Έλεγχος των οικονομικών καταστάσεων Δήμου:..Με τα δεδομένα αυτά η εργασία «Έλεγχος ισολογισμού οικονομικού έτους 2012» του Δήμου ..., κατατείνει κατά την κρίση του Κλιμακίου σε διαφορετική οικονομοτεχνική λειτουργία από την «Ανάλυση και κριτική διερεύνηση χρηματοοικονομικών δεικτών έτους 2012» καθόσον, η μεν πρώτη αποσκοπεί στον έλεγχο από τρίτο εξωτερικό ορκωτό λογιστή – ελεγκτή κατ’ εφαρμογή του άρθρου 163 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, της τήρησης των βιβλίων και στοιχείων του Δήμου ... σύμφωνα με τους εσωτερικούς και διεθνείς κανόνες της ελεγκτικής ώστε να αποκλείεται η διάπραξη λαθών και παραλείψεων, ενώ η δεύτερη, αφενός, στη συμβουλευτική υποστήριξη των υπηρεσιών του Δήμου στην ορθή τήρηση των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων, αφετέρου, στην εξαγωγή αριθμοδεικτών ώστε οι πολιτικές αποφάσεις να λαμβάνονται σύμφωνα με την αποδιδόμενη σε αυτούς οικονομική θέση του Δήμου. Η μη ύπαρξη, εξάλλου, εσωτερικής συνάφειας μεταξύ των δύο συμβάσεων υπηρεσιών, αν και αφορούν την ίδια διαχειριστική χρήση, αποδεικνύεται και από το ότι η ανάθεση της πρώτης αποτελεί υποχρέωση του Δήμου ..., κατ’ επιταγή του προαναφερόμενου άρθρου του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα ενώ της δεύτερης ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια του Δήμου. (..)η εντελλόμενη με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνη είναι νόμιμη και συνεπώς αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτίθενται στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με το λόγο διαφωνίας, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι φέρεται σε εκτέλεση σύμβασης άκυρης, δεδομένου ότι δε συνάφθηκε το οικείο συμβατικό κείμενο, όπως, άλλωστε, τούτο ομολογείται και με το 25556/9.11.2012 έγγραφο του Δήμου. Ο ισχυρισμός ότι εκ παραδρομής και λόγω διοικητικής παράλειψης, χωρίς δόλο, δεν συντάχθηκε σύμβαση, διότι οι αποφάσεις με τις οποίες ανατέθηκε η εκκαθάριση προσδιόριζαν επαρκώς τα απαιτούμενα στοιχεία για την εκτέλεση των υπηρεσιών, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, κατά την ουσία, διότι οι διατάξεις που ορίζουν τον έγγραφο τύπο των συμβάσεων ως συστατικό, χωρίς να προβλέπουν περίπτωση υποκατάστασης του συμβατικού κειμένου από απόφαση ανάθεσης, είναι σαφείς. Τούτο δε ανεξάρτητα από το ότι αναποδείκτως διατείνεται ο Δήμος ότι τα στοιχεία της σύμβασης προσδιόριζαν επαρκώς οι αποφάσεις ανάθεσης, δεδομένης της διάστασης που προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ανάμεσα στις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου με τις οποίες ορίζονται ως εκκαθαριστές τα προσδιοριζόμενα σε αυτές φυσικά πρόσωπα που έχουν την ιδιότητα του ορκωτού λογιστή και η αμοιβή καθενός στο ποσό των 5.000 ευρώ, για κάθε εκκαθαριζόμενη επιχείρηση από τη μία και των στοιχείων του χρηματικού εντάλματος για την εξόφληση του τιμήματος της εκκαθάρισης, το οποίο εκδίδεται στο όνομα της εταιρείας «...», η οποία σε κανένα σημείο των αποφάσεων ανάθεσης, ούτε και τούτων της παραλαβής και έγκρισης των εκθέσεων εκκαθάρισης μνημονεύεται ως αντισυμβαλλομένη του Δήμου, και της εντελλόμενης με το χρηματικό ένταλμα δαπάνης, ποσού 24.600 ευρώ, το οποίο από καμία απόφαση ορίζεται ως ενιαίο τίμημα των υπηρεσιών εκκαθάρισης. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Καταβολή εισφορών του Δήμου προς αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία. Με τα δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη, καθόσον αφορά στην καταβολή των ετήσιων εισφορών του Δήμου ... για τα έτη 2013, 2014 και 2016 σε εκπλήρωση υποχρέωσής του ως εταίρου – μέλους του ...., η οποία απορρέει ευθέως από το καταστατικό του τελευταίου, όπως τροποποιήθηκε με τις προαναφερθείσες αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσής του. Η ισχύς δε και δεσμευτικότητα του καταστατικού αυτού και των τροποποιήσεών του δεν τελεί υπό την αίρεση της έγκρισης τους από το Δημοτικό Συμβούλιο ..., δεδομένου ότι τέτοια προϋπόθεση δεν τάσσεται ούτε από το νόμο ούτε από το καταστατικό του ... Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής πρέπει να θεωρηθεί.

Δαπάνες  επί αλλότριου ακινήτου(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγινα δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι, εφόσον το οικόπεδο επί του οποίου πρόκειται να ανεγερθεί το Καινοτομικό Κέντρο Ψηφιακής Εκπαίδευσης ανήκει κατά πλήρη κυριότητα στην Ο.Σ.Κ.-Α.Ε.,  γεγονός άλλωστε που συνομολογεί και ο Δήμος ..... (βλ. τις 356, 372/19.12.2007, 79/2008 αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου και την υπ’ αριθμ. 4550/15.3.2010 επιστολή του Δημάρχου ..... προς την Υπουργό Παιδείας) και δεν προκύπτει η καθ’ οιονδήποτε τρόπο μεταβίβαση της κυριότητας αυτού στον οικείο Δήμο, η ανάθεση εκπόνησης μελέτης ανέγερσης και λειτουργίας του ως άνω Κέντρου, με δαπάνες του Δήμου, επί αλλότριου ακινήτου, δεν προβλέπεται ούτε από το άρθρο 75 του ν. 3463/2006 ούτε από άλλη διάταξη νόμου και δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι εξυπηρετεί τη λειτουργική δραστηριότητα ή την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου. Εξάλλου, ο ισχυρισμός του Δήμου περί προσδοκίας κτήσης του ακινήτου προβάλλεται αλυσιτελώς, διότι και αληθής υποτιθέμενος, δεν συνιστά νομιμοποιητικό λόγο της δαπάνης, δοθέντος, μάλιστα, ότι η εκταμίευση του δημοσίου χρήματος δεν δύναται να εξαρτάται από μέλλον και αβέβαιο πραγματικό γεγονός. Πέραν δε τούτου, από την ίδια τη μελέτη προκύπτει ότι οι προβλεπόμενες σε αυτήν χρήσεις του κτηρίου, η θέση του και εν γένει η ανάπτυξή του έχουν ως βάση τις συγκεκριμένες τεχνικές και δομικές ιδιαιτερότητας του οικοπέδου της Ο.Σ.Κ.-Α.Ε. και ως εκ τούτου, η μελέτη αυτή αποτελεί πρόταση κτηριακής παρέμβασης σε ξένο ακίνητο και δεν δύναται να εφαρμοσθεί σε οποιοδήποτε άλλο ακίνητο, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο. Τα δε περαιτέρω υποστηριζόμενα από το Δήμο, ότι λόγω της δικαστικής διεκδίκησης του ποσού από το Πάντειο Πανεπιστήμιο θα υποχρεωθεί να καταβάλει τόκους υπερημερίας και δικαστικά έξοδα, δεν επηρεάζουν τη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης, στην εξέταση της οποίας και μόνον περιορίζεται το Ελεγκτικό Συνέδριο (βλ. Πράξεις VII Τμ. 273/2010, 215, 283/2008, 139/2009 κ.ά.). Πλην όμως, το Τμήμα, εκτιμώντας το γεγονός της θεώρησης από την αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου του 909/2009 χρηματικού εντάλματος, που αφορούσε στην καταβολή της πρώτης δόσης, ύψους 20.000,00 ευρώ, της συμφωνηθείσας για την ίδια αιτία αμοιβής του αναδόχου, κρίνει, ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση τα αρμόδια όργανα του Δήμου ..... δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρμοστέων διατάξεων, αλλά διότι συγγνωστώς υπέλαβαν ότι ενόψει του ήδη διενεργηθέντος πριν από τη θεώρηση του ως άνω πρώτου εντάλματος ελέγχου, συνέτρεχαν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις νομιμότητας της δαπάνης. Μειοψήφησε η Σύμβουλος Βασιλική Ανδρεοπούλου, η οποία διατύπωσε τη γνώμη ότι η θεώρηση από την αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου του προαναφερόμενου εντάλματος δεν δύναται να δικαιολογήσει εν προκειμένω συγγνωστή πλάνη των οργάνων του Δήμου. Η γνώμη, όμως, αυτή δεν ίσχυσε. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης. Λόγω λήξης, όμως, του οικονομικού έτους, σε βάρος του προϋπολογισμού του οποίου εκδόθηκε, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν μπορεί να θεωρηθεί.

Πολιτιστικές εκδηλώσεις-Δήμοι:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον δεν προβλέπονται από διάταξη νόμου, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτουν λειτουργικές ανάγκες του δήμου, ούτε ότι συντελούν άμεσα ή έμμεσα στην πραγματοποίηση των οριζόμενων στο άρθρο 75 του Κ.Δ.Κ. σκοπών του. Το Τμήμα, όμως, εκτιμώντας τα όσα εκθέτει ο Δήμος .. στο 6753/3.7.2008 έγγραφο του Δημάρχου του, κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι τα αρμόδια όργανα του δήμου πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, υπέλαβαν ότι οι ελεγχόμενες δαπάνες, εμπίπτουν στις προβλεπόμενες από το άρθρο 75 αρμοδιότητες του Δήμου που αφορούν τον τομέα παιδείας και πολιτισμού και συντελούν στην αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών του.

Επιχορήγηση αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας...Με τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τα όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το υποβαλλόμενο σχέδιο σύμβασης δεν συνομολογείται νόμιμα, δεδομένου ότι η συμμετέχουσα αστική εταιρεία, η συστατική πράξη της οποίας δεν προκύπτει ότι έχει κοινοποιηθεί στη διεύθυνση Τοπικής Αυτοδιοίκησης της οικείας Περιφέρειας, δεν μπορεί να αποτελέσει μέρος προγραμματικής σύμβασης μεταξύ Δήμου και ΤΕΔΚ για την υλοποίηση προγράμματος περιβαλλοντικής προστασίας, εφόσον οι σχετικές διατάξεις δεν το προβλέπουν. Επιπλέον, το εκπονούμενο πρόγραμμα δεν είναι σαφές και επομένως, η χρηματοδότησή του από το Δήμο .... δεν είναι νόμιμη, δοθέντος ότι ούτε στις αποφάσεις των διοικητικών συμβουλίων και του Δημοτικού Συμβουλίου ... ούτε όμως και στα στοιχεία του φακέλου περιλαμβάνεται αναλυτικός πίνακας, στον οποίο να καταγράφεται λεπτομερώς το χρονοδιάγραμμα της δράσης με αναφορά στο είδος και τον αριθμό των μικρών οχημάτων που θα περιπολούν, τον τόπο, τον χρόνο, τη συχνότητα της περιπολίας σε κανονικές συνθήκες (μη έκτακτης ανάγκης), τον αριθμό των απασχολούμενων (με ονομαστική κατάσταση) σε αυτό, την ειδικότητά τους και τη διάρκεια της παρεχόμενης από αυτούς υπηρεσίας, καθώς και αναλυτικά το συνολικό κόστος της εκπονούμενης υπηρεσίας με αναφορά στις επιμέρους παραμέτρους (αναλώσιμα, εργατικό κόστος συνολικά και ανά κατηγορία εργαζομένου), προκειμένου στη συνέχεια να προσδιοριστεί η οικονομική συμμετοχή τόσο του Δήμου όσο και των άλλων φορέων (των οποίων η ταυτότητα θα πρέπει να αναφέρεται ρητά και να υπάρχουν αποφάσεις των διοικητικών τους οργάνων για τη συγχρηματοδότηση), ώστε να καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος του αναγκαίου για την υλοποίηση της δράσης μέτρου της συμμετοχής και χρηματοδότησης του οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης, χωρίς μέσω αυτής τελικά να καλύπτεται το σύνολο των δαπανών του προγράμματος. Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχει νόμιμος λόγος που κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου ...., της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων .... και της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας με την επωνυμία «…»

Προμήθεια και εγκατάσταση αυτόνομων φωτοσυστημάτων σύγχρονης τεχνολογίας:.. Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως απορρίφθηκε από τα αρμόδια όργανα του Δήμου, με την ως άνω αιτιολογία, η οικονομική προσφορά της πρώτης στον πίνακα κατάταξης μειοδότριας εταιρείας «…..», καθόσον ο όρος του άρθρου 5 παρ. 2 της διακήρυξης, περί συμπλήρωσης και υποβολής των οικονομικών προσφορών των υποψηφίων αποκλειστικά στο έντυπο «ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ» της υπηρεσίας, δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των οριζομένων, επί ποινή αποκλεισμού, υποχρεωτικών στοιχείων των φακέλων των προσφορών, όπως τα τελευταία αναφέρονται στις διατάξεις των άρθρων 11 και 12 του ... που διέπει το διαγωνισμό αλλά και της ίδιας ως άνω διακήρυξης. Τούτο μάλιστα, δοθέντος ότι το έντυπο της οικονομικής προσφοράς που κατέθεσε η συγκεκριμένη μειοδότρια εταιρεία ταυτίζεται απόλυτα, κατά στήλες και περιεχόμενο, με το αντίστοιχο έντυπο – υπόδειγμα που παρέσχε η αναθέτουσα αρχή στους υποψήφιους προμηθευτές, συνεπώς κρίνεται ότι, αυτή συμμορφώθηκε κατ’ ουσία με τον κρίσιμο όρο της διακήρυξης, η δε κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού στη δεύτερη κατά σειρά μειοδοσίας εταιρεία, κατόπιν αποκλεισμού της πρώτης για τον ανωτέρω λόγο, είχε ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση του φορέα με το επιπλέον ποσό των 10.898,83 (47.331,26 – 36.432,43 = 10.898,83) ευρώ. Ενόψει αυτών, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος ο προβαλλόμενος από το Δήμο ... ισχυρισμός ότι τα αρμόδια όργανά του πεπλανημένως πλην συγγνωστώς υπέλαβαν ότι μπορούσαν νομίμως να προβούν στην ανάθεση της προμήθειας στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία, βασιζόμενα αποκλειστικά στο τυπικό στοιχείο της χρήσης του εντύπου προϋπολογισμού προσφοράς της υπηρεσίας, δεδομένου ότι η απαρίθμηση των αναγκαίων, επί ποινή αποκλεισμού, στοιχείων των φακέλων των προσφορών στις εφαρμοστέες διατάξεις του ... είναι αποκλειστική και σαφής, ενώ ούτε από την οικεία διακήρυξη προκύπτει η υποχρέωση αποτύπωσης των υποβαλλόμενων οικονομικών προσφορών στο εν λόγω έντυπο με ποινή οι τελευταίες να μη γίνουν αποδεκτές από το φορέα. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι μη νόμιμη, συνεπώς, αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Καταβολή τακτικών αποδοχών:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα, με τα οποία εντέλλεται η καταβολή τακτικών αποδοχών στους τριάντα δύο φερόμενους ως δικαιούχους εργαζόμενους του Δήμου … για τον μήνα Ιούνιο του έτους 2017, δεν υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι δεν αφορούν την καταβολή της πρώτης μισθοδοσίας (η οποία έχει ήδη καταβληθεί) μετά την παράταση των σχετικών αρχικών συμβάσεων, η οποία και μόνο θα μπορούσε να ελεγχθεί, ως πρώτη μισθοδοσία μετά από πρόσληψη με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου (βλ. Ελ.Συν. ΚΠΕΔ στο Ι Τμ. 64/2017). Επομένως, τα υποβληθέντα εντάλματα πληρωμής δεν υπόκεινται σε θεώρηση από την αναπληρώτρια Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και, συνακόλουθα, το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου τους.

Εργασίες συντήρησης κατασκηνώσεων: Με τις .. αποφάσεις του Δημάρχου ... εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση στον εργολάβο .. των εργασιών συντήρησης κτιρίου στην «..» της Δ.Ε. ... και των εργασιών συντήρησης κατασκηνώσεων στο ..., αντίστοιχα, έναντι του ποσού των 24.600 ευρώ (με Φ.Π.Α.) για κάθε ανάθεση και ακολούθως καταρτίσθηκαν οι από 21.10.2015 συμβάσειςΜε τα δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι οι μεν εργασίες συντήρησης κτιρίου στην «..» εκτελέσθηκαν στη δημοτική ενότητα ..., ενώ οι εργασίες συντήρησης κατασκηνώσεων εκτελέσθηκαν στο ..., το οποίο ανήκει στη δημοτική ενότητα … του Δήμου ..., ο λόγος διαφωνίας περί μη νόμιμης κατάτμησης ομοειδών εργασιών είναι αβάσιμος, καθόσον οι επίμαχες εργασίες αφορούν διαφορετικές δημοτικές ενότητες. Ως εκ τούτου, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι νόμιμες και κατά συνέπεια, τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε αγροτικό συνεταιρισμό για την προμήθεια μηχανημάτων και εργαλείων ελαιοτριβείου εκ μέρους του Δήμου, καθόσον: α) παρόλο που στις οικείες μελέτες αναφέρεται ότι τα προς προμήθεια είδη πρόκειται να διατεθούν για τη δημιουργία μουσειακών και εκθεσιακών χώρων,  δεν προκύπτει ότι τα μηχανήματα που είχε στην κυριότητα και κατοχή του ο προμηθευτής αντιπροσωπεύουν μηχανολογικό εξοπλισμό παλαιού παραδοσιακού ελαιοτριβείου ιδιαίτερου πολιτιστικού ενδιαφέροντος, δηλαδή, αντικείμενα με ιδιαίτερη πολιτιστική-λαογραφική αξία, η αξία των οποίων ενισχύει τη δημιουργία της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς, β) η συνολική δαπάνη που κατέβαλε ο Δήμος για την προμήθειά τους υπερβαίνει το επιβαλλόμενο από τις δυσμενείς δημοσιονομικές συνθήκες μέτρο, γ) αν και διεξήχθησαν δύο πρόχειροι διαγωνισμοί, οι επίμαχες συμβάσεις μεταξύ του Δήμου και του ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ  υποκρύπτουν,  ανεπίτρεπτη έμμεση επιχορήγηση ν.π.ι.δ., το οποίο έχει την εμπορική ιδιότητα (άρθρο 1 ν.2810/2000) και οφείλει να δραστηριοποιείται σε συνθήκες υγιούς και θεμιτού ανταγωνισμού (σχετ. άρθρο 2 του Καταστατικού του Συνεταιρισμού), δ) οι επίμαχες συμβάσεις, η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων υπερβαίνει το όριο των 60.000 ευρώ, είναι μη νόμιμες για τον πρόσθετο λόγο ότι ο Δήμος προέβη σε ανεπίτρεπτη κατάτμηση της προμήθειας των επίμαχων αγαθών, τα οποία ανήκουν σε ομοειδείς κατηγορίες, ενώ, παράλληλα δεν αποδεικνύεται ότι ήταν μοναδικά και δεν τα διέθεταν άλλα ελαιοτριβεία, τα οποία δραστηριοποιούνται στην ίδια περιοχή, αφού έστω και κατ’ επίφαση διεξήχθησαν δύο πρόχειροι. Διαγωνισμοί και ε) οι αποφάσεις ανάληψης των σχετικών δαπανών (δημοσιονομική δέσμευση) εκδόθηκαν μετά την υπογραφή των αντίστοιχων συμβάσεων και την έκδοση των σχετικών τιμολογίων.