Εκτέλεση εργασιών λογιστικής υποστήριξης :ΑΝΑΛΗΨΗ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ.Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην σκέψη IV της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει, ότι ο σχετικός λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου είναι βάσιμος, καθόσον η επίμαχη δαπάνη δεν αναλήφθηκε νομίμως. Τούτο δε διότι, τόσο η ανάθεση (13.7.2012) όσο και η εκτέλεση των εργασιών (22.11.2012, βλ. το εκδοθέν τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών και την από 22.11.2012 βεβαίωση καλής εκτέλεσης εργασιών), έγιναν, κατά παράβαση των παραπάνω, περί αναλήψεως της δαπάνης, διατάξεων, δηλαδή σε χρόνο πρότερο της λήψης της 64/28.11.2012 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της επιχείρησης (διατάκτη εν προκειμένω) περί έγκρισης της δαπάνης και διάθεσης της σχετικής πίστωσης, η  εκ των υστέρων έκδοση της οποίας, δεν δύναται, σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν, να  νομιμοποιήσει τη σχετική δαπάνη αναδρομικά.

Διαλογή – Διαχείριση – Απομάκρυνση άχρηστων προϊόντων από τη λειτουργία του νεκροταφείου (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν έχει αναληφθεί νομίμως, κατά το βάσιμο λόγο διαφωνίας της Επιτρόπου, καθόσον πριν την πραγματοποίηση της δαπάνης δεν προηγήθηκε αφενός ανατροπή της διατεθείσας κατά το οικονομικό έτος 2012 πίστωσης με έκδοση σχετικής ανακλητικής απόφασης και αφετέρου δέσμευση της αναγκαίας πίστωσης για το έτος 2013, ενώ η μη τήρηση της διαδικασίας δημοσιονομικής ανάληψης της δαπάνης πριν την πραγματοποίηση αυτής δεν θεραπεύεται με την από 24.7.2013 έκθεσης ανάληψης δαπάνης και την 71/24.7.2013 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, με την οποία εγκρίθηκε η δέσμευση της σχετικής πίστωσης, καθόσον αυτές έλαβαν χώρα μετά την υπογραφή της σύμβασης και την εκτέλεση αυτής.

Hχητική και φωτιστική κάλυψη-Απευθείας ανάθεση:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον οι εκτελεσθείσες υπηρεσίες έχουν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ομοειδές αντικείμενο, που συνίσταται στην ηχητική και φωτιστική κάλυψη των προαναφερομένων εκδηλώσεων, η δε συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη για την εκτέλεσή τους, ανερχόμενη στο συνολικό ποσό των 20.853,73 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), υπερβαίνει το τιθέμενο με την ως άνω υπουργική απόφαση όριο των 20.000 ευρώ, μέχρι το οποίο επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση αυτών. Ως εκ τούτου, μη νομίμως επιμερίσθηκαν οι ως άνω παρεχόμενες υπηρεσίες σε χωριστές πιστώσεις και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, χωρίς να διενεργηθεί, εν προκειμένω, σύμφωνα με την ανωτέρω υπουργική απόφαση, πρόχειρος διαγωνισμός για το σύνολό τους. Εντούτοις, εκτιμώντας τα όσα διαλαμβάνονται στο ανωτέρω έγγραφο επανυποβολής του Δήμου, το Τμήμα κρίνει ότι η πραγματοποίηση της επίμαχης δαπάνης δεν οφείλεται σε πρόθεση των αρμοδίων οργάνων να καταστρατηγήσουν τις σχετικές με τη διαδικασία ανάθεσης διατάξεις, αλλά σε συγγνωστή πλάνη αυτών..(συγγνωστή πλάνη)

Νομιμότητα του σχεδίου σύμβασης «παροχής πιστώσεως με ανοικτό (αλληλόχρεο) λογαριασμό», ποσού 1.600.000,00 ευρώ, και δύο σχεδίων πρόσθετων πράξεων ως αναπόσπαστων μερών αυτής, μεταξύ του Δήμου ... και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «...», (...)Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 264 του ν.3852/2010 και 176 του ν.3463/2006, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου ... ενέκρινε για τη χρηματοδότηση της σύνταξης των ανωτέρω 4 μελετών (πολεοδομικών και πράξεων εφαρμογής) τη σύναψη σύμβασης παροχής πίστωσης με ανοιχτό (αλληλόχρεο) λογαριασμό αντί της σύμβασης τοκοχρεολυτικού δανείου, εφόσον βεβαίως πληρούνταν οι τασσόμενες στο ως άνω άρθρο 264 προϋποθέσεις, και συνεπώς το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης παροχής πίστωσης καθώς και τα σχέδια των δύο πρόσθετων πράξεων αυτής είναι μη νόμιμα. Β. Πέραν, όμως, των ανωτέρω, και ανεξαρτήτως του αν νοείται υποχρέωση καταβολής χρεολυτικής δόσης σε τακτές ημερομηνίες σε σύμβαση πίστωσης με ανοιχτό αλληλόχρεο λογαριασμό, κατά παράβαση του άρθρου 176 παρ. 2 του ν.3463/2006, στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δεν προσδιορίζονται οι τελικώς αποδεκτοί όροι της πρόσθετης πράξης αναφορικά με τις καταβαλλόμενες δόσεις, ενώ περαιτέρω δεν αναφέρεται το ύψος της ετήσιας χρεολυτικής έστω δόσης καθώς και το ύψος του ετήσιου οφειλόμενου τόκου με βάση ενδεικτικό επιτόκιο (Euribor + περιθώριο επιτοκίου), όπως ισχύει κατά την ημερομηνία λήψης της σχετικής απόφασης, ώστε να δύναται ευχερώς να υπολογισθεί το ετήσιο κόστος δανεισμού (το οποίο κατ’ ουσία συνεπάγεται το άνοιγμα και η χρήση της πίστωσης) και να καθίσταται σαφής, τόσο στα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου που αποφασίζουν για τη λήψη του δανείου, όσο και στους πολίτες, η συνολική εξ αυτού του λόγου οικονομική επιβάρυνση του Δήμου, περαιτέρω δε να δύναται να ελεγχθεί η τήρηση των προϋποθέσεων της παραγράφου 1 εδ. α΄ του άρθρου 2 του ν.3852/2010 (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. 2552/2013).(...). Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή τoυ ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης και των δύο σχεδίων πρόσθετων πράξεων αυτής.

Οι δήμοι μπορούν, κατόπιν σχετικής απόφασης του δημοτικού συμβουλίου τους και υπό την προϋπόθεση της ύπαρξης σχετικής πίστωσης στον προϋπολογισμό τους, η οποία δεν υπερβαίνει το 1,5% των τακτικών εσόδων τους, να χορηγούν χρηματική ενίσχυση σε εκκλησιαστικά ν.π.δ.δ. που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων τους, για την πραγματοποίηση, από τα εν λόγω ν.π.δ.δ., κοινωνικών εκδηλώσεων (βλ. Ελ.Συν., VII Τμήμ. πράξ. 111/2011, 332/2010, 271, 190, 105/2009, 388/2006). Εξάλλου, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, όπως αυτή συνάγεται από τη γραμματική ερμηνεία τους και τη ρητή ένταξη των εκκλησιαστικών ν.π.δ.δ. στα δικαιούμενα επιχορήγησης από τους δήμους νομικά πρόσωπα, σε συνδυασμό με την αποστολή, ως καθαρώς θρησκευτικών οργανισμών, των εκκλησιαστικών ν.π.δ.δ., οι πραγματοποιούμενες, απ' αυτά, «κοινωνικές εκδηλώσεις» που μπορούν να επιχορηγούν οι δήμοι πρέπει να αφορούν σε υλοποίηση δράσεων που σκοπό έχουν την επιδίωξη του συλλογικού οφέλους της οικείας τοπικής κοινωνίας και την εξυπηρέτηση του κοινωνικού συμφέροντος των μελών της (πρβλ. Ελ.Συν., VII Τμήμ. πράξ. 377, 215/2010, 301, 60/2008).

Με τις διατάξεις αυτές καθιερώνεται η γενική δημοσιονομική αρχή της ειδικότητας των πιστώσεων, που άλλωστε διατρέχει και το δημόσιο λογιστικό, όπως και το λογιστικό των λοιπών ν.π.δ.δ. (άρθρα 5, 15 ν. 2362/1995 και 3, 9 ν.δ/τος 496/1974), σύμφωνα με την οποία η πίστωση που εγγράφεται σε κάθε κωδικό αριθμό εξόδων του προϋπολογισμού διατίθεται αποκλειστικά και μόνο για την αντιμετώπιση των δαπανών εκείνων που κατονομάζονται και περιγράφονται στον κωδικό αυτό αριθμό. Όταν μεταξύ του σκοπού της πίστωσης που καθορίζεται με τον προϋπολογισμό, όπως ο σκοπός αυτός εξειδικεύεται με την περιγραφική διατύπωση (κατονομασία) του τίτλου του οικείου κωδικαρίθμου, και του περιεχομένου της δαπάνης, που πρόκειται να πραγματοποιηθεί, δεν υπάρχει εννοιολογική αντιστοιχία, τότε η δαπάνη αυτή δεν μπορεί να βαρύνει τη συγκεκριμένη πίστωση, ενώ τυχόν υπαγωγή της σε αυτή, παρά την έλλειψη της ως άνω αντιστοιχίας, ισοδυναμεί με έλλειψη πίστωσης και αποτελεί λόγο διακωλυτικό της πληρωμής της δαπάνης (βλ. Πράξεις 42, 145, 164, 263/2006, 173/2007 VII Τμ., 15/2004 Ι Τμ., 94/2002 IV Τμ. Ελ. Συν. κ.ά.).

Καταβολή αμοιβής για την εκτέλεση εργασιών λογιστικής υποστήριξης: Με την 41/13.7.2012 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου .... ανατέθηκε απευθείας στη φερόμενη ως δικαιούχο του χρηματικού εντάλματος και για το χρονικό διάστημα από 12.7.2012  έως 30.6.2013 η λογιστική και φοροτεχνική υποστήριξη της  ως άνω επιχείρησης, αντί ποσού 17.000 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ. Ακολούθως, υπογράφηκε η από 12.7.2012 σύμβαση. Στη συνέχεια εκδόθηκε η σχετική έκθεση (πρόταση) ανάληψης δαπάνης του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου. Την 22.11.2012 η φερόμενη ως άνω δικαιούχος εταιρεία εξέδωσε το 715/22.11.2012 τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών ύψους 10.455 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ). Κατόπιν δε, της από 22.11.2012 βεβαίωσης καλής εκτέλεσης εργασιών για το χρονικό διάστημα από τον Ιούλιο έως το Δεκέμβριο του έτους 2012 και της 64/28.11.2012 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της Κοινωφελούς Επιχείρησης περί έγκρισης διάθεσης της σχετικής πίστωσης, η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση  εξέδωσε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής, για  την καταβολή  μέρος της αμοιβής της εταιρείας «...», ποσού 10.455 ευρώ.Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην σκέψη IV της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει, ότι ο σχετικός λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου είναι βάσιμος, καθόσον η επίμαχη δαπάνη δεν αναλήφθηκε νομίμως. Τούτο δε διότι, τόσο η ανάθεση (13.7.2012) όσο και η εκτέλεση των εργασιών (22.11.2012, βλ. το εκδοθέν τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών και την από 22.11.2012 βεβαίωση καλής εκτέλεσης εργασιών), έγιναν, κατά παράβαση των παραπάνω, περί αναλήψεως της δαπάνης, διατάξεων, δηλαδή σε χρόνο πρότερο της λήψης της 64/28.11.2012 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της επιχείρησης (διατάκτη εν προκειμένω) περί έγκρισης της δαπάνης και διάθεσης της σχετικής πίστωσης, η  εκ των υστέρων έκδοση της οποίας, δεν δύναται, σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν, να  νομιμοποιήσει τη σχετική δαπάνη αναδρομικά.

Επίλυση διαφωνίας ( αναφορικά με την νομιμότητα πληρωμής δαπάνης, ύψους 1.500 ΕΥΡΩ, η οποία αφορά στην παράθεση γεύματος κατά τη διάρκεια του 40ου Διεθνούς Ράλλυ ΦΙΛΠΑ)

Το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά την άσκηση του κατά το άρθρο 98 του Συντάγματος ελέγχου των δαπανών του Κράτους ή των ν.π.δ.δ., δεν περιορίζεται στη διαπίστωση μόνο της νομιμότητάς τους (ύπαρξη σχετικής πίστωσης), αλλά ερευνά και τη νομιμότητα της διαδικασίας πραγματοποιήσεώς τους, στην οποία περιλαμβάνεται και η νομότυπη έκδοση του οικείου τίτλου πληρωμής (χρηματικού εντάλματος), βασικό στοιχείο της οποίας είναι η υπογραφή τούτου από τα κατά νόμο αρμόδια όργανα (βλ. Πρ. Ι Τμ. 123/1999, 124/2005, Πρακτικά Ι Τμ. 14η Συν./11.4.2000), στα οποία περιλαμβάνεται, για τα χρηματικά εντάλματα που εκδίδουν οι Δήμοι, και ο προϊστάμενος της οικείας λογιστικής υπηρεσίας (βλ. Πρ. Ι Τμ. 27/2008), όπως αυτή διαμορφώνεται με τον οργανισμό εσωτερικής υπηρεσίας κάθε Δήμου. Η υπογραφή αυτή πρέπει να είναι απαλλαγμένη από οιαδήποτε αίρεση ή όρο και δεν δύναται να συνοδεύεται από επιφύλαξη εκ μέρους του υπογράφοντος οργάνου, διότι, πέραν του ότι η δυνατότητα αυτή δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου, δια της υπογραφής βεβαιώνεται από τα αρμόδια όργανα η νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης και αναλαμβάνεται σχετικά προσωπική και αλληλέγγυα δημοσιονομική ευθύνη.Ως εκ τούτου, ο προϊστάμενος της λογιστικής υπηρεσίας έχει τη δυνατότητα είτε να υπογράψει το χρηματικό ένταλμα, εφόσον διαπιστωθεί ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και κανονική, είτε, σε αντίθετη περίπτωση, να αρνηθεί την υπογραφή του, τυχόν δε υπογραφή του εντάλματος υπό επιφύλαξη υποδηλώνει ότι δεν έχει διακριβωθεί από τα αρμόδια όργανα του ο.τ.α. κατά τρόπο βέβαιο η νομιμότητα της δαπάνης που εντέλλεται να πληρωθεί, γεγονός που καθιστά την υπογραφή αυτή ανενεργή και συνακόλουθα, μη νόμιμο, τον οικείο τίτλο πληρωμής.

ΕΞΟΔΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ:Και τούτο δοθέντος ότι, σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρα (υπό σκέψη ΙΙ.Β), δεν απαιτείται δημοσίευση της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου περί εκλογής των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του εν λόγω νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, δοθέντος και ότι δεν πρόκειται περί κανονιστικής διοικητικής πράξης. Τέλος, με τον δεύτερο λόγο διαφωνίας προβάλλεται ότι η ανάληψη της οικείας υποχρέωσης, ως δαπάνης σταθερής, περιοδικού χαρακτήρα, έπρεπε να συντελεστεί κατά την έναρξη εκτέλεσης του προϋπολογισμού του νομικού προσώπου, ενώ η 5/1.2.2018 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί έγκρισης της δαπάνης και διάθεσης της πίστωσης, ισχύει ομοίως από την ανάρτησή της στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ», στις 19.2.2018. Ο λόγος αυτός, κατά το δεύτερο σκέλος του, που αφορά στην ισχύ της απόφασης έγκρισης της δαπάνης και δέσμευσης της πίστωσης από τη δημοσίευσή της στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ, πρέπει να απορριφθεί, δοθέντος ότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, υπό σκέψη ΙΙ.Γ.2, τέτοια απόφαση δεν απαιτείται να εκδοθεί, κατά τα οριζόμενα στην ισχύουσα κατά τον κρίσιμο χρόνο διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 158, του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, και ως εκ τούτου η έκδοσή της και η δημοσίευσή της στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ στις 19.2.2018 δεν ασκεί επιρροή επί της νομιμότητας της δαπάνης αυτής. Τέλος, ο προβαλλόμενος λόγος διαφωνίας, κατά το πρώτο σκέλος του, που αφορά στην καθυστερημένη δημοσίευση της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης, πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος, δοθέντος ότι σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη ΙΙ.Γ.2) η δαπάνη καταβολής εξόδων παράστασης πρέπει να αναλαμβάνεται κατά την έναρξη εκτέλεσης του προϋπολογισμού, ενόψει του χαρακτήρα της ως δαπάνης σταθερού και περιοδικού χαρακτήρα. Συνεπώς, η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη κανονική για το λόγο αυτό. Ενόψει, όμως, της μικρής καθυστέρησης, που διαπιστώθηκε μεταξύ του χρόνου έγκρισης του προϋπολογισμού του ΔΗ.ΚΕ.Κ.Π.Α.Κ.Ε. (30.1.2018) και του χρόνου ανάληψης της εν λόγω υποχρέωσης (9.2.2018), το Κλιμάκιο κρίνει ότι θα πρέπει το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής να θεωρηθεί, αφού τα αρμόδια όργανα του ΔΗ.ΚΕ.Κ.Π.Α.Κ.Ε. συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων προέβησαν σε καθυστερημένη έκδοση της εν λόγω πράξεως.