ΕΡΓΑ.(..)Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, εφόσον κατά την ημερομηνία αποστολής της πρώτης πρόσκλησης για υποβολή προσφορών (30.3.2017), η οποία αποτελεί το χρόνο έναρξης της διαδικασίας της απευθείας ανάθεσης, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 120 του ν. 4412/2016, είχε ήδη δημοσιευθεί η ΔΝΣγ/οικ 15299/ΦΝ 466/2.3.2017 απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών (Β΄ 900/17.3.2017) για την ανάπτυξη του διαδικτυακού Κεντρικού Ηλεκτρονικού Συστήματος Κληρώσεων για τις Δημόσιες Συμβάσεις, το Νοσοκομείο όφειλε να ακολουθήσει τη διαδικασία που αναφέρεται στην παράγραφο 5 του άρθρου 118 του ν. 4412/2016,  όπως βασίμως προβάλλει η Επίτροπος. (..)Ωστόσο, το Κλιμάκιο λαμβάνοντας υπόψη ότι το Διοικητικό Συμβούλιο του Νοσοκομείου ενέκρινε την προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης στις 15.3.2017, ήτοι πριν από τη δημοσίευση της ως άνω υπουργικής απόφασης, ότι η πρώτη πρόσκληση για υποβολή προσφορών απεστάλη λίγες ημέρες μετά τη δημοσίευση αυτής, ότι η σχετική σύμβαση συνήφθη στις 4.5.2017 και ότι υπέβαλαν προσφορές τρεις κατασκευαστικές εταιρείες κρίνει ότι, στην προκειμένη περίπτωση, δεν προκύπτει πρόθεση καταστρατήγησης των ως άνω διατάξεων από τα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου, αλλά συγγνωστή πλάνη αυτών ως προς τη διαδικασία που όφειλαν να τηρήσουν.(συγγνωστή πλάνη)

Αμοιβή για εργασίες συντήρησης και επισκευής  συντριβανιών: Με αυτά τα δεδομένα, η επίμαχη σύμβαση, ως εκ του απλού, μη εξειδικευμένου τεχνικά αντικειμένου της που συνίσταται σε καθαρισμό και επισκευή του ηλεκτρομηχανολογικού υλικού των συντριβανιών και τη συντήρησή τους, δεν εμπίπτει στην κατηγορία των «έργων» ή των «τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών», αλλά σε εκείνη των «γενικών υπηρεσιών» του ν. 4412/2016, με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζεται εν προκειμένω η παρ. 5 του άρθρο 118 του νόμου αυτού. Περαιτέρω, όμως, ο προϋπολογισμός της είναι αόριστος, διότι στην οικεία μελέτη αναφέρεται η ενδεικτική δαπάνη για το σύνολο των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς να παρατίθεται αναλυτικά το κόστος καθεμιάς από αυτές, βάσει των απαιτούμενων ανθρωποωρών και της τιμής μονάδας αυτών, και είναι ως εκ τούτου ανέφικτος ο έλεγχος τυχόν παράβασης της αρχής της οικονομικότητας. Εξάλλου, οι οικονομικές προσφορές των υποψηφίων, οι οποίες δεν αποτελούν δημόσια έγγραφα και, κατά τους ισχυρισμούς του Δήμου, εκτιμήθηκαν προκειμένου να διαμορφωθεί ο προϋπολογισμός των εργασιών, φέρουν όλες ημερομηνία 3.4.2018. Κατά το χρονικό όμως αυτό σημείο δεν είχε ακόμα προσδιορισθεί με την τεχνική έκθεση (συντάχθηκε στις 17.4.2018) το αντικείμενο των εργασιών, τις οποίες έκαστος υποψήφιος πρέπει να κοστολογήσει προκειμένου να υποβάλει οικονομική προσφορά. Επομένως καθίσταται απορριπτέος ο ισχυρισμός του Δήμου ότι διαμόρφωσε τον προϋπολογισμό της σύμβασης βάσει αυτών.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.7/26/2019

Παροχή υπηρεσιών:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, εφόσον το τίμημα που συμφωνήθηκε με την 125/17.11.2017 σύμβαση ετήσιας διάρκειας μεταξύ του Νοσοκομείου και της φερόμενης ως δικαιούχου ανερχόταν στο ποσό των 8.246 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., δεν ήταν νόμιμη η ανάληψη υποχρεώσεως μόνο για το ποσό των 981,67 ευρώ, χωρίς μνεία του συνολικού ποσού της συμβάσεως με το οποίο επρόκειτο να επιβαρυνθεί ο προϋπολογισμός του Νοσοκομείου και του τρόπου κατανομής του ποσού αυτού στα οικονομικά έτη 2017 και 2018. Το Κλιμάκιο, όμως, λαμβάνοντας υπόψη τους ισχυρισμούς του Νοσοκομείου (βλ. ανωτέρω σκ. ΙΙΙ.Β) και επιπλέον το γεγονός ότι: α) δεν πραγματοποιήθηκε καμία δαπάνη εντός του οικονομικού έτους 2017 και β) το Νοσοκομείο στις αρχές του οικονομικού έτους 2018, και πάντως σε σχετικώς σύντομο χρονικό διάστημα από την υπογραφή της 125/17.11.2017 συμβάσεως, προέβη σε ανάληψη υποχρεώσεως για το σύνολο του συμβατικού ποσού, κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου ενήργησαν συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατηγήσεως των οικείων διατάξεων.

Παροχή υπηρεσιών υποστήριξης για την ωρίμανση και χρηματοδότηση έργων:.Με αυτά τα δεδομένα, οι ανατεθείσες υπηρεσίες για υποστήριξη του Δήμου στην εξεύρεση και επιλογή χρηματοδοτικών προγραμμάτων και την προετοιμασία φακέλων για την ένταξή του σε αυτά συνιστούν συμβουλευτικές απλές υπηρεσίες και όχι μελέτη ή παροχή τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών. Επομένως, αφενός δεν απαιτείτο να διενεργηθεί ηλεκτρονική κλήρωση σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 118 του ν. 4412/2016 για την ανάθεσή τους, αφετέρου αρμοδίως παρέλαβε τις υπηρεσίες η επιτροπή παρακολούθησης και παραλαβής γενικής φύσης υπηρεσιών. Περαιτέρω, ενόψει του ότι, όπως αναφέρεται στην παρ. 7 της οικείας μελέτης, η ποσότητα των εργασιών, συναπτόμενη με τη δημοσίευση προσκλήσεων για συμμετοχή σε προγράμματα αλλά και με τις διαφορετικές ενέργειες που απαιτούνται για κάθε επιμέρους πρόσκληση, δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί επακριβώς εκ των προτέρων, οι επίμαχες υπηρεσίες δεν μπορούν να διαιρεθούν σε επιμέρους ποσότητες ανά εργασία και να προσδιορισθεί κάποια σχετική τιμή μονάδας  με τις αντίστοιχες ανθρωποώρες εργασίας, ο δε λόγος περί αοριστίας του προϋπολογισμού είναι αβάσιμος. Εντούτοις, η δαπάνη είναι μη κανονική, καθόσον δεν δεσμεύτηκε εξ αρχής σε βάρος της οικείας πίστωσης του προϋπολογισμού το συνολικό ποσό της σύμβασης, αλλά μόνο τμήμα αυτού που αντιστοιχούσε στο χρονικό διάστημα του υπολοίπου του έτους 2018 και δεν προκύπτει ότι έγινε ανάληψη πολυετούς υποχρέωσης. Δεδομένου όμως ότι το υπόλοιπο ποσό της σύμβασης δεσμεύτηκε αμέσως κατά το νέο έτος 2019 (Α.Α.Υ. 207/11.1.2019), η παράβαση των οργάνων του Δήμου δεν έγινε με πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, αλλά οφείλεται σε συγγνωστή πλάνη. Τέλος, αν και αναρμοδίως η ανωτέρω μελέτη συντάχθηκε και θεωρή-θηκε από τον Δήμαρχο και τον ειδικό συνεργάτη του, η πλημμέλεια αυτή ομοίως οφείλεται σε πλάνη των δημοτικών οργάνων η οποία, δεδομένης της πληρότητας της συνταχθείσας μελέτης και της ομαλής διεξαγωγής της διαδικασίας απευθείας ανάθεσης κρίνεται συγγνωστή.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

Χωροθέτηση σταθμών διοδίων και καθορισμός τελών διοδίων στην Εγνατία Οδό και στους καθέτους άξονες αυτής.(Τροποποιήθηκε με την αριθμ.ΔΝΣΓ/ΟΙΚ.35897/ΦΝ/393/2017,ΦΕΚ 1867 Β/29-05-2017, την υπ' αριθμ.ΔΝΣβ΄/οικ.39429/ΦΝ/393/2018, ΦΕΚ-1893/Β/24.05.2018 και τηνΑριθμ. ΔΝΣβ/οικ42900/ΦΝ 393/2018, ΦΕΚ-2090/Β/7.6.2018)

Παροχή υπηρεσιών:Με τα δεδομένα αυτά, οι ανατεθείσες υπηρεσίες δεν υπάγονται   στην έννοια της μελέτης του άρθρου 2 παρ. 1 περ. 9 υποπερ. α΄, καθόσον δεν αποβλέπουν στην παραγωγή, επέμβαση, σχεδιασμό ή απεικόνιση έργου, αλλά αφορούν σε υπηρεσίες αποτύπωσης, ανάλυσης και καταγραφής υφιστάμενης κατάστασης σχετικά με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και στην επιλογή της βέλτιστης παρέμβασης, ώστε να μεγιστοποιηθεί το οικονομικό όφελος του Δήμου. Το γεγονός δε ότι ως CPV χρησιμοποιήθηκε κωδικός που αντιστοιχεί σε «τεχνικές υπηρεσίες», όπως αναφέρεται στο Παράρτημα I του Προσαρτήματος Γ΄ του ν. 4412/2016, δεν ασκεί επιρροή, διότι από την αναλυτική περιγραφή του αντικειμένου της σύμβασης προκύπτει ότι οι ανατεθείσες υπηρεσίες εμπίπτουν στην έννοια των γενικών υπηρεσιών και η αναγραφή του εν λόγω κωδικού έγινε από παραδρομή. Συνεπώς, της απευθείας ανάθεσης των επίμαχων υπηρεσιών δεν απαιτούνταν η τήρηση της διαδικασίας του άρθρου 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016.(..)Ενόψει όμως της προσκομισθείσας, με το έγγραφο επανυποβολής, ανάλυσης σχετικά με το κόστος των εν λόγω υπηρεσιών, στην περίπτωση που αυτές υλοποιούνταν από το προσωπικό του Δήμου, που θα ανερχόταν σε 27.020,00 ευρώ, ήτοι μεγαλύτερο του ποσού της ελεγχόμενης σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων, αλλά συγγνωστώς υπέλαβαν ότι με την εν λόγω σύμβαση λειτουργούσαν προς το συμφέρον του Δήμου και σύμφωνα με την αρχή της οικονομικότητας.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

Παροχή υπηρεσιών:..Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: α) Όπως βασίμως προβάλλεται από την Περιφέρειας … (βλ. το ….2019 έγγραφο της Γενικής Διευθύντριας της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικής Λειτουργίας) το αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης, το οποίο συνίσταται στην παροχή υπηρεσιών παραγωγής και προβολής, μέσω σύγχρονων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενός τουριστικού προϊόντος, που αποσκοπεί στην προσέλκυση, με κατάλληλη διαφημιστική προσέγγιση, τουριστών διαφορετικών εθνοτήτων και απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις εμπορίας και διαφήμισης δεν εμπίπτει στα καθήκοντα των υπαλλήλων της Διεύθυνσης Διαφάνειας και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και του Τμήματος Τουρισμού, που περιγράφονται ανωτέρω (σκεψ. VA). β) Περαιτέρω, όπως βασίμως προβάλλεται με το …..2019 έγγραφο της αναπληρώτριας Προϊσταμένης του Τμήματος Τουρισμού της Περιφερειακής Ενότητας …, η επίμαχη σύμβαση δεν έχει ως αντικείμενο την «εκπόνηση μελετών» ή την «παροχή τεχνικών και λοιπών συναφών υπηρεσιών», όπως περιγράφονται στο άρθρο 2 παρ. 3 περ. 6 (α) και (β) και απαριθμούνται στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ΄ του ν. 4412/2016, αλλά την παροχή γενικών υπηρεσιών, και, ως εκ τούτου, δεν είναι εφαρμοστέα η διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 118 του ν. 4412/2016. γ) Από τα δικαιολογητικά που συνοδεύουν το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν προκύπτει ο τρόπος υπολογισμού και τεκμηρίωσης της προϋπολογιζόμενης δαπάνης της σύμβασης (π.χ. έρευνα αγοράς, συγκριτικά στοιχεία άλλων διαγωνισμών με συναφές αντικείμενο), ώστε να αιτιολογείται επαρκώς η έκταση της δημοσιονομικής επιβάρυνσης του φορέα, κατά παράβαση των διατάξεων που παρατίθενται ανωτέρω (σκέψ. IV). Εξάλλου, στην από την 5.10.2018 τεχνική έκθεση της αναπληρώτριας Προϊσταμένης του Τμήματος Τουρισμού αναλύεται μεν το κόστος των επίμαχων υπηρεσιών, χωρίς ωστόσο να προσκομίζονται συγκεκριμένα στοιχεία από τα οποία να τεκμηριώνεται το ύψος της δαπάνης, ενώ αορίστως σε αυτήν αναφέρεται ότι το κόστος αυτό προέκυψε σύμφωνα με τις τιμές της αγοράς. Όμως, το Κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα του αντικειμένου της εν λόγω σύμβασης καθώς και ότι, στην προκειμένη περίπτωση, είχε συνταχθεί έστω και χωρίς εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση η ως άνω τεχνική έκθεση, κρίνει ότι τα όργανα της Περιφέρειας ενήργησαν μη νομίμως μεν πλην συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, για τον αναφερόμενο λόγο διαφωνίας της αναπληρώτριας Επιτρόπου, όμως το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής πρέπει να θεωρηθεί, λόγω συγγνωστής πλάνης.

Παροχή υπηρεσιών:..Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, με την 3124/2019 απόφαση του Δημάρχου ..., ανατέθηκαν απευθείας από το Δήμο στην εταιρεία «...» υπηρεσίες που αφορούν στην καταγραφή των γεωτεμαχίων ιδιοκτησίας του Δήμου από το Εθνικό Κτηματολόγιο, στον εντοπισμό αυτών που έχουν χαρακτηρισθεί δασικά και στην υποβολή των τυχόν απαιτούμενων αντιρρήσεων επί των οικείων δασικών χαρτών.Με το αντικείμενο αυτό οι άνω υπηρεσίες δεν πληρούν τα εννοιολογικά κριτήρια των τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών που εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙ και, ως εκ τούτου, νομίμως ανατέθηκαν στη δικαιούχο του επίμαχου χρηματικού εντάλματος χωρίς της διενέργεια δημόσιας ηλεκτρονικής κλήρωσης. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και, ως εκ τούτου, το ένταλμα αυτό πρέπει να θεωρηθεί. 

Προμήθεια: Δημιουργία Νησίδων Ασφαλείας.Με δεδομένα αυτά, η ως άνω σύμβαση ορθώς ανατέθηκε απευθείας, χωρίς να τηρηθούν οι διατάξεις του άρθρου 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016 σχετικά με τη διενέργεια δημόσιας ηλεκτρονικής κλήρωσης, δεδομένου ότι η προμήθεια των προαναφερθέντων υλικών, για την οποία άλλωστε δεν συντάχθηκε μελέτη στηριζόμενη σε εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις και επιστημονικές μεθόδους, χαρακτηρίζει συνολικά το αντικείμενό της, σύμφωνα και με την ως άνω ανάλυση των επιμέρους οικονομικών στοιχείων της προϋπολογισθείσας δαπάνης, και παρά την εγγραφή της στο Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου. Επιπλέον, ενόψει του ότι στον Κ.Α.Ε. 66 εγγράφονται κατά νόμο οι δαπάνες προμήθειας αναλώσιμων υλικών, επιτρεπτώση συγκεκριμένη πίστωση εγγράφηκε εν προκειμένω σε κωδικό της κατηγορίας 73 του προϋπολογισμού του έτους 2018 του Δήμου ....... (πρβλ. ΚΠΕΔ στο VII Τμ. 256/2018). Τέλος, προσκομίζεται το από 26.7.2018 Δελτίο Εισαγωγής Υλικού του Γραφείου Αποθήκης της Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών, Προμηθειών, Δημοπρασιών - Ανάθεσης Εργασιών του Δήμου, για την παραλαβή 100 τεμαχίων προκατα-σκευασμένων κρασπέδων από σκυρόδεμα, το οποίο συντάχθηκε βάσει του 64/26.7.2018 τιμολογίου πώλησης του αναδόχου για την εξόφληση της 1ης πιστοποίησης της προμήθειας των υλικών και με βάση το οποίο εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα.

Παροχή τεχνικών υπηρεσιών...Με δεδομένα αυτά, οι ανατεθείσες υπηρεσίες ανάγονται στα συνήθη καθήκοντα του Γραφείου Μελετών και Εκτελέσεως Έργων, δεν αποδεικνύεται δε ότι απαιτούν επιπλέον εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία, πέραν αυτής που  θα πρέπει να έχει το υπηρετούν στο Τμήμα αυτό προσωπικό για την εκτέλεση των καθηκόντων του. Περαιτέρω, οι ανατεθείσες υπηρεσίες της σύνταξης των τευχών προμετρήσεων αρχιτεκτονικών, στατικών και Η/Μ σχεδίων υπάγονται στην έννοια των τεχνικών υπηρεσιών του άρθρου 2 παρ. 3 περ. 6 β του ως άνω νόμου. Επομένως, αυτές έπρεπε να ανατεθούν κατόπιν διενέργειας ηλεκτρονικής κλήρωσης, το άρθρο δε 43 παρ. 18 α του ν. 4605/2019, σύμφωνα με το οποίο  σε περίπτωση συμβάσεων υπηρεσιών οι οποίες αφορούν σε ενέργειες ωρίμανσης των συγχρηματοδοτούμενων πράξεων του ΕΣΠΑ δεν απαιτείται να τηρηθεί η διαδικασία κλήρωσης, δεν έχει εφαρμογή στην παρούσα υπόθεση, καθόσον η επίμαχη σύμβαση καταρτίστηκε πριν από την ισχύ της, στις 8.10.2018. Τέλος, της ανάθεσης των ως άνω τεχνικών υπηρεσιών έπρεπε να προηγηθεί η έκδοση γνώμης του Τεχνικού Συμβουλίου της αναθέτουσας αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 52 του ν. 4412/2016. Ωστόσο, ενόψει του ότι αφενός το προσωπικό του Δήμου δεν επαρκούσε για την εκτέλεση των ως άνω υπηρεσιών, αφετέρου, αυτές έπρεπε να διεκπεραιωθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα προκειμένου να ολοκληρωθεί η ένταξη της κατασκευής Λυκείου του Δήμου στο ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗΣ 2014 - 2020, οι αρμόδιες υπηρεσίες του δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων αλλά με την πεποίθηση ότι δεν απαιτείτο η τήρησή τους. Συνεπώς, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2019, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.