Κατασκευή και δημοπράτηση έργου- συμπληρωματική σύμβαση: Για τους παραπάνω λόγους, στα πλαίσια της συμπληρωματικής σύμβασης θα πρέπει να γίνει η προετοιμασία των καταστημάτων του ισογείου προκειμένου να καταστεί δυνατή η ενοικίαση τους κατά την αμέσως επόμενη περίοδο και να ολοκληρωθούν οι εξωτερικώς επενδύσεις του κτιρίου στο σύνολό τους προκειμένου να μην επιβαρύνεται αισθητικά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα η ιδιαίτερα σημαντική περιοχή του παλαιού ... Λιμένα των ... ... . Αναφορικά με τις εργασίες επένδυσης των όψεων, εξαιτίας του είδους και του πάχους των λίθων που προβλέπονταν στην εγκεκριμένη αρχιτεκτονική μελέτη, αλλά και του ιδιαιτέρως μεγάλου συνολικού ύψους των όψεων του κτιρίου, τα οποία δεν είχαν εκτιμηθεί επαρκώς στην αρχική μελέτη εφαρμογής και που οδήγησαν σε ιδιαίτερα μεγάλο βάρος που έπρεπε να στερεωθεί πάνω στον φέροντας οργανισμό, κρίθηκε τελικά αναγκαίο να γίνουν συμπληρωματικές εργασίες προκειμένου να ενισχυθεί η στήριξη των λιθοσωμάτων και να υλοποιηθεί με ασφάλεια η μεταφορά των φορτίων πάνω στο φυσικό έδαφος. Η επιλογή που έγινε στο στάδιο της αρχικής μελέτης εφαρμογής για την χρήση απλής σουηδικής ξυλείας στην κατασκευή των κουφωμάτων του εξωτερικού κελύφους ήταν ιδιαίτερα ατυχής για το είδος, την θέση, το μέγεθος και την σημασία του συγκεκριμένου κτιρίου, αφού κατά κοινή ομολογία , η χρήση της συγκεκριμένης κατηγορίας ξυλείας δεν συνάδει με τις ιδιαιτέρως αυξημένες συνθήκες διάβρωσης που επικρατούν στο βόρειο παραλιακό μέτωπο και που θα οδηγούσε πολύ σύντομα στην φθορά την απαξίωση και την αντικατάστασή τους. Για τους λόγους αυτούς προτείνεται τελικά να χρησιμοποιηθεί κατηγορία ξύλινου κουφώματος βιομηχανικής κατασκευής από ξυλεία τύπου μαόνι, που κρίνεται και η πλέον κατάλληλη επιλογή για κτίριο και τις συγκεκριμένες συνθήκες διάβρωσης. Στην περίπτωση αυτή υπάγονται οι εργασίες που προτείνονται με την παρούσα Συμπληρωματική Σύμβαση, η οποία επισυνάπτεται στον 3ο Α.Π.Ε. ... . Στο 3ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. προβλέπονται για την συμπληρωματική σύμβαση, η εκτέλεση δώδεκα (12) Νέων Εργασιών, οι οποίες καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου ... Οι προαναφερόμενες μεταβολές, οι παραλείψεις και τα σφάλματα της Αρχικής Μελέτης είναι μικρές σε σχέση με το συνολικό τεχνικό αντικείμενο του έργου, το οποίο εκτελείται χωρίς αποκλίσεις από τη θέση που προέβλεπε η αρχική Τεχνική Έκθεση και επιτυγχάνεται η ανέγερση του κτιρίου .... ». Σε εκτέλεση της ανωτέρω απόφασης έχει ήδη υποβληθεί ενώπιον του Κλιμακίου σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου.Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, αλλά, όπως ευθέως προκύπτει από το περιεχόμενο της αιτιολογικής έκθεσης του 3ου Α.Π.Ε., σε ηθελημένη αλλαγή της χρήσης δύο ορόφων του κτιρίου και σε σφάλματα και παραλείψεις της αρχικής μελέτης. Ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Δεν ανακλήθηκε με την ΕλΣυνΤμ.6/46/2018

Βελτίωση οδικού δημοτικού δικτύου...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2 της παρούσας Πράξης, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι ούτε η, εγκριτική της ελεγχόμενης σύμβασης, απόφαση, ούτε η, συνοδεύουσα τον 10ο ΑΠΕ, αιτιολογική έκθεση, ούτε και η, αποτελούσα έρεισμα αυτών, γεωτεχνική μελέτη αιτιολογούν τη συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων, εκ των οποίων να δικαιολογείται η ανάθεση των προς εκτέλεση εργασιών με συμπληρωματική σύμβαση. Και τούτο, διότι οι επικαλούμενες, ως προς τη σύσταση του πρανών, διαπιστώσεις της τελευταίας συνταχθείσας γεωτεχνικής μελέτης δύνανται μεν να αποτελέσουν το έρεισμα υπογραφής συμπληρωματικής σύμβασης, μόνο, όμως, σε περίπτωση που αποδεικνύεται ότι αυτές ανέκυψαν μετά την ανάθεση της τελευταίας 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, ως οφειλόμενες σε απρόβλεπτα γεγονότα. Εν προκειμένω, ενώ είχε προηγηθεί η σύνταξη γεωτεχνικής μελέτης από τον Απρίλιο του 2013, για την αντιμετώπιση τον κατολισθητικών φαινομένων που λάμβαναν χώρα στην περιοχή, η οποία πρότεινε την εκτέλεση συγκεκριμένων εργασιών, κατά τα αναφερόμενα ανωτέρω, υπό στοιχ. 3.ii., όπως αυτές συμπληρώθηκαν, μετά την υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης κατ’ επίκληση απρόβλεπτων καιρικών φαινομένων, η εκπονηθείσα με μέριμνα του Αναδόχου μελέτη, χωρίς να λάβει υπόψη της (υπό στοιχ. 1.4) την ανωτέρω, προϋφιστάμενη, όμοια, προτείνει την εκτέλεση διαφορετικών, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, εργασιών για την αντιμετώπιση των βραχοπτώσεων, και δεν διαλαμβάνει καμία αιτιολογία ως προς την προτεινόμενη διαφοροποίηση. Σε κάθε περίπτωση, δεν εκτίθεται εάν επήλθε μεταβολή τις συνθήκες της περιοχής και το μέγεθος αυτής, ούτε και γεγονότα που μπορεί να την προκάλεσαν, χωρίς να μπορούν να εκληφθούν ως τέτοια, ούτε η αναφερόμενη στο κείμενο της τεχνικής έκθεσης χρήση εκρηκτικών για τη διάνοιξη του δρόμου (σελ. 12 και 53 αυτής), η οποία αποτελεί γεγονός προερχόμενο από ενέργειες της Αναδόχου, ούτε τα αποτελέσαντα έρεισμα της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης καιρικά φαινόμενα, οι συνέπειες των οποίων έχουν ήδη αντιμετωπιστεί με αυτήν, ούτε και η, επικαλούμενη στη ….2018 εγκριτική της σύμβασης απόφαση, αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου της οδού, η οποία, πέραν του ότι δεν αποδεικνύεται, δεν συνδέεται αιτιωδώς με την πρόκληση των επικαλούμενων κατολισθητικών φαινομένων. Αντιθέτως, το ενδεχόμενο της εκπόνησης της νέας μελέτης, υπό τις ανωτέρω εκτιθέμενες συνθήκες, λόγω προφανών παραλείψεων και σφαλμάτων της αρχικής μελέτης του έργου ή βελτίωσης της ποιότητας του έργου, με μη επιλεγέντα κατά την ανάθεση της αρχικής σύμβασης υλικά ή μεθόδους, δεν αποτελούν απρόβλεπτες περιστάσεις και συνιστούν ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή του αντικειμένου του έργου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. (Συμπληρωματικές συμβασεις) Αίτηση αναθεώρησης της 2124/2015 απόφασης του VI Τμήματος Με την απόφαση αυτή απορρίφθηκε η αίτηση ανάκλησης του νυν αιτούντος Δήμου ..... κατά της 460/2014 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου  (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3 της παρούσας, το Τμήμα άγεται, κατά πλειοψηφία, στην κρίση ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 125 του Κ.Δ.Ε. για τη νόμιμη σύναψη της υπό κρίση συμπληρωματικής σύμβασης, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον αιτούντα Δήμο. Ειδικότερα, φυσικό αντικείμενο του έργου αποτελεί η αποκατάσταση των όψεων ενός διατηρητέου κτιρίου κτισμένου τα έτη 1901 – 1902 και χαρακτηρισμένου ως έργου τέχνης. Κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου και συγκεκριμένα στις 15.1.2013, μετά από προφορική εντολή της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την έγγραφη εντολή της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου έγινε η καθαίρεση των εξωτερικών επιχρισμάτων για να διαπιστωθεί το μέγεθος των προβλημάτων του διατηρητέου κτιρίου και κυρίως του φέροντα οργανισμού αυτού, όπου διαπιστώθηκε η πολύ κακή ποιότητα των υλικών κατασκευής με αποτέλεσμα να παρατηρείται η φυσική πτώση – αποκόλληση των σαθρών υλικών ακόμη και ολόκληρων λίθων σε ολόκληρη την επιφάνεια των εξωτερικών όψεων και όχι μόνο σε τμήμα αυτής, όπως αναφέρεται στην αρχική σχετική αρχιτεκτονική μελέτη, που έχρηζαν άμεσης επέμβασης προς αποφυγή κατάρρευσης στοιχείων του κτιρίου. Λαμβανομένης δε υπόψη της παλαιότητας του εν λόγω κτιρίου, τα ανωτέρω γεγονότα συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις, καθώς τα προβλήματα του φέροντος οργανισμού, η διάβρωση των μεταλλικών πρεκιών και οι εντονότατες φθορές των εξωτερικών όψεων αποκαλύφθηκαν μετά την, κατ' εντολή των αρμόδιων υπηρεσιών του αρμόδιου Υπουργείου Πολιτισμού, πλήρη αφαίρεση των εξωτερικών επιχρισμάτων και δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά το χρόνο ανάθεσης της αρχικής σύμβασης, η οποία αφορούσε στην αποκατάσταση των όψεων του κτιρίου. Η εκτέλεση δε των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτή, καθώς αφενός μεν η αποκατάσταση των ζημιών του φέροντα οργανισμού και της τοιχοποιίας του κτιρίου προηγείται τεχνικώς και λογικώς της βελτίωσης των όψεων αυτού και αφετέρου ο διαχωρισμός των εργασιών αυτών θα δημιουργούσε ανυπέρβλητο πρόβλημα στον αιτούντα Δήμο, ο οποίος δεν είναι δυνατό να αναθέσει την αποκατάσταση των φθορών του φέροντα οργανισμού μετά την ολοκλήρωση των εργασιών των όψεων του κτιρίου. Δεδομένου δε ότι τόσο οι εργασίες της αρχικής σύμβασης όσο και αυτές της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης αποσκοπούν στην εν γένει αποκατάσταση των ζημιών ενός διατηρητέου κτίσματος, η επίμαχη σύμβαση δεν συνιστά επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλλά αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα αυτής. Τούτων δοθέντων, συντρεχουσών όλων των τιθέμενων στο άρθρο 125 Κ.Δ.Ε. προϋποθέσεων οι επίμαχες εργασίες νομίμως αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Κατά τη γνώμη, όμως, του Προέδρου του Τμήματος Νικόλαου Αγγελάρα και του Συμβούλου Κωνσταντίνου Κωστόπουλου ορθώς το Κλιμάκιο έκρινε εν προκειμένω ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης. Και τούτο, διότι σύμφωνα με το τεύχος δημοπράτησης «Τεύχος Αποκατάστασης όψεων κτιρίων» και την από 19.7.2010 «Αρχιτεκτονική Μελέτη», οι εργασίες της αποκατάστασης των όψεων του διατηρητέου κτιρίου του 1ου Δημοτικού Σχολείου Λαυρίου, αφορούσαν σε τοπικές αποκαταστάσεις μόνο του ορατού τμήματος των όψεων του κτιρίου. Οι τοπικές αυτές πολυποίκιλες (επιχρίσματα, χρωματισμοί, κουφώματα κλπ) και διάσπαρτες επιδιορθώσεις-επισκευές ήταν σχετικά μικρού εύρους και με εξειδικευμένο χαρακτήρα, ενώ «σε καμία περίπτωση δεν αφορούσαν στην ολική στατική ενίσχυση του κτιρίου» (βλ. σχετικά την 22551/16.10.2014 εισήγηση της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου .....). Αντιθέτως, οι νέες εργασίες, οι οποίες αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, συνίστανται σε ευρείες παρεμβάσεις που αφορούν στη στατική αποκατάσταση του κτιρίου, σε ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, στη διατήρηση και προστασία των οροφογραφιών και των υπολοίπων εσωτερικών διακόσμων και στην εσωτερική δομική ενίσχυση όλων των στατικών φορέων του κτιρίου. Αναθεωρεί την 2124/2015 Απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Συμπληρωματικές συμβάσεις – πρόσθετες εργασίες:Μη νόμιμη η εξόφληση του 2ου λογαριασμού και του 1ου λογαριασμού της πρώτης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ασφαλτοστρώσεις - Διαμορφώσεις οδών πόλης και οικισμών 2010», καθόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο άρθρο 57 του ν. 3669/2008 (ΦΕΚ Α΄ 116/2008) προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, διότι δεν προκύπτει ότι  οι  συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες, λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή λόγω πραγματικών γεγονότων που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ :Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Συντηρήσεις – Διαμορφώσεις εσωτερικής οδοποιίας …», μεταξύ Δήμου και εργολήπτη, για τον λόγο ότι οι προαναφερόμενες εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον ούτε στην σχετική διακήρυξη ανοικτής δημοπρασίας, ούτε στο έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, αλλά ούτε και στο κείμενο της αρχικής σύμβασης δεν προσδιορίζονται οι οδοί στις οποίες πρόκειται να γίνουν οι σχετικές παρεμβάσεις και συνεπώς δεν στοιχειοθετούνται οι επικαλούμενοι από την αναθέτουσα αρχή λόγοι, για τους οποίους καθίσταται αναγκαία η εκτέλεση των εργασιών που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίες εργασίες, ακόμη και αν οι λόγοι θεωρηθούν ότι συνιστούν γεγονός που δεν μπορούσε να προβλεφθεί, δεν προκύπτει από τα στοιχεία του  φακέλου ότι καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση και τελειοποίηση του αρχικού έργου, τουλάχιστο όπως αυτό είχε προσδιορισθεί.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. ζητείται η ανάκληση της 10/2017 Πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ..., με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Συντήρηση προσήνεμου μώλου λιμένα ...», Με την προσβαλλομένη Πράξη κρίθηκε ότι δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, καθόσον από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτουν απρόβλεπτες περιστάσεις, αλλά αντιθέτως πλημμελή σύνταξη της αρχικής μελέτης.(..) Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει, ότι στην προκειμένη περίπτωση συντρέχουν οι προϋποθέσεις σύναψης της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών ανέκυψε, από απρόβλεπτες περιστάσεις..Ως συνέπεια της σπηλαίωσης επήλθε η καθίζηση που κατέστησε αναγκαίες τις εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης.(..)VII. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει, δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και, ... να υπογραφεί η οικεία σύμβαση.Ανακαλεί την 10/2017 πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο νομό ...

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Δήμο σε Κοινοπραξία που αφορά την πληρωμή του 1ου λογαριασμού της συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αποκατάσταση παλαιού δημοτικού κτιρίου για πολιτιστικές χρήσεις του Δήμου ….», καθόσον οι ανωτέρω εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, διότι αντικείμενο του αρχικού έργου ήταν η αποκατάσταση του παλαιού δημοτικού κτιρίου του Δήμου, προκειμένου αυτό να χρησιμοποιείται για πολιτιστικές χρήσεις, ενώ η λειτουργία ενός παιδικού σταθμού δεν εμπίπτει στην έννοια των πολιτιστικών χρήσεων. Συνεπώς, πρόκειται για νέο έργο σε σχέση με αυτό της αρχικής εργολαβίας, το οποίο δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης (άρθρο 28 του Κώδικα Κατασκευής Δημοσίων Έργων, ο οποίος κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3669/2009, ΦΕΚ Α 116/2009, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 35 του ν. 4053/2012, ΦΕΚ Α΄ 44/2012 και άρθρο 57 του ν. 4053/2012).

Αποπεράτωση αποχέτευσης -συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τρίτη σκέψη (ΙΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν αποδεικνύεται από τον αναθέτοντα φορέα ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά περιστατικά, που αντικειμενικά, κατά τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του έργου. Τέτοιες δε απρόβλεπτες περιστάσεις δεν συνιστούν σε καμιά περίπτωση οι επισημάνσεις της αναδόχου, αναφορικά με ορισμένα κατασκευαστικά ζητήματα, καθόσον από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ο λόγος για τον οποίο δεν κατέστη δυνατή η πρόβλεψή τους στο στάδιο σύνταξης της ανωτέρω αρχικής μελέτης. Ούτε εξάλλου η αόριστη αναφορά στην αιτιολογική έκθεση του 4ου Α.Π.Ε., ότι οι επιβαλλόμενες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω των ανωτέρω απροβλέπτων περιστάσεων, αρκεί για να αποδείξει ότι οι εργασίες αυτές δεν οφείλονται σε αστοχίες και παραλείψεις ή σφάλματα της αρχικής μελέτης, ενόψει και του ότι σε κανέναν από τους προεγκριθέντες Α.Π.Ε., στους οποίους συμπεριλήφθηκαν ομοειδείς εργασίες, γίνεται αναφορά σε τέτοια αιφνίδια περιστατικά, ενώ στο 39/10.7.2009 έγγραφο του κυρίου του έργου ρητώς αναφέρεται ότι οι επιπλέον εργασίες οφείλονται σε αδυναμίες της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Και ναι μεν, αναφορικά τουλάχιστον με τις εργασίες αποκατάστασης βλαβών σε υφιστάμενα δίκτυα κοινής ωφέλειας, δεν παρίσταται εφικτός ο ακριβής εντοπισμός τους εκ των προτέρων, πλην στην οικεία αιτιολογική έκθεση δεν παρατίθεται καμία ειδικότερη αιτιολογία ως προς το γιατί δεν μπορούσε να προβλεφθεί εξ αρχής και να ληφθεί υπόψη η έλλειψη χαρτογράφησης των δικτύων αυτών και, ως εκ τούτου, η ενδεχόμενη πρόκληση ζημιών από τις εργασίες της αναδόχου, γεγονός που ανάγεται στο χρόνο σύνταξης της αρχικής μελέτης και θα συνεπαγόταν και την πρόβλεψη ενός αντίστοιχου κονδυλίου στον προϋπολογισμό του αρχικού έργου. Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται να συντρέχουν σωρευτικά οι προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών και δεν αρκεί η συνδρομή κάποιας μόνο από αυτές, όπως το ότι οι εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορούν, τεχνικά ή οικονομικά, να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, ούτε ασκεί εν προκειμένω επιρροή το γεγονός της χρηματοδότησης του αρχικού έργου από κοινοτικούς πόρους.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η αναθεώρηση της 3101/2012 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε, κατά πλειοψηφία, αίτηση του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου για την ανάκληση της 411/2012 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις υπό στοιχ. II και III σκέψεις, το Τμήμα άγεται, κατά πλειοψηφία, στην κρίση ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις των άρθρων 28 και 57 του ν. 3669/2008 για τη νόμιμη σύναψη της υπό κρίση συμπληρωματικής σύμβασης, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από το αιτούν Πανεπιστήμιο, καθόσον από την παλαιότητα του κτιρίου, σε συνδυασμό με τις διαχρονικά πολλαπλές διαδοχικές επεμβάσεις στα δομικά του στοιχεία με προβληματικούς τρόπους, προκύπτει ότι ήταν αδύνατη η πρόβλεψη, κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης όλων των τελικώς απαιτουμένων εργασιών, όση επιμέλεια και αν επεδείκνυε ο μέσος συνετός μελετητής, χωρίς τον κίνδυνο κατάρρευσης του κτιρίου. Συγκεκριμένα, μόνο μετά από την καθαίρεση των δαπέδων του α΄ ορόφου, την αφαίρεση του χώματος πάνω από τους θόλους, την αποκάλυψη και τον καθαρισμό της άνω επιφάνειας των θόλων και την καθαίρεση των επιχρισμάτων στις θέσεις σύνδεσης των εγκαρσίων τοίχων ήταν δυνατή η ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης των λιθοδομών ενόψει και της έλλειψης οικοδομικής άδειας, ως εκ τούτου αποδεικνύεται ότι η αρχική μελέτη, αφ’ ενός μεν στηρίχθηκε σε όσα δεδομένα και τεχνικά στοιχεία ήταν δυνατό, με βάση τους κανόνες επιστήμης και τέχνης, να συλλεγούν προ του χρόνου έναρξης των εργασιών και της απομάκρυνσης των επιφανειακών επιχώσεων που αποκάλυψαν την πραγματική και πλήρη κατάσταση των δομικών στοιχείων του διατηρητέου, αφ’ ετέρου δε περιέλαβε όσες ενέργειες μπορούσαν στο χρόνο εκείνο να πραγματοποιηθούν (αποτυπώσεις της γεωμετρίας των δομικών στοιχείων του κτιρίου και διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων) και δεν έθιξαν την ακεραιότητα του διατηρητέου. Κατά συνέπεια, το Τμήμα κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι ήταν αδύνατη εκ των προτέρων η εκτίμηση του είδους και του βάθους θεμελίωσης καθώς και της ολοκληρωμένης εικόνας της κατάστασης των λιθοδομών, με αποτέλεσμα να καταστεί αντιστοίχως αδύνατη η εφαρμογή των προβλεπόμενων από την αρχική μελέτη μεθόδων και υλικών, καθισταμένης, ως εκ τούτου, νόμιμης της σύναψης της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι η ανάγκη υπογραφής της ανέκυψε κατά την εκτέλεση του έργου και από απρόβλεπτες, κατά τα ανωτέρω, περιστάσεις, δεν μπορούν τεχνικά να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα στην αναθέτουσα  αρχή και να αποτρέψουν τον κίνδυνο μη ολοκλήρωσης του κτιρίου, αιτιολογούνται δε επαρκώς με την 3172/29.5.2012 εισηγητική έκθεση και την σύμφωνα με αυτή εκδοθείσα 3/13.6.2012 απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, με την οποία αποφασίστηκε η σύναψη της ως άνω 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Μειοψήφησαν οι Σύμβουλοι Χρυσούλα Καραμαδούκη και Μαρία Βλαχάκη, κατά τη γνώμη των οποίων, η ανάγκη εκτέλεσης των περιλαμβανόμενων στην ελεγχόμενη 1η συμπληρωματική σύμβαση εργασιών, οι οποίες συνίστανται στην, μετά από τροποποίηση της αρχικής μελέτης αποκατάστασης του διατηρητέου κτιρίου του πρώην δημοτικού σχολείου Ν. Μυστρά, βελτίωση της στατικότητάς του με ενισχύσεις και αποκαταστάσεις ολικού ή τοπικού χαρακτήρα, δεν μπορεί να αποδοθεί σε απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν την ανάθεση των εργασιών αυτών με την ως άνω συμπληρωματική σύμβαση κατ’ εφαρμογή του άρθρου 57 του ν. 3669/2008. Και τούτο, διότι η επικαλούμενη αποκάλυψη του τρόπου κατασκευής και των υλικών δόμησης του κτιρίου μετά από την πλήρη καθαίρεση των επιχρισμάτων, η διάνοιξη των ανοιγμάτων στο ισόγειο - οπότε κατέστη δυνατή η επισκεψιμότητα όλων των χώρων - και η αφαίρεση του χώματος πάνω από τους θόλους, που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης, δεν συνιστούν αιφνίδια πραγματικά γεγονότα μη αναγόμενα στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και μη δυνάμενα να προβλεφθούν με την κατάρτιση πλήρους αρχικής μελέτης του έργου, δεδομένου ότι κατά την αποκατάσταση διατηρητέων κτηρίων είναι αναμενόμενα εξ ορισμού και αφανή κατασκευαστικά χαρακτηριστικά των κτιρίων αυτών, που αφορούν στον συγκεκριμένο τρόπο κατασκευής, τα υλικά δόμησης του φέροντος οργανισμού και της τοιχοποιίας τους καθώς και τυχόν μεταγενέστερες επεμβάσεις επί του διατηρητέου κτηρίου (όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο μεγάλος δείκτης κενών των φερουσών λιθοδομών και η μηδενική συνεκτικότητα του συνδετικού κονιάματος, η έλλειψη επιμέλειας στην αρχική δόμηση λόγω συνύπαρξης ακατέργαστων λίθων νταμαριού με κροκάλες ποταμίσιες, άτεχνα κλεισίματα παλαιών ανοιγμάτων, μετατροπές και αυξομειώσεις ανοιγμάτων -παλαιών και νέων- με διαφορετικά υλικά σε πολλά κρίσιμα σημεία, αναντιστοιχία ισογείου και ορόφου λόγω αλλαγής διάταξης των καμαρών με νεώτερη επέμβαση κ.ά.), τα οποία λογικά αποτελούν αντικείμενο αυτονόητων προηγούμενων καίριων δειγματοληπτικών ελέγχων, προκειμένου να διαπιστωθεί ο ακριβής τρόπος δόμησης των κτηρίων, να διακριβωθούν και να επισημανθούν τα σημεία τα οποία χρήζουν ιδιαίτερου τρόπου επισκευής – αποκατάστασης με τη χρήση ενδεδειγμένων υλικών και ακολούθως να συνταχθούν οι σχετικές πλήρεις μελέτες. Περαιτέρω, η διευθύνουσα υπηρεσία δεν αιτιολογεί γιατί, κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης, ενόψει των ευρισκόμενων στη διάθεση των μελετητών τεχνικών μέσων αλλά και των διενεργηθέντων δειγματοληπτικών ελέγχων, δεν κατέστη δυνατή η διακρίβωση κυρίως της ποιότητας των υλικών των φερουσών λιθοδομών του κτιρίου, οι οποίες φέρονται να εμφανίζουν μεγάλο δείκτη κενών, του είδους του συνδετικού κονιάματος, της αποκόλλησης ή της μη σύνδεσης των εγκάρσιων τοίχων, της με νεότερη επέμβαση αλλαγής της διάταξης των καμαρών του 1ου ορόφου που έχουν σαν αποτέλεσμα να μην υπάρχει αντιστοιχία ισογείου και ορόφου και να απαιτείται ήδη η κατασκευή νέων σφενδονίων, της ανάγκης αποκατάστασης της φέρουσας ικανότητας των θόλων καθώς και της ανάγκης ενίσχυσης των ανοιγμάτων του 1ου ορόφου, ώστε να δύναται να θεωρηθεί ότι η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και όχι σε παραλείψεις, ατέλειες ή σφάλματα της αρχικής μελέτης. Εξ άλλου, δεν παρασχέθηκαν από την αναθέτουσα αρχή, σε εκτέλεση 349/2012 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου, διευκρινίσεις σχετικά με τον αριθμό, το είδος και την επάρκεια των διενεργηθέντων κατά το στάδιο εκπόνησης της αρχικής μελέτης δειγματοληπτικών ελέγχων ούτε διευκρινίσεις σχετικά με τους λόγους για τους οποίους δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί η ύπαρξη των αναφερομένων στην ως άνω εισηγητική έκθεση ατελειών του εν λόγω κτηρίου πριν από την καθαίρεση των επιχρισμάτων και τη διάνοιξη των ανοιγμάτων, με τη διενέργεια των προσηκόντων δειγματοληπτικών ελέγχων, ιδίως ενόψει της γνωστής εκ των προτέρων παλαιότητας του κτιρίου. Επομένως, πρόκειται για νέες εργασίες που δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, επί των οποίων εφαρμογή έχουν οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 57 του ν. 3669/2008, με τις οποίες 

Επισκευές σχολικών κτιρίων...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι, όπως γίνεται δεκτό από τη νομολογία, στην περίπτωση μη επαρκούς προσδιορισμού του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, λόγω της αδυναμίας προμέτρησής του, όπως εν προκειμένω, αποκλείεται η κατ’ εξαίρεση χορηγούμενη από το νόμο δυνατότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης για την εκτέλεση νέων εργασιών, όταν το συμβατικό ποσό έχει πλέον αναλωθεί. Επομένως, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί η σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την αιτιολογία ότι οι επίμαχες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης, καθώς το στοιχείο του απρόβλεπτου χαρακτήρα των επεμβάσεων αποτέλεσε το λόγο για τον οποίο δεν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί ποσοτικά το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, και αλυσιτελώς γίνεται επίκληση των ελλείψεων της αρχικής μελέτης από την αναθέτουσα αρχή στο πλαίσιο σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης. Τα ανωτέρω ισχύουν ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι στην κρινόμενη περίπτωση δεν αποδεικνύεται από κανένα στοιχείο του φακέλου η συνδρομή περιστάσεων που δεν ήταν γνωστές στην αναθέτουσα αρχή κατά το χρόνο σύναψης της αρχικής σύμβασης και θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης (Ε.Σ. VI Τμ. 1751/2016, 6064/15, 285/2012, Ε΄ Κλ. 49/2016, 507/2012). Τέλος, εσφαλμένως η αναθέτουσα αρχή υπολαμβάνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο των διατάξεων του άρθρου 132 και της παραγράφου 1 του άρθρου 156 του ν.4412/2016 και είναι νόμιμη, δοθέντος ότι η αξία της δεν υπερβαίνει ποσοστό 15% της αρχικής σύμβασης του έργου. Και τούτο, διότι, όπως προαναφέρθηκε, η ελεγχόμενη σύμβαση, ως παρακολούθημα της αρχικής σύμβασης, διέπεται από τις διατάξεις του ν.3669/2008, υπό τις οποίες η τελευταία συνήφθη.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της.