Η απόφαση 161/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της ανάθεσης του έργου της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Λάρισας (Δ.Ε.Υ.Α.Λ.) με τίτλο «Αποκατάσταση της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων Λάρισας μετά την κακοκαιρία Daniel με λειτουργία και συντήρηση», συμβατικού τιμήματος 9.546.590,92 ευρώ (άνευ ΦΠΑ). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης ήταν σύννομη (άρθρο 269 περ. δ΄ του ν.4412/2016), καθώς συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις της κατεπείγουσας ανάγκης, οφειλόμενης σε απρόβλεπτα γεγονότα (κακοκαιρία Daniel) που κατέστησαν την λειτουργία της ΕΕΛ επισφαλή, εγκυμονώντας κινδύνους για το περιβάλλον (Πηνειός Ποταμός) και τη δημόσια υγεία. Ο χρόνος που μεσολάβησε μέχρι την ανάθεση κρίθηκε εύλογος λόγω της πολυπλοκότητας της αξιολόγησης των βλαβών, των προσωρινών επισκευών (Οκτ. 2023 - Ιούλ. 2024) και της εξασφάλισης χρηματοδότησης. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, με την επισήμανση προσθήκης του Φ.Π.Α. για το Τμήμα Β.

Η Πράξη 165/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο «Ίδρυση Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) Αθήνας και Όμορων Δήμων στον Ελαιώνα». Το Κλιμάκιο, κατά τον έλεγχο, διαπίστωσε ότι ο υποβληθείς φάκελος ήταν ελλιπής, καθώς έλειπαν κρίσιμα έγγραφα όπως τα τεύχη δημοπράτησης της αρχικής σύμβασης, η Οριστική Μελέτη, η ΑΕΠΟ, τα στοιχεία χρηματοδότησης του έργου και της συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς και βεβαίωση για το στάδιο εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης. Επιπλέον, ζητήθηκαν διευκρινίσεις σχετικά με την αύξηση του ύψους της περίφραξης. Κατ' ακολουθία, το Κλιμάκιο ανέβαλε την έκδοση οριστικής Πράξης μέχρι τη συμπλήρωση του φακέλου από την αναθέτουσα αρχή.

Η Απόφαση 1094/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης του Δήμου Στυλίδας κατά της Πράξης 12/2025 της Επιτρόπου ΠΕ Φθιώτιδας. Η Επίτροπος είχε κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή σύμβασης για το έργο «Αποκατάσταση παραλιακής οδού εντός οικισμού Μεταμόρφωσης Σωτήρος (Μαρίνι)» (προϋπολογισμού €322.580,64 πλέον ΦΠΑ), το οποίο ο Δήμος είχε αναθέσει μέσω διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, επικαλούμενος κατεπείγουσα ανάγκη λόγω της κακοκαιρίας «Daniel» (Σεπτέμβριος 2023). Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν συντρέχουν σωρευτικά οι νόμιμες προϋποθέσεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, καθώς ο χρόνος που μεσολάβησε (19 μήνες) από το απρόβλεπτο γεγονός μέχρι την ανάθεση είχε αντικειμενικά αμβλύνει την εκτιμώμενη κατεπείγουσα ανάγκη, ενώ η ανάγκη δεν αιτιολογήθηκε επαρκώς.

Η Πράξη 35/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης για το έργο του Δήμου Ανδραβίδας - Κυλλήνης με τίτλο «Κατασκευή Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) Βάρδας και δικτύου αποχέτευσης ακαθάρτων στους οικισμούς Βάρδα και Ψάρι». Το Κλιμάκιο αναβάλλει την έκδοση οριστικής κρίσης, διαπιστώνοντας ότι ο φάκελος είναι ελλιπής. Διατάσσει τη συμπλήρωση του φακέλου με απαραίτητα στοιχεία, μεταξύ των οποίων: γραπτές διευκρινίσεις σχετικά με την οικονομική προσφορά, καθώς δεν προκύπτει ότι προσφέρθηκε έκπτωση στο κόστος της τριετούς λειτουργίας του έργου (παρά τη ρητή πρόβλεψη της διακήρυξης), Συμπληρωματικό Πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού με ειδική λεκτική αιτιολόγηση της βαθμολόγησης της τεχνικής προσφοράς της μοναδικής συμμετέχουσας εταιρείας, καθώς και επικαιροποιημένο σχέδιο σύμβασης.

Η Πράξη 67/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης για το έργο «Αποκατάσταση της μονής σιδηροδρομικής γραμμής Λάρισας – Βόλου, μετά τις θεομηνίες "Daniel" και "Elias"», προϋπολογισμού 146,5 εκατ. ευρώ. Το Κλιμάκιο διαπίστωσε ότι ο φάκελος δεν ήταν πλήρης, ζητώντας αναβολή της οριστικής κρίσης. Ζητήθηκαν στοιχεία για την τεκμηρίωση του προϋπολογισμού, τα παραδοτέα του Τεχνικού Συμβούλου, έγγραφα του ΟΣΕ, καθώς και η απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ επί της προδικαστικής προσφυγής που είχε ασκηθεί κατά της διαδικασίας ανάθεσης με διαπραγμάτευση.

Η Πράξη 268/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου συμφωνίας για την τροποποίηση της σύμβασης παραχώρησης που αφορά στο έργο του Νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης. Το Κλιμάκιο, συνεδριάζοντας στις 4 Ιουλίου 2025, διαπίστωσε ότι ο υποβληθείς φάκελος δεν ήταν πλήρης και ελλείπουν κρίσιμα έγγραφα. Ζητήθηκαν, μεταξύ άλλων, το σύνολο των τευχών δημοπράτησης και η υπογραφείσα αρχική σύμβαση, στοιχεία για τη μετοχική σύνθεση της εταιρείας, εγκριτικές αποφάσεις για την τροποποίηση, λεπτομερείς διευκρινίσεις για τους όρους της τροποποίησης, στοιχεία σχετικά με την προμήθεια και εγκατάσταση του Εξοπλισμού Αεροναυτιλίας και το Χρονοδιάγραμμα Αεροναυτιλίας. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο ανέβαλε την έκδοση οριστικής Πράξης και διάταξε τη συμπλήρωση του φακέλου με τα απαραίτητα στοιχεία.

Η Πράξη 326/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης της 1ης εκτελεστικής σύμβασης, με αντικείμενο την «Ψηφιοποίηση Αρχείων Πολεοδομικής Πληροφορίας» (Τμήμα 1), αξίας 34.630.989,24 ευρώ πλέον Φ.Π.Α. Η τροποποίηση συνίσταται στην αντικατάσταση των Υπηρεσιών Δόμησης πέντε δήμων (Δράμας, Δοξάτου, Κάτω Νευροκοπίου, Παρανέστιου και Προσοτσάνης) με την Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Λαρισαίων. Η αλλαγή κρίνεται επιτακτική λόγω της εκτεταμένης φθοράς που υπέστη το φυσικό αρχείο της Λάρισας από την κακοκαιρία «DANIEL» και του κινδύνου ολικής καταστροφής. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι αυτή η αλλαγή δεν αποτελεί ουσιώδη τροποποίηση κατά την έννοια του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, καθώς δεν μεταβάλλει τον χαρακτήρα ή το οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Ωστόσο, έθεσε ως όρο για την υπογραφή της τροποποίησης να έχει ισχύ μόνο για το μέλλον και όχι αναδρομικά.

Αποκατάσταση του ΒΝΣ Λάρισας (...)Σε κάθε περίπτωση, η ανωτέρω διαδικασία, η οποία απαιτούσε αφενός τη διενέργεια αυτοψίας για την καταγραφή των ζημιών αφετέρου την εκπόνηση μελετών για τις εργασίες επισκευής, διήρκεσε από το χρόνο του απρόβλεπτου γεγονότος (Σεπτέμβριος 2023) έως την έκδοση της κατακυρωτικής απόφασης (Ιούλιος 2024) συνολικά 10 μήνες, χρονικό διάστημα, το οποίο κρίνεται επαρκές για την ανάθεση του επίμαχου έργου με την επισπευσμένη ανοιχτή ή κλειστή διαγωνιστική διαδικασία (άρθρο 121 του ν. 4412/2016) για τη διεύρυνση του κύκλου των δυνητικά προσφερόντων, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι η ανάθεση αυτή έγινε αποκλειστικά βάσει χαμηλότερης τιμής (...)Απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης.Δεν ανακαλεί την 1/2024 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην 3η Υπηρεσία Επιτρόπου Τομέα Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων.
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Β΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1472/2024

Ανάδειξη αναδόχου σε δημόσιο έργο:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν συντρέχουν σωρευτικώς οι προϋποθέσεις της διάταξης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 για την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης.Τούτο διότι η αναθέτουσα αρχή δεν δύναται, επικαλούμενη ως απρόβλεπτο γεγονός την  ακραία κακοκαιρία και την καταστροφική πλημμύρα της 15/11/2017,  να καταφεύγει στην εξαιρετική και παρεκκλίνουσα από τις αρχές της διαφάνειας διαδικασία του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ για να υλοποιεί έργα που ήδη είχαν δρομολογηθεί προτού καν συμβεί το γεγονός αυτό. Όσον αφορά το Τμήμα Α του έργου, σημειώνεται ότι οι μελέτες του έργου (18070/01-02-2017 Απόφαση του Τμήματος Οδοποιίας και Μηχανημάτων Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων με την οποία εγκρίθηκε η οριστική μελέτη οδοποιίας καθώς και η αντίστοιχη μελέτη αποστράγγισης Χ.Θ. 0+000 – 9+854,05 και η 180870/01-02-2017 Απόφαση ΔΤΕΠΑ με την οποία εγκρίνεται η επικαιροποίηση της μελέτης του έργου «Βελτίωση χάραξης και διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... στο τμήμα ... Από Χ.Θ. 0+000 έως Χ.Θ. 17+727,09) είχαν εκπονηθεί σε προηγούμενο χρόνο. Επομένως, η  χάραξη και διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... στο τμήμα ... είναι ένα έργο που σχεδιαζόταν σε προηγούμενο χρόνο του ως άνω απρόβλεπτου γεγονότος και δεν αποτελεί έργο απότοκο της  ακραίας κακοκαιρίας  της 15/11/2017, όπως ενδεχομένως θα χαρακτηρίζονταν τα αντιπλημμυρικά έργα στην πληγείσα από πλημμύρες περιοχή, όπως τα έργα διευθέτησης υδατορευμάτων, ευθυγράμμισης της ροής στα υδατορεύματα, κατασκευής αντιπλημμυρικών κατασκευών στα πεδινά κάθε λεκάνης απορροής κ.τ.λ.Επομένως, στην υπό κρίση περίπτωση, η βελτίωση της χάραξης και η διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... δεν αποκαθιστά τις καταστροφές που προκάλεσε η κακοκαιρία της 15.11.2017, αλλά αποτελεί ένα έργο οδοποιίας, το οποίο είχε προγραμματιστεί να δημοπρατηθεί, πριν από αυτήν.(...)Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, δεν αποδεικνύεται η επικαλούμενη από τον αναθέτουσα αρχή αδυναμία τήρησης των διαδικασιών του ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση του ελεγχόμενου έργου.(...)Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης του έργου «Βελτίωση χάραξης και διαπλάτυνση της Π.Ε.Ο. ... στο τμήμα ... (Από Χ.Θ. 0+000 έως Χ.Θ. 5+085,61) & Αποκατάσταση των φθορών της υφιστάμενης Π.Ε.Ο. στο τμήμα από ... έως .... (Από Χ.Θ. 5+500 έως Χ.Θ. 9+000)».

Ανακλήθηκε με την ΕλΣυνΤμ.6/1326/2018

Αποκατάσταση του ΒΝΣ Λάρισας.(...)	Με την ανωτέρω προσφυγή ζητείται η αναθεώρηση της 1170/2024 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος (Ζ΄ Θερινό) του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)	Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό του ως αβάσιμος, διότι, όπως ορθώς έγινε δεκτό με την προσβαλλόμενη απόφαση, τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα του Σεπτεμβρίου 2023 (φαινόμενο «Daniel»), που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή ότι προκάλεσαν βλάβη στον ΒΝΣ Λάρισας, στοιχειοθετούν πράγματι την απρόβλεπτη περίσταση του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν.4412/2016, ωστόσο δεν αποδείχθηκε εν προκειμένω το κατεπείγον ως βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή της διάταξης αυτής ούτε και η εξαιτίας αυτού αδυναμία της αναθέτουσας αρχής να ακολουθήσει διαγωνιστικές διαδικασίες, έστω με συντετμημένες προθεσμίες. Τούτο δε, διότι, ενόψει και όσων εκτέθηκαν στη σκέψη 4, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης αποτελεί εξαιρετική διαδικασία, ως εκ τούτου, δεν είναι επιτρεπτό γραφειοκρατικές αγκυλώσεις της Αναθέτουσας Αρχής και καθυστερήσεις αυτής να αποτελούν πρόσχημα για την παράκαμψη των ανοικτών ή κλειστών διαγωνιστικών διαδικασιών. Εν προκειμένω, όπως ορθά επεσήμανε το δικάσαν Τμήμα, εκλείπει το κατεπείγον, ως βασική προϋπόθεση, για την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, διότι αυτό, και εάν ακόμη συνέτρεξε σε χρόνο εγγύς των έκτακτων καιρικών φαινομένων, αποδυναμώθηκε στη συνέχεια με την πάροδο: (i) πλέον των τριών (3) μηνών αδράνειας από την ημερομηνία διαπίστωσης της ανάγκης αποκατάστασης του κτιρίου (6.12.2023) μέχρι την υποβολή του αιτήματος εκπόνησης των σχετικών μελετών (27.3.2024) και (ii) συνολικά δέκα (10) μηνών από τον χρόνο του απρόβλεπτου γεγονότος (Σεπτέμβριος 2023) έως την ολοκλήρωση της ανωτέρω διαδικασίας με την έκδοση της κατακυρωτικής απόφασης (Ιούλιος 2024), χρονικό διάστημα, το οποίο κρίνεται επαρκές για την ανάθεση του επίμαχου έργου με την επισπευσμένη ανοιχτή ή κλειστή διαγωνιστική διαδικασία (άρθρο 121 του ν. 4412/2016) για τη διεύρυνση του κύκλου των δυνητικά προσφερόντων, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι η ανάθεση αυτή έγινε αποκλειστικά βάσει χαμηλότερης τιμής (ΕλΣυν Ολ. 1077/2024 σκ. 22, 304/2023 σκ. 23, 1309/2022 σκ. 23, 1306/2022 σκ. 29). Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης. Δεν αναθεωρεί την 1170/2024 απόφαση του Εβδόμου Τμήματος.