Προγραμματικές συμβάσεις:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν σε προηγούμενη σκέψη της παρούσης (υπό ΙΙ), το Κλιμάκιο διαπιστώνει .. ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στο εν λόγω σχέδιο προγραμματικής συμβάσεως..(...)Κατ’ ακολουθία αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής συμβάσεως μεταξύ του … (….) και του Δήμου …,  με αντικείμενο «τον καθαρισμό κοινόχρηστων χώρων του Δήμου και χώρων καταυλισμών των αθίγγανων».

Το άρθρο 11, παράγραφος 3, στοιχείο γ΄, της οδηγίας 92/50 για τον συντονισμό των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών, το οποίο επιτρέπει στην αναθέτουσα αρχή που χρησιμοποιεί τη διαδικασία με διαπραγμάτευση να παρεκκλίνει της υποχρεώσεως της προηγουμένης δημοσιεύσεως όταν η σύμβαση αποτελεί συνέχεια ενός διαγωνισμού μελετών και πρέπει να ανατεθεί στον επιτυχόντα ή σε έναν από τους επιτυχόντες του διαγωνισμού, πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο αυστηρής ερμηνείας, το σε βάρος αποδείξεως περί του ότι συντρέχουν όντως οι έκτακτες περιστάσεις που δικαιολογούν την απόκλιση το φέρει εκείνος ο οποίος τις επικαλείται. Ειδικότερα, η έκφραση «αποτελεί συνέχεια κανονισμού», υπό την έννοια της εν λόγω διατάξεως, σημαίνει ότι πρέπει να υφίσταται άμεσος λειτουργικός σύνδεσμος μεταξύ του διαγωνισμού και της οικείας συμβάσεως. Τέτοιος σύνδεσμος δεν υφίσταται, στο πλαίσιο σχεδίου με πολλές φάσεις, μεταξύ διαγωνισμού που αφορά την πρώτη φάση και διοργανώθηκε για τους σκοπούς αναθέσεως της συναφούς με τη φάση αυτή συμβάσεως και της συμβάσεως επόμενης φάσης, ως προς την οποία η αναθέτουσα αρχή διατηρεί απλώς τη δυνατότητα να αναθέσει στον νικητή του εν λόγω διαγωνισμού. (βλ. σκέψεις 37-38, 40-41)

Σύναψη προγραμματικής συμβάσεως για την εκτέλεση έργου, που συγχρηματοδοτείται από τον Χρηματοδοτικό Μηχανισμό του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΧΜ-ΕΟΧ) – Νομιμότητα και επιλεξιμότητα των δαπανών.Η νομιμότητα και επιλεξιμότητα δαπανών στο πλαίσιο εκτελέσεως προγραμματικής συμβάσεως μεταξύ Δήμου και Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, δεν θίγεται από το γεγονός ότι την προγραμματική σύμβαση υπέγραψε αντί του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού, η Προϊσταμένη της καθ’ ύλη και κατά τόπο αρμόδιας για την εκτέλεση της προγραμματικής συμβάσεως, Προϊσταμένη της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 

Εκτέλεση προγραμματικής σύμβασης..:..Με το άνω περιεχόμενο η επίμαχη σύμβαση συνιστά, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό της, εξ επαχθούς αιτίας σύμβαση ανάθεσης αρχιτεκτονικών μελετών και, ως εκ τούτου, μη νομίμως ανατέθηκε απευθείας στο ως άνω ΤΕΙ, αφού δεν συντρέχουν οι οριζόμενες στο άρθρο 10 του ν. 3316/2005 προϋποθέσεις. Εντούτοις, ενόψει του ότι η σύναψη της, από 21.7.2014, όμοιου αντικειμένου «προγραμματικής» σύμβασης είχε ρητά κριθεί νόμιμη, με την 10781/18.7.2014 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης ..., συντρέχει εν προκειμένω συγγνωστή πλάνη των αρμοδίων οργάνων του Δήμου …, λόγω της οποίας δικαιολογείται η θεώρηση του επίμαχου χρηματικού εντάλματος. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, πλην το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΩΝ:Με την προσφυγή αυτή επιδιώκεται η ανάκληση της 40/2021 πράξης της Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου ΟΤΑ Ι Περιφέρειας … του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(....)θα αφορά στην επικαιροποίηση – συμπλήρωση ή/και τροποποίηση των υπαρχουσών μελετών αντιπλημμυρικής προστασίας περιοχών του Δήμου … για τη δημοπράτηση των αντίστοιχων έργων, καθώς και στη σύνταξη τευχών δημοπράτησης των υπαρχουσών μελετών αντιπλημμυρικής προστασίας περιοχών του Δήμου(....)Με δεδομένα τα ανωτέρω, κατά τα ορθώς κριθέντα με την προσβαλλόμενη πράξη, μη νομίμως και χωρίς να παρέχεται από την αναθέτουσα αρχή ειδική προς τούτο αιτιολόγηση κλήθηκε να συμμετάσχει στην ελεγχόμενη διαδικασία διαπραγμάτευσης μόνο ένας οικονομικός φορέας, ήτοι η προσφεύγουσα.Δεν ανακαλεί την 40/2021 πράξη της Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου ΟΤΑ Ι Περιφέρειας  … του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Κρατήσεις επί των αμοιβών μελετών δημοσίων έργων.α) Κατά τις διατάξεις της συμβάσεως παραχώρησης για σύνταξη μελετών στο πλαίσιο των παράλληλων έργων οι επιβαλλόμενες κρατήσεις θα είναι αυτές που επιβάλλονται στο πλαίσιο κατασκευής δημοσίου έργου, ενώ γι αυτές που εκπονούνται στο πλαίσιο των επιπρόσθετων εργασιών επιβάλλονται οι κρατήσεις που προβλέπονται επί των αμοιβών μελετών δημοσίων έργων. β) Το Δημόσιο δεν υποχρεούται στην καταβολή ΦΠΑ, καταβάλλει όμως τις λοιπές (υπέρ ΤΣΜΕΔΕ, ΤΕΕ, ΕΜΠ) κρατήσεις που αναλογούν στο 40% της συμβολής του στην αμοιβή του ανεξάρτητου μηχανικού. γ) Το Δημόσιο δεν υποχρεούται στην καταβολή στον οικείο Οργανισμό Κοινής Ωφέλειας της δαπάνης μετατόπισης του δικτύου που κρίνεται αναγκαία για την καλή εκτέλεση του έργου.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Αίτηση ανάκλησης της 230/2012 Πράξεως του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Η αλλαγή του κτιριολογικού προγράμματος, η οποία δεν οφείλεται σε εξωτερικούς απρόβλεπτους παράγοντες, οι οποίοι επιβάλλουν την τοιαύτη μεταβολή, αλλά στη βούληση των οργάνων Διοίκησης του Ιδρύματος αναφορικά με τη χρήση του κτιρίου, δεν συνιστά απρόβλεπτο γεγονός, δυνάμενο να δικαιολογήσει την κατάρτιση συμπληρωματικής συμβάσεως, ενώ περαιτέρω, ως ήδη εξετέθη, συντρεχουσών των απρόβλεπτων περιστάσεων, είναι δυνατή η κατάρτιση συμπληρωματικής συμβάσεως εφόσον ο ανάδοχος δεν έχει εκπληρώσει την παροχή του και η σύμβαση εξακολουθεί να είναι ως προς τις απορρέουσες από αυτή υποχρεώσεις, ενεργός. (…)Β) Η δυνατότητα διαχωρισμού των σχετικών μελετών από τις αρχικές τοιαύτες σημαίνει ότι αυτές μπορούν να δημοπρατηθούν ανεξαρτήτως και αυτοτελώς ως προς τις αρχικές μελέτες χωρίς τούτο να επηρεάζει την λειτουργικότητά τους. Η πρόβλεψη, με την 212/30η/15.9.2011 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, ότι οι μελέτες που απαιτούνται για την αλλαγή του κτιριολογικού προγράμματος και τη μετατροπή του κτιρίου σε «κτίριο Διοίκησης» μπορεί να εκπονηθούν από τη Διεύθυνση Τεχνικής και Στέγασης του Ιδρύματος, αποδεικνύει ότι αυτές θα μπορούσαν να εκτελεσθούν από κάποιον άλλο πλην της αρχικής αναδόχου συμπράξεως, ανεξαρτήτως αν αυτός θα ήταν η ως άνω Διεύθυνση ή άλλος τρίτος ιδιώτης. Ως εκ τούτου, οι προβαλλόμενοι ισχυρισμοί περί υποστελέχωσης της υπηρεσίας λόγω συνταξιοδοτήσεων και περί αδυναμίας του εναπομείναντος προσωπικού να εκπονήσει το σύνολο των μελετών μέχρι τη λήξη της οικοδομικής αδείας, ενόψει, μεταξύ άλλων, και της απασχολήσεως αυτού με πληθώρα αντικειμένων, και αληθείς υποτιθέμενοι, δεν ασκούν επιρροή εν προκειμένω, καθόσον δεν παρέχουν ερείσματα για την αυτοτέλεια ή τη συμπληρωματικότητα των μελετών, αλλά μόνο για την εκτέλεσή τους ή μη από την αρμόδια υπηρεσία του Ιδρύματος. Γ) Περαιτέρω, σχετικά με την εκπόνηση μελέτης κατ’ εφαρμογή του ΚΕΝΑΚ, πέραν των όσων εξετέθησαν ανωτέρω, επισημαίνεται ότι η μεταφορά των δεδομένων που προκύπτουν από άλλες μελέτες (θέρμανσης, κλιματισμού, θερμομόνωσης κ.λπ.) και η χρήση αυτών κατά την σύνταξη της μελέτης ΚΕΝΑΚ δεν αποδεικνύεται ότι γίνεται μόνον από το πρόγραμμα που έχει εκπονήσει ο αρχικός μελετητής, εν πάση δε περιπτώσει και εάν ακόμη αυτό ήταν αληθές, τούτο δεν αιτιολογεί το ότι δεν μπορούν να διαχωριστούν από αυτές της αρχικής, αλλά ενδεχομένως δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση των οικείων μελετών βάσει των διατάξεων του άρθρου 10 παρ.2 περ.β) του Ν. 3316/2005, δηλαδή σε περίπτωση που υφίστανται αποκλειστικά δικαιώματα η σύμβαση μπορεί να ανατεθεί σε συγκεκριμένο υποψήφιο και όχι μέσω καταρτίσεως συμπληρωματικής συμβάσεως και Δ) Λόγοι δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι δικαιολογούν τη σύναψη της συμπληρωματικής συμβάσεως δεν μπορούν να γίνουν δεκτοί εν προκειμένω καθόσον α) ο αρχικός σχεδιασμός του κτιρίου ως κτίριο Διοικήσεως και οι διαδοχικές αλλαγές της χρήσεως αυτού το έτος 2005 σε Περιφερειακό Υποκατάστημα – Υγειονομική Μονάδα Αθηνών του Ιδρύματος και το έτος 2011 σε κτίριο Διοικήσεως, οφείλονται σε υπαιτιότητα της αναθέτουσας αρχής («αλλαγή σχεδιασμού και πολιτικής από την νέα Διοίκηση ενός Ν.Π.Δ.Δ.», όπως αναφέρεται στη σελ.2 του υπομνήματος) και δεν δικαιολογούνται από οιαδήποτε απρόβλεπτη περίσταση, β) οι διαδοχικές αλλαγές της χρήσεως του κτιρίου έχουν αυξήσει το κόστος αυτού σχεδόν στο διπλάσιο, καθώς ο προϋπολογισμός της αρχικής συμβάσεως ανερχόταν στο ποσό των 925.000,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και ήδη, με την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση εγγίζει το ποσό του 1.769.605,11 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., γ) η αναθέτουσα αρχή δεν επικαλείται τη συνδρομή οιασδήποτε μορφής νομικής πλάνης στο πρόσωπο των αρμοδίων οργάνων της προκειμένου να καταστήσει ανεκτή την τοιαύτη υπέρβαση της προϋπολογισθείσας δαπάνης, αλλά και το γεγονός ότι η ολοκλήρωση του συνόλου των μελετών, η έκδοση της οικοδομικής αδείας και των σχετικών τευχών δημοπρατήσεων, οι οποίες έλαβαν χώρα για τη χρήση του κτιρίου ως Περιφερειακού Υποκαταστήματος του Ιδρύματος, τελικά θα παραμείνουν αχρησιμοποίητες κατά παράβαση κάθε έννοιας χρηστής δημοσιονομικής διαχειρίσεως, η οποία επιβάλλει τον εξορθολογισμό της χρήσης του δημοσίου χρήματος και επομένως την εκταμίευση αυτού μόνον για την αντιμετώπιση των πράγματι επιβεβλημένων αναγκών που εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, δ) το υψηλό κόστος των μισθωμάτων που καταβάλλει η Διοίκηση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για τη μίσθωση των χώρων λειτουργίας της (περίπου 109.729,36 ευρώ μηνιαίως) και αληθές υποτιθέμενο, δεν άγει στην παραδοχή της αιτήσεως ανακλήσεως, πρωτίστως διότι, για τη μεταστέγαση των οικείων υπηρεσιών, απαιτείται κατ΄ αρχάς, η εκτέλεση των σχετικών εργασιών (δηλαδή του έργου), το οποίο απαιτεί επιπλέον χρήματα και χρόνο, ε) η ένταξη του έργου σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδοτήσεως προϋποθέτει τη νομιμότητα ως προς την επιλογή της χρήσεως του κτιρίου και στ) η αναβάθμιση της περιοχής λόγω της αναπλάσεως του κτιρίου, δεν ανάγεται στους σκοπούς του ασφαλιστικού οργανισμού ώστε να προτάσσεται παραδεκτώς ως λόγος ανακλήσεως της προσβαλλομένης πράξεως ή να δύναται βασίμως να στοιχειοθετήσει την ανάκληση αυτής (..) Απορρίπτει την από 31.5.2012 αίτηση ανακλήσεως του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «΄Ιδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων – Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Μισθωτών».​

Διαγωνισμός για την επιλογή αναδόχου, προς ανάθεση συμβάσεως παροχής υπηρεσιών. Αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά της διακήρυξης. Προθεσμία ενστάσεως του άρθρου 13 παρ. 5 του ν. 3316/2005. Εάν η ταχθείσα με την διακήρυξη προθεσμία προς κατάθεση προσφοράς έχει λήξει προτού εκδικασθεί η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων και ο αιτών δεν έχει λάβει μέρος στον διαγωνισμό, έστω με επιφύλαξη, το έννομο συμφέρον του προς άσκηση αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων κατά της διακηρύξεως διατηρείται μόνον εφόσον προβάλλει ότι η διακήρυξη περιλαμβάνει όρο, ο οποίος αποκλείει παρανόμως την συμμετοχή του στον διαγωνισμό. Μη νομίμως δεν περιελήφθησαν στη διακήρυξη του διαγωνισμού, μεταξύ των δικαιουμένων συμμετοχής σ` αυτόν και οι κάτοχοι πτυχίου κατηγορίας μελετών 20, δηλαδή γεωλογικών, υδρογεωλογικών και γεωφυσικών μελετών και ερευνών. Δέχεται την αίτηση.

Είναι αντίθετο στο δίκαιο της Ένωσης, και ειδικότερα στο κατοχυρωμένο απ` αυτό δικαίωμα σε αποτελεσματική δικαστική προστασία το σύστημα ελληνικών δικονομικών κανόνων, κατά το οποίο για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως κατά πράξεως βλαπτικής για τους αιτούντες, εκδοθείσης κατά το προσυμβατικό στάδιο αναθέσεως δημοσίας συμβάσεως, απαιτείται, επί ποινή απαραδέκτου, η σύμπραξη όλων των κοινοπρακτησάντων, ταυτοχρόνως δε για την αποκατάσταση της ζημίας που προκλήθηκε από την παραπάνω πράξη, είτε στην κοινοπραξία είτε σε ένα έκαστο των μελών της, απαιτείται η προηγουμένη ακύρωση της φερομένης ως ζημιογόνου πράξεως.

Επιμελητήρια. Σύναψη προγραμματικής συμβάσεως. Είναι δυνατή η σύναψη προγραμματικής συμβάσεως υπό επιμελητηρίου δυνάμει των διατάξεων του Ν.1797/1988 και της υπ αριθμ.2043748/519/0026/20.5.89 αποφάσεως του Υπουργείου των Οικονομικών για εργασίες των κύκλων της αρμοδιότητός του και δι απ ευθείας αναθέσεως, αν συντρέχουν οι νόμιμοι όροι.