Αποκατάσταση βλάβων..Ενόψει αυτού τo Κλιμάκιο κρίνει ότι προκειμένου να οδηγηθεί σε οριστική κρίση για τη νομιμότητα της υποβληθείσας προς έλεγχο προγραμματικής σύμβασης, πρέπει να προσκομισθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης αυτής (υλοποίησης του αντικειμένου της), το οποίο δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο στην ως άνω οριζόμενη διάρκεια της σύμβασης, αλλά πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων (υποέργων και ενεργειών) της προγραμματικής σύμβασης (όπως π.χ. χρόνος έγκρισης των απαιτούμενων μελετών για την εκτέλεση του έργου, χρόνος δημοπράτησης του έργου, διάρκεια εκτέλεσης του έργου κ.λπ.). Το χρονοδιάγραμμα αυτό δύναται είτε να περιληφθεί στο ως άνω άρθρο του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης που αφορά στη διάρκεια αυτής είτε να προσαρτηθεί σε Παράρτημα αυτής, το οποίο θα ορισθεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται τέλος, ότι το κατά τα ανωτέρω νέο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης που θα συνταχθεί και στο οποίο θα ενσωματώνεται το σχετικό αναλυτικό χρονοδιάγραμμα ως όρος αυτής, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων.

Σχέδιο προγραμματικής σύμβασης...Από το περιεχόμενο του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης προκύπτουν τα εξής: Σύμφωνα με το άρθρο 3 αυτής, στον συνολικό προϋπολογισμό της πράξης, ποσού 694.950,00 ευρώ, για τον οποίο δεν υπάρχει περαιτέρω ανάλυση, περιλαμβάνονται και κόστη που αφορούν σε εργολαβικό όφελος, αναθεώρηση και απρόβλεπτα. Τα κόστη αυτά, όμως, μη νομίμως περιλαμβάνονται στον ως άνω προϋπολογισμό καθόσον αυτός αφορά αποκλειστικά στην προμήθεια εξοπλισμού του ΚΑΔΥ (βλ. άρθρο 1 αυτής), για την οποία αυτά δεν προβλέπονται. Περαιτέρω σε κανένα σημείο της σύμβασης δεν παρατίθενται οι αναγκαίοι χρηματοδοτικοί πόροι, από τους οποίους θα καλυφθούν οι αναλαμβανόμενες οικονομικές υποχρεώσεις, ο τρόπος κάλυψης των αναγκαίων για την εκπλήρωση της προγραμματικής σύμβασης λειτουργικών εξόδων, καθώς και οι λεπτομέρειες της καταβολής τους. Τέλος, στο άρθρο 4 αυτής, που αφορά στη διάρκειά της, αναφέρεται αόριστα ότι αυτή αρχίζει από την ημερομηνία υπογραφής της και λήγει με την ολοκλήρωση του έργου και την τοποθέτηση του εξοπλισμού της προμήθειας, χωρίς περαιτέρω να γίνεται καμία χρονική αναφορά ως προς τον εκτιμώμενο χρόνο ολοκλήρωσης του έργου και χωρίς να προσκομίζεται αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της προγραμματικής σύμβασης, που να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων που απαρτίζουν το συμβατικό αντικείμενο.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-Κατασκευή δικτύων αποχέτευσης ακαθάρτων και Εγκατάστασης Επεξεργασίας λυμάτων ..:Ενόψει αυτών, τo Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία ότι πρέπει να υποβληθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους υποέργων και ενεργειών, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την ανωτέρω συνολική διάρκεια ισχύος της (36 μήνες). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί στο παράρτημα Ι του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε, ότι το, κατά τα ανωτέρω, συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών...Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου ο Δήμος … να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω στοιχεία.

Ασφαλτόστρωση οδών...Ενόψει αυτών, τo Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να υποβληθούν: α) νέο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης, στο άρθρο 11 της οποίας θα προστεθεί ο όρος ότι οι ενδεχόμενες τροποποιήσεις της σύμβασης, ακόμα και υπό τη μορφή της παράτασής της, δεν θα αφορούν στο φυσικό και οικονομικό της αντικείμενο, και β) αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων αυτής, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την ανωτέρω συνολική διάρκεια ισχύος της (20 μήνες). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί ως παράρτημα Ι στο σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε, ότι το, κατά τα ανωτέρω, συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών. Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου ο Δήμος ... να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω στοιχεία.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων..:..Ενόψει αυτών, τo Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι πρέπει να υποβληθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους υποέργων και ενεργειών, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την συνολική διάρκεια ισχύος της σύμβασης, το οποίο πρέπει να είναι σύμφωνο με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της Πράξης (βλ. παράγραφο 2 του παραρτήματος Ι της απόφασης ένταξης). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί στο παράρτημα Ι του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε, ότι το κατά τα ανωτέρω συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών. ..το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου ο Δήμος ... να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω στοιχεία.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ  ΣΥΜΒΑΣΗ-Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων και Δίκτυα Αποχέτευσης Δήμου ... και Παραλίας..:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη ΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων φορέων, με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, ενώ το γεγονός ότι η ένταξη της ως άνω Πράξης στο ΕΠ - Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α. 2014-2020 έχει ολοκληρωθεί σε χρόνο προγενέστερο της σύναψης της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα αυτής ... Εντούτοις, το σχέδιο της προγραμματικής αυτής σύμβασης δεν έχει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, καθόσον σ’ αυτό δεν διαλαμβάνεται το απαιτούμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 παρ. 2 του ν. 3852/2010 χρονοδιάγραμμα εκτέλεσής της, το οποίο δεν μπορεί να ταυτίζεται ή να εξαντλείται στη διάρκεια αυτής, αλλά πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επί μέρους δράσεων που απαρτίζουν το αντικείμενο κάθε Υποέργου ξεχωριστά.Κατόπιν αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, εξαιτίας της διαπιστωθείσας ως άνω ουσιώδους νομικής πλημμέλειας, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης.

Προγραμματική σύμβαση - μονάδα επεξεργασίας λυμάτων..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη ΙΙ.Α.), το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων φορέων, με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, με την επισήμανση ότι στη δεύτερη σελίδα του, εγκριθέντος από το διοικητικό συμβούλιο της Περιβαλλοντικής Αναπτυξιακής …, σχεδίου σύμβασης πρέπει να παρατεθούν οι εγκριτικές αποφάσεις των αντισυμβαλλομένων, συμφώνως προς τα ορθώς αναγραφόμενα στο εγκριθέν με την 491/14.09.2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου …, αντίστοιχο. Εντούτοις, στην παράγραφο 8 του Παραρτήματος Ι του σχεδίου, όπου παρατίθεται πίνακας της διάρκειας υλοποίησης του έργου, αναγράφεται μεν η μηνιαία διάρκεια καθενός εκ των τεσσάρων υποέργων (υποέργο 1: 20 μήνες, υποέργο 2: 26 μήνες, υποέργο 3: 3 μήνες και υποέργο 4: 30 μήνες), πλην όμως η διάρκεια αυτών δεν εντάσσεται σε αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της Πράξης, από το οποίο να προκύπτει η σειρά εκτέλεσης των υποέργων και, ενδεχομένως, ποια εξ αυτών πρόκειται να εκτελεστούν ταυτοχρόνως. Ενόψει αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να υποβληθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους υποέργων και ενεργειών, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την συνολική διάρκεια ισχύος της σύμβασης, το οποίο πρέπει να είναι σύμφωνο με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της Πράξης (βλ. παράγραφο 2 του παραρτήματος Ι της απόφασης ένταξης). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί στο παράρτημα Ι του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε ότι το κατά τα ανωτέρω συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών. Μειοψήφισε ο Εισηγητής Κωνσταντίνος Ροντογιάννης, κατά τη γνώμη του οποίου, η διαπιστωθείσα έλλειψη του απαιτουμένου χρονοδιαγράμματος συνιστά έλλειψη του ελάχιστου αναγκαίου κατά νόμο περιεχομένου της προγραμματικής σύμβασης, η οποία συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια, διακωλυτική της υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης (βλ. ΕΣ Ε΄ Κλιμ. πράξεις 168, 227, 354, 398/2017), πλην, όμως, η γνώμη αυτή δεν εκράτησε.

Παραχώρηση χρήσης διατηρητέου κτιρίου...Περαιτέρω, δεδομένου ότι έχει παρέλθει ο προβλεπόμενος από το άρθρο 5 της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης (με τίτλο «χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του αντικειμένου της σύμβασης») χρόνος για την ολοκλήρωση των μελετών του έργου (έως 31.9.2013), για την έκδοση των σχετικών αδειών και την προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση αυτού (έως 30.10.2013), καθώς και ο χρόνος για την υπογραφή του εργολαβικού συμφωνητικού με τον ανάδοχο (έως 31.12.2013), το Κλιμάκιο κρίνει αναγκαία την προσκόμιση νέου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, εγκεκριμένου από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων φορέων, στο οποίο θα ορίζεται νέο -μεταγενέστερο της υπογραφής της προγραμματικής σύμβασης- χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του αντικειμένου αυτής. Ενόψει των ανωτέρω ουσιωδών ελλείψεων, το Κλιμάκιο δεν μπορεί να οδηγηθεί σε οριστική κρίση για τη νομιμότητα του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης και κρίνει, συνεπώς, αναγκαία την έκδοση αναβλητικής πράξης, προκειμένου τα στοιχεία του φακέλου να συμπληρωθούν με τα ως άνω ελλείποντα στοιχεία, εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας Πράξης στο Δήμο ….

Προμήθεια πρόσθετου εξοπλισμού για την αναβάθμιση της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων (...)Συναφώς, το περιλαμβανόμενο στο Παράρτημα ΙΙ του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης χρονοδιάγραμμα αφενός δεν περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων που απαρτίζουν το αντικείμενο της σύμβασης, όπως απαιτείται από το άρθρο 100 παρ. 2 εδάφ. α΄ του ν. 3852/2010 (Ελ.Σ. Ε΄ Κλ. 111/2015, ΣΤ΄ Κλ. 34/2017, 178/2015 κ.ά.), αφετέρου αναφέρει ως συνολική εκτιμώμενη διάρκεια της σύμβασης τα τρία (3) έτη. Ο χρόνος αυτός όμως δεν επαρκεί για την υλοποίηση του αντικειμένου της προγραμματικής σύμβασης, αφού, κατά τα αναφερόμενα στο άρθρο 3 του σχεδίου αυτής (σκέψη 4.Β.β), τρία (3) έτη αναμένεται να διαρκέσει μόνο η παροχή υπηρεσιών συντήρησης και λειτουργίας της ΕΕΛ Αγίων Θεοδώρων, χωρίς στο χρονικό διάστημα αυτό να περιλαμβάνεται ο χρόνος που θα απαιτηθεί για τον σχεδιασμό και την προμήθεια του πρόσθετου εξοπλισμού, τις απαραίτητες επισκευές στον υφιστάμενο εξοπλισμό και τις εγκαταστάσεις, καθώς και τις πάσης φύσης τροποποιήσεις για την εγκατάσταση του νέου εξοπλισμού, που αποτελούν, επίσης, αντικείμενα της προγραμματικής σύμβασης και των οποίων η υλοποίηση θα πρέπει, κατά λογική αναγκαιότητα, να έχει προηγηθεί. Στο άρθρο 4 του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης (σκέψη 4.Β.γ) δεν προσδιορίζονται οι πόροι της ΔΕΥΑ Λουτρακίου - Αγίων Θεοδώρων από τους οποίους θα χρηματοδοτηθεί η εκτέλεση του συμβατικού αντικειμένου. Τούτο έχει ως συνέπεια να αναλαμβάνονται συμβατικές υποχρεώσεις από την ανωτέρω ΔΕΥΑ, χωρίς να διασφαλίζεται η οικονομική δυνατότητά της να ανταποκριθεί σε αυτές, όπως απαιτείται από το άρθρο 100 παρ. 2 εδάφ. α΄ του ν. 3852/2010 και υπαγορεύεται από τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, της οικονομικότητας και της δημοσιονομικής βιωσιμότητας (ad hoc Ελ.Σ. ΣΤ΄ Κλ. 317/2018).Οι όροι των άρθρων 7.9 (σκέψη 4.Β.στ) και 11.1 (σκέψη 4.Β.η) του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, που προβλέπουν τη δυνατότητα της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης να αποφασίζει για τυχόν τροποποιήσεις των όρων της σύμβασης και για την επέκτασή της, λόγω ανάγκης εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών, με τους οποίους καταλείπεται πλήρης ευχέρεια στα συμβαλλόμενα μέρη να τροποποιήσουν ή να επεκτείνουν την εν λόγω σύμβαση, χωρίς να έχει προσδιορισθεί εκ των προτέρων το περιεχόμενο και το εύρος των τροποποιήσεων και χωρίς αναλυτική αποτύπωση του κόστους αυτών, καθιστά τους όρους αυτούς  αντίθετους προς τις αρχές της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (ad hoc Ελ.Σ. ΣΤ΄ Κλ. 317/2018).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ-ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου Αθηναίων και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «…», με το διακριτικό τίτλο «… Α.Ε.», για την αναβάθμιση, ψηφιακή σύγκλιση και συντήρηση του ολοκληρωμένου λειτουργικού και διαχειριστικού συστήματος ελεγχόμενης στάθμευσης του Δήμου Αθηναίων, καθώς και την παραχώρηση των υπηρεσιών διαχείρισης της εκμετάλλευσης της λειτουργίας του, για χρονικό διάστημα πέντε ετών (2017-2021)(....)Περαιτέρω, καθορίζει τη συνολική διάρκεια της σύμβασης και συγκεκριμένα διάρκεια πέντε (5) ετών, συνοδεύεται από αναλυτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των επιμέρους δράσεων και από αναλυτικό ανά δράση προϋπολογισμό, καθορίζει τους πόρους (αυτοχρηματοδότηση), από τους οποίους θα καλυφθούν οι αναλαμβανόμενες δαπάνες, προβλέπει τη συγκρότηση οργάνου παρακολούθησης της εκτέλεσής της και τις αρμοδιότητές του και, τέλος, προβλέπει ρήτρες σε βάρος των συμβαλλομένων που παραβαίνουν τους όρους της σύμβασης. Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος ... σχεδίου προγραμματικής σύμβασης.