Δημόσια έργα.(....)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη δεύτερη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η καλή εκτέλεση του έργου βεβαιώνεται από Επιτροπή που δεν έχει νόμιμη συγκρότηση λόγω της συμμετοχής σε αυτή ενός δημοτικού συμβούλου αντί δύο με δυνατότητα συμμετοχής και ενός υπαλλήλου, κατά συνέπεια η πληρωμή του δεν χωρεί νόμιμα, προεχόντως για τούτο, όπως προβάλλεται με το δεύτερο λόγο διαφωνίας, ανεξάρτητα από το ότι στα δικαιολογητικά του φακέλου δεν περιέχεται η πρόσθετη βεβαίωση, ότι ο ανάδοχος ανταποκρίθηκε στις υποχρεώσεις του, κατά τα προβαλλόμενα με τον πρώτο λόγο διαφωνίας. Περαιτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και για το λόγο ότι ο εργολάβος στον οποίο ανατέθηκε η εκτέλεση του έργου δεν είναι τεχνικά κατάλληλος για τούτο, διότι δεν έχει το απαιτούμενο για την εκτέλεσή του πτυχίο στην κατηγορία οικοδομικά έργα, δεδομένου ότι από τη φύση του έργου σε συνδυασμό με τις εργασίες που προϋποθέτει και το αποτέλεσμα στο οποίο αυτές αποβλέπουν, προκύπτει ότι αυτό προσιδιάζει σε αυτή την κατηγορία, συνεπώς απαιτείται ως προσόν του αναδόχου εργολάβου να έχει εγγραφεί στην αντίστοιχη τάξη πτυχίου της καλούμενης για το έργο αυτό κατηγορίας. Εξάλλου, ο τρίτος λόγος διαφωνίας είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δεδομένου ότι, κατά τα εκτιθέμενα στην τρίτη σκέψη, η βεβαίωση της Δ.Ο.Υ. ότι ο ανάδοχος έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του από το Φ.Π.Α. δεν αποτελεί δικαιολογητικό το οποίο επιβάλλεται να προσκομίζεται προκειμένου να εκδοθεί το χρηματικό ένταλμα πληρωμής του αναδόχου, αλλά δικαιολογητικό εξόφλησής του απαραίτητο σε μεταγενέστερο στάδιο, κατά την εκταμίευση της δαπάνης. Τέλος, και ο τέταρτος λόγος διαφωνίας είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δεδομένου ότι κατά τα εκτιθέμενα στην τέταρτη σκέψη, η εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης του έργου αποτελεί δικαιολογητικό για τη νόμιμη υπογραφή της σύμβασης εκτέλεσής του, επιστρέφεται δε χωρίς καθυστέρηση αμέσως μετά την παραλαβή του και δεν απαιτείται να προσκομίζεται ως δικαιολογητικό πληρωμής του χρηματικού εντάλματος που εκδίδεται για την τελική εξόφληση του αναδόχου μετά την εκτέλεση και παραλαβή του έργου, όπως συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση.

Κατασκευή περιφερειακού δρόμου- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στερείται κατά χρόνο αρμοδιότητας να επιληφθεί του ελέγχου νομιμότητας του υποβληθέντος σχεδίου, κατά το μέρος που περιλαμβάνει τις ως άνω ήδη εκτελεσθείσες από την ανάδοχο εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης (προϋπολογιζόμενης δαπάνης 114.996,02 ευρώ με Φ.Π.Α.). Και τούτο, διότι για την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών, δεν συντρέχουν οι ουσιαστικές προϋποθέσεις του άρθρου 56 του ν. 3669/2008, καθόσον δεν επρόκειτο περί προσθέτων επειγουσών εργασιών κατά την έννοια του νόμου, των οποίων η εκτέλεση κατ’ εξαίρεση δικαιολογείτο πριν από τη σύνταξη του 4ου Α.Π.Ε. του έργου. Ειδικότερα, οι εργασίες που αφορούν στη διαμόρφωση-προστασία της υπόγειας «Κάτω Διάβασης» στη Χ.Θ. 1+185 δεν προκύπτει ότι στόχευαν στην αποτροπή άμεσου για το έργο κινδύνου, δεδομένου ότι η εντολή για την εκτέλεση αυτών (Σεπτέμβριος 2015) δόθηκε μετά από την πάροδο σημαντικού χρονικού διαστήματος από την επέλευση των φερόμενων ως επικίνδυνων για το έργο γεγονότων που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, δηλαδή των διαβρώσεων του εδάφους πλησίον των τοίχων αντιστήριξης του ήδη κατασκευασθέντος τεχνικού τμήματος της υπόγειας διάβασης, οι οποίες όμως είχαν ήδη επέλθει κατά τη διάρκεια των χειμώνων παρελθόντων ετών (2013 και 2014). Περαιτέρω, ούτε οι εργασίες που αφορούν στην καθαίρεση και επίχωση της παλαιάς υδατοδεξαμενής στρατοπέδου αποσκοπούν στην αποτροπή άμεσου κινδύνου για το έργο, καθόσον ως τέτοιος δεν μπορεί να θεωρηθεί η εκ των υστέρων, κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου, διαπίστωση ότι η ως άνω παλαιά δεξαμενή – η ύπαρξη της οποίας ήταν γνωστή στην αναθέτουσα αρχή ήδη πριν από τη δημοπράτηση του έργου, σύμφωνα με το προαναφερθέν Φ.914.2/18/49637/Σ.4678/17.11.2011 έγγραφο της στρατιωτικής υπηρεσίας – βρίσκεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της εντός του εύρους κατάληψης του υπό κατασκευή δρόμου και πρέπει, για λόγους τεχνικής αρτιότητας και ασφάλειας του δρόμου, να καθαιρεθεί και επιχωθεί καταλλήλως.(...)Κατόπιν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο πρέπει να απόσχει του ελέγχου του υποβληθέντος σχεδίου της συμπληρωματικής σύμβασης, κατά το μέρος που αφορά στις ήδη εκτελεσθείσες εργασίες αυτής (προϋπολογιζόμενης δαπάνης 114.996,02 ευρώ με Φ.Π.Α.), ενώ, κατά το μέρος που αφορά στις λοιπές εργασίες, διαπιστώνει ότι συντρέχει ουσιώδης νομική πλημμέλεια στη διαδικασία ανάθεσης τους, που κωλύει την υπογραφή της.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτίθενται στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι οι εργασίες που περιλαμβάνει η προς σύναψη συμπληρωματική σύμβαση αποτέλεσαν αντικείμενο της αρχικής σύμβασης. Συγκεκριμένα, οι συμπληρωματικές εργασίες: είτε α. αποτέλεσαν εξαρχής τμήμα των ομάδων εργασιών του αρχικού συμβατικού αντικειμένου και αυξήθηκαν κατά ποσότητα με τον 1ο Α.Π.Ε. (εργασίες εξυγίανσης) είτε β. εντάχθηκαν και ενσωματώθηκαν στο αρχικό έργο ήδη με τον 1ο ΑΠΕ και για την κάλυψη της δαπάνης τους (ειδικώς, εργασίες εξυγίανσης, για τις οποίες συντάχθηκε το 1ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.) διατέθηκε το ποσό των απροβλέπτων –ανεξαρτήτως αν τούτο διατέθηκε νομίμως ή μη, εφόσον με το ποσό των απροβλέπτων δεν επιτρέπεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 57 παρ. 3 της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων να καλύπτονται δαπάνες από νέες εργασίες ή από προβλεπόμενες συμβατικές εργασίες των οποίων αυξήθηκε η ποσότητα για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου, χωρίς να έχουν εφαρμοσθεί πλήρως οι σχετικές προδιαγραφές κατά την κατάρτιση των μελετών, όπως εν προκειμένω, δεδομένου ότι της κατάρτισης της μελέτης του αρχικού έργου δεν προηγήθηκε εκπόνηση γεωτεχνικής μελέτης, παρότι από το ισχύον νομοθετικό καθεστώς δεν προβλέπεται τέτοια εξαίρεση, ενώ δεν γίνεται επίκληση απρόβλεπτων περιστάσεων που μετέβαλαν τις συνθήκες εκτέλεσης του έργου σε σχέση με αυτές που επικρατούσαν κατά την εκπόνηση της μελέτης δημοπράτησής του- γ. είτε προβλέπονταν ως συμβατικό αντικείμενο, περικόπηκαν δε στη συνέχεια προκειμένου να αντιμετωπιστεί το κόστος των εργασιών εξυγίανσης –ανεξάρτητα αν μπορούσαν νομίμως ή μη να μειωθούν, καθώς οι συμβατικές ποσότητες εργασιών δεν επιτρέπεται να μειώνονται αν θίγεται η πληρότητα, λειτουργικότητα, και ποιότητα του έργου, όπως εν προκειμένω προκύπτει- και μέσω της συμπληρωματικής σύμβασης επιχειρείται η επανένταξή τους στο προς κατασκευή έργο, προκειμένου αυτό να είναι λειτουργικό και ασφαλές (εργασίες επιστρώσεων).

Συμπληρωματική σύμβαση. Δεν αποδεικνύεται ότι οι εργασίες οφείλονται σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Έργο αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων σε δήμο. Μη χαρτογράφηση σηπτικών βόθρων. Η ύπαρξή τους ήταν γνωστή στην αναθέτουσα αρχή. Με την 3141/2010 απόφαση του VI Τμήματος απορρίφθηκε αίτηση ανάκλησης κατά της προμνησθείσας Πράξης του Κλιμακίου.

ΕΡΓΑ.Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη (II) της παρούσας, συνάγεται ότι η 84/26.4.2016 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., με την οποία εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση του έργου, ελήφθη στον συντομότερο δυνατό, κατά τις περιστάσεις, χρόνο επέλευσης της θεομηνίας (22.10.2015), δοθέντος ότι για τη λήψη της απόφασης αυτής προηγήθηκε αφενός η διαδικασία έγκρισης της χρηματοδότησης των απαιτούμενων έργων αποκατάστασης από το Υπουργείο ΥΠΟ.ΜΕ.ΔΙ. και αντίστοιχης αναμόρφωσης του προϋπολογισμού του Δήμου, αφετέρου η σύνταξη της προβλεπόμενης μελέτης του συγκεκριμένου έργου. Εξάλλου, ως αφετηρία για τον υπολογισμό του κρίσιμου διαστήματος μεταξύ της λήψης της απόφασης ανάθεσης του έργου και της υπογραφής της εργολαβικής σύμβασης πρέπει να ληφθεί όχι η 26.4.2016, κατά την οποία εκδόθηκε η σχετική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, αλλά η 21.6.2016, κατά την οποία εκδόθηκε η με αρ. Πρωτ. 80813/3110/21.6.2016 απόφαση της Γενικής Γραμματείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, με την οποία ολοκληρώθηκε ο έλεγχος νομιμότητας σύμφωνα με το άρθρο 225 του ν.3852/2010 και εγκρίθηκε η ανωτέρω απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής...Εξάλλου, αναφορικά με τον λόγο άρνησης θεώρησης, που αναφέρεται το πρώτον στην έκθεση διαφωνίας και αφορά στην ικανότητα του αναδόχου να εκτελέσει το συγκεκριμένο έργο βάσει της άδειας εγγραφής της επιχείρησής του στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων Π.Ε. ... για υδραυλικά έργα.....τυγχάνει και απορριπτέος ως αβάσιμος. Τούτο, διότι, εφόσον από τον (συνημμένο στην 20/2016 Μελέτη) προϋπολογισμό της δαπάνης επιμέρους εργασιών προκύπτει ότι το συγκεκριμένο δημόσιο έργο ανήκει σε δύο κατηγορίες, ήτοι σε εκείνη των έργων οδοποιίας καθώς και σε εκείνη των υδραυλικών, η ικανότητα του αναδόχου να εκτελέσει κάθε επιμέρους κατηγορία του δημοπρατηθέντος έργου προσδιορίζεται από το αντίστοιχο μέρος του προϋπολογισμού (βλ. άρθρο 16 παρ. 2 και 6 ν.3669/2008). Επομένως κρίσιμη εν προκειμένω για την ικανότητα του αναδόχου σε σχέση με τις υπαγόμενες στα υδραυλικά έργα εργασίες δεν ήταν η συνολική δαπάνη του έργου, αλλά μόνο εκείνη των συγκεκριμένων εργασιών, η οποία ανήρχετο συνολικώς σε 4.240,75 ευρώ. Συνακόλουθα, ο ανωτέρω ανάδοχος και φερόμενος ως δικαιούχος του υπό κρίση χρηματικού εντάλματος, βάσει της αδείας του (για υδραυλικά έργα προϋπολογιζόμενης δαπάνης έως 18.000 ευρώ), ήταν καθόλα ικανός να εκτελέσει τις υδραυλικές εργασίες του επίμαχου έργου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 357/2021 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά το μέρος που μ’ αυτή κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ανάπλαση Λεωφόρου … στο Δήμο …» μεταξύ του Δήμου … και της προσφεύγουσας και αναδόχου του έργου, με συνολική συμβατική δαπάνη 471.528,21 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ (584.694,21 ευρώ με ΦΠΑ), ως προς τις προβλεπόμενες σ’ αυτή απολογιστικές εργασίες διαχείρισης αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων του ως άνω έργου, συμβατικής δαπάνης 115.000,00 ευρώ με Γενικά Έξοδα και Όφελος Εργολάβου (ΓΕ & ΟΕ) χωρίς ΦΠΑ.(....)Επομένως, οι επίμαχες απολογιστικές εργασίες (δαπάνη) διαχείρισης ΑΕΚΚ του έργου ούτε είναι απαραίτητες ώστε να καταστεί λειτουργικό το έργο και να ολοκληρωθεί εντέχνως, ούτε η μη πρόβλεψή τους καθιστά το έργο μη νόμιμο, ούτε είναι απαραίτητη η ανάθεσή τους με τυχόν νέο διαγωνισμό ανάθεσης δημοσίου έργου, που ενδεχομένως να κοστίζει και περισσότερο, οι σχετικοί δε περί των αντιθέτων ισχυρισμοί της προσφεύγουσας είναι αβάσιμοι. Αποφαίνεται ότι δεν πρέπει να ανακληθεί η 357/2021 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1828/2021.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:...ζητείται η ανάκληση της 57/2016 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Κατά συνέπεια, το Τμήμα οφείλει να αναπέμψει την υπόθεση στο Κλιμάκιο για να ασκήσει αυτό, εν όψει των νέων δεδομένων, την αρμοδιότητα του ελέγχου της συμβάσεως σε πρώτο βαθμό. Η γνώμη όμως αυτή δεν κράτησε.Κατά συνέπεια, η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η 57/2016 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου και να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης με αντικείμενο την ανάθεση από τη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης-Αποχέτευσης ... στην εταιρεία «... ΑΤΕ» της εκτέλεσης του έργου «Εργασίες ενιαίας διαχείρισης εξωτερικών υδραγωγείων Τ.Κ....»...Ανακαλεί την 57/2016 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου.Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης με αντικείμενο την ανάθεση από τη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης-Αποχέτευσης ... στην εταιρεία «...» της εκτέλεσης του έργου «Εργασίες ενιαίας διαχείρισης εξωτερικών υδραγωγείων Τ.Κ. ...».

Συμβάσεις έργων ΟΤΑ:.ζητείται, η ανάκληση της 28/2015 πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου ...ορθά εκρίθη με τη προσβαλλομένη ότι το ελεγχόμενο έργο αποτελεί τμήμα ενός ενιαίου έργου και ότι επομένως, λόγω της συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης και των τριών ως άνω τμημάτων του (1.197.000,00 Ευρώ με Φ.Π.Α), οφείλει η Αναπληρώτρια Επίτροπος να απέχει του ελέγχου, ο δε σχετικός φάκελος πρέπει να υποβληθεί στο αρμόδιο Κλιμάκιο για να ασκηθεί ο προβλεπόμενος έλεγχος. Και τούτο, διότι από τα στοιχεία του φακέλου καταδεικνύεται η ύπαρξη ενός ενιαίου έργου που περιλαμβάνει και τις τρείς προαναφερόμενες εργολαβίες οι οποίες ταυτίζονται ως προς το τεχνικό τους αντικείμενο, επιτελούν, δε, την ίδια τεχνική λειτουργία, καθόσον αφορούν στην ανακαίνιση και συντήρηση του ίδιου κτιρίου (πρώην ..) στο πλαίσιο ενός ενιαία προγραμματιζόμενου έργου, με όμοιες εργασίες (ηλεκτρομηχανολογικές, οικοδομικές), ενώ, περαιτέρω, προκύπτει ότι οι σχετικοί διαγωνισμοί διεξήχθησαν στις 21.4.2015, 28.4.2015 και 8.9.2015, δηλαδή σε μικρή χρονική απόσταση μεταξύ τους. Ο λόγος ανάκλησης περί συμπληρωματικών εργασιών που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη εργολαβία, προέκυψαν κατά την εκτέλεση του έργου «Οικοδομικές εργασίες- συντηρήσεις κτιριακών υποδομών χωρικής αρμοδιότητας Περιφέρειας ..» και δεν μπορούσαν να προβλεφθούν κατά την μελέτη του, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, καθόσον η αντικατάσταση κατεστραμμένων οπλισμών σκυροδέματος, εσωτερικών σωληνώσεων και δικτύων, η τοποθέτηση ανελκυστήρα για Α.Μ.ΕΑ. κ.λ.π., συνιστούν εργασίες που έπρεπε να προβλεφθούν και να συμπεριληφθούν σε μια ενιαία μελέτη, αφού είναι απόλυτα συναφείς μεταξύ τους και απαραίτητες για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου, ενώ το χρονικό σημείο δέσμευσης της πίστωσης για το ελεγχόμενο έργο δεν ασκεί επιρροή. (..)Παραπέμπει το φάκελο του έργου «Ανακαίνιση-διαμόρφωση χώρων νέου Διοικητηρίου Περιφέρειας ..» στο Ε΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Ανάπλαση εισόδου πόλης-προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η σύναψη της επίμαχης προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου ... και της ... δεν είναι νόμιμη, καθόσον οι εργασίες που αποτελούν αντικείμενο αυτής δεν εμπίπτουν στους σκοπούς και τις αρμοδιότητες της ..., όπως αυτές καθορίζονται από τις παρατεθείσες ως άνω διατάξεις του ν. 1069/1980, του π.δ. 1176/1980 και του Οργανισμού της Εσωτερικής Υπηρεσίας της .... Από το πλέγμα των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης λειτουργούν εντός του προκαθορισμένου κανονιστικού πλαισίου που τις διέπει και ως εκ τούτου πρέπει να ακολουθούν τους όρους και τις προϋποθέσεις που τίθενται στο πλαίσιο αυτό. Συνεπώς, η .... δεν δύναται να συνάπτει προγραμματικές συμβάσεις με αντικείμενο την εκτέλεση εργασιών που δεν εμπίπτουν στις προαναφερόμενες διατάξεις. Εξάλλου, το αντικείμενο της ως άνω σύμβασης, που σχετίζεται με τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου της εισόδου της πόλης με πεζόδρομους, φωτιστικά και πράσινο, δεν εμπίπτει στους σκοπούς της Επιχείρησης. Ο ισχυρισμός του Δήμου πως επρόκειτο για έργο κατασκευής συντριβανιού, εγκατάστασης εκτοξευτήρων και βανών ελέγχου άρδευσης κρίνεται ως αβάσιμος, καθώς όπως προκύπτει από την ανάλυση κόστους επιμέρους εργασιών, η κατασκευή συντριβανιού, για την οποία, σε κάθε περίπτωση, η ... δεν έχει αρμοδιότητα, εφόσον, όπως αναφέρεται στις προεκτεθείσες διατάξεις, η αρμοδιότητά της αφορά τη συντήρηση και όχι την κατασκευή συντριβανιών και της σχετικής υδραυλικής υποδομής αυτών, αποτελεί πολύ μικρό μέρος του συνόλου του έργου, που συνίσταται σε εργασίες σκυροδέματος, πρασίνου και ηλεκτρομηχανολογικών, για την ανάπλαση της περιοχής της εισόδου της πόλης. Επιπλέον, ο προβαλλόμενος ισχυρισμός του Δήμου ότι το έργο περιελάμβανε και λοιπές εργασίες κατασκευής δικτύου όμβριων υδάτων και αποχετεύσεως, οι οποίες δεν περιγράφονται ρητά στην τεχνική περιγραφή του έργου, προβάλλεται αναποδείκτως. Βάσιμος κρίνεται και ο δεύτερος λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου, εφόσον οι ανωτέρω ανατεθείσες εργασίες παρανόμως ανατέθηκαν στη ..., διότι αφενός εμπίπτουν στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες του προσωπικού της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και Περιβάλλοντος του Δήμου και αφετέρου οι ανατεθείσες εργασίες δεν απαιτούν ειδικότερες γνώσεις και εμπειρία από αυτές που κατέχει ήδη το υπηρετούν προσωπικό και ως εκ τούτου δεν δικαιολογείται η ανάθεσή της σε τρίτο και η διενέργεια πρόσθετης δαπάνης. Η επικαλούμενη από το Δήμο αυξημένη εμπειρία της ... δεν ασκεί επιρροή στην κρίση περί νομιμότητας της δαπάνης, καθόσον τελικά το έργο δεν εκτελέστηκε από την ίδια, αλλά από τρίτο, εργοληπτική επιχείρηση. Περαιτέρω, ο σχετικός ισχυρισμός του Δήμου ότι στη ... ανατέθηκε απλώς η επίβλεψη κατασκευής του έργου και όχι η υλοποίησή του, πέραν του ότι στην προγραμματική σύμβαση αναφέρεται (άρθρο 2 αυτής, που αφορά το αντικείμενο του έργου) ότι ανατίθεται η υλοποίηση του έργου στη δημοτική επιχείρηση, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, εφόσον και στην περίπτωση της ανάθεσης επίβλεψης έργου στην ..., το αντικείμενό της θα πρέπει να είναι σχετικό προς τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα της επιχείρησης. Πρέπει, εξάλλου, να σημειωθεί ότι δεν είναι δυνατόν να ανατεθεί η επίβλεψη δημοτικού έργου σε Δ.Ε.Υ.Α., δεδομένου ότι ο νομοθέτης δεν καταλείπει στη διοίκηση (εν προκειμένω στο Δήμο) σχετική δυνατότητα, αλλά αντιθέτως καθορίζει περιοριστικά τα όργανα επίβλεψης δημοτικών έργων, τα οποία είναι κατά περίπτωση αρμόδια (βλ. πράξη VII Τμ. 334/2010). Επίσης, οι ισχυρισμοί σχετικά με το ότι όλες οι πράξεις και αποφάσεις του Δήμου, που κατέληξαν στην υπογραφή της κρίσιμης προγραμματικής σύμβασης, εγκρίθηκαν από το Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας, αλυσιτελώς προβάλλονται, διότι ο έλεγχος νομιμότητας των πράξεων των οργάνων των Ο.Τ.Α. από τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας, στο πλαίσιο της άσκησης εποπτείας, δεν δεσμεύει το Ελεγκτικό Συνέδριο στην κρίση του για την νομιμότητα ή μη της δαπάνης που με αυτές αναλαμβάνεται (βλ. πράξεις 51, 110/2010 VII Τμήματος κ.ά.). Τέλος, δεν συντρέχει περίπτωση συγγνωστής πλάνης των αρμοδίων οργάνων του Δήμου, ως προς τη σύναψη της ανωτέρω προγραμματικής σύμβασης, καθόσον οι εφαρμοζόμενες στην προκειμένη περίπτωση διατάξεις είναι σαφείς και δεν αναφύονται ζητήματα ερμηνείας τους. Κατόπιν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Tο αντικείμενο της σύμβασης, όπως περιγράφεται ανωτέρω και περιλαμβάνει πέραν των εργασιών χρωματισμού επιφανειών που πιστοποιήθηκαν με τον 1ο λογαριασμό και εξοφλούνται με το επίμαχο ένταλμα, και χωματουργικές εργασίες (εκσκαφές) καθώς και χρήση οπλισμένου ή ελαφρά οπλισμένου σκυροδέματος, σε συνδυασμό με άλλες εργασίες όπως επιστρώσεις με πλακίδια και επενδύσεις των επιφανειών, μόνωση ταρατσών και στεγών, αντικαταστάσεις υδρορροών, επιχρίσματα, τοποθέτηση μεταλλικών θυρών, επιστεγάσεις καθώς και εκτέλεση ηλεκτρομηχανολογικών εργασιών σε διάφορα σχολικά κτίρια του ως άνω Δήμου, αφορά σε εκτέλεση έργου, καθόσον οι εργασίες αυτές αποτελούν εργασίες επισκευής και συντήρησης κτιρίων κατά την έννοια του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 3669/2008, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος ή υπέδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί συστατικό του, επιπλέον δε για την εκτέλεσή τους απαιτούνται ειδικές τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι καθώς και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό (βλ. Πρ. VII Τμ. 331, 374/2009). Εξάλλου, οι εν λόγω εργασίες πρέπει να εκτιμηθούν ως ενιαίο σύνολο, ανεξάρτητα δηλαδή από το είδος της εργασίας που πρόκειται να εκτελεστεί σε κάθε κτίριο, καθόσον ένας τέτοιος διαχωρισμός δεν προκύπτει από τη μελέτη του έργου, ενώ σε κάθε περίπτωση, ο χαρακτηρισμός των εργασιών ως «δημόσιο έργο» δεν μπορεί να εξαρτηθεί από τις περιλαμβανόμενες σε κάθε λογαριασμό εργασίες, αλλά από τη συνολική μελέτη του έργου.(…..) Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι η πληρωμή συγκεκριμένης δαπάνης πρέπει να γίνεται σε βάρος ειδικά προβλεφθείσας για το σκοπό αυτό πίστωσης και, επομένως, πριν από την έναρξη της οποιασδήποτε διαδικασίας για την ανάθεση δημοτικού έργου πρέπει να έχει εξασφαλιστεί και να υπάρχει εγγεγραμμένη σχετική πίστωση στον προϋπολογισμό του αναθέτοντος Δήμου για το τμήμα τουλάχιστον του έργου που πρόκειται να εκτελεστεί μέχρι το τέλος τους έτους, η έλλειψη δε πίστωσης ελέγχεται κατά την άσκηση του προληπτικού ελέγχου του οικείου χρηματικού εντάλματος από το Ελεγκτικό Συνέδριο (άρθρα 17 παρ. 1β΄ και 21 παρ. 1 του π.δ. 774/1980, πρβλ. και Πράξεις VII Τμ. 145/2006, 173, 257/2007). Περαιτέρω, η ανάληψη συγκεκριμένης δαπάνης έχει την έννοια της έγκρισης αυτής από τα κατά νόμο αρμόδια όργανα, μετά από έλεγχο αφενός της νομιμότητας αυτής και αφετέρου της ύπαρξης στον προϋπολογισμό της υπηρεσίας επαρκούς για την κάλυψη της δαπάνης πίστωσης. Υπό τη λογιστική έννοια η ανάληψη δαπάνης σημαίνει την εγγραφή του ποσού της δαπάνης στο οικείο Βιβλίο Ανειλημμένων Υποχρεώσεων και πιστοποιεί την ύπαρξη και δέσμευση των οικείων πιστώσεων, σε βάρος των οποίων πρόκειται να πραγματοποιηθεί η δαπάνη, έτσι ώστε με την παρακολούθηση του εκάστοτε υπολοίπου να καθίσταται δυνατός ο προγραμματισμός των αναλαμβανόμενων από το Δήμο υποχρεώσεων αλλά και να διασφαλίζεται η εκπλήρωση των ανειλημμένων υποχρεώσεών του. Παρέπεται ότι, εφόσον από τη σχετική σύμβαση προκύπτει ότι ο χρόνος, μέσα στον οποίο πρέπει να ολοκληρωθεί το έργο, δεν εκτείνεται πέραν της λήξης του οικείου οικονομικού έτους, η νομιμότητα της εν λόγω δαπάνης προϋποθέτει τη σύνταξη έκθεσης ανάληψης για τη συνολική δαπάνη αυτού. Εξάλλου, για τις δαπάνες που δεν πραγματοποιούνται εντός του οικονομικού έτους, στο οποίο ανάγονται, ο νόμος καθιερώνει ειδική διαδικασία ακύρωσης των ήδη εκδοθέντων ενταλμάτων και διαγραφής των οικείων πιστώσεων από το Βιβλίο Ανειλημμένων Υποχρεώσεων, οπότε οι σχετικές δαπάνες αναλαμβάνονται εκ νέου σε βάρος ειδικής πλέον πίστωσης του προϋπολογισμού του νέου οικονομικού έτους που αφορά σε έξοδα παρελθόντων οικονομικών ετών. Συνεπώς, η ανάληψη δαπάνης για πρώτη φορά σε βάρος πίστωσης επόμενου οικονομικού έτους λόγω ανεπάρκειας των πιστώσεων του οικονομικού έτους, στο οποίο η σχετική υποχρέωση ανάγεται, καθιστούν τη δαπάνη μη νόμιμη, καθόσον η διαδικασία αυτή καταλήγει στην περιγραφή των ως άνω διατάξεων (βλ. Πρ. VII Τμ. 288/2008).