Μελέτες.Από το συνδυασμό των διατάξεων των παρ. 5 και 7 του ν. 716/1977 προκύπτει ότι η διαδικασία ανάθεσης της παραγράφου 7 του νόμου αυτού εφαρμόζεται όταν για τις μελέτες που πρόκειται να εκπονηθούν δεν απαιτείται να αξιολογηθούν ειδικές προκαταρκτικές μελέτες, διότι πρόκειται για υποστηρικτικές μελέτες βασικής μελέτης , ενώ οι προκαταρκτικές μελέτες έχουν ήδη περατωθεί. Αξιολόγηση.Από τις διατάξεις των άρθρων 11 παρ. 7 του ν.716/1977 και 2 παρ. 2 και 3 του π.δ/τος 194/1979, προκύπτει ότι για την επιλογή του γραφείου μελετών, στο οποίο θα ανατεθεί απευθείας η εκπόνηση μελέτης σύμφωνα με την προβλεπόμενη στο άρθρο 11 παρ. 7 του ν.716/1977 διαδικασία, πρέπει να αξιολογούνται τα ουσιαστικά προσόντα των γραφείων που έχουν τις τυπικές προϋποθέσεις και να επιλέγεται ύστερα από αιτιολογημένη απόφαση του εργοδότη, το γραφείο που συγκεντρώνει τα περισσότερα προσόντα ( πρβλ. Πράξεις VI Τμήματος 33/2003, 39-42/2004).Στην προκειμένη περίπτωση από τον πίνακα, στον οποίο παραπέμπει η ΔΜΕΟ/α/ο/2058/25.11.2005 απόφαση του Υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ, δεν περιέχονται συγκεκριμένα στοιχεία συγκριτικής αξιολόγησης των υποβληθέντων στοιχείων, ώστε να είναι σαφής και ελέγξιμη η κατάταξη των συμμετεχόντων γραφείων και να αποδεικνύεται ότι η Σύμπραξη «……….» υπερτερούσε έναντι των υπολοίπων. Ενόψει των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι ορθά το Ζ΄ Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για την εκπόνηση μελέτης για την « ολοκλήρωση μελετών ανατολικής πρόσβασης Σήραγγας Τυμφρηστού»

Στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3316/2005 εμπίπτουν συμβάσεις μελετών και παροχής υπηρεσιών του άρθρου 1 παρ. 2 εδάφ. α' και εδάφ. β' αυτού, εφόσον συνδέονται με την εκτέλεση δημόσιου τεχνικού έργου. Αυτό προκύπτει σαφώς τόσο από τη γραμματική διατύπωση της διάταξης του άρθρου 2 εδάφ. α' του ως άνω νόμου, σύμφωνα με την οποία ως σύμβαση μελέτης χαρακτηρίζεται εκείνη που αποβλέπει στην παραγωγή, στην επέμβαση σε ορισμένο τεχνικό έργο ή ακόμη και στο σχεδιασμό και την απεικόνιση αυτού, όσο και από την αιτιολογική έκθεση αυτού, κατά την οποία σκοπός του νομοθέτη ήταν να διασφαλιστεί η τήρηση των αρχών της διαφάνειας και του υγιούς ανταγωνισμού στις διαδικασίες παραγωγής δημοσίων έργων. Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται μέσω της θέσπισης ενός νομικού πλαισίου που διέπει τη διαδικασία ανάθεσης των συμβάσεων μελετών αυτών των έργων, καθόσον οι μελέτες αποτελούν έναν από τους τρεις πυλώνες του συστήματος παραγωγής έργων. Εξάλλου, όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση, το νομοθέτημα αυτό ήλθε να διορθώσει σφάλματα και να καλύψει ελλείψεις του νομικού πλαισίου που είχε διαμορφωθεί με τους προηγούμενους νόμους 716/1977 και 3164/2003 (του οποίου η εφαρμογή ανεστάλη με το ν. 3242/2004), αλλά και να εναρμονίσει την εθνική νομοθεσία με την Οδηγία ΕΚ/92/50 για τις δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών, που αποτελούν και οι μελέτες ως ειδικότερο είδος αυτών. Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες είναι νόμιμες, καθόσον, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από το Δήμο …., όπως προκύπτει από τις ανωτέρω με αριθμ. πρωτ. 28870/7/2011 και 28872/8/2011 μελέτες, σε συνδυασμό με τις επισυναφθείες σε αυτές τεχνικές προδιαγραφές, αντικείμενο των ανατεθεισών και εκτελεσθεισών, αντίστοιχα, εργασιών, είναι στη μεν πρώτη περίπτωση η γεωμετρική τεκμηρίωση των κτισμάτων του …., προκειμένου να προκύψουν τα χαρακτηριστικά και ιδίως τα συνολικά τετραγωνικά των κτισμάτων που βρίσκονται στα όρια του Δήμου και η δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου (βάσης δεδομένων) δημοτικών τελών, στη δε δεύτερη περίπτωση η ψηφιοποίηση των διαγραμμάτων σχεδίων πόλεων. η ψηφιακή αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης των ορίων των οικισμών του Δήμου, όπου θα εμφανίζονται οι γραμμές των παλαιότερων ορίων χωρίς τροποποίηση προς ανάδειξη των ασυμφωνιών και η πρόταση άρσης της ενδεχόμενης ασυμφωνίας, προκειμένου να εντοπίζονται πλήρως οι υφιστάμενες θέσεις εντός και εκτός των οικιών και να επιτυγχάνεται η ακριβής γνωμοδότηση των Υπηρεσιών του Δήμου σε ανάλογα αιτήματα των πολιτών. Επομένως, και στις δύο ως άνω περιπτώσεις καθίσταται σαφές ότι πρόκειται για εργασίες που δεν αποσκοπούν στην παραγωγή δημοσίων έργων αλλά αποτελούν απλή αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και καταγραφή στοιχείων για την μετέπειτα αξιοποίηση τους από το Δήμο ….. Κατ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι δαπάνες που εντέλλονται με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα είναι νόμιμες και τα χρηματικά αυτά εντάλματα πληρωμής του Δήμου ….πρέπει να θεωρηθούν.

«Σχέδιο Χωρικής Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ)/Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) Δήμου ......»(…) Ειδικότερα, για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης μελέτης με τον ανάδοχο της αρχικής σύμβασης πρέπει να υπάρχουν επιπρόσθετες εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες κατά την εκτέλεση της σύμβασης και είτε δεν ήταν δυνατόν να διαχωριστούν από τεχνική και οικονομική άποψη από την κύρια σύμβαση είτε ήταν αναγκαίες για την ολοκλήρωση και την τελειοποίησή της, ενώ περαιτέρω οι εργασίες αυτές πρέπει να οφείλονται σε περιστάσεις, που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν κατά την σύναψη της αρχικής σύμβασης. Κατά την πάγια νομολογία δε του Δικαστηρίου τούτου (βλ. αποφάσεις Τμ. Μείζονος-Επταμελούς Σύνθεσης 3210, 2489/2011, πράξεις VII Τμ. Ελ.Συν. 412, 296/2010, 279, 277/2008) ως απρόβλεπτες περιστάσεις θεωρούνται τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν σύμφωνα με τους κανόνες επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου. Η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του αρχικού συμβατικού αντικειμένου ή η διαφορά στην αμοιβή της αναδόχου που προκαλείται συνεπεία αυτού, δεν αφορά σε μελέτες πρόσθετες ή νέες που δύνανται να περιληφθούν σε συμπληρωματική σύμβαση.  Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται απλώς η αύξηση του προϋπολογισμού του αρχικού αντικειμένου ώστε να καλυφθούν οι διαφορές στην κοστολόγηση, οι οποίες προέκυψαν κατά την εκτέλεσή του και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να ενταχθούν σε συμπληρωματική σύμβαση (απόφαση VI Τμήματος 2503/2009). Εξάλλου, η συνολική αμοιβή των συμπληρωματικών εργασιών δεν πρέπει να υπερβαίνει το 50% της αρχικής συμβατικής αμοιβής, σε κάθε περίπτωση δε οι συμπληρωματικές αυτές εργασίες εκτελούνται μόνο μετά την σύνταξη συγκριτικού πίνακα που τις περιλαμβάνει, ο οποίος εγκρίνεται πριν εξαντληθεί η συνολική προθεσμία για την περαίωση του μελετητικού έργου (βλ. πράξεις VII Τμήματος 182/2009, 279/2008).(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως συνήφθη η 1η Συμπληρωματική Σύμβαση της κρίσιμης μελέτης, διότι η μεν αλλαγή του τρόπου υπολογισμού της αμοιβής των γεωλογικών μελετών δεν μπορεί να περιληφθεί, ως αυτοτελές κονδύλιο σε συμπληρωματική σύμβαση, καθόσον δεν αφορά σε πρόσθετες ή νέες μελέτες που χρειάζεται να εκπονηθούν εξαιτίας της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων, οι δε ρυθμίσεις της Υ.Α. οικ.37691/12.9.2007, με τις οποίες μεταβλήθηκαν οι προδιαγραφές και η διαδικασία εκπόνησης των γεωλογικών μελετών Γ.Π.Σ./Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π., αφενός δεν συνιστούν περίσταση που δεν μπορούσε να προβλεφθεί κατά τη σύναψη της αρχικής σύμβασης, καθώς είχαν ήδη τεθεί σε ισχύ σε χρονικό διάστημα προγενέστερο της υπογραφής αυτής (στις 14.9.2007, ενώ η αρχική σύμβαση υπεγράφη στις 16.1.2008), αφετέρου, σύμφωνα με το άρθρο 9 της από 10.7.2006 διακήρυξης του διαγωνισμού, έπρεπε να αποτελούν το θεσμικό πλαίσιο εκπόνησης των μελετών της αρχικής σύμβασης, ενώ για την πρόσθετη αμοιβή των μελετητών από το ενδεχόμενο της τροποποίησης του ισχύοντος κατά το χρόνο δημοσίευσης της προκήρυξης θεσμικού πλαισίου (της Υ.Α. ΥΠΕΧΩΔΕ 9572/1845/2000), που αφορούσε το σκέλος της γεωλογικής διερεύνησης της μελέτης, είχε προβλεφθεί μέρος του ποσού των 30.000,00 ευρώ, το οποίο είχε προστεθεί στην προεκτιμώμενη αμοιβή της αρχικής σύμβασης. Επιπλέον, μη νομίμως, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 περ. β΄ της Υ.Α. 37691/12.9.2007, η ανάδοχος εταιρεία δεν διέθετε πτυχίο στην κατηγορία 20 του Μητρώου μελετητών Δημοσίων Έργων, έλλειψη η οποία δεν καλύπτεται από το πτυχίο του ειδικού συνεργάτη της μελετητή, καθώς οι επικαλούμενες μεταβατικές διατάξεις της ως άνω Υ.Α. δεν εφαρμόζονται εν προκειμένω, εφόσον ρυθμίζουν περιπτώσεις μελετών που κατά το χρόνο ισχύος των κρίσιμων διατάξεων (στις 14.9.2007) ήδη βρίσκονταν σε εξέλιξη και όχι μεταγενεστέρως ανατεθεισών μελετών(…)

. Διαγωνισμός για την ανάθεση μελέτης βελτίωσης οδού. Αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά της πράξης βαθμολόγησης των προσφορών. Η μη επικόλληση ενσήμου του Ταμείου Νομικών και του Ταμείου Χρηματοδότησης Δικαστικών Κτιρίων επί της προδικαστικής προσφυγής, δεν καθιστά αυτή απαράδεκτη. Το γεγονός ότι ορισμένα μέλη μίας κοινοπραξίας ή συμπράξεως ή και η ίδια συνολικά η κοινοπραξία ή σύμπραξη δεν άσκησαν ένδικο βοήθημα κατά πράξεως εντασσομένης στην διαδικασία αναθέσεως δυσμενούς για τα συμφέροντά τους δεν αποστερεί τα λοιπά μέλη ή και μεμονωμένα μέλη της εν λόγω συμπράξεως από το να ασκήσουν αυτά το εν λόγω ένδικο βοήθημα. Εμπειρία μελετητή. Ποιες μελέτες λαμβάνονται υπόψη για την εκτίμηση της εμπειρίας, σύμφωνα με τη διακήρυξη. Η κρίση επομένως της αναθέτουσας αρχής ότι μόνο οι μελέτες οι ανατεθείσες υπό το καθεστώς του ν. 3316/2005 είναι εκείνες που καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες της Διακηρύξεως και η οποία οδήγησε στη δυσμενή αξιολόγηση της αιτούσας δεν φαίνεται να είναι σύννομη, ο δε σχετικός λόγος της υπό κρίση αιτήσεως πιθανολογείται σοβαρώς ως βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός. Θα πρέπει δε η αναθέτουσα αρχή, επιλαμβανομένη του συγκεκριμένου θέματος εκ νέου, να λάβει υπόψη της τόσο για την αιτούσα όσο και για την παρεμβαίνουσα (για την οποία μάλιστα δεν καθίσταται σαφές από την προσβαλλόμενη πράξη, αν οι μελέτες τις οποίες επεκαλέσθη ο «συντονιστής» της είναι μελέτες εκπονηθείσες υπό το καθεστώς του ν. 3316/2005 ή όχι) , και τούτο προκειμένου να τηρηθεί το ίσο μέτρο κρίσεως, όλες τις μελέτες, οι οποίες πληρούν τις προϋποθέσεις για τις οποίες έγινε αμέσως ανωτέρω λόγος και να απορρίψει ως μη προσήκουσες για την απόδειξη της απαιτουμένης από την Διακήρυξη εμπειρίας του συντονιστή τις υπόλοιπες. Μόνον δε αφού εκκαθαρισθεί με τον τρόπο αυτό το ποιες μελέτες είναι κατ’ αρχήν ληπτέες υπόψη είναι επιτρεπτή η περαιτέρω αξιολόγησή τους ως προς την σημασία τους, το μέγεθός τους, την τεχνική τους πολυπλοκότητα κλπ.

Μελέτες.Αμοιβή για την εκπόνηση της διαχειριστικής μελέτης του δημοτικού δάσους. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι οι δασοπονικές μελέτες διαχείρισης δασών είναι ειδικές κατηγορίες μελετών που εκπονούνται από μέλη του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος οι οποίοι είναι υποχρεωτικά γεωτεχνικοί και στους οποίους περιλαμβάνονται και οι δασολόγοι. Συνεπώς, οι αμοιβές τους δεν συγκαταλέγονται σ' αυτές που αφορούν στις μελέτες οι οποίες αναφέρονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 1 του π.δ.696/1974, όπου περιοριστικά απαριθμούνται οι κατηγορίες εκείνες των μελετών οι αμοιβές των οποίων υπόκεινται σε εκπτώσεις (σε ποσοστό 5%, 10% και 15%.). Για τις ανωτέρω μελέτες έχει εφαρμογή ειδικό τιμολόγιο εργασιών μελέτης που έχει κυρωθεί με την αριθμ. πρωτ. 174579/3022/11.7.1991 απόφαση του Υπουργού Γεωργίας, κατόπιν γνωμοδοτήσεως του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών

ΜΕΛΕΤΕΣ. Μη νόμιμη καταβολή αμοιβής μελέτης με σύμβαση μισθώσεως έργου. (..)η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι για την επιλογή αναδόχου εκπονήσεως των μελετών ..... σχετικά με την τουριστική αξιοποίηση διαφόρων περιοχών της χώρας, οι οποίες συνιστούν οικονομικές και κοινωνικές μελέτες καθώς και μελέτες εναέριων μεταφορικών μέσων, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Ν. 3316/2005, θα έπρεπε να τηρηθεί η διαδικασία διεξαγωγής δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού 

Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη δεύτερη σκέψη της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι η προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης συμπληρωματικών μελετών δεν αιτιολογείται ως προς το προαπαιτούμενο της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων εκ μέρους του αρμοδίου για την έκδοση της σχετικής απόφασης Διευθυντή Συγκοινωνιακών Έργων της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων, απορριπτομένων ως αβασίμων των σχετικών λόγων ανάκλησης περί συνδρομής των περιστάσεων αυτών και περί της ύπαρξης επαρκούς αιτιολογίας στην αιτιολογική έκθεση. Συγκεκριμένα, ως προς τον πρώτο λόγο ανάκλησης, η ερμηνευτική εκδοχή, όπως αυτή που υποστηρίζεται από το Υπουργείο, αλλά και την παρεμβαίνουσα σύμπραξη, περί χαρακτηρισμού ως απρόβλεπτης περίστασης κάθε επισυμβάντος κατά τη μελετητική διαδικασία ευρήματος το οποίο δεν είχε αντιμετωπιστεί επακριβώς από την αναγνωριστική μελέτη, θα οδηγούσε σε καταστρατήγηση των κανόνων του κοινοτικού δικαίου το οποίο, ως ενσωματώθηκε με το ν.3316/2005, επιτάσσει τη μη τροποποίηση ουσιώδους όρου (προεχόντως δε του προβλεφθέντος στην αρχική σύμβαση φυσικού-τεχνικού αντικειμένου) του διαγωνισμού μετά τη σύναψη σύμβασης για την εκπόνηση μελετών, στο μέτρο που μια τέτοια πρακτική θα συνεπαγόταν αναπόφευκτα παραβίαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των υποψηφίων, εφόσον δεν εξασφαλίζονται η ενιαία εφαρμογή των όρων του διαγωνισμού και η αντικειμενικότητα της διαδικασίας. Αβασίμως, δε προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι όταν η δημοπράτηση μίας μελέτης γίνεται επί τη βάσει αναγνωριστικής μελέτης είναι αναμενόμενο να υπάρξουν, κατά την εκπόνηση των επόμενων σταδίων της μελέτης, διαφοροποιήσεις και μάλιστα ουσιώδεις στα επιμέρους θέματα, για το λόγο αυτό δε και η συμφωνούμενη με τον ανάδοχο μελετητή αμοιβή είναι, κατά νόμο προεκτιμώμενη, διότι από τη στιγμή που θεσπίστηκε η οικονομική προσφορά στους διαγωνισμούς του ν.3316/2005 απαιτείται ο κατά το δυνατόν ακριβής προσδιορισμός του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης, συνάρτηση του οποίοι αποτελεί και το οικονομικό της αντικείμενο. Άλλωστε, η αναθέτουσα αρχή όφειλε να προβλέψει και να εκτιμήσει πριν από τη διενέργεια του διαγωνισμού για τη σύναψη της αρχικής σύμβασης την ανάγκη συμπερίληψης σε αυτή των υπόψη συμπληρωματικών εργασιών, δεδομένου ότι οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται να συντάσσουν τους όρους της προκήρυξης διαγωνισμού, αφού έχουν προηγουμένως αναλύσει διεξοδικά όλες τις σχετικές περιστάσεις μετά από επικαιροποίηση των υπαρχόντων στοιχείων του φακέλου (βλ. άρθρα 4 και 7 παρ. 2 εδ. β και 4 εδ. α του ν.3316/2005, σχετικά με την επικαιροποίηση των στοιχείων του φακέλου του έργου). Περαιτέρω και στην αιτιολογική έκθεση, που συνοδεύει το πίνακα συμπληρωματικών εργασιών δεν περιέχεται επαρκής αιτιολογία, όπως αβασίμως προβάλλεται με την αίτηση ανάκλησης. Συγκεκριμένα στην αιτιολογική έκθεση, που συνοδεύει την συμπληρωματική σύμβαση, αναφέρεται η ανάγκη σχεδιασμού παράπλευρων οδών, λόγω της αναμενόμενης αστικοποίησης της περιοχής, χωρίς όμως να δίνεται οποιαδήποτε αιτιολόγηση σε τι συνίσταται το απρόβλεπτο. Περαιτέρω αναφέρεται ότι η χρήση ακριβέστερων υποβάθρων και η αναγκαιότητα σεβασμού του φυσικού περιβάλλοντος οδήγησε σε μια σειρά από αλλαγές στα αναγκαία τεχνικά έργα, που αφορούν είτε αντικατάσταση των αρχικώς εκτιμηθέντων, αντικατάσταση, που όπως η ίδια αναφέρει, είναι αναμενόμενο να προκύψει κατά τη λεπτομερέστερη μελέτη οδοποιίας, είτε στη χάραξη νέων λόγω της ανάγκης γεφύρωσης υφισταμένων ρεμάτων, ότι προέκυψε επίσης ανάγκη για διαμορφώσεις στην κοίτη παρακείμενων της οδού ρεμάτων και μικρής κλίμακας αλλαγές στους διάφορους οχετούς. Αντίθετα δε γίνεται καμία αναφορά στις αποτυπώσεις της αναγνωριστικής μελέτης και στα σημεία που αυτή παρουσίασε ελλείψεις, ώστε να πρέπει να γίνουν διαφοροποιήσεις, ούτε περαιτέρω αιτιολογείται ότι οι διαφοροποιήσεις αυτές είναι τέτοιας έκτασης, που υπερβαίνουν τις αναμενόμενες, ενόψει του ότι πρόκειται για αναγνωριστική μελέτη, και, ως εκ τούτου, δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί από τους αναδόχους μελετητές κατά την σύνταξη της προσφοράς τους και, συνεπώς, ορθά το Κλιμάκιο, με την προσβαλλόμενη πράξη του έκρινε ότι δεν αποδεικνύεται με επαρκή και εμπεριστατωμένη αιτιολογία η συνδρομή απρόβλεπτης περίστασης, πολλώ μάλλον που ορισμένες συμπληρωματικές μελέτες, όπως αυτές που αφορούν σε επιπλέον παράπλευρες οδούς, αφορούν απλώς σε επέκταση του φυσικού αντικειμένου του έργου. Τέλος, απορριπτέος τυγχάνει και ο ισχυρισμός της αναθέτουσας αρχής ότι τα αρμόδια όργανά της, συγγνωστώς υπέλαβαν ότι η σύναψη της κρινόμενης συμβάσεως είναι νόμιμη. Τούτο δε καθόσον πλάνη και δη συγγνωστή δεν χωρεί εν προκειμένω διότι υπάρχει, από μακρού χρόνου, σταθερότητα της νομοθεσίας και της νομολογίας ως προς τις προϋποθέσεις κατάρτισης συμπληρωματικών συμβάσεων.

Επέκταση ΧΥΤΑ...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων φέρεται ότι κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση, δεν δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.  Και τούτο, πρωτίστως διότι, προϋπόθεση για τη νόμιμη ανάθεση συμπληρωματικών εργασιών, κατά το άρθρο 57 της Κωδικοποίησης της Νομοθεσίας Δημοσίων Έργων, αποτελεί οι συμπληρωματικές εργασίες να κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων «κατά την εκτέλεση του έργου», επομένως, κρίσιμος χρόνος για τη συνδρομή των απρόβλεπτων περιστάσεων είναι ο χρόνος ανάθεσης της αρχικής σύμβασης, όπως προσδιορίζεται από την ημερομηνία της σχετικής κατακυρωτικής απόφασης.  Εντούτοις, στην προκειμένη περίπτωση, οι ζημίες στον ΧΥΤΑ … από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν την περιοχή στις 21-22.10.2016 (η συνδρομή των οποίων διαπιστώθηκε από τις αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας που αναφέρονται στην Αιτιολογική Έκθεση και δεν αμφισβητούνται), προκλήθηκαν και διαπιστώθηκαν σε χρόνο πριν από την ανάθεση της από 15.6.2017 αρχικής σύμβασης, η οποία κατακυρώθηκε στον ανάδοχο με την 21/10.2.2017 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής (βλ. την προαναφερθείσα 114/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου).  Περαιτέρω, η αναθέτουσα αρχή επικαλείται μεν την επέλευση ακραίων καιρικών φαινομένων την 1.12.2017 (η συνδρομή των οποίων διαπιστώθηκε από τις αποφάσεις που αναφέρονται στην Αιτιολογική Έκθεση του Α.Π.Ε. και δεν αμφισβητούνται), ήτοι σε χρόνο κατά την εκτέλεση της εργολαβίας, πλην όμως δεν συνδέει την επέλευση των φαινομένων αυτών με συγκεκριμένες ζημίες, στην αποκατάσταση των οποίων αποσκοπούν οι εργασίες που ήδη περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση (δηλαδή δεν προκύπτει ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των απρόβλεπτων περιστάσεων και των ανατιθέμενων εργασιών). 

Μελέτες και επιλογή αναδόχου. Υπόδειγμα της εγγυητικής επιστολής, το οποίο είναι δεσμευτικό για τους διαγωνιζομένους και την αρχή που διενεργεί το διαγωνισμό. Για την αναγραφή του ονόματος του συμμετέχοντος γίνεται παραπομπή στην αίτηση συμμετοχής. Δεν απαιτείται η αναγραφή, στον τίτλο της σύμπραξης μελετητικών γραφείων, του πατρωνύμου των φυσικών προσώπων - μελών της. Μη νόμιμη η αιτιολογία αποκλεισμού της αιτούσας. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Μη νόμιμη η καταβολή πληρωμής του Δήμου …., ποσού 7.380,00 ευρώ, το οποίο αφορούσε την προκαταβολή στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία «….» του 30% του συνολικού ποσού που  προβλέπεται στην από 6.10.2014 φερόμενη ως προγραμματική σύμβαση, με αντικείμενο την εκπόνηση «…».Με τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η από 6.10.2014 σύμβαση, σε εκτέλεση της οποίας εκδόθηκε το επίμαχο χρηματικό ένταλμα, δεν αποτελεί, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό αυτής, προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αλλά συνιστά, κατ’ ουσίαν, απευθείας ανάθεση εκπόνησης μελέτης του άρθρου 2 παρ. 2 του ν. 3316/2005 από το Δήμο …στην ..., όπως βασίμως προβάλλει η Επίτροπος, κατ’ εκτίμηση  της  117/4.12.2014  πράξης επιστροφής (βλ. σκέψη Ι). Και τούτο διότι, όπως προκύπτει από το προεκτεθέν περιεχόμενο της σύμβασης, τα συμβαλλόμενα μέρη δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία, συμπράττοντας ισόρροπα για την από κοινού εξυπηρέτηση ενός δημόσιου σκοπού, αλλά επιδιώκουν την ικανοποίηση όλως διακριτών και αντίθετων συμφερόντων, ήτοι ο Δήμος αποσκοπεί στην υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου και την παραλαβή της μελέτης, ενώ η … αποβλέπει στην απόληψη του καθορισμένου συμβατικού ανταλλάγματος για την εκπόνησή της. Η συμβολή δε του Δήμου περιορίζεται, κατά κύριο λόγο, στην καταβολή της δαπάνης για την εκτέλεση του αντικειμένου της σύμβασης, ενώ η συλλογή και παράδοση στην …. των αναγκαίων στοιχείων για την εκπόνηση της Μ.Π.Ε., ανάγεται σε προαπαιτούμενη ενέργεια για τη σύνταξη οιασδήποτε μελέτης, καθώς κάθε εργοδότης παραδίδει στον ανάδοχο τα ήδη υπάρχοντα στοιχεία και δεν συνιστά συμβολή στην εκτέλεση του συμβατικού αντικειμένου, ήτοι στην πραγματοποίηση αυτής καθεαυτής της μελέτης (πρβλ. Πράξη VII Τμ. 23/2015). Εξάλλου, κατά τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη ΙΙ.Β., για τη νόμιμη σύναψη προγραμματικής σύμβασης απαιτείται ο επιδιωκόμενος σκοπός να μην μπορεί να επιτευχθεί με άλλο νόμιμο τρόπο, προϋπόθεση που δεν πληρούται εν προκειμένω, δοθέντος ότι ήταν δυνατή η ανάθεση του συμβατικού αντικειμένου σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3316/2005, όπως είχε επισημανθεί και με τα από 2.1.2014 και 31.3.2014 τεύχη ανάθεσης μελέτης της Διεύθυνσης Μελετών του Δήμου. Ούτε, άλλωστε, προκύπτει ότι για την ολοκλήρωση του επιδιωκόμενου από τα συμβαλλόμενα μέρη σκοπού απαιτείται περαιτέρω η υπογραφή εκτελεστικών συμβάσεων. Επιπλέον, ο Δήμος …. είναι ο μόνος βαρυνόμενος με το οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης, ενώ η προβλεφθείσα στο άρθρο 4 της σύμβασης μονομερής περιουσιακή μετακίνηση από το Δήμο προς την …δεν περιορίζεται στην κάλυψη λειτουργικών εξόδων, αλλά χαρακτηρίζεται ρητώς ως «αμοιβή». Υπέρ της ερμηνευτικής αυτής εκδοχής συνηγορεί και ο συνυπολογισμός στο συμβατικό τίμημα του αναλογούντος Φόρου Προστιθέμενης Αξίας, ο οποίος προβλέπεται μόνον στις εξ επαχθούς αιτίας συμβάσεις παροχής υπηρεσιών (βλ. Πράξεις VII Τμ. 51, 29/2015). Περαιτέρω, όπως προαναφέρθηκε, η σύμβαση αφορά, σύμφωνα με το τεχνικό αντικείμενό της, την εκπόνηση μελέτης του ν. 3316/2005 και δη περιβαλλοντικής μελέτης (βλ. άρθρο 2 παρ. 2 περ. 27 του ν. 3316/2005), όπως σαφώς προκύπτει και από τα προαναφερθέντα τεύχη ανάθεσης μελέτης της Διεύθυνσης Μελετών του Δήμου. Κατά συνέπεια, για την ανάθεση της ως άνω μελέτης έπρεπε να τύχουν εφαρμογής οι διατάξεις του ν. 3316/2005, οι οποίες καθιερώνουν ως κανόνα τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού. Προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης θα μπορούσε να είναι νόμιμη μόνον εφόσον συνέτρεχε μία τουλάχιστον από τις εξαιρετικές περιπτώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 10 του ως άνω νόμου, κάτι που δεν προκύπτει ούτε από το έγγραφο επανυποβολής του εντάλματος, ούτε και από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου. Ομοίως, δεν προκύπτει η συνδρομή των προϋποθέσεων εφαρμογής του άρθρου 209 παρ. 3 του Κ.Δ.Κ., σχετικά με το οποίο, τόσο ο Δήμος, όσο και η … ρητώς αναφέρουν ότι δεν εφαρμόσθηκε εν προκειμένω (βλ. το υπ’ αριθμ. πρωτ. 26129/3.3.2015 έγγραφο του Δήμου και το υπ’ αριθμ. πρωτ. 7537/23.12.2014 έγγραφο της …Κατόπιν αυτών και δοθέντος ότι η επίμαχη σύμβαση δεν αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση, αλλά δημόσια σύμβαση εκπόνησης μελέτης, ο ισχυρισμός της Επιτρόπου ότι η … δεν δύναται, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 100 του ν. 3852/2010, να είναι η μοναδική αντισυμβαλλομένη του Δήμου, καθώς και ότι η σύμβαση δεν περιλαμβάνει το ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο της προγραμματικής σύμβασης, ήτοι αναλυτικό χρονοδιάγραμμα και συγκεκριμένες ρήτρες, καθίσταται αλυσιτελής, εφόσον – κατά τα ανωτέρω αναφερόμενα – το ως άνω άρθρο 100 του ν. 3852/2010 δεν τυγχάνει εφαρμογής στην προκειμένη περίπτωση. Τέλος, ο τρίτος λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου, σύμφωνα με τον οποίο η δαπάνη εκπόνησης της επίμαχης Μ.Π.Ε. θα έπρεπε να βαρύνει τις πιστώσεις του προϋπολογισμού της …., πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, καθώς, κατά τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη ΙΙΙ, η παραχώρηση της  εκμετάλλευσης της μαρίνας του Αγίου ….στην ως άνω Δημοτική Εταιρεία (βλ. την 115/20.3.2009 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου …) δεν κωλύει το Δήμο, ως φορέα διαχείρισης του τουριστικού λιμένα, να ασκήσει την απορρέουσα από το άρθρο 7 της από 3.3.2000 σύμβασης αρμοδιότητά του (βλ. και άρθρο 75 παρ. Ι.α΄ περ. 9 του Κ.Δ.Κ.), για την εκπόνηση και υποβολή της απαιτούμενης Μ.Π.Ε., με σκοπό την περιβαλλοντική αδειοδότηση της μαρίνας.