Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η προεκτεθείσα διαδικασία είναι νόμιμη και δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου συμφωνίας πλαισίου (άρθρ. 8 του ν. 3316/2005) Για τους λόγους αυτούς Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου συμφωνίας-πλαισίου του άρθρου 8 του ν. 3316/2005, με αντικείμενο την εκπόνηση μελετών με τίτλο «Γεωτεχνικές έρευνες μελετών ολοκλήρωσης του οδικού άξονα ....

ΜΕΛΕΤΕΣ:...μη νομίμως η εν λόγω μελέτη ανατέθηκε απευθείας στην ανωτέρω εταιρεία, αφού από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει, ούτε άλλωστε ο Δήμος ισχυρίζεται, ότι συντρέχει κάποια από τις περιοριστικά αναφερόμενες στο άρθρο 10 του νόμου 3316/2005 περιπτώσεις, στις οποίες είναι επιτρεπτή η προσφυγή στην επίμαχη εξαιρετική διαδικασία. Εξάλλου, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι η ανατεθείσα σύμβαση δεν αφορά στην εκπόνηση τεχνικής μελέτης του ν. 3316/2005, αλλά σε εξειδικευμένα αντικείμενα ωρίμανσης και ένταξης έργων σε χρηματοδοτικά μέσα με συμπλήρωση εγγράφων ή εντύπων, δεν αποδεικνύεται ούτε από το περιεχόμενο της παραδοθείσας μελέτης, αλλά ούτε και από το τεύχος της τεχνικής περιγραφής και την οικεία σύμβαση, το ακριβές αντικείμενο των οποίων εκτέθηκε ανωτέρω. Κατόπιν αυτών, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Προμήθεια ανταλλακτικών..:Με τα ανωτέρω δεδομένα η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι για την ανάθεσή της έπρεπε να διενεργηθεί ανοικτός διαγωνισμός. Τούτο διότι οι δαπάνες για την προμήθεια ανταλλακτικών, τη συντήρηση και την επισκευή μηχανημάτων υπερέβαιναν κατά το ελεγχόμενο οικονομικό έτος το προβλεπόμενο από το  ν. 4412/2016 όριο για τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού και ο Δήμος δεν επικαλέστηκε για την επίμαχη ανάθεση συνδρομή κατεπείγουσας ανάγκης απορρέουσας από απρόβλεπτα γεγονότα. Ο ισχυρισμός του Δήμου ότι δεν είναι δυνατή η διενέργεια διαγωνισμού, επειδή είναι αδύνατος ο προγραμματισμός εργασιών συντήρησης και επισκευής για την αποκατάσταση βλαβών ενός απαρχαιωμένου στόλου 78 οχημάτων διαφόρων κατασκευαστών, είναι αβάσιμος, καθώς η αντιμετώπιση επαναλαμβανόμενων αναγκών προσφέρεται για τη χρήση της συμφωνίας - πλαισίου μεταξύ της αναθέτουσας και περισσότερων οικονομικών φορέων κατά το άρθρο 39 του   ν. 4412/2016 (άρθρο 33 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ).Ωστόσο, ενόψει του ότι η ελεγχόμενη δαπάνη αφορά σε μηχάνημα έργου γκρέιντερ, χρησιμοποιούμενο για αποχιονισμό, και η απευθείας ανάθεση της προμήθειας έγινε σε χρόνο που είναι πιθανές οι χιονοπτώσεις στις ορεινές κατοικημένες περιοχές του Δήμου … (26.3.2023), κρίνεται ότι τα όργανα του Δήμου προχώρησαν στην απευθείας ανάθεση από πλάνη, η οποία κρίνεται συγγνωστή.

Οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες, που αφορούν στην εκπόνηση όμοιων από άποψη γνωστικού αντικειμένου μελετών – ήτοι μελετών της κατηγορίας 20 (γεωλογικές) - μη νομίμως επιμερίσθηκαν σε χωριστές πιστώσεις ανά τοπικό διαμέρισμα και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, χωρίς να ακολουθηθεί η ανοικτή ή κλειστή διαδικασία του ν. 3316/2005, καθόσον η συνολική δαπάνη αυτών ανέρχεται στο ποσό των 49.980,00 και, επομένως, υπερβαίνει το όριο των 21.423,00 ευρώ, μέχρι το οποίο είναι κατ΄ άρθρο 209 παρ. 3 του ν. 3463/2006 επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση εκπόνησης μελέτης. Τέλος, ο προβαλλόμενος από τον Επίτροπο δεύτερος λόγος διαφωνίας περί παράβασης των διατάξεων του άρθρου 10 παρ. 2 του ν. 3316/2005 δεν μπορεί να εξετασθεί, δεδομένου ότι οι επίμαχες συμβάσεις δεν ανατέθηκαν κατ’ επίκληση των διατάξεων αυτών.

Υπηρεσίες μεταφοράς νοσοκομειακών αποβλήτων.(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, όπως βασίμως προβάλλει η διαφωνούσα Επίτροπος, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι κανονική, δοθέντος ότι, ούτε κατά την εκκίνηση της διαδικασίας του επίμαχου διαγωνισμού, στις 26.5.2016, ούτε μέχρι και τη σύναψη της επίμαχης σύμβασης, στις 13.6.2016, δεν είχε εκδοθεί απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, με την οποία να δεσμεύεται το συνολικό ποσό επιβάρυνσης του οικείου Κ.Α.Ε. του προϋπολογισμού του Νοσοκομείου..(..)Εξάλλου, ο προβαλλόμενος, με το 8596/27.7.2017 έγγραφο επανυποβολής, ισχυρισμός του Νοσοκομείου, ότι έως την ολοκλήρωση του αντικειμένου της σύμβασης είχε δεσμευθεί πίστωση ισόποση με τη συμβατική δαπάνη, με την έκδοση, τμηματικά, των αναφερόμενων στο ως άνω έγγραφο αποφάσεων ανάληψης υποχρέωσης, είναι απορριπτέος, προεχόντως, διότι, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν, η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης πρέπει να εκδίδεται πριν την έναρξη της οικείας διαγωνιστικής διαδικασίας και πριν την υπογραφή της σχετικής σύμβασης για το συνολικό ποσό, με το οποίο επιβαρύνεται ο οικείος προϋπολογισμός, οι δε μεταγενεστέρως τυχόν εκδιδόμενες αποφάσεις ανάληψης υποχρέωσης δεν δύνανται να έχουν αναδρομική ισχύ..Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι κανονική και, επομένως, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Προμήθεια ανταλλακτικών..:Υπό αυτά τα δεδομένα, και ενόψει όσων εξετέθησαν στη σκέψη ΙΙ, η διατυπούμενη από τον Επίτροπο αιτίαση ότι οι δαπάνες  για την προμήθεια υλικών αποκατάστασης ζημιών ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού γεωτρήσεων της Περιφερειακής Ενότητας ... δεν ήταν επιδεκτικές κατάτμησης, βασίμως προβάλλεται εφόσον α) επρόκειτο περί  προμηθειών αγαθών, όμοιων ή ομοειδών κατά τη φύση τους και την αντίληψη των συναλλαγών, οι οποίες αποσκοπούσαν στην εκπλήρωση ομοειδούς  τεχνικής λειτουργίας των γεωτρήσεων, και ανατέθηκαν από την ίδια αναθέτουσα Αρχή, εντός του αυτού γεωγραφικού πλαισίου, σε προσφέροντες οι οποίοι δραστηριοποιούνταν σε συναφή τομέα και β) δεν αποδεικνύει η αναθέτουσα Αρχή ότι η γενική και άνευ διακρίσεων προσφυγή σε απευθείας αναθέσεις κατά το έτος 2018 δικαιολογείται λόγω συνδρομής κατεπείγουσας ανάγκης απορρέουσας από απρόβλεπτα γεγονότα. Απορριπτέος είναι επίσης και ο προβληθείς με το έγγραφο επανυποβολής του εντάλματος ισχυρισμός της αναθέτουσας ότι η αποκατάσταση των βλαβών των αρδευτικών γεωτρήσεων δεν αποτελούν πάγιες ανάγκες για ομοειδή υλικά και δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν από το προηγούμενο έτος έτσι ώστε να αποτελέσουν ένα προϋπολογισθέν σύνολο εργασιών και υλικών προς δημοπράτηση με ανοικτό διαγωνισμό. Και τούτο διότι α) η ίδια η αναθέτουσα αναφέρει στο προμνησθέν έγγραφο επανυποβολής ότι έχει ήδη προβεί  σε ανάθεση κατά τα προηγούμενα έτη παρόμοιων προμηθειών με την τήρηση της επιβαλλόμενης ανοικτής διαγωνιστικής διαδικασίας και β) εν πάση περιπτώσει, πρέπει να σημειωθεί συναφώς ότι ο χαρακτήρας των αναγκών που επικαλείται η αναθέτουσα, οι οποίες δεν είναι εκ των προτέρων γνωστές είναι όμως επαναλαμβανόμενες, προσφέρεται για τη χρήση της συμφωνίας – πλαισίου μεταξύ της αναθέτουσας και περισσότερων οικονομικών φορέων η οποία  ρυθμίζεται στο άρθρο 39 του ν. 4412/2016 (άρθρο 33 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ, καθώς η ορθή προετοιμασία της σύναψης της συμφωνίας -πλαισίου και η ορθή εκτέλεσή της με τις επιμέρους συμβάσεις που συνάπτονται καθ΄όλη τη διάρκεια ισχύος της, μπορούν να εξασφαλίσουν αφενός την ζητούμενη εν προκειμένω ευελιξία και ταχύτητα στις διαδικασίες ανάθεσης των επίμαχων προμηθειών με βάση τους όρους που καθορίζονται σε αυτή και, αφετέρου, τη διαφάνεια και την ίση μεταχείριση των συμβληθέντων στη συμφωνία- πλαίσιο οικονομικών φορέων (βλ. Απ. του ογδόου Τμήματος του ΔΕΕ της 19.12. 2018, C-216/2017 επί αιτήσεως του Cosiglio di Stato (Ιταλία) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως και Κατευθυντήρια Οδηγία 3 της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων). 

.Διαγωνισμός εκπόνησης μελέτης. Αίτηση αναστολής εκτελέσεως κατά της πράξης αξιολόγησης των τεχνικών προσφορών. 6. Επειδή, με την οικεία αίτηση ακυρώσεως η αιτούσα προβάλλει ότι, κατά την έννοια του ανωτέρω άρθρου 20.β της διακήρυξης, η μειωμένη εμπειρία των επιστημόνων που αναφέρονται στη διάταξη αυτή αποτελεί λόγο αποκλεισμού διαγωνιζομένου από την περαιτέρω διαδικασία, ότι η εκτεθείσα στην προηγούμενη σκέψη κρίση της προσβαλλόμενης αποφάσεως είναι μη νόμιμη και ότι, συνεπώς, η παρεμβαίνουσα θα έπρεπε να είχε αποκλεισθεί από την περαιτέρω διαδικασία. Ο λόγος όμως αυτός ακυρώσεως δεν μπορεί να θεωρηθεί βάσιμος, και μάλιστα προδήλως. Τούτο διότι, ευλόγως μπορεί να υποστηριχθεί, ως προς την έννοια των ανωτέρω διατάξεων της διακήρυξης, η άποψη, σύμφωνα με την οποία οι διαγωνιζόμενοι πρέπει, επί ποινή αποκλεισμού, να δηλώσουν ότι θα συνεργασθούν με επιστήμονες των δύο αυτών ειδικοτήτων, η ειδική εμπειρία των οποίων αξιολογείται, ως προς την επάρκειά της, στα πλαίσια του 2ου κριτηρίου αξιολόγησης των τεχνικών προσφορών και ειδικότερα στα πλαίσια της αξιολόγησης της ομάδας μελέτης, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 22.1.2 της διακήρυξης. Εξάλλου, και οι λοιποί λόγοι ακυρώσεως, σύμφωνα με τους οποίους η προσφορά της παρεμβαίνουσας έπρεπε να λάβει μικρότερη βαθμολογία, η δε προσφορά της αιτούσας μεγαλύτερη, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως προδήλως βάσιμοι. Ενόψει αυτών, ο ήδη προβαλλόμενος λόγος, σύμφωνα με τον οποίον η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή λόγω προδήλου βασιμότητας της αιτήσεως ακυρώσεως, είναι αβάσιμος και απορριπτέος. 7. Επειδή, τέλος, η αιτούσα σύμπραξη προβάλλει ότι, αν το αποτέλεσμα του διαγωνισμού δεν κατακυρωθεί στην ίδια, θα υποστεί ανεπανόρθωτη, άλλως δυσχερώς επανορθώσιμη βλάβη. Ο ισχυρισμός όμως αυτός είναι απορριπτέος, αφενός μεν διότι επιχείρηση που συμμετέχει σε δημόσιους διαγωνισμούς αναλαμβάνει, από τη φύση της δραστηριότητάς της, τον κίνδυνο να αποκλεισθεί ή να μην της ανατεθεί το έργο, αφετέρου δε διότι η βλάβη αυτή, ως οικονομική, είναι, κατ` αρχήν, επανορθώσιμη (βλ. Ε.Α. 148/2008 κ.ά.). Δ ι ά τ α ύ τ α Απορρίπτει την αίτηση.

Οι επικληθείσες με τις υπό κρίση αιτήσεις ειδικές περιστάσεις, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι δεν συνιστούν αιτιολογία σχετικά με τη συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων, εντούτοις αποτελούν πραγματικά γεγονότα δυνάμενα αντικειμενικά να προβλεφθούν σύμφωνα με τους κανόνες επιμέλειας του μέσου συνετού μελετητή. Eπιπροσθέτως, οι προπεριγραφείσες νέες εργασίες επεκτείνουν κατ’ ουσίαν το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και βελτιώνουν την ποιότητά του (επέκταση και βελτίωση που δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου) με αποτέλεσμα να μη δύνανται να θεωρηθούν κατά τα προεκτεθέντα ως νόμιμες συμπληρωματικές εργασίες οφειλόμενες σε απρόβλεπτα γεγονότα. Επίσης, η ερμηνευτική εκδοχή, όπως αυτή που υποστηρίζεται από τους αιτούντες, περί χαρακτηρισμού ως απρόβλεπτης περίστασης κάθε επισυμβάντος κατά τη μελετητική διαδικασία ευρήματος το οποίο δεν είχε αντιμετωπιστεί επακριβώς από την αναγνωριστική μελέτη, θα οδηγούσε σε καταστρατήγηση των κανόνων του κοινοτικού δικαίου το οποίο, ως ενσωματώθηκε με το ν.3316/2005, επιτάσσει τη μη τροποποίηση ουσιώδους όρου (προεχόντως δε του προβλεφθέντος στην αρχική σύμβαση φυσικού-τεχνικού αντικειμένου) του διαγωνισμού μετά τη σύναψη σύμβασης για την εκπόνηση μελετών, στο μέτρο που μια τέτοια πρακτική θα συνεπαγόταν αναπόφευκτα παραβίαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των υποψηφίων, εφόσον δεν εξασφαλίζονται η ενιαία εφαρμογή των όρων του διαγωνισμού και η αντικειμενικότητα της διαδικασίας. Αβασίμως, δε προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι όταν η δημοπράτηση μίας μελέτης γίνεται επί τη βάσει ήδη εγκεκριμένης μελέτης είναι αναμενόμενο να υπάρξουν, κατά την εκπόνηση των επόμενων σταδίων της μελέτης, διαφοροποιήσεις και μάλιστα ουσιώδεις στα επιμέρους θέματα, για το λόγο αυτό δε και η συμφωνούμενη με τον ανάδοχο μελετητή αμοιβή είναι, κατά νόμο προεκτιμώμενη, διότι από τη στιγμή που θεσπίστηκε η οικονομική προσφορά στους διαγωνισμούς του ν.3316/2005 απαιτείται ο κατά το δυνατόν ακριβής προσδιορισμός του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης, συνάρτηση του οποίοι αποτελεί και το οικονομικό της αντικείμενο. Άλλωστε, η αναθέτουσα αρχή ήταν δυνατόν να προβλέψει και να εκτιμήσει πριν από τη διενέργεια του διαγωνισμού για τη σύναψη της αρχικής σύμβασης το 2007 την ανάγκη συμπερίληψης σε αυτή των υπόψη συμπληρωματικών εργασιών, δεδομένου ότι οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται να συντάσσουν τους όρους της προκήρυξης διαγωνισμού, αφού έχουν προηγουμένως αναλύσει διεξοδικά όλες τις σχετικές περιστάσεις μετά από επικαιροποίηση των υπαρχόντων στοιχείων του φακέλου (βλ. άρθρα 4 και 7 παρ. 2 εδ. β και 4 εδ. α του ν.3316/2005, σχετικά με την επικαιροποίηση των στοιχείων του φακέλου του έργου). Τέλος, απορριπτέος τυγχάνει και ο ισχυρισμός της αναθέτουσας αρχής ότι τα αρμόδια όργανά της, συγγνωστώς υπέλαβαν ότι η σύναψη της κρινόμενης συμβάσεως είναι νόμιμη. Τούτο δε καθόσον πλάνη και δη συγγνωστή δεν χωρεί εν προκειμένω διότι υπάρχει, από μακρού χρόνου, σταθερότητα της νομοθεσίας και της νομολογίας ως προς τις προϋποθέσεις κατάρτισης συμπληρωματικών συμβάσεων.

Αρμόδιο όργανο του Δήμου για τη διενέργεια διαγωνισμού για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων εκπονήσεως μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών κατ’ εφαρμογή του Ν. 3316/2005 είναι η Δημαρχιακή Επιτροπή, η οποία επί ιδιαιτέρως σοβαρού αντικειμένου, δύναται με ειδικώς αιτιολογημένη απόφασή της να παραπέμπει τη διενέργεια του διαγωνισμού στο Δημοτικό Συμβούλιο.Αποδοχή της αρ.363/2008 ατομικής γνωμοδότησης του Νομικού Συμβούλου του Κράτους.

Επικαιροποίηση ή συμπλήρωση υδραυλικών μελετών...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ της παρούσας, δεν προκύπτει στην υπό κρίση υπόθεση η συνδρομή όλων των σωρευτικά απαιτούμενων από το άρθρο 29 παρ. 1 του ν. 3316/2005 προϋποθέσεων για τη νόμιμη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, η εκπόνηση των μελετών (οριστικών υδραυλικών μελετών, τοπογραφικών και περιβαλλοντικών μελετών), που αποτελούν αντικείμενο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης και αφορούν σε έργα εκβολής του ρέματος … στο … και του ρέματος στους … στην περιοχή του Ελληνικού, καθώς και σε έργα προστασίας πρανών και κοίτης του ρέματος … στο ύψος της οδού … στο …, δεν δύναται να θεωρηθεί ότι δεν μπορεί να διαχωριστεί από την αρχική σύμβαση, ούτε ότι είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωσή της, δεδομένου ότι αφενός μεν η από 14.4.2016 συμφωνία – πλαίσιο (άρθρ. 8 του ν. 3316/2005) είχε ως αντικείμενο τη διενέργεια υδραυλικών, περιβαλλοντικών και τοπογραφικών μελετών σε οποιαδήποτε περιοχή της …, κατόπιν εντολής της Διεύθυνσης Υδραυλικών Έργων (Δ10) της Περιφέρειας, αφετέρου δε στο πλαίσιο αυτής έχουν συναφθεί τρεις (3) επιμέρους συμβάσεις, οι οποίες αφορούν σε διαφορετικά σημεία της … (ρέματα «…» στην περιοχή … του Δήμου …, … του Δήμου …. και … του Δήμου …). Περαιτέρω, δεν αποδεικνύεται η συνδρομή εν προκειμένω απρόβλεπτων, κατά την έννοια που προαναφέρθηκε (βλ. σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ.Β της παρούσας), περιστάσεων, οι οποίες κατέστησαν αναγκαία την ελεγχόμενη σύμβαση. Επομένως, η ανάθεση των ως άνω μελετών με προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της κατάρτισης συμπληρωματικής σύμβασης παρίσταται, όπως ορθά κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη, μη νόμιμη, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα είναι απορριπτέα. Εξάλλου, ο ισχυρισμός της αιτούσας ότι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος για τη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίοι ανάγονται στην ανάγκη άμεσης εκπόνησης των συγκεκριμένων μελετών, προβάλλοντας ότι η δημοπράτησή τους με τις διαδικασίες του ν. 4412/2016 θα επιφέρει καθυστερήσεις, προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή και επιπλέον κόστος, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δοθέντος ότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας στις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 763/2019, VI Τμ. 1605, 2227/2016, 668/2017, 482/2018, 979, 1254/2019).