμεύσει και θα χρησιμοποιηθεί κατά την εκτέλεση της σύμβασης για τον υπολογισμό της τελικής αμοιβής του, με βάση τα χιλιόμετρα που πράγματι θα διανύσει και τις ποσότητες φέτας που πράγματι θα παραδώσει. Πλην όμως, ενόψει του ότι κατά τα προηγούμενα έτη το ΣΤ’ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου είχε αχθεί σε θετική κρίση, αναφορικά με τη νομιμότητα αντίστοιχων διαγωνισμών, καθώς και των οικείων συναφθεισών συμβάσεων για την προμήθεια, μεταφορά και διανομή τυριού Φέτα Π.Ο.Π. στους απόρους της χώρας, κατά τη διεξαγωγή των οποίων προέκυψαν ζητήματα παρόμοια με τα ως άνω αναφερόμενα (βλ. σχετικά τις 137/2003, 74/2005, 279/2007, 144/2008 και 85/2009 Πράξεις του ΣΤ’ Κλιμακίου), το Τμήμα αποφαίνεται ότι τα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών προπαρατιθέμενων διατάξεων υπέλαβαν ότι μπορούσαν νομίμως και κατά το τρέχον έτος να κρίνουν ως αποδεκτή την τεχνική προσφορά της εταιρείας «…. A.E.» και να προχωρήσουν στην κατακύρωση σε αυτήν του αποτελέσματος του διενεργηθέντος διαγωνισμού. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης του Ελληνικού Δημοσίου και του Οργανισμού ..., ως και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «….» πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη με αυτές 86/2010 Πράξη του ΣΤ’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και, δεδομένου ότι δεν συντρέχει άλλος νόμιμος λόγος κωλύων την υπογραφή, να υπογραφεί η σχετική σύμβαση.