Αναβάθμιση Ψηφιακών Υπηρεσιών της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών και Επικοινωνιών:	1. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν (βλ. σκέψεις 5, 6 και 8), το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως αποκλείστηκε από τον διαγωνισμό η εταιρεία «…..», η οποία για τη στελέχωση των επίμαχων ρόλων της Ομάδας Έργου και την πλήρωση του σχετικού κριτηρίου επιλογής κατέφυγε σε δάνεια εμπειρία, ήτοι σε στήριξη σε τρίτους οικονομικούς φορείς, υπάλληλοι των οποίων τυγχάνουν τα προτεινόμενα μέλη αυτής (Ομάδας Έργου). Τούτο διότι, ουδόλως προκύπτει από το όλο περιεχόμενο της διακήρυξης κατά τρόπο μη επιδεχόμενο αμφισβήτησης ότι για τους εν λόγω ρόλους απαγορεύεται η στήριξη στις ικανότητες τρίτου και συνακόλουθα ότι τα σχετικά καθήκοντα πρέπει να εκτελεστούν από τον ίδιο τον ανάδοχο. Η δε φράση «υπάλληλος του υποψηφίου αναδόχου» της παραγράφου 2.2.6 στ. β΄, που περιλαμβάνεται σε δεκατρείς από τους δεκαέξι ρόλους της Ομάδας Έργου, δηλωτική του τρόπου απασχόλησης του εργαζομένου στον εργοδότη του, δεν δύναται, ελλείψει σαφούς πρόβλεψης στη διακήρυξη, να στηρίξει τέτοια κρίση, δεδομένου μάλιστα ότι η παράγραφος 2.2.8.1 της τελευταίας αναφέρεται ρητά στη δυνατότητα των υποψηφίων να στηριχθούν στην ικανότητα τρίτων για την πλήρωση του κριτηρίου της παραγράφου 2.2.6, χωρίς αναφορά σε οποιαδήποτε εξαίρεση ή απόκλιση. Προσέτι δε η πρόβλεψη της σχετικής απαγόρευσης δεν δύναται να συναχθεί με βεβαιότητα ούτε από τη διευκρίνιση «Όπου, υπάλληλοι του υποψηφίου Αναδόχου θεωρούνται οι υπάλληλοι με εξαρτημένη σχέση εργασίας με τον υποψήφιο Ανάδοχο. Για την απόδειξη της εξαρτημένης σχέσης εργασίας απαιτείται το έντυπο Ε4 πληροφοριακού συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για το απασχολούμενο προσωπικό στην επιχείρηση», η οποία προσδιορίζει την έννοια του «υπαλλήλου» και το αποδεικτικό μέσο που πρέπει να υποβληθεί σχετικώς. Εξάλλου, η εν λόγω απαγόρευση όσον αφορά τους κρίσιμους ως άνω ρόλους δεν συνάγεται ευκρινώς ούτε από την αντιπαραβολή αυτών με τους λοιπούς ρόλους, καθώς η απαίτηση να εκτελεστούν τα συγκεκριμένα καθήκοντα από τον ίδιο τον ανάδοχο θα πρέπει να προβλέπεται με σαφήνεια και χωρίς αμφισημία και να αιτιολογείται από την αναθέτουσα αρχή, προκειμένου να μπορεί να ελεγχθεί αν είναι σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας. Συνεπώς, με μη νόμιμη αιτιολογία η Επιτροπή Διαγωνισμού απέρριψε την προσφορά της εταιρείας «Uni Systems ΜΑΕ». Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και εάν ήθελε γίνει δεκτό ότι ο επίμαχος όρος έχει πράγματι το περιεχόμενο που του αποδίδει η Αναθέτουσα Αρχή, ήτοι ότι για τους συγκεκριμένους ρόλους, οι οποίοι, μάλιστα, αφορούν και το μεγαλύτερο μέρος της Ομάδας Έργου, δεν μπορεί ο υποψήφιος ανάδοχος να στηριχθεί σε τρίτο και θα πρέπει τα σχετικά καθήκοντα να εκτελεστούν από τον ίδιο, αυτός παρίσταται κατά την κρίση του Κλιμακίου μη νόμιμος. Τούτο, κατ’ αρχάς, διότι η σχετική απαγόρευση δεν προβλέπεται κατά τρόπο σαφή και αναντίρρητο στην οικεία διακήρυξη, ώστε να μπορεί να γίνει αντιληπτή από τους ενδιαφερόμενους και να ερμηνευτεί από αυτούς με ομοιόμορφο τρόπο, όπως επιβάλλουν οι αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης. Τυχόν δε ασάφειες της διακήρυξης δεν δύνανται να ερμηνεύονται σε βάρος των διαγωνιζομένων. Επιπροσθέτως, η σχετική επιλογή της Αναθέτουσας Αρχής θα πρέπει, όπως προαναφέρθηκε, να αιτιολογείται και να είναι ανάλογη με το αντικείμενο της οικείας σύμβασης, καθόσον περιορίζει τον ανταγωνισμό, στη διεύρυνση του οποίου αποσκοπεί η διάταξη του άρθρου 78 του ν. 4412/2016. Στην προκειμένη, όμως, περίπτωση δεν προκύπτει προδήλως ότι το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης παρουσιάζει, ως εκ της φύσης του, τέτοιες ιδιαιτερότητες και δη ότι τα επίμαχα στελέχη ασκούν καθήκοντα κρίσιμα, κατά την έννοια του άρθρου 78 παρ. 2 του ν. 4412/2016, ώστε να καθίσταται δικαιολογημένη η σχετική πρόβλεψη, ούτε η αναθέτουσα αρχή έχει διαλάβει οποιαδήποτε αιτιολογία περί τούτου στα έγγραφα της σύμβασης.   ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1194/2023

Προμήθεια και Εγκατάσταση τεχνολογίας βιοφορέων για αναβάθμιση της βιολογικής επεξεργασίας ΕΕΛ Πάτρας (...)Περαιτέρω, με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 310 του ν. 4412/2016 παρέχεται η δυνατότητα συμπλήρωσης των υποβληθέντων στοιχείων των προσφορών που κατατίθενται στις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων, «με σκοπό τον περιορισμό των αδικαιολόγητων αποκλεισμών των οικονομικών φορέων για αυστηρά τυπικούς λόγους, ενώ πληρούνται κατ’ ουσίαν οι προϋποθέσεις συμμετοχής». Οι ως άνω διατάξεις, ως προς τη δυνατότητα συμπλήρωσης ή διευκρίνισης των υποβληθεισών προσφορών, ερμηνευόμενες σύμφωνα με την αρχή της τυπικότητας που διέπει τη διενέργεια των διαδικασιών για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων, δεν έχουν την έννοια ότι επιτρέπουν στην αναθέτουσα αρχή να δέχεται τη διόρθωση οποιωνδήποτε παραλείψεων, συμπεριλαμβανομένων και των παραλείψεων που, κατά τις ρητές διατάξεις της διακήρυξης, συνεπάγονται υποχρεωτικώς τον αποκλεισμό του προσφέροντος. Τούτο, διότι η ως άνω παρεχόμενη στην αναθέτουσα αρχή δυνατότητα να ζητήσει από προσφέροντα να προβεί σε διευκρινίσεις σχετικά με την προσφορά του δεν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την υποβολή στην πραγματικότητα νέας προσφοράς από τον συγκεκριμένο προσφέροντα, ούτε να θεραπεύεται με τον τρόπο αυτό η παράλειψη παροχής πληροφοριών, οι οποίες απαιτούνται από τη διακήρυξη, καθόσον έτσι του παρέχεται αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι των λοιπών συμμετεχόντων στη διαδικασία ανάθεσης (...)Συνακόλουθα, η αναθέτουσα Αρχή εν προκειμένω δεν είχε τη διακριτική ευχέρεια να καλέσει την ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ … ΑΤΕ-… ΑΤΕ σε συμπλήρωση, κατ΄εφαρμογή του άρθρου 310 του ν.4412/2016, του περιεχομένου της τεχνικής της προσφοράς με τα ως άνω ελλείποντα -κατά τον κρίσιμο χρόνο-αποδεικτικά μέσα, τροποποιώντας και καθιστώντας, κατ΄αυτόν τον τρόπο, την προσφορά της εκ των υστέρων παραδεκτή, κατά παράβαση του άρθρου 2.4.6 παρ. α της διακήρυξης. Οι ως άνω δε πλημμέλειες της ελεγχόμενης διαδικασίας ανάθεσης παρίστανται ουσιώδεις ως πλήττουσες τις αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των διαγωνιζομένων.(...) H μη θέση ψηφιακής υπογραφής, αλλά ιδιόχειρης χωρίς να συνοδεύεται από βεβαίωση αρμοδίως του γνησίου αυτής, επί του υποβληθέντος ΕΕΕΣ, σύμφωνα με τα άρθρα 2.2.8.1. εδ. ε΄ και 2.2.9.1. της διακήρυξης, από την, παρέχουσα στήριξη ως προς το κριτήριο της τεχνικής-επαγγελματικής επάρκειας στην ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ … ΑΤΕ-… ΑΤΕ, αλλοδαπή εταιρεία … AG, καθιστά το έγγραφο αυτό μη έγκυρο και μη δεσμευτικό.(...) Τούτων δοθέντων, τα δικαιολογητικά κατακύρωσης που έχουν υποβληθεί δεν είναι πλήρη (βλ. άρθρο 2.2.9.2.Β.1.(στ) της διακήρυξης) και μη νομίμως η αναθέτουσα Αρχή δεν ζήτησε την προσκόμιση δικαιολογητικών ώστε να καταστεί εφικτός ο έλεγχος της συνδρομής περιπτώσεως αποκλεισμού, κατ΄άρθρο 2.2.8.1. εδ. ε΄ και 2.2.3.5. της διακήρυξης, για λόγους που αφορούν στα φυσικά πρόσωπα που ελέγχουν το μετοχικό κεφάλαιό της ως άνω αλλοδαπής εταιρείας. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης 

Υπηρεσίες συντήρησης ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων φωτεινής σηματοδότησης-Δάνεια εμπειρία:	1. Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι συντρέχουν οι ακόλουθες πλημμέλειες, ως προς τις οποίες δεν έχει παραχθεί δεδικασμένο, όπως προκύπτει από τις προπαρατεθείσες κρίσεις του Διοικητικού Εφετείου στην 1002/2023 απόφασή του: Τα φυσικά πρόσωπα που δηλώθηκαν από την ανάδοχο του Τμήματος 4, ως επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων τεχνικής ικανότητας του άρθρου 2.2.6 περ. Β.1.4, Β.2.4, Β.2.4.1 και Β.2.4.2 της διακήρυξης, ήτοι η …. και ο…., αποτελούν τρίτους - δανείζοντες οικονομικούς φορείς κατά την έννοια του άρθρου 78 του ν. 4412/2016 και του άρθρου 2.2.8.1 της διακήρυξης. Τούτο, διότι τα ανωτέρω φυσικά πρόσωπα, χωρίς να είναι υπάλληλοι ή διευθυντικά στελέχη της αναδόχου ή του τρίτου-δανείζοντος «….», δεσμεύτηκαν με υπεύθυνες δηλώσεις τους να παρέχουν σε αυτούς την τεχνική ικανότητα και εμπειρία, που δεν διέθεταν αυτοδυνάμως ούτε η ανάδοχος ούτε ο δανείζων αυτήν τεχνική και επαγγελματική ικανότητα οικονομικός φορέας, προκειμένου να καλύψουν τις σχετικές απαιτήσεις της διακήρυξης για το τμήμα 4. Η ιδιότητα δε των ανωτέρω ως φυσικών προσώπων, ο τρόπος παροχής της συνδρομής τους (μέλη της ομάδας παροχής υπηρεσιών της αναδόχου) και η μορφή της δέσμευσής τους προς τον δανείζοντα τεχνική ικανότητα ....... (υπεύθυνη δήλωση) και μέσω αυτού προς την δανειζόμενη ανάδοχο, δεν ασκούν επιρροή ως προς τον χαρακτηρισμό τους ως τρίτων – δανειζόντων οικονομικών φορέων (βλ. και ΕλΣυν Ολ. 310/2022, Τμ. Μείζ.- Επτ. Συνθ. 1264/2019). Κατά συνέπεια, η ανάδοχος και ο «…» θα έπρεπε να δηλώσουν στα ΕΕΕΣ, που συνυπέβαλαν με τα δικαιολογητικά συμμετοχής τους, ότι στηρίζονται στις ικανότητες των ανωτέρω φυσικών προσώπων και να συνυποβάλλουν ξεχωριστό ΕΕΕΣ για καθένα από αυτά στα οποία στηρίζονται, σύμφωνα με τα άρθρα 2.2.8.1, 2.2.9 και 2.2.9.1 της διακήρυξης. Περαιτέρω, για τα ίδια φυσικά πρόσωπα, εφόσον αποτελούν τρίτους - δανείζοντες οικονομικούς φορείς για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων τεχνικής ικανότητας από την ανάδοχο, θα έπρεπε να υποβληθούν τα δικαιολογητικά κατακύρωσης των άρθρων 2.2.9 και 2.2.9.2 περ. Α της διακήρυξης, προκειμένου να ελεγχθεί η συνδρομή ή μη των όρων αποκλεισμού του άρθρου 2.2.3 της διακήρυξης. Οι πλημμέλειες αυτές, κατά την κρίση του Κλιμακίου, παρίστανται ουσιώδεις (βλ. σκέψεις 5 και 16). Περαιτέρω, δεδομένου ότι για το Τμήμα 4 του διαγωνισμού συμμετείχαν στην οικεία διαδικασία δύο οικονομικοί φορείς, δεν είναι δυνατό να παρασχεθεί εν προκειμένω η δυνατότητα που αναγνωρίστηκε στην Αναθέτουσα Αρχή με την προαναφερθείσα 940/2022 απόφαση του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. σκέψη 16 της παρούσας), καθώς τούτο θα συνιστούσε παραβίαση των αρχών της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων και του ανταγωνισμού. ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1281/2023

Συντήρηση – βελτίωση οδικού δικτύου(...) Με την υπό κρίση προσφυγή ζητείται η ανάκληση της 114/2024 πράξης του Επιτρόπου της 2ης Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Επ’ αυτού το Δικαστήριο επισημαίνει ότι ούτε από τη διάταξη του άρθρου 103 του ν. 4412/2016, ούτε από άλλη νομοθετική ή κανονιστική διάταξη τίθεται ορισμένη προθεσμία, εντός της οποίας υποχρεούται η αναθέτουσα αρχή να καλέσει τον αναδειχθέντα προσωρινό ανάδοχο να προσκομίσει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά κατακύρωσης. Ωστόσο, όπως έγινε δεκτό και ανωτέρω (σκέψη 19), η αναθέτουσα αρχή υποχρεούται να προβεί στις κατά νόμο οφειλόμενες ενέργειές της εντός ευλόγου χρόνου λαμβάνοντας υπόψη και τον περιορισμένο χρόνο ισχύος των προσφορών των διαγωνιζομένων. Τούτο δε, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος λήξης αυτών, μη περαιτέρω ανανέωσής τους από ορισμένους ή και όλους τους συμμετέχοντες και απώλειας μιας ιδιαιτέρως συμφέρουσας για την αναθέτουσα αρχή προσφοράς. Για τον προσδιορισμό, ωστόσο, των ακραίων εύλογων χρονικών ορίων, εντός των οποίων οφείλει η αναθέτουσα αρχή να καλέσει τον προσωρινό ανάδοχο να υποβάλει τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά κατακύρωσης, πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι ειδικές περιστάσεις της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας ανάθεσης. Εν προκειμένω, η αναθέτουσα αρχή προέβαλε και απέδειξε ότι πράγματι συνέτρεξαν (βλ. παρ. 15 και 17 της παρούσας) εξαιρετικές περιστάσεις, που εμπόδισαν την κλήση της προσωρινής αναδόχου να προσκομίσει τα δικαιολογητικά για την οριστική κατακύρωση του έργου σε προγενέστερο χρόνο. Επομένως, δεν παραβιάστηκε ο εύλογος χρόνος εντός του οποίου όφειλε η αναθέτουσα αρχή να ασκήσει την ως άνω αρμοδιότητά της, και, ως εκ τούτου, νομίμως και εντός του διαγραφόμενου από τις διατάξεις του άρθρου 97 του ν. 4412/2016 πλαισίου κάλεσε αυτή τους συμμετέχοντες να ανανεώσουν την ισχύ των οικονομικών προσφορών και των εγγυητικών επιστολών συμμετοχής τους στο διαγωνισμό. 	Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η κρινόμενη προσφυγή να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη και να επιτραπεί η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.
	

Εκσυγχρονισμός του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Δικαστήριο άγεται στην κρίση ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τις υπό κρίση προσφυγές, ορθώς και νομίμως η αναθέτουσα αρχή απέρριψε την προσφορά της ένωσης εταιρειών «…», καθόσον τα ΕΕΕΣ που υπέβαλαν τα μέλη της ως άνω ένωσης περί των ποσοστών συμμετοχής τους σε αυτήν δεν πληρούν το εκ του νόμου και της διακήρυξης απαιτούμενο περιεχόμενο, διότι σε αυτά, πλην της γενικής αναφοράς σε ποσοστά συμμετοχής στην ένωση, δεν προσδιορίζονται τα δύο διακριτά, σε σχέση με τα ανωτέρω, απαιτούμενα εκ του νόμου και τη διακήρυξη στοιχεία, ήτοι το είδος της συμμετοχής κάθε μέλους στην ένωση και η κατανομή της αμοιβής μεταξύ τους. Εξάλλου, τα εν λόγω ΕΕΕΣ δεν πληρούν το ως άνω απαιτούμενο περιεχόμενο ούτε αν ληφθεί υπ’ όψιν για τη συμπλήρωση του περιεχομένου τους το υποβληθέν μαζί με αυτά ιδιωτικό συμφωνητικό σύστασης της ως άνω ένωσης -το οποίο πάντως προβλέπεται από το νόμο και τη διακήρυξη ότι πρέπει να υποβληθεί όχι με τα δικαιολογητικά συμμετοχής, αλλά με τα δικαιολογητικά προσωρινού αναδόχου και εξετάζεται σε μεταγενέστερο στάδιο του διαγωνισμού (βλ. το άρθρο 2.2.9.2. της διακήρυξης)- καθόσον από το συμφωνητικό αυτό δεν προκύπτει κατά τρόπο ρητό, σαφή και αδιαμφισβήτητο το είδος της συμμετοχής κάθε μέλους της ένωσης αυτής στο αντικείμενο του έργου. Συνεπώς, η αναθέτουσα αρχή δεν είχε τη διακριτική ευχέρεια να καλέσει, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 102 του ν. 4412/2016, όπως αυτό ισχύει, την ως άνω ένωση να συμπληρώσει, ήτοι κατ’ ουσίαν να αναπληρώσει τα ως άνω ελλείποντα ουσιώδη στοιχεία των εν λόγω ΕΕΕΣ το πρώτον μετά την υποβολή της προσφοράς της, διότι τούτο θα οδηγούσε σε ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων θεραπεία της, επί ποινή αποκλεισμού, υποχρέωσής της να υποβάλει με την προσφορά της ως δικαιολογητικά συμμετοχής τα ΕΕΕΣ με το ελάχιστο περιεχόμενο που ορίζεται στις διατάξεις των άρθρων 96 παρ. 7 του ν. 4412/2016 και 2.4.1 της διακήρυξης, τροποποιώντας τοιουτρόπως την προσφορά της και καθιστώντας αυτή παραδεκτή, κατά παράβαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των διαγωνιζομένων και των διατάξεων των άρθρων 91 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016 και 2.4.6 περ. 1 της διακήρυξης. 	Δέχεται τις προσφυγές ανάκλησης και τις ασκηθείσες παρεμβάσεις.Ανακαλεί την 417/2023 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΜΕΛΕΤΕΣ: ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 221/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη III το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης για την ανάθεση εκπόνησης της ως άνω μελέτης. Ειδικότερα, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης δεν έχει συμπληρωματικό του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης χαρακτήρα, δεδομένου ότι με αυτή επιχειρείται επέκταση του συμβατικού αντικειμένου της αρχικής μελέτης, απορριπτομένου ως νόμω αβασίμου του ισχυρισμού ότι η ελεγχόμενη μελέτη είναι συμπληρωματική της αρχικής και δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτήν. Και τούτο διότι, 1,5 έτος μετά τη σύναψη της αρχικής σύμβασης επέρχεται πλήρης μεταβολή του συμβατικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης με διαφοροποίηση αυτού σε ποσοστό 100%, αφού η αναθέτουσα αρχή ζήτησε από τον ανάδοχο μελετητή τη σύνταξη νέων μελετών (πλην της γεωτεχνικής) με νέα χωροθέτηση της Μονάδας Κομποστοποίησης. Το Τμήμα όμως, κρίνει ότι η καθυστέρηση δημοπράτησης των έργων της επεξεργασίας των απορριμμάτων του Νομού ..., για την οποία δεν ευθύνεται η ως άνω αναθέτουσα αρχή, καθώς και το γεγονός ότι οι εργολαβίες Α΄ και Β΄ Φάσης εξελίσσονταν παράλληλα, ενόψει μάλιστα και του ιδιαίτερα πολυσύνθετου και περίπλοκου χαρακτήρα του όλου έργου της διαχείρισης των απορριμμάτων του Νομού ..., αποτελούν «απρόβλεπτες» περιστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την ανάθεση των ελεγχόμενων μελετών με την εφαρμογή της εξαιρετικής διαδικασίας του άρθρου 10 παρ. 2 περ. γ του ν.3316/2005, την οποία, λαμβανομένης υπόψη και της υποχρέωσης ολοκλήρωσης των έργων των Κυττάρων Β΄ Φάσης μέχρι 31.12.2012, θα μπορούσε να διερευνήσει η αναθέτουσα αρχή. Ενόψει των ανωτέρω, η εκπόνηση των ως άνω μελετών δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αυτοτελούς νέας σύμβασης, για την ανάθεση της οποίας εφαρμόζονται οι κείμενες διατάξεις (συμπεριλαμβανομένης και της προεκτεθείσας διάταξης). Τέλος, προσκομίστηκε ενώπιον του Τμήματος η από 25.6.2012 γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, η οποία πέραν της έγκρισης σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, διαπιστώνει ότι έχουν υπολογισθεί εσφαλμένα οι αμοιβές που προϋπολογίζονται, ότι δεν υπάρχει σχετική τεκμηρίωση, ενώ είναι ανυπόγραφες από τους επιβλέποντες μηχανικούς και τον ανάδοχο. Είναι προφανές ότι η αναθέτουσα αρχή πρέπει να συμμορφωθεί προς τις ανωτέρω διαπιστώσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων.Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, πρέπει να απορριφθεί η αίτηση του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού ... για την ανάκληση της 221/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ (...)	Κατ΄ακολουθία όλων όσων αναπτύχθηκαν, εφόσον ο όρος περί υποδιαιρέσεως του ένδικου διαγωνισμού σε δύο Τμήματα είναι νόμιμος, η προσφυγή της εταιρείας …Α.Ε., αναδόχου του αυτοτελούς Τμήματος Α΄ του διαγωνισμού, η οποία στρέφεται αποκλειστικά κατά του σχετικού διακωλυτικού λόγου πρέπει να γίνει εν όλω δεκτή και να επιστραφεί σε αυτή το παράβολο που κατέβαλε για την άσκησής της. Η δε προσφυγή του ΦοΔΣΑ…, με την οποία πλήττονται όλοι οι διακωλυτικοί λόγοι της προσβαλλόμενης Πράξης πρέπει επίσης να γίνει δεκτή, υπό τον αναφερόμενο ανωτέρω στη σκέψη 34 και αφορώντα το Τμήμα Β της σύμβασης όρο, ότι η αναθέτουσα Αρχή θα λάβει από την δανείζουσα εμπειρία εταιρεία “… LTD, βεβαίωση του αρμοδίου εκπροσώπου αυτής ότι δεν χρησιμοποιεί κατά τη σύναψη συμβάσεων με αναθέτουσες Αρχές των κρατών μελών της Ε.Ε. προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή που πληροί τις απαιτήσεις του Κανονισμού Ε.Ε. 910/2014. Για τους λόγους αυτούς.Δέχεται την με ΑΒΔ 2022/05.03.2024 προσφυγή του ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ….Ανακαλεί την προσβαλλόμενη 54/2024 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Mελέτη βελτίωσης επαρχιακής οδού...Με τα δεδομένα αυτά, η Περιφέρεια ..., η οποία δεν αξιολόγησε τις προσφορές ως ασυνήθιστα χαμηλές, δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας, όπως βάσιμα υποστηρίζει η αιτούσα.Τέλος, με την προσβαλλόμενη Πράξη κρίθηκε ότι ο έλεγχος εκτείνεται αποκλειστικά και μόνο στη φάση του διαγωνισμού που υποβλήθηκε ενώπιον του Κλιμακίου, η οποία ολοκληρώθηκε με την 2566/2016 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας ..., με την οποία κατακυρώθηκε προσωρινά το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στην φερόμενη ως ανάδοχο σύμπραξη, και ότι δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί το τελικό στάδιο του διαγωνισμού, ήτοι αυτό που ακολουθεί την έκδοση της κατακυρωτικής απόφασης (υποβολή από τον ανάδοχο και αξιολόγηση από την αναθέτουσα αρχή των δικαιολογητικών και εγγράφων νομιμοποίησης και ελέγχου της προσωπικής κατάστασης του αναδόχου, κατά το άρθρο 23 της διακήρυξης), μετά την ολοκλήρωση του οποίου, ο φάκελος θα πρέπει να επανυποβληθεί στο αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, προκειμένου αυτό να αποφανθεί για τη νομιμότητα της τελευταίας αυτής φάσης του διαγωνισμού και την υπογραφή η μη του σχεδίου σύμβασης. Η κρίση αυτή, η οποία ερείδεται α) στις διατάξεις του άρθρου 36 παρ. 1 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο (ν. 4129/2013), που απαιτούν την διενέργεια του προληπτικού ελέγχου πριν από τη σύναψη της σύμβασης, καθώς και β) στη διαδικασία που περιγράφεται στα – υποχρεωτικά για την αναθέτουσα αρχή – Πρότυπα Τεύχη Μελετών (άρθρο 6.1 περ. γ), που εγκρίθηκαν με την Δ17γ/06/102/ΦΝ 439.1/27.6.2011 απόφαση του Υπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων (ΦΕΚ Β΄1581), είναι νόμιμη, απορριπτομένου ως αβάσιμου του περί του αντιθέτου λόγου ανάκλησης.Κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη και να κριθεί ότι δεν συντρέχει ουσιώδης πλημμέλεια στη φάση της διαδικασίας του διαγωνισμού μέχρι και το στάδιο της κατακύρωσης για την ανάθεση της ελεγχόμενης μελέτης.Ανακαλεί την 367/2017 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Παροχή υπηρεσιών για την αποκομιδή και μεταφορά απορριμάτων....Ως εκ τούτου, μη διενεργηθείσας της ως άνω κλήσης σύμφωνα με το άρθρο 2.4.6 της διακήρυξης, η αναθέτουσα αρχή παρανόμως απέρριψε την προσφορά του προσφεύγοντος, αφού κατά τον έλεγχο και την αξιολόγηση της προσφοράς του αβασίμως διαπιστώθηκε, ότι το περιεχόμενο της υποβληθείσας τεχνικής προσφοράς δεν είναι σύμφωνο με την παράγραφο 2.4.3 της διακήρυξης και παρουσιάζει ελλείψεις ως προς τα δικαιολογητικά που ζητούνται από τα έγγραφα της διακήρυξης και αποκλίσεις ως προς τους όρους και τις τεχνικές προδιαγραφές της σύμβασης». Τούτων έπεται ότι, κατά την έννοια των εν λόγω κανονιστικών ρυθμίσεων, αν η αναθέτουσα αρχή παραλείψει να εκπληρώσει την προαναφερόμενη αυτοτελή υποχρέωσή της ή αν, για την ταυτότητα του νομικού λόγου, προβεί σε πλημμελή τήρησή της, η μη υποβολή από τον υποψήφιο ανάδοχο μη ζητηθέντος εν λόγω δικαιολογητικού δεν συνεπάγεται αυτομάτως και άνευ ετέρου τον αποκλεισμό του από την περαιτέρω διαδικασία του διαγωνισμού, αλλά υποχρεώνει, καταρχήν, την αναθέτουσα αρχή να προβεί στην οφειλόμενη, κατά τα ήδη εκτεθέντα, κλήση του προς συμπλήρωση του ελλείποντος ή δικαιολογητικού. Άλλως, η ελλιπής υποβολή από τον προσωρινό ανάδοχο απαιτουμένων από τη διακήρυξη δικαιολογητικών συνεπάγεται τον αποκλεισμό του για τον λόγο αυτόν, εφόσον έχει προηγηθεί η προσήκουσα προς τούτο κλήση από την αναθέτουσα αρχή, η οποία, συνεπώς, δεν μπορεί να προβεί στην απόρριψη του φακέλου της προσφοράς του λόγω ελλείψεων, πριν καλέσει τον υποψήφιο ανάδοχο για την κάλυψη των ελλείψεων αυτών και παρέλθει η σχετικώς ταχθείσα προθεσμία. Ενόψει αυτών και λαμβάνοντας, ακόμη, υπόψη ότι ούτε η αναθέτουσα αρχή υποστηρίζει ούτε από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι στον προσφεύγοντα κοινοποιήθηκε πρόσκληση προσκόμισης του εν λόγω δικαιολογητικού, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, απαιτείται η εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής αναζήτηση του επίμαχου δικαιολογητικού και η απόρριψη της προσφοράς μόνο σε περίπτωση μη προσκόμισής του (βλ. ΔΕΘεσς 16,172/2019) και κατά τούτο ο σχετικός λόγος γίνεται δεκτός ως βάσιμος

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΘΕΣΗ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΔΡΟΜΕΤΡΗΤΩΝ ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΗΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (...)Στο σημείο αυτό το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι, τόσο η αρχή της ίσης μεταχείρισης, όσο και η υποχρέωση διαφάνειας, οι οποίες διέπουν τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων, έχουν, μεταξύ άλλων, την έννοια ότι στους διαγωνιζομένους πρέπει να επιφυλάσσεται ισότιμη μεταχείριση, τόσο κατά τον χρόνο προετοιμασίας των προσφορών τους, όσο και κατά τον χρόνο που οι προσφορές τους αξιολογούνται από τον αναθέτοντα φορέα (ΔΕΕ, 24.11.2005, ATI EAC e Viaggi di Maio κ.λπ., C‑331/04, σκ. 22, 24.5.2016, MT Højgaard και Züblin, C‑396/14, σκ. 37). Ειδικότερα, το αντικείμενο και τα κριτήρια ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων πρέπει να είναι καθορισμένα με σαφήνεια κατά την έναρξη της διαδικασίας για τη σύναψη τέτοιων συμβάσεων (ΔΕΕ, 10.5.2012, Επιτροπή κατά Κάτω Χωρών, C‑368/10, σκ. 56), ο δε αναθέτων φορέας δεν μπορεί να εφαρμόσει, σε σχέση με τα κριτήρια ανάθεσης, επιμέρους κριτήρια, τα οποία δεν έχει καταστήσει προηγουμένως γνωστά στους διαγωνιζομένους (ΔΕΕ, 21.7.2011, Ευρωπαϊκή Δυναμική κατά EMSA, C‑252/10 P, σκ. 31). Ομοίως, ο αναθέτων φορέας υποχρεούται να ακολουθεί την αυτή ερμηνευτική εκδοχή μεταξύ δύο ισοδύναμων υποστηρίξιμων όμοιων ως προς την εφαρμογή των κριτηρίων ανάθεσης καθ’ όλη τη διάρκεια της σχετικής διαδικασίας (ΔΕΕ, 18.10.2001, SIAC Construction, C‑19/00, σκ. 43).Με την προσφυγή αυτή επιδιώκεται η αναθεώρηση της 1109/2024 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος (Ε΄ Θερινό) του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Κατά την κρίση του Δικαστηρίου ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, καθώς, λόγω της αοριστίας της, η μέθοδος αξιολόγησης των επιμέρους κριτηρίων Κ.1.2 και Κ.2.3 μεταβλήθηκε ανεπίτρεπτα, εν τοις πράγμασι, μετά το άνοιγμα των προσφορών, κατά το στάδιο βαθμολόγησής τους, με αποτέλεσμα την προφανή παραβίαση των αρχών της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας.Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, ο λόγος αυτός αναθεώρησης, με τα δεδομένα της συγκεκριμένης υπόθεσης, είναι απορριπτέος και ως αβάσιμος, καθόσον μέχρι τη συζήτηση της προσφυγής αναθεώρησης, όχι μόνο δεν έχει εξασφαλιστεί η απαιτούμενη για την υπογραφή της σύμβασης συνολική χρηματοδότηση, αλλά ούτε είναι και βέβαιο ότι η χρηματοδότηση αυτή θα εξασφαλιστεί με βάση τις μέχρι τώρα ενέργειες του αναθέτοντος φορέα.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η ένδικη προσφυγή αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί και να διαταχθεί η κατάπτωση του κατατεθέντος παραβόλου υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου.