Η Πράξη 110/2025 του ΣΤ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας 24 σχεδίων σύμβασης για την προμήθεια αναλώσιμου αναισθησιολογικού υλικού στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ, συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.640.278,52 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης με τον οικονομικό φορέα ".." για το είδος με Α/Α 53, διότι ο φορέας δεν προσκόμισε απόσπασμα ποινικού μητρώου (ή ισοδύναμο έγγραφο) για ένα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του, μη αποδεικνύοντας τη μη συνδρομή λόγων αποκλεισμού, γεγονός που συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια. Αντιθέτως, δεν κωλύεται η υπογραφή των σχεδίων σύμβασης με τους λοιπούς 23 οικονομικούς φορείς για τα κατακυρωθέντα είδη, υπό τον όρο τροποποίησης της συμβατικής διάρκειας και συμπερίληψης όρου αναπροσαρμογής τιμής.

ΙΚΑ. Χορήγηση βεβαίωσης πάθησης.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Προεδρεύων: Χ. Φραγκούλης, Νομικός Σύμβουλος Εισηγητής: Α. Τσιοκάνης, Πάρεδρος Το αίτημα για χορήγηση στο σύζυγο αντιγράφων διοικητικών εγγράφων όπως π.χ. αποσπάσματα του συνταγολογίου του Ψυχιατρικού Τμήματος Πρωτοβάθμιας Μονάδας Υγείας του ΙΚΑ από τα οποία να προκύπτει η πάθηση της συζύγου του προσκρούει στην κατά την παρ.3 άρθρο 5 Ν 2690/99 τήρηση του ιατρικού απορρήτου. Το εάν, όμως, το εν λόγω ιατρικό απόρρητο υπολείπεται του ηθικού καθήκοντος και τούτο υπερτερεί εκείνου, όπως δέχεται η νομολογία, αφού εν προκειμένω τα αιτούμενα έγγραφα θα χρησιμοποιηθούν από τον αιτούντα σε εκδίκαση υπόθεσης επιμελείας τέκνων είναι θέμα ουσίας και θα πρέπει να αποφανθεί η αρμόδια Πρωτοβάθμια Μονάδα Υγείας του ΙΚΑ στην οποία πρέπει να αναπεμφθεί η υπόθεση.

Παροχή υπηρεσιών επισκευής του πλυντηρίου :Με αυτά τα δεδομένα, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον αν. Επίτροπο, η επίμαχη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι η ανάδοχος εταιρεία δεν είχε προσκομίσει αποσπάσματα ποινικού μητρώου για τα μέλη του ΔΣ της, καθώς και πιστοποιητικά φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας κατά το χρόνο έκδοσης της απόφασης περί απευθείας ανάθεσης σε αυτήν των εργασιών επισκευής του πλυντηρίου της Μονάδας Ενδοσκοπήσεων του ν.π.δ.δ., καθώς και της προμήθειας των απαραίτητων ανταλλακτικών. Περαιτέρω, η εν λόγω δαπάνη είναι μη νόμιμη και για το λόγο ότι η από 9.5.2018 απόφαση ανάθεσης δημοσιεύθηκε με καθυστέρηση και πάντως μετά την εκτέλεση του αντικειμένου της σύμβαση. Ως εκ τούτου, το υπογραφέν, στις 14.5.2018, συμβατικό κείμενο δεν είχε νόμιμο έρεισμα με αποτέλεσμα να μην είναι νόμιμη και η εντελλόμενη δαπάνη που διενεργήθηκε εις εκτέλεση αυτού. Το Κλιμάκιο, εν τούτοις, λαμβάνοντας υπόψη α) τους ισχυρισμούς του Νοσοκομείου ότι εκ παραδρομής και λόγω του άμεσου χαρακτήρα της απευθείας ανάθεσης δεν δημοσιεύθηκαν εγκαίρως στο Κ.Η.Μ.ΔΗ.Σ. η απόφαση ανάθεσης και το οικείο συμφωνητικό και δεν ζητήθηκαν από την ανάδοχο τα δικαιολογητικά περί μη συνδρομής των λόγων αποκλεισμού του άρθρου 73 του ν. 4412/2016 και β) ότι, έστω εκ των υστέρων, έλαβαν χώρα οι απαραίτητες δημοσιεύσεις στο Κ.Η.Μ.ΔΗ.Σ., προσκομίσθηκαν δε τα απαραίτητα δικαιολογητικά (αποσπάσματα ποινικού μητρώου, πιστοποιητικά ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας), κρίνει ότι τα όργανα του Νοσοκομείου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων, αλλά επειδή πεπλανημένως, πλην όμως συγγνωστώς, υπέλαβαν ότι μπορούσαν να προβούν, εκ των υστέρων, στις ανωτέρω ενέργειες.

Συντηρήσεις και επεμβάσεις στις εγκαταστάσεις κλιματισμού Πανεπιστημιακών κτηρίων στην Πανεπιστημιούπολη ζητείται η ανάκληση της 11/2018 Πράξης της Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (....)Λαμβάνοντας υπόψη ότι κατά κοινή πείρα, οι προληπτικές εργασίες συντήρησης συνήθως εκτελούνται άπαξ μόνον του έτους, δεν δικαιολογείται νέα ανάθεση των υπηρεσιών αυτών, αμέσως μετά τη λήξη της προηγούμενης σύμβασης, εντός του ίδιου έτους, όπως θα είχε συμβεί, εάν ο έλεγχος δεν είχε καθυστερήσει την έναρξη ισχύος της ελεγχόμενης σύμβασης.  Για τον ίδιο λόγο, παρά τον διπλασιασμό του διαστήματος διάρκειας της ελεγχόμενης σύμβασης (σε 365 ημέρες, έναντι των 180 της προηγούμενης σύμβασης), δεν δικαιολογείται ο ανάλογος διπλασιασμός της αξίας των ανατιθέμενων εργασιών, οι οποίες, όπως προαναφέρθηκε, συνήθως εκτελούνται άπαξ μόνον του έτους, οι δε ισχυρισμοί της αναθέτουσας αρχής ότι  ο αριθμός των συντηρήσεων για «κάποια μηχανήματα» είναι μεγαλύτερος κατά τη διάρκεια του έτους, προβάλλονται προφανώς αορίστως.  Περαιτέρω, η ελεγχόμενη σύμβαση αντίκειται στην αρχή της οικονομικότητας και κατά το μέρος που αφορά στην ανάθεση υπηρεσιών που συνδέονται με «αντικαταστάσεις και επισκευές εξαρτημάτων, συσκευών και υλικών αυτών», συνολικής αξίας 503.549,99 ευρώ.  Και τούτο, διότι η αναθέτουσα αρχή δεν τεκμηρίωσε, παρότι ζητήθηκε από την Επίτροπο, ότι το σύνολο της ζητούμενης ποσότητας είναι απαραίτητο για την κάλυψη των αναγκών της, αφού δεν προσκόμισε στοιχεία (π.χ. ειδική τεχνική μελέτη) από τα οποία να προσδιορίζονται οι συγκεκριμένες δράσεις συντήρησης κλιματιστικών μηχανημάτων που προτίθεται να διεκπεραιώσει κατά τη διάρκεια της σύμβασης, είτε για την αντιμετώπιση ήδη διαπιστωθεισών βλαβών είτε βλαβών που είναι βέβαιο με βάση τους κανόνες της τέχνης και της εμπειρίας ότι θα επέλθουν σε συγκεκριμένα μηχανήματα, οι οποίες να συσχετιστούν με τη συνολική αξία του τμήματος αυτού της σύμβασης.  Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη α) την υπέρμετρη προσαύξηση του ανατιθέμενου αντικειμένου, σε σχέση με την 11/17.3.2017 σύμβαση,  από 2.480,41 ευρώ σε 503.549,99 ευρώ, και β) το γεγονός ότι η αναθέτουσα αρχή, καίτοι επικαλείται ότι τέτοιας κλίμακας επισκευές πραγματοποιούνται κάθε 6-7 έτη περίπου, εντούτοις δεν προσκομίζει συγκριτικά στοιχεία από συμβάσεις παρελθόντων ετών για την ανάθεση υπηρεσιών ομοίων με το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, ούτε ενώπιον της Επιτρόπου, παρότι ζητήθηκαν από αυτήν με την 9/2018 αναβλητική Πράξη της, ούτε ενώπιον του Τμήματος, καίτοι τα στοιχεία αυτά ήταν ουσιώδη για την αντίκρουση της αποδιδόμενης σε αυτήν πλημμέλειας, θα πρέπει να κριθεί ότι η ελεγχόμενη σύμβαση υπερβαίνει το προσήκον μέτρο, όπως άλλωστε σαφώς – ενόψει των διαθέσιμων στοιχείων– επισημάνθηκε και με την προσβαλλόμενη Πράξη.  Επομένως, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης θα έπρεπε να απορριφθεί.  Πλην όμως, η γνώμη αυτή δεν εκράτησε.Ανακαλεί την 11/2018 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Συντήρηση αποχετευτικών δικτύων:	Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: Στην ελεγχόμενη σύμβαση, οικονομικού αντικειμένου 1.600.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ για τέσσερα έτη (ήτοι 400.000,00 ευρώ κατ’ έτος) με ισόποσο δικαίωμα προαίρεσης, δεν παρίσταται αιτιολογημένη η προβλεπόμενη στο άρθρο 2.2.5 περ. β΄ της διακήρυξης απαίτηση, σύμφωνα με την οποία «Ο μέσος δείκτης βιωσιμότητας της επιχείρησης, των τριών τελευταίων δημοσιευμένων χρήσεων (έτη 2020, 2021, 2022), να είναι ≥ 2,00 (δείκτης βιωσιμότητας = Κυκλοφορούν ενεργητικό / βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, (αναλογία, στοιχείων ενεργητικού και παθητικού)», καθώς εν προκειμένω η διακήρυξη δεν αρκείται στην ύπαρξη θετικού δείκτη, αλλά απαιτεί όπως το κυκλοφορούν ενεργητικό είναι τουλάχιστον διπλάσιο από τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις των διαγωνιζομένων (βλ. σκέψη 4). Όπως αναφέρεται στο από 1.2.2024 έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Ποιότητας, Ζωής & Περιβάλλοντος του Δήμου Νέας Προποντίδας, η επιλογή αυτή «συνιστά ένα χρήσιμο εργαλείο απεικόνισης της πραγματικής οικονομικής κατάστασης του εκάστοτε υποψηφίου» και «ένα πρόσφορο μέσο για την απόδειξη της φερεγγυότητας του συμμετέχοντος». Ωστόσο, δεν τεκμηριώνεται στα έγγραφα της σύμβασης η ανάγκη που υπαγόρευσε την επιλογή, όσον αφορά την ειδική χρηματοοικονομική ικανότητα των υποψήφιων οικονομικών φορέων, του ως άνω ιδιαίτερα υψηλού αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας και μάλιστα για τρεις οικονομικές χρήσεις  (κατά τα έτη 2020, 2021 και 2022), ο οποίος δεν είχε τεθεί από τον αναθέτοντα φορέα σε προηγούμενες διαγωνιστικές διαδικασίες (ετών 2015, 2016 και 2018) με όμοιο αντικείμενο. Η διακριτική ευχέρεια του αναθέτοντος φορέα να θέτει τους πρόσφορους, κατά την κρίση του, όρους χρηματοοικονομικής επάρκειας ανάλογα με τη φύση του συμβατικού αντικειμένου, καθώς και η ανάγκη διασφάλισης της προσήκουσας εκτέλεσης της συγκεκριμένης σύμβασης ενόψει του δημόσιου συμφέροντος που εξυπηρετεί, δεν αποτελούν επαρκή αιτιολόγηση της ως άνω περιοριστικής του ανταγωνισμού επιλογής, καθόσον δεν προσδιορίζεται με πληρότητα και σαφήνεια ούτε προκύπτει από τα προσκομισθέντα στοιχεία ο λόγος για τον οποίο δεν μπορεί η επίμαχη σύμβαση να εκτελεσθεί προσηκόντως με τη συνδρομή λιγότερο αυστηρών απαιτήσεων (π.χ. με μικρότερο δείκτη γενικής ρευστότητας, με την απαίτηση ο δείκτης αυτός να ισχύει μόνο για το τελευταίο πριν από την εκτέλεση της σύμβασης έτος κ.λπ.), λαμβανομένου μάλιστα υπόψιν ότι η ύπαρξη του εν λόγω υψηλού δείκτη γενικής ρευστότητας δεν είναι η μοναδική απαίτηση της διακήρυξης για την απόδειξη της χρηματοοικονομικής επάρκειας των διαγωνιζομένων, αλλά προβλέπεται και έτερο σχετικό κριτήριο (βλ. άρθρο 2.2.5 περ. α΄ της διακήρυξης). Τόσο υψηλός, άλλωστε, αριθμοδείκτης δεν τίθεται ούτε σε διαγωνισμούς με πολύ μεγαλύτερο οικονομικό αντικείμενο (πρβλ. ΣτΕ 676/2023, 2631/2020), ενώ η συνήθης τιμή που απαντάται είναι αυτή της μονάδας ή και μικρότερη (πρβλ. ΦΓ8/28754/27.4.2015 απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Β΄ 1676). Σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, δεν αποδεικνύεται από τον αναθέτοντα φορέα, αν και φέρει το σχετικό βάρος, ότι ο τιθέμενος στο άρθρο 2.2.5 περ. β΄ της διακήρυξης όρος τελεί σε εύλογη σχέση αναλογίας προς το αντικείμενο της υπό ανάθεση σύμβασης, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 75 παρ. 1 και 3 του ν. 4412/2016 (βλ. και άρθρο 253 παρ. 1 του ίδιου νόμου), ενόψει άλλωστε και του γεγονότος ότι στον ελεγχόμενο διαγωνισμό δεν αναπτύχθηκε ανταγωνισμός, καθόσον υπέβαλε προσφορά μόνον ένας οικονομικός φορέας, ο οποίος μάλιστα ήταν ο ανάδοχος και των προηγούμενων διαγωνιστικών διαδικασιών για την ανάθεση του ίδιου αντικειμένου.