Τροποποίηση και συμπλήρωση της 28492/2009 (Β΄931) απόφασής μας περί οργάνωσης και λειτουργίας των παιδικών χαρών των ΟΤΑ. (ΑΔΑ:ΩΝ8ΚΝ-Ρ46) ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 44/2014

Εργασίες επισκευής και συντήρησης παιδικών χαρών:Με δεδομένα αυτά, η εκτέλεση των επίμαχων υπηρεσιών απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία αλλά και ειδικά τεχνικά μέσα, αφού, σύμφωνα με το άρθρο 7 της ΥΑ 28492/2009, η συντήρηση των παιδικών χαρών διενεργείται από ειδικευμένο προσωπικό και σύμφωνα με τα πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ 1176 - 7 ή ισοδύναμα αυτών, ενώ ο Δήμος δεν διαθέτει προσωπικό με γνώσεις και εξειδίκευση στον τομέα αυτό, ούτε τον κατάλληλο εξοπλισμό (39730/31.12.2018 έγγραφο επανυποβολής).

Τροποποίηση της 28492/2009 (Β΄ 931) απόφασης, όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με την 27934/2014 (Β΄ 2009) όμοια, περί οργάνωσης και λειτουργίας των παιδικών χαρών των ΟΤΑ.

Συµπλήρωση της υπ’ αριθμ. 28492/2009 (ΦΕΚ Β΄931/ 18.5.2009) «Καθορισµός των προϋποθέσεων και των τεχνικών προδιαγραφών για την κατασκευή και τη λειτουργία των παιδικών χαρών των Δήµων και των Κοινοτήτων, τα όργανα και η διαδικασία αδειοδότησης και ελέγχου τους, η διαδικασία συντήρησης αυτών, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτοµέρεια» υπουργικής απόφασης.

ΘΕΩΡΗΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:...χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου Πειραιώς, που αφορά στην καταβολή ποσού 15.532,39 ευρώ στον αρχιτέκτονα μηχανικό εργολήπτη δημοσίων έργων … για την εξόφληση του 1ου  λογαριασμού του έργου «Ανάπλαση χώρων παιδικών χαρών Δήμου Πειραιά». Ως αιτιολογία της άρνησής της η Επίτροπος προβάλλει ότι η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται σε αυτήν ποσό 3.005,49 ευρώ για γενικά έξοδα και εργαλαβικό όφελος, αφού το αντικείμενο της συναφθείσας σύμβασης δεν συνιστά δημόσιο έργο κατά την έννοια του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 1418/1984, αλλά προμήθεια αγαθών και εργασίες, για την εκτέλεση των οποίων δεν απαιτούνται τεχνικές γνώσεις, μέθοδοι και εξειδικευμένο τεχνικό επιστημονικό προσωπικό.(....)Σε κάθε περίπτωση, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι προέβη στην ανάθεση του  εν λόγω «έργου», διότι η Διεύθυνση Πρασίνου-Περιβάλλοντος δεν διαθέτει το εξειδικευμένο προσωπικό, προβάλλεται αλυσιτελώς δεδομένου ότι όπως προεκτέθηκε δεν απαιτούνται για την προμήθεια των ως άνω υλικών και την εγκατάσταση αυτών εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις, ενώ σε κάθε περίπτωση και αν ακόμα απαιτούντο η σχετική αρμοδιότητα θα ενέπιπτε στις αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Οδοποίας-Αποχέτευσης, η οποία κατά τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας αυτού ... διαθέτει μηχανικούς της ειδικότητας του αναδόχου και φερόμενου ως δικαιούχου του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος. Αποφαίνεται  ότι το 6435, οικονομικού έτους 2006, χρηματικό  ένταλμα πληρωμής του Δήμου Πειραιώς, ποσού  δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Συντήρηση και προμήθεια οργάνων παιδικών χαρών:..Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, προκύπτουν τα εξής: α) Όσον αφορά στην από 21.6.2016 σύμβαση με τίτλο «Συντήρηση παιδικών χαρών Δ.Κ. ... ...», η οποία έχει μικτό χαρακτήρα, αφού το αντικείμενο της αφορά τόσο στην προμήθεια των εξαρτημάτων και ανταλλακτικών των οργάνων, που ήδη υπάρχουν στις παιδικές χαρές, όσο και σε εργασίες συντήρησης και επισκευής ενός δαπέδου (10 τ.μ.) και μίας σύνθετης κατασκευής, η σύμβαση αυτή συνιστά σύμβαση προμήθειας, διότι η αξία των υπό προμήθεια ειδών υπερβαίνει, και μάλιστα δυσανάλογα πολύ, την αξία των εργασιών, η οποία δεν εγγίζει ούτε τα 1.000 ευρώ και ως εκ τούτου μη νομίμως ανατέθηκε απευθείας στην ως άνω ανάδοχο εταιρία, αφού η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη ποσού 24.600 ευρώ, υπερβαίνει το ποσό των 15.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι δυνατή η προσφυγή στη διαδικασία αυτή. β) Τόσο τα εξαρτήματα - ανταλλακτικά των οργάνων των παιδικών χαρών (π.χ. κάθισμα κούνιας, σκοινί αναρρίχησης, ξύλινη σκάλα κλπ.) που περιλαμβάνονται στην ως άνω σύμβαση προμήθειας, όσο και αυτά που περιλαμβάνονται στην, ομοίως από 21.7.2016, δεύτερη σύμβαση προμήθειας (τραμπάλες, μύλοι, ζωάκια ελατηρίου κλπ) αποβλέπουν στην συντήρηση των παιδικών χαρών της Δ.Κ. Αγ. ..., που επιβάλλει είτε την επιδιόρθωση (π.χ. προστατευτικά πάνελ) και αντικατάσταση (π.χ. καθίσματα κούνιας και ξύλινη σκάλα) τμήματος των οργάνων που ήδη υπάρχουν, είτε την προμήθεια νέων οργάνων, πρόκειται, δηλαδή, και στις δύο περιπτώσεις για προμήθεια ειδών που κατά τις συναλλακτικές αντιλήψεις θεωρούνται ομοειδή και τα οποία από τη φύση τους και τη λειτουργικότητά τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες αγαθών και εκτελούνται και από την ίδια εταιρία και συνεπώς, θα έπρεπε για την προμήθειά τους να διενεργηθεί ένας ενιαίος πρόχειρος διαγωνισμός, δεδομένου ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτών ανέρχεται στο ποσό των 39.460 ευρώ και ως εκ τούτου μη νομίμως αυτές ανατέθηκαν με απευθείας ανάθεση.(..) οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη νόμιμες ..

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ.Διακήρυξη:Νόμιμη η καταβολή ποσού από Δήμο σε ομόρρυθμη εταιρεία για την προμήθεια οργάνων και την τοποθέτηση αυτών σε δύο παιδικές χαρές του Δήμου, καθόσον η προσθήκη όρων στη διακήρυξη, προς το σκοπό διαφύλαξης της ασφάλειας των ανηλίκων χρηστών των παιδικών χαρών ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής, δεν πλήττει τον ανταγωνισμό και συνάδει με την επιταγή η παιδική χαρά να μην θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια και υγεία των παιδιών (άρθρα 2 παρ.1 και 3 παρ.1 της 28492/18.5.2009 απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών).

Παροχή υπηρεσιών: Με τα δεδομένα αυτά η κρινόμενη απευθείας ανάθεση είναι μη νόμιμη. Ειδικότερα η εποπτεία και συντήρηση των αντλιοστασίων του Δήμου … ανάγεται στα συνήθη καθήκοντα του προσωπικού του, στα ανωτέρω δε αναφερόμενα έγγραφα δεν προβάλλεται υποστελέχωσή του στο αναγκαίο για την εκτέλεση αυτών προσωπικό αλλά μόνο έλλειψη της απαιτούμενης εξειδίκευσης αυτού, η οποία, ωστόσο, δεν αποδεικνύεται. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από την τεχνική έκθεση, οι εργασίες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες από τις οποίες η μία, που αφορά σε δύο αντλιοστάσια με δύο δεξαμενές  του δικτύου ύδρευσης .., εμπλέκει προσφάτως εγκατεστημένο (12.7.2017) και, συνεπώς, σύγχρονο σύστημα αυτοματισμού, ενώ η άλλη, η οποία αφορά στην πλειοψηφία των αντλιοστασίων, αφορά στις συνηθισμένες εργασίες εποπτείας και συντήρησης των από χρόνια λειτουργούντων αντλιοστασίων του. Από κανένα στοιχείο δε δεν αιτιολογείται γιατί το προσωπικό του Δήμου, τόσο αναφορικά με πτυχιούχους ανώτατης εκπαίδευσης - πολιτικοί μηχανικοί, μηχανολόγοι μηχανικοί και ηλεκτρολόγοι μηχανικοί,  που είναι αρμόδιοι να εντοπίσουν μία βλάβη και να ορίσουν τον τρόπο επιδιόρθωσής της - όσο και  με τεχνίτες, δεν διαθέτουν την απαιτούμενη γνώση που η ειδικότητά τους τεκμαίρει ότι κατέχουν για την εκτέλεση των ανατεθεισών υπηρεσιών. Εξάλλου, σύμφωνα με την ίδια έκθεση οι ηλεκτρολογικής και μηχανολογικής φύσης επιδιορθώσεις και για τις δύο κατηγορίες αφορούν σε μικροβλάβες, που είναι και το αντικείμενο εργασίας των ηλεκτρολόγων και ηλεκτροτεχνιτών του Δήμου, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα έγγραφα. Επίσης, αναφορικά με την κατηγορία εργασιών που αφορά στα αντλιοστάσια και δεξαμενές του δικτύου ύδρευσης …, τα οποία ανακατασκευάστηκαν με έργο που ανέλαβε ο ανάδοχος που ανέλαβε και τις υπό κρίση υπηρεσίες και διαθέτουν νέο σύστημα λειτουργίας και αυτοματισμού (PLC), ήδη εκπαιδεύτηκαν από αυτόν δύο μηχανικοί  για  τον χειρισμό του συστήματος. Ο ισχυρισμός του Δήμου ότι ο χειρισμός του συστήματος είναι εργασία διάφορη από τον προγραμματισμό του προβάλλεται αλυσιτελώς, διότι οι εργασίες που και ο ίδιος ο ανάδοχος ανέλαβε δεν αφορούν στον προγραμματισμό του συστήματος, δεδομένου ότι οι απαιτούμενες αλλαγές δεν θα γίνουν απ’ αυτόν αλλά από πιστοποιημένους προγραμματιστές με  τους οποίους θα συνεργαστεί. (...)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το 67, οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Παροχή συμβουλευτικών Υπηρεσιών για την Πιστοποίηση  Παιδικών Χαρών.Με δεδομένα όσα εκτέθηκαν πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Οι ανατεθείσες με την από 21.9.2017 σύμβαση υπηρεσίες, συνιστάμενες στην καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στις τριάντα (30) παιδικές χαρές του Δήμου ... και τις ενδεδειγμένες ενέργειες αντικατάστασης ή επισκευής του υπάρχοντος εξοπλισμού και κατάλληλης διαμόρφωσης του χώρου, προκειμένου αυτές να πιστοποιηθούν ως ασφαλείς για χρήση από τους δημότες, υπάγονται στην έννοια των τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, δοθέντος ότι η ανάθεση τους αποσκοπεί στη συνδρομή του Δήμου στο δρομολογούμενο έργο της συντήρησης των παιδικών χαρών του προκειμένου να πιστοποιηθεί η καταλληλότητά τους, για την εκτέλεση του οποίου θα επιδιώξει την έγκριση χρηματοδότησης από το Πράσινο Ταμείο. Καθόσον πρόκειται δε για έργο που αφορά τη διαμόρφωση και τον εξωραϊσμό κοινόχρηστων χώρων του Δήμου, η εκτέλεση των σχετιζόμενων με αυτό υπηρεσιών όπως οι επίμαχες προδήλως εντάσσεται στα προαναφερθέντα βάσει του Ο.Ε.Υ. του Δήμου ... καθήκοντα του υπηρετούντος στο Τμήμα Μελετών και Τεχνικών Έργων προσωπικού, το οποίο, κατά τον κρίσιμο χρόνο, ήταν στελεχωμένο, πλην του Προϊσταμένου (ειδικότητας ΠΕ Πολιτικών-Μηχανικών), επιπλέον με δύο (2) υπαλλήλους ειδικότητας ΠΕ Αρχιτεκτόνων-Μηχανικών και έναν (1) υπάλληλο ειδικότητας ΤΕ Μηχανολόγων-Μηχανικών. Δοθέντος, άλλωστε, ότι σύμφωνα με την 28492/09 Απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών (Β΄931/18.5.2009), όπως αυτή έχει ήδη τροποποιηθεί με την 27934/14 (Β΄2029/25.7.2014) όμοια σχετικά με τις προϋποθέσεις και τις τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούνται κατά την κατασκευή νέων και την πιστοποίηση της καταλληλότητας ήδη υφιστάμενων παιδικών χαρών των δήμων, οι τιθέμενες προδιαγραφές αφορούν στη συμμόρφωση σε συγκεκριμένα πρότυπα.....Οι διορθωτικές επεμβάσεις δεν πρέπει να αλλοιώνουν τη δομική αρτιότητα του εγκατεστημένου εξοπλισμού. …», ειδικά δε ως προς τις υφιστάμενες παιδικές χαρές δεν εφαρμόζεται το σύνολο των τιθέμενων (ως προς τις νέες παιδικές χαρές) προϋποθέσεων, αβάσιμα προβάλλεται η αδυναμία λόγω έλλειψης εξειδίκευσης των δύο αρχιτεκτόνων-μηχανικών και του ενός μηχανολόγου-μηχανικού του Τμήματος Μελετών και Τεχνικών Έργων του Δήμου να εκτελέσουν τις συγκεκριμένες υπηρεσίες. Δεδομένου ότι μη νομίμως ανατέθηκαν αυτές σε τρίτο ιδιώτη, κατ’ αρχήν παρέλκει η εξέταση του προβαλλόμενου λόγου περί υπαγωγής των υπηρεσιών στον  ν. 3316/2005 και, ως εκ τούτου, μη νομότυπης παράλειψης διενέργειας διαγωνισμού για την ανάθεση τους, επισημαίνεται, ωστόσο, ότι υπό την ισχύ του (ήδη εφαρμοστέου) ν. 4412/2016 είναι επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση μελετών, καθώς επίσης τεχνικών και συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, υπό την ειδικότερη διαδικασία που προβλέπει το άρθρο 118, ήτοι κατόπιν διενέργειας κλήρωσης... Κατ’ ακολουθία όσων ανωτέρω εκτέθηκαν, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Παροχή υπηρεσιών λειτουργίας παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες νομικές σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι η επίμαχη σύμβαση δεν συνιστά γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 38520/2010. Τούτο δε, διότι: α) αυτή συνάπτεται μεταξύ δύο μερών, τα οποία δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία για την επίτευξη ενός δημόσιου σκοπού που εκ του νόμου τους έχει ανατεθεί, αλλά επιδιώκουν ο μεν Δήμος την επίτευξη της εύρυθμης λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών προς εκπλήρωση της αποστολής που έχει αναλάβει δυνάμει του άρθρου 75 του ΚΔΚ, η δε αντισυμβαλλόμενη ιδιωτικού δικαίου ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. το αντάλλαγμα για την παροχή της υπηρεσίας λειτουργίας αυτών. β) για την επίτευξη του σκοπού της επίμαχης σύμβασης προβλέπεται μονομερής περιουσιακή μετακίνηση από το Δήμο στην επιχείρηση με τη μορφή του ανταλλάγματος έναντι των παρεχόμενων μέσω της σύμβασης υπηρεσιών, γ) ο επιδιωκόμενος από τα αντισυμβαλλόμενα μέρη σκοπός επιτυγχάνεται αποκλειστικά μέσω της σύμβασης αυτής χωρίς να απαιτείται η περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, γεγονός που υποδηλώνει τη βούληση του Δήμου να συνάψει αμφοτεροβαρή εξ επαχθούς αιτίας σύμβαση για το λόγο δε αυτό, άλλωστε., όπως και ο Δήμος συνομολογεί, ζήτησε προσφορές και από άλλες δύο ΚΟΙΝ.ΕΠ..Σημειώνεται δε ότι το συμπέρασμα ότι η επίμαχη σύμβαση δεν έχει το χαρακτήρα προγραμματικής σύμβασης του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, με συνέπεια να κωλύεται η υπογραφή της δεν συνεπάγεται τον αποκλεισμό της νομοθετικά προβλεπόμενης δυνατότητας σύναψης οποιασδήποτε προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ενός δήμου και μίας ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ., όπως αβασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, εφόσον πρόκειται για γνήσια προγραμματική σύμβαση και κατά τα λοιπά πληρούνται οι προϋποθέσεις του ανωτέρω άρθρου.Συνακόλουθα, το Τμήμα κρίνει ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση η επίμαχη σύμβαση συνάπτεται μεταξύ μίας αναθέτουσας αρχής, κατά την έννοια του δικαίου της Ένωσης και ενός ιδιώτη και έχει ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών.(...)Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί.