Εναπόθεση και υγειονομική ταφή απορριμάτων...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η υπό έλεγχο προγραμματική σύμβαση έχει το προβλεπόμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο, το οποίο είναι σύμφωνο με τις ρυθμίσεις για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, και, ως εκ τούτου, εφόσον δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στην ελεγχόμενη διαδικασία, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με το 38937/16.12.2019 έγγραφο της Αναπληρώτριας Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Καθαριότητας, Διαχείρισης Απορριμμάτων, Αστικού Περιβάλλοντος και Πρασίνου του Δήμου …(αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 75736/17.12.2019), σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του Κλιμακίου, υπό τον όρο να αφαιρεθεί από την προϋπολογισθείσα δαπάνη αυτής ο εκ ποσοστού 24% Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.), ποσού 387.096,77 ευρώ, δεδομένου ότι, κατά τα προεκτεθέντα, αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση και ως εκ τούτου μη νομίμως έχει συνυπολογισθεί στην προϋπολογισθείσα δαπάνης της Φ.Π.Α., ο οποίος επιβάλλεται μόνο στις εξ επαχθούς αιτίας συμβάσεις παροχής υπηρεσιών (βλ. ΕλΣυν VI Τμ. απόφ. 408/2017, VII Τμ. Πρ. 29/2015 και την εγκύκλιο Ε.2197/5.12.2019 της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, πρβλ. VI Τμ. απόφ. 1768/2019).

Προγραμματική σύμβαση...Με δεδομένα αυτά και λαμβάνοντας υπόψη ότι η ελεγχόμενη 2η τροποποίηση της από 25.9.2017 προγραμματικής σύμβασης έλαβε χώρα σύμφωνα με τους νόμιμους τύπους, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με το .... έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του Δήμου ..., σχεδίου 2ης τροποποίησης της από 25.9.2017 προγραμματικής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται ηλεκτρονικά στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η υπό έλεγχο προγραμματική σύμβαση έχει το προβλεπόμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 του ν.3852/2010 ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο. Ως εκ τούτου , κατά την κρίση του Κλιμακίου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με το οικ. 168828/38797/28.6.2017 έγγραφο του Περιφερειάρχη …, προς έλεγχο νομιμότητας σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, του οποίου αντίγραφο τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι πρέπει να υποβληθούν για προληπτικό έλεγχο νομιμότητας, ανεξαρτήτως ποσού, οι τυχόν εκτελεστικές και τροποποιητικές συμβάσεις, σε εκτέλεση των άρθρων 7.2, 11.1 και 12.1 του σχεδίου αυτής

Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υπό κρίση προγραμματική σύμβαση έχει το προβλεπόμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή της.

Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και του Δήμου ... αποτελεί, ως εκ του αντικειμένου της, προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης κατά την έννοια του άρθρου 100 παρ. 5 του ν. 3852/2010, καθόσον αποσκοπεί στην εκτέλεση έργου με πολιτιστικό χαρακτήρα και, ως εκ τούτου, για τη σύναψή της απαιτείται υποχρεωτικώς εκ του νόμου η συμμετοχή και της οικείας Περιφέρειας και του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού βλ. π.δ.4/2018, Α΄ 7). Όμως, κατά παράβαση της ως άνω διάταξης της παρ. 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως ισχύει, η οποία είναι εν προκειμένω εφαρμοστέα ως ειδικότερη της επικαλούμενης από τα συμβαλλόμενα μέρη διάταξης του άρθρου 44 του ν. 4412/2016, στην υπό κρίση προγραμματική σύμβαση δεν μετέχουν ούτε η Περιφέρεια ..., ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Επίσης, επισημαίνεται ότι, κατά παράβαση όσων έγιναν προηγουμένως δεκτά για το ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο των προγραμματικών συμβάσεων (βλ. σκέψη 2.Β), δεν περιλαμβάνεται στο υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της εν λόγω σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), στο οποίο πρέπει να περιέχεται λεπτομερής χρονικός προγραμματισμός των προβλεπόμενων στο πλαίσιο αυτής επί μέρους δράσεων και ενεργειών.

Διαπιστωτική πράξη των ακινήτων, εγκαταστάσεων και εξοπλισμών: α) που έχουν περιέλθει κατά κυριότητα και β) που έχουν παραχωρηθεί κατά χρήση από τον Δήμο Σίφνου στον Ειδικό Περιφερειακό Διαβαθμιδικό Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νοτίου Αιγαίου «ΦΟ.Δ.Σ.Α. ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Α.Ε.», σε εφαρμογή των παρ. 11 και 11Α του άρθρου 245 του ν. 4555/2018.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Ενίσχυση του μηχανισμού καθαριότηταςΔήμου (...) Η σύμβαση αυτή δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν.4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» (Α΄ 147), καθόσον αποτελεί μορφή ενδοϋπηρεσιακής σύμβασης (in house) (βλ. άρθρο 12 παρ. 4 και 6 του  ν.4412/2016, πρβλ. απόφαση ΔΕΚ της 18.11.1999 C- 107/98, «Teckal Srl», σκ. 50 κ.λπ). (...)  Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η υπό έλεγχο προγραμματική σύμβαση έχει το προβλεπόμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 του ν.3852/2010 ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο, το οποίο είναι σύμφωνο με τις ρυθμίσεις για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, και, ως εκ τούτου, εφόσον δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στην ελεγχόμενη διαδικασία, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με το 11760/8.3.2017 έγγραφο της Αντιδημάρχου ....... (αριθ. πρωτ. Ε.Σ. 15325), σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, το οποίο τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του Κλιμακίου αυτού, υπό τον όρο ότι η προβλεπόμενη στο άρθρο 8 παρ. 5 αρμοδιότητα της Κοινής Επιτροπής υλοποίησης και παρακολούθησης να αποφασίζει ομόφωνα για τυχόν τροποποιήσεις της προγραμματικής σύμβασης θα απαλειφθεί, δεδομένου ότι, με αυτή, μη νομίμως επεκτείνονται οι αρμοδιότητές της σε αντικείμενα πέραν της παρακολούθησης της πορείας του έργου (βλ. Ε.Σ. Ζ΄ Κλ. 89/2011, σκ. 6 β ιιι). Επισημαίνονται, επίσης, τα εξής: α) Τυχόν τροποποίηση του φυσικού (μεταβολή της συχνότητας ή τροποποίηση της μηνιαίας κατανομής των δρομολογίων) και, κατ’ επέκταση, του οικονομικού αντικειμένου της προγραμματικής σύμβασης μέσω ενεργοποίησης του προβλεπόμενου, στο άρθρο 2 παρ. ΙΙΙ του σχεδίου, όρου θα κριθεί ως προς τη νομιμότητά της διά της υποβολής σχετικού σχεδίου σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και β) Η προβλεπόμενη στο άρθρο 2 παρ. ΙΙ περ. Δ΄ μηχανική αποκομιδή (συλλογή και μεταφορά) οργανικών δημοτικών στερεών αποβλήτων από καφέ κάδους δεν αποτελεί αντικείμενο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, δεδομένου ότι, όπως αναφέρεται στο υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο, η ως άνω υπηρεσία είναι υπό διαμόρφωση, ενώ δεν κοστολογείται, με αποτέλεσμα να είναι εκτός προϋπολογισμού, είναι όμως δυνατό να συμπεριληφθεί στο αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης μέσω της ενεργοποίησης του προβλεπόμενου στο άρθρο 2 παρ. ΙΙΙ όρου περί τροποποίησης αυτής, το δε σχετικό σχέδιο της τροποποιητικής προγραμματικής σύμβασης θα πρέπει να υποβληθεί για προσυμβατικό έλεγχο στο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Παροχή υπηρεσιών...Εκ των ανωτέρω έπεται ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό, δεν αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση, αλλά κοινή εξ επαχθούς αιτίας δημόσια σύμβαση παροχής υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων και ως εκ τούτου νομίμως επιβαρύνεται με Φ.Π.Α., αφού η «..... (ΟΤΑ)» δεν συμπεριλαμβάνεται στους φορείς που απαλλάσσονται από τον Φ.Π.Α. (πρβλ. Ε.Σ. Πρ. VΙΙ Τμ. 104,106/2010, V Τμ. 16/2005). Η διαπίστωση, εξάλλου, αυτή δεν αίρεται από το γεγονός ότι η ως άνω εταιρεία, η οποία λειτουργεί ως ΦΟ.Δ.Σ.Α., μπορεί να μετέχει σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 30 του ν. 3536/2007, 1 παρ. 2 της Κ.Υ.Α. 2527/2009 και 246 παρ. 3 του ν. 4555/2018 ως αντισυμβαλλόμενο μέρος σε προγραμματικές συμβάσεις για την ανάθεση, μεταξύ άλλων της συλλογής και μεταφοράς αστικών αποβλήτων, καθόσον αυτονόητη προϋπόθεση είναι η συναπτόμενη σύμβαση να φέρει ως εκ του αντικειμένου της και του σκοπού της τα χαρακτηριστικά προγραμματικής, χωρίς να αρκεί προς τούτο ότι η εταιρεία συμβάλλεται με κάποιον από τους φορείς που αναφέρονται στο άρθρο 100 παρ. 1 του ν. 3852/2010. Επίσης δεν ασκεί επιρροή εν προκειμένω ότι η ... Α.Ε. (Ο.Τ.Α.) έχει κοινωφελή και μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα και λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος, αφού το επίμαχο σχέδιο χαρακτηρίζεται ως σχέδιο δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών εξ επαχθούς αιτίας, ανεξάρτητα από το εάν ο αντισυμβαλλόμενος της αναθέτουσας αρχής φορέας ασκεί κατά κύριο λόγο κερδοσκοπική δραστηριότητα, εάν διαθέτει την οργανωτική δομή επιχείρησης, αν προσδοκά το κέρδος ή εάν δραστηριοποιείται σε τακτική βάση στην αγορά (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μειζ. Επταμ. Συνθ. 2007/2014, VI Τμ. 845/2018, 3582/2015, VII Τμ. Πρ. 45/2018). Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω και δεδομένου ότι δεν αναδείχθηκε άλλος διακωλυτικός λόγος υπογραφής της οικείας σύμβασης, η αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 40/2019 Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Ν. ....

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/121/2020

Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή των υποβληθέντων, με το …. έγγραφο του Προέδρου του διοικητικού συμβουλίου του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νομού …, δύο (2) σχεδίων συμβάσεων, και δη 1) του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νομού … και του Δήμου ... για την υλοποίηση της πράξης «Προσωρινή ενδιάμεση λύση μέχρι την υλοποίηση της πράξης με τίτλο “Μονάδα Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης Νομού … 2018-2020”» και 2) του σχεδίου της εκτελεστικής σύμβασης μεταξύ του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νομού … και της εταιρείας «…..» για την ανάθεση των σχετικών υπηρεσιών, αντίγραφα των οποίων τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

Υπογραφή σχεδίου νομιμότητας προγραμματικής σύμβασης:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2 της παρούσας, το Τμήμα κρίνει τα εξής: Με το ήδη προστεθέν άρθρο 12 της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης εξειδικεύεται επαρκώς, σύμφωνα με το άρθρο 100 παρ. 2 περ. α΄ του ν. 3852/2010, ο προϋπολογισμός της σύμβασης, καθώς προκύπτει από αυτό με σαφήνεια και λεπτομερώς ο τρόπος εξαγωγής του συνολικού ύψους αυτού. Ειδικότερα, σε αυτό αναγράφεται αναλυτικά το ποσό της ετήσιας και συνολικής επιχορήγησης κάθε συμβαλλόμενου μέρους για την εκτέλεση της προγραμματικής σύμβασης, καθ΄ όλη τη διάρκεια αυτής και παρατίθενται λεπτομερώς ανά Κ.Α. τα ετήσια έξοδα για την υλοποίησή της (λ.χ. αποδοχές μονίμων και έκτακτου καλλιτεχνικού προσωπικού, εργοδοτικές εισφορές έκτακτου καλλιτεχνικού προσωπικού, αμοιβές ηθοποιών, σκηνοθετών, σκηνογράφων, οδοιπορικά και αποζημίωση συντελεστών, έξοδα ξενοδοχείων, αμοιβές για σκηνικά και κοστούμια κ.α.), επιμεριζόμενα ανά φορέα. Συνεπώς, η πρώτη διαπιστωθείσα από το Κλιμάκιο πλημμέλεια έχει θεραπευθεί. Κατά την ειδικότερη δε γνώμη του Συμβούλου Γεωργίου Βοϊλη εν προκειμένω δεν υφίστατο καν η εν λόγω πλημμέλεια, καθόσον οι προγραμματικές συμβάσεις μεταξύ δημοσίων φορέων, ως συμβάσεις κατά κανόνα γενικού χαρακτήρα από τη φύση τους και από τον ειδικότερο σκοπό τους, δεν είναι νομικά αναγκαίο να περιέχουν αναλυτικό προϋπολογισμό γι’ αυτό άλλωστε κάτι τέτοιο δεν απαιτείται από καμία διάταξη της κείμενης νομοθεσίας περί προγραμματικών συμβάσεων χωρίς φυσικά να αποκλείεται εάν υπάρχει αυτή η δυνατότητα αρκούντος και ενός γενικού προϋπολογισμού, με συνέπεια μια προγραμματική σύμβαση χωρίς αναλυτικό προϋπολογισμό να μην καθίσταται εξ αυτού και μόνον του λόγου παράνομη. Η γνώμη όμως αυτή δεν κράτησε. Περαιτέρω, σχετικά με την ως άνω δεύτερη πλημμέλεια διαπιστώνεται ότι, ειδικώς σε ό,τι αφορά την καλλιτεχνική περίοδο 2018 – 2019, στο οικείο Παράρτημα του νέου σχεδίου σύμβασης αναφέρονται αναλυτικώς οι επιμέρους δράσεις, που καλύπτονται από την προγραμματική σύμβαση, προκύπτει, δε, κάθε λεπτομέρεια που σχετίζεται με αυτές και από το προσκομισθέν Πρόγραμμα θεατρικής περιόδου 2018/2019 με τίτλο «το Γέλιο και το Παράλογο», στο οποίο εμφαίνονται όλες οι προγραμματιζόμενες θεατρικές παραστάσεις και δρώμενα. Αντιθέτως, σε ό,τι αφορά την επόμενη καλλιτεχνική περίοδο 2019 – 2020, δεν περιλαμβάνεται στο σχέδιο σύμβασης αναλυτικό χρονοδιάγραμμα με τις δράσεις, που πρόκειται να πραγματοποιηθούν. Περαιτέρω, όμως, το άρθρο 7 της σύμβασης, που απαριθμεί λεπτομερώς τις υποχρεώσεις, που αναλαμβάνει η αιτούσα κοινωφελής επιχείρηση στο πλαίσιο αυτής καθ΄όλη τη συμβατική περίοδο (μέχρι και 31.12.2020), προβλέπει, μεταξύ άλλων, ως προελέχθη, ότι αυτή αναλαμβάνει την υποχρέωση να πραγματοποιεί τουλάχιστον τρεις (3) θεατρικές παραγωγές κατ΄ έτος, κατά τη χειμερινή και θερινή περίοδο αντίστοιχα (δύο από την Κεντρική Σκηνή και μία από την Παιδική), να απασχολεί ηθοποιούς εκ των οποίων το 80% να είναι επαγγελματίες, να πραγματοποιεί παράλληλες δράσεις απευθυνόμενες σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες κλπ. Εξ αυτού συνάγεται ότι στο κείμενο αυτής προσδιορίζεται ο ετήσιος προγραμματισμός των δράσεων, που απαρτίζουν το συμβατικό αντικείμενο και που αφορά στην υποχρέωση πραγματοποίησης με συντελεστές του ίδιου του ..., κατ΄ελάχιστον τριών παραστάσεων κατά τη χειμερινή και θερινή περίοδο, αλλά και άλλων παράλληλων δράσεων. Με δεδομένη την τελευταία αυτή συμβατική πρόβλεψη και ενόψει των προεκτεθέντων προβαλλόμενων με την αίτηση ισχυρισμών της αιτούσας, το Τμήμα κρίνει ότι πράγματι δεν είναι δυνατός, κατά την παρούσα χρονική στιγμή, ο ειδικότερος προσδιορισμός των δράσεων που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης κατά την καλλιτεχνική (θεατρική) περίοδο 2019-2020, η δε σχετική έλλειψη ειδικότερης αναφοράς των δράσεων που θα πραγματοποιηθούν καλύπτεται, όπως βασίμως υποστηρίζεται, από τον προαναφερόμενο, προβλεπόμενο στο άρθρο 7, έστω και με γενική αναφορά, ετήσιο προγραμματισμό. Κατόπιν αυτών και δοθέντος ότι το νέο σχέδιο σύμβασης έχει εγκριθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο της αιτούσας Κοινωφελούς Επιχείρησης, το Δημοτικό Συμβούλιο Αγρινίου και την Επιτροπή Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Πολιτικής του Περιφερειακού Συμβουλίου ..., το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχει ουσιώδης νομική πλημμέλεια που να κωλύει την υπογραφή αυτού.Κατ΄ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 390/2018 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το δε οικείο (νέο) σχέδιο προγραμματικής σύμβασης δύναται να υπογραφεί. Τέλος, πρέπει να διαταχθεί η απόδοση στην αιτούσα του κατατεθέντος για την άσκηση της αίτησης παραβόλου (άρθρο 73 παρ. 4 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 4129/2013 «Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο», Α΄ 52).