Μίσθωση μηχανημάτων έργου.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει αναφορικά με το παραδεκτώς προβαλλόμενο λόγο διαφωνίας, ότι η υπό κρίση (μικτή) σύμβαση μεταξύ του Δήμου ....... και της αναδόχου ......., παρόλο που δεν διαχωρίστηκε στον ενδεικτικό προϋπολογισμό η αξία της προμήθειας των αγαθών από αυτή της παροχής των υπηρεσιών, είχε προεχόντως χαρακτήρα ανάθεσης εργασιών (υπηρεσιών). Τούτο δε διότι, το κύριο αντικείμενο της σύμβασης  αυτής  με  βάση το σκοπό της είναι η εκτέλεση από την ανάδοχο των εργασιών απομάκρυνσης των προϊόντων που προκλήθηκαν από τις βροχοπτώσεις, με τη χρήση δύο εκσκαφέων και δύο φορτηγών και η αποκατάσταση, διά των εν λόγω εργασιών, της βατότητας του αγροτικού δρόμου, στην οποία απέβλεψε ο Δήμος με τη σύναψη της συγκεκριμένης σύμβασης κι όχι η μίσθωση των ανωτέρω μηχανημάτων, η οποία έχει παρεπόμενο χαρακτήρα.

Μίσθωση μηχανημάτων-οχημάτων έργου.(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, η υπό κρίση (μικτή) σύμβαση μεταξύ του Δήμου ... και της αναδόχου εταιρείας, παρόλο που δεν διαχωρίστηκε στον ενδεικτικό προϋπολογισμό η αξία της μίσθωσης των μηχανημάτων-οχημάτων από αυτήν της παροχής των υπηρεσιών, είχε προεχόντως χαρακτήρα ανάθεσης εργασιών (υπηρεσιών). Τούτο δε διότι, το κύριο αντικείμενο της σύμβασης αυτής με βάση το σκοπό της είναι ο καθαρισμός και η συνακόλουθη αποκατάσταση της βατότητας του αγροτικού δρόμου, στην οποία απέβλεψε ο Δήμος με τη σύναψη της  συγκεκριμένης  σύμβασης  κι  όχι  η  μίσθωση των ανωτέρω μηχανημάτων, η οποία έχει παρεπόμενο χαρακτήρα. Κατά συνέπεια, νομίμως, ενόψει των διατάξεων της παραγράφου 9 του άρθρου 209 του ν. 3463/2006, ανατέθηκε απευθείας η παροχή των υπό κρίση εργασιών στην ως άνω ανάδοχο, δοθέντος ότι το ποσό αυτών δεν υπερβαίνει το χρηματικό όριο των 20.000,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., μέχρι του οποίου επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση εργασιών.

Ανάθεση δημοσίων έργων:Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, όπως έχει ήδη κριθεί με την 242/2014 πράξη του Κλιμακίου του, η κατατεθείσα από την εργοληπτική επιχείρηση "….", για το παραδεκτό της συμμετοχής της στο διαγωνισμό για την ανάθεση του ελεγχόμενου έργου, υπεύθυνη δήλωση που υπογράφεται από τον, σύμφωνα με το καταστατικό, νόμιμο εκπρόσωπό της …, με την οποία βεβαιώνει ότι τόσο αυτός όσο και ο άλλος διαχειριστής …. δεν έχουν καταδικαστεί για κάποιο από τα αδικήματα της περίπτωσης 22.2. της διακήρυξης πληρούσε τους όρους της διακήρυξης, καθόσον, σύμφωνα με το άρθρο 23.2.2.α.ii αυτής, απαιτούσε την υποβολή από τη διαγωνιζόμενη εργοληπτική επιχείρηση υπεύθυνης δήλωσης «που υπογράφεται από νόμιμο εκπρόσωπο της επιχείρησης» και βεβαιώνει «ότι τα πρόσωπα που αναφέρονται στην περίπτωση 2 του άρθρου 22», ήτοι οι δύο διαχειριστές της, «δεν έχουν καταδικαστεί για κάποιο από τα αδικήματα της περίπτωσης αυτής», χωρίς να απαιτείται προς τούτο ειδική πληρεξουσιότητα, καθόσον η πιο πάνω δήλωση δεν υπογράφεται από τον … ως φυσικό πρόσωπο για λογαριασμό δικό του και του … αλλά ως, όπως απαιτεί η διακήρυξη, νόμιμο εκπρόσωπο της επιχείρησης που βεβαιώνει, αντλώντας τη σχετική εξουσία απευθείας εκ του καταστατικού της, για την ύπαρξη ή μη συγκεκριμένων ιδιοτήτων στα πρόσωπα που διοικούν την επιχείρηση. Επομένως, η πιο πάνω διαγωνιζόμενη εργοληπτική επιχείρηση πληρούσε τις προϋποθέσεις του νόμου και της διακήρυξης για τη συμμετοχή της στο διαγωνισμό ανάθεσης του ελεγχόμενου έργου.(..)Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης που αφορά στην ανάθεση, από το Δήμο … στην κοινοπραξία εργοληπτικών επιχειρήσεων με την επωνυμία "…", του έργου "Συντήρηση και επισκευή σχολικών κτιρίων και αύλειων χώρων Δημοτικής Ενότητας …".

Με την προδικαστική προσφυγή επιδιώκεται η ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής αριθμ. 586/21-3-2018, ως προς το μέρος που αφορά τα είδη με αριθμούς 20, 21, 22 της διακήρυξης (Μισθώσεις φορτηγών ανατρεπομένων Δ.Χ.). Αντικείμενο της σύμβασης είναι η μίσθωση μηχανημάτων έργου και μεταφορικών μέσων (ειδικά φορτηγών ανατρεπόμενων Δ.Χ.) για τις ανάγκες του Δήμου Θεσσαλονίκης, συμπεριλαμβανομένων μεταφορών αποξηλωθέντων υλικών, φορτοεκφορτώσεων, αποξηλώσεων ασφαλτοτάπητα και σκυροδέματος, διάστρωσης και συμπύκνωσης ασφαλτικού σκυροδέματος, μεταφοράς βαρέων μηχανημάτων έργων οδοποιίας και περισυλλογής ογκωδών άχρηστων αντικειμένων.

Η Πράξη 155/2025 του ΣΤ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης για τη «Μίσθωση Μηχανημάτων Έργου και Φορτηγών για τις ανάγκες του Δήμου Φυλής», με προϋπολογισμό 1.808.430,00 ευρώ (εκτός Φ.Π.Α.). Το Κλιμάκιο διαπίστωσε ότι, παρόλο που η υπόθεση αφορούσε μίσθωση (προμήθεια), το ουσιαστικό αντικείμενο της σύμβασης περιλαμβάνει τη διάθεση μηχανημάτων και φορτηγών μαζί με τους οδηγούς/χειριστές τους για την εκτέλεση συγκεκριμένων εργασιών (όπως καθαρισμός ρεμάτων). Επομένως, βάσει του ν. 4412/2016 και της νομολογίας, η συμφωνία συνιστά σύμβαση παροχής υπηρεσιών και όχι προμηθειών. Δεδομένου αυτού, το ΣΤ' Κλιμάκιο κρίνεται αναρμόδιο και παραπέμπει τον φάκελο στο Ζ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο είναι το αρμόδιο για τον έλεγχο των συμβάσεων υπηρεσιών.

Αντικατάσταση λεβήτων ανακατασκευή δικτύων λεβητοστασίου και καμινάδων:..Ωστόσο, κατά τη γνώμη, που κράτησε στο Τμήμα ως προς τη μη νομιμότητα της επίμαχης δαπάνης, σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν, λαμβάνοντας περαιτέρω υπόψη α) τη φύση και την έκταση του συστήματος θέρμανσης του αιτούντος, οι σωληνώσεις του οποίου διατρέχουν όλους τους χώρους αυτού εκτεινόμενοι σε μήκος 10 χλμ. με πλήθος διακλαδώσεων και συνδέσεων (βλ. το ….2019 έγγραφο του Πανεπιστημίου με πρόσθετες διευκρινίσεις) καθώς και την επιβαρυμένη κατάσταση αυτού από τη συνεχόμενη χρήση του μέχρι τότε επί 27 χρόνια από την αρχική του εγκατάσταση, β) τη σφοδρότητα και διάρκεια των καιρικών φαινομένων (χαμηλές θερμοκρασίες και ολικός παγετός) που έπληξαν την πόλη της ... κατά τη χρονική περίοδο από 7.1.2017 έως 15.1.2017, όπως τούτο πιστοποιείται από το προαναφερόμενο έγγραφο της Ε.Μ.Υ., που είχαν ως αποτέλεσμα την κήρυξη από την Περιφέρεια ... όλων των Δήμων του Νομού ... σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και γ) το γεγονός ότι οι εργασίες που συμπεριλήφθηκαν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση ήταν οι άκρως απαραίτητες για την αποκατάσταση των βλαβών και αστοχιών που προκλήθηκαν στο δίκτυο από τις ως άνω ακραίες καιρικές συνθήκες, ενώ ήδη στο πλαίσιο της τμηματικής, λόγω μεγέθους, συντήρησης των εγκαταστάσεων του Πανεπιστημίου έχει ήδη δρομολογηθεί, μέσω προσφάτως υπογραφείσας σύμβασης (βλ. το ως άνω διευκρινιστικό έγγραφο του αιτούντος), η αντικατάσταση και άλλων παλαιών σωληνώσεων και λοιπών φθαρμένων εξαρτημάτων του δικτύου θέρμανσης, άγεται στην κρίση, κατ΄αποδοχή του σχετικού λόγου ανάκλησης, ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα αρμόδια όργανα του Πανεπιστημίου πεπλανημένα, πλην όμως συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, υπέλαβαν ότι λόγω των εκτεταμένων ζημιών που προκλήθηκαν στο σύστημα θέρμανσης εν μέσω της χειμερινής περιόδου εξ αιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων μπορούσαν νομίμως να προβούν στη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης, προκειμένου να αποκατασταθεί τάχιστα η ομαλή λειτουργία του εν λόγω συστήματος τόσο για την αποτελεσματική προστασία του υπό εγγύηση νέου εξοπλισμού που εγκαταστάθηκε στο λεβητοστάσιο στο πλαίσιο της αρχικής εργολαβίας και θα επηρεαζόταν, λόγω της φύσης του συστήματος, από οποιαδήποτε υπάρχουσα εντός αυτού αστοχία ή βλάβη όσο και για την εξασφάλιση της ομαλής εκπαιδευτικής λειτουργίας του αιτούντος.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η αίτηση του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία "...", για την ανάκληση της 2/2019 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Τμήμα τούτο, πρέπει να γίνει δεκτή και η ανωτέρω πράξη να ανακληθεί λόγω συγγνωστής πλάνης, το δε ..., οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Πανεπιστημίου, θα μπορούσε να θεωρηθεί, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του προϋπολογισμού του οποίου βαρύνει.

Ο προσφεύγων (οικονομικός φορέας) ζητά την ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, η οποία ενέκρινε την προσφορά του ανταγωνιστικού οικονομικού φορέα «…» στη διαδικασία ανάθεσης σύμβασης για τη «Μίσθωση Μηχανημάτων στον Δήμο…». Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά μίσθωση 7 μηχανημάτων έργου (συμπεριλαμβανομένου ενός τετραξονικού φορτηγού) με εκτιμώμενη αξία 61.288,77 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Ο προσφεύγων επικαλείται ελλιπή/ψευδή στοιχεία στην τεχνική προσφορά του ανταγωνιστή, ιδίως για προηγούμενες εργασίες, τεχνικό προσωπικό, και νομιμότητα χρήσης του φορτηγού (που δεν φαίνεται να ανήκει σε αυτόν).

Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το δικάσαν Τμήμα, ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε τις διέπουσες την επίδικη υπόθεση διατάξεις, απορρίπτοντας όλους τους ισχυρισμούς του εκκαλούντος και ήδη αναιρεσείοντος, οι οποίοι επαναλαμβάνονται στο αναιρετήριο, οι δε περί του αντιθέτου λόγοι αναιρέσεως, συνιστάμενοι στο ότι εσφαλμένα ερμηνεύθηκαν και εφαρμόσθηκαν οι διέπουσες την επίδικη υπόθεση διατάξεις, καθόσον οι επίμαχες εργασίες για αρχαιολογικές έρευνες εκτελέσθηκαν απολογιστικά, ενώ η επιλεξιμότητα της σχετικής δαπάνης προκύπτει από το γεγονός ότι στην απόφαση της Ε.Ε. με αρ. Ε(2003) 3628/6-10-2003 σχετικά με τον καθορισμό του επιπέδου της κοινοτικής συνδρομής στη δαπάνη του έργου αναγράφεται μεταξύ των επιλέξιμων δαπανών, ποσό 12.408.780 ευρώ για αρχαιολογικές έρευνες, είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι. Και τούτο διότι, όπως ορθά δέχθηκε το δικάσαν Τμήμα, ο Αναθεωρητικός Πίνακας Εργασιών, συντάσσεται περιοριστικά είτε για την εκτέλεση εργασιών που μπορούν να πληρωθούν με απρόβλεπτες δαπάνες και τη διάθεση των απρόβλεπτων δαπανών της αρχικής σύμβασης είτε για την εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών και την καταβολή των σχετικών δαπανών, σε καμιά, όμως, περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει νόμιμο έρεισμα για την εκτέλεση εργασιών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που εκτελούνται απολογιστικά, οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στην αρχική σύμβαση και οι σχετικές δαπάνες δεν προβλέπονται στον προϋπολογισμό του έργου. Περαιτέρω το αχρεώστητο της καταβολής στο ήδη αναιρεσείον του συνολικού ποσού των 8.800.000 ευρώ για απολογιστική εκτέλεση εργασιών για αρχαιολογικές έρευνες, δεν επηρεάζεται, όπως ορθά έκρινε το δικάσαν Τμήμα, εκ του ότι στην απόφαση της Ε.Ε. με αριθμό Ε(2003) 3628/6-10-2003, περί επιβεβαίωσης της κοινοτικής συμμετοχής στη δαπάνη του επίμαχου έργου, αναγραφόταν, μεταξύ των επιλέξιμων δαπανών, ποσό 12.408.780 ευρώ για αρχαιολογικές έρευνες, αφού, μη περιλαμβανόμενες οι εργασίες αυτές μεταξύ εκείνων για τις οποίες μπορούσε να συνταχθεί ΑΠΕ, δεν διενεργήθηκαν σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (πρβλ. Αποφ.2001/2008 Ολομ.Ελ.Συνεδρίου).

Συμπληρωματική σύμβαση. Αποζημίωση για σταλίες μηχανημάτων Μη νόμιμη η σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, που αφορά στην καταβολή δαπανών καθυστερήσεων, μειωμένης απόδοσης και μετακινήσεων μηχανημάτων και προσωπικού, λόγω των εμποδίων στην εκτέλεση του έργου που προκύπτουν από τις ανασκαφικές εργασίες που εκτελεί η προσληφθείσα αρχαιολόγος, καθόσον σε άρθρο του τιμολογίου της μελέτης ορίζεται ότι οι εν λόγω δαπάνες περιλαμβάνονται στο περιεχόμενο των τιμών του τιμολογίου και κατά συνέπεια είχαν συνυπολογιστεί στον αρχικό προϋπολογισμό του έργου. Και αν θεωρηθεί ότι η υπό κρίση σύμβαση αφορά στην καταβολή αποζημίωσης στον ανάδοχο για τυχόν ζημίες που προκύπτουν από την αναμονή των μηχανημάτων και των εργατών κατά την εκτέλεση των ανασκαφικών εργασιών (σταλίες), η δαπάνη αυτή, πέραν του ότι γίνεται χωρίς να προκύπτει η τήρηση της διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 36 παρ. 11 ν. 3669/2008 (υπερημερία του κυρίου του έργου, ύπαρξη θετικής ζημίας, έγγραφη όχληση αναδόχου), δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης.

Ανάκληση εκπτώσεως από μισθωτικά δικαιώματα επί δημοσίου λιγνιτωρυχείου. Εκχώρηση μισθωτικών δικαιωμάτων στην εγγυήτρια. Μεταβολή ή όχι όρων μισθώσεως μετά την ανάκληση εκπτώσεως.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
1) Είναι δυνατή η ανάκληση της αποφάσεως εκπτώσεως από μισθωτικά δικαιώματα επί δημοσίου λιγνιτωρυχείου, μετά δε την ανάκληση επανέρχεται σε ισχύ η μίσθωση. (πλειοψ.) 2) Η απόφαση του Εφετείου που επικυρώνει συμφωνία του άρθρου 44 του Ν 1892/1990 δεσμεύει και το Δημόσιο, η συμφωνία δε αυτή δεν επηρεάζει την έκπτωση από τα μισθωτικά δικαιώματα ούτε επιφέρει υποκατάσταση της εγγυήτριας της συμφωνίας στη μίσθωση. (ομοφ.) 3) Με τη συμφωνία αυτή δεν τίθεται θέμα εκχωρήσεως των μισθωτικών δικαιωμάτων ή υποκαταστάσεως, αλλά σύμφωνα με τους όρους της μισθώσεως είναι δυνατή η εκχώρηση ή η υποκατάσταση μετά από έγκριση του Υπουργού. (ομοφ.) 4) Ανάκληση της εκπτώσεως μπορεί να γίνει χωρίς προηγουμένως να συναφθεί σύμβαση διαθέσεως του λιγνίτη με τη ΔΕΗ Α.Ε. Μετά την ανάκληση της εκπτώσεως η μίσθωση θα ισχύσει με αμετάβλητους τους όρους της, οι οποίοι μπορεί να τροποποιηθούν μόνο υπό τις προϋποθέσεις των άρθρων 288 και 388 ΑΚ. (ομοφ.)