ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, ο Δήμος ... μη νομίμως ανέθεσε στο φερόμενο ως δικαιούχο του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος τοπογράφο μηχανικό την εκπόνηση της προαναφερθείσας μελέτης, καθόσον αυτή ως εκ της φύσεως και του αντικειμένου της, εμπίπτει στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες, όπως αυτές περιγράφονται στον Ο.Ε.Υ., του υπηρετούντος στο Γραφείο Τεχνικών Έργων και Μελετών τοπογράφου μηχανικού, ο οποίος άλλωστε ορίστηκε ως επιβλέπων την ως άνω μελέτη. Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος ..., ο οποίος έχει το βάρος της απόδειξης, δεν αποδεικνύει, ούτε εξάλλου επικαλείται, ότι το υπηρετούν προσωπικό στερείται των αναγκαίων ειδικών γνώσεων για την εκπόνηση της επίμαχης μελέτης, μολονότι διαθέτει την ίδια επιστημονική ειδικότητα.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτίθενται στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με το λόγο διαφωνίας, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι φέρεται σε εκτέλεση σύμβασης άκυρης, δεδομένου ότι δε συνάφθηκε το οικείο συμβατικό κείμενο, όπως, άλλωστε, τούτο ομολογείται και με το 25556/9.11.2012 έγγραφο του Δήμου. Ο ισχυρισμός ότι εκ παραδρομής και λόγω διοικητικής παράλειψης, χωρίς δόλο, δεν συντάχθηκε σύμβαση, διότι οι αποφάσεις με τις οποίες ανατέθηκε η εκκαθάριση προσδιόριζαν επαρκώς τα απαιτούμενα στοιχεία για την εκτέλεση των υπηρεσιών, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, κατά την ουσία, διότι οι διατάξεις που ορίζουν τον έγγραφο τύπο των συμβάσεων ως συστατικό, χωρίς να προβλέπουν περίπτωση υποκατάστασης του συμβατικού κειμένου από απόφαση ανάθεσης, είναι σαφείς. Τούτο δε ανεξάρτητα από το ότι αναποδείκτως διατείνεται ο Δήμος ότι τα στοιχεία της σύμβασης προσδιόριζαν επαρκώς οι αποφάσεις ανάθεσης, δεδομένης της διάστασης που προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ανάμεσα στις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου με τις οποίες ορίζονται ως εκκαθαριστές τα προσδιοριζόμενα σε αυτές φυσικά πρόσωπα που έχουν την ιδιότητα του ορκωτού λογιστή και η αμοιβή καθενός στο ποσό των 5.000 ευρώ, για κάθε εκκαθαριζόμενη επιχείρηση από τη μία και των στοιχείων του χρηματικού εντάλματος για την εξόφληση του τιμήματος της εκκαθάρισης, το οποίο εκδίδεται στο όνομα της εταιρείας «...», η οποία σε κανένα σημείο των αποφάσεων ανάθεσης, ούτε και τούτων της παραλαβής και έγκρισης των εκθέσεων εκκαθάρισης μνημονεύεται ως αντισυμβαλλομένη του Δήμου, και της εντελλόμενης με το χρηματικό ένταλμα δαπάνης, ποσού 24.600 ευρώ, το οποίο από καμία απόφαση ορίζεται ως ενιαίο τίμημα των υπηρεσιών εκκαθάρισης. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΡΕΣΙΩΝ:...το Κλιμάκιο κρίνει ότι η παροχή των ανωτέρω υπηρεσιών, που αφορούν στην  συμβουλευτική υποστήριξη των οργάνων της Επιχείρησης επί των Ευρωπαϊκών πολιτικών χρηματοδότησης, προκειμένου να επιτευχθούν η αρτιότητα των εκπονηθεισών προτάσεων, η παρακολούθηση των προθεσμιών των εν γένει ενταξιακών διαδικασιών στα Ευρωπαϊκά προγράμματα, οι συναφώς απαιτούμενες διαπραγματεύσεις και συμβασιοποιήσεις για τη χρηματοδότησή της από αυτά, καθώς και η αποδοτικότητα της υλοποίησής τους, απαιτεί εξειδικευμένες  γνώσεις (τεχνογνωσία) και εμπειρία και εκφεύγει των δυνατοτήτων του υπηρετούντος στην Επιχείρηση, κατά το κρίσιμο διάστημα, προσωπικού υπό τη σύνθεση που προεκτέθηκε, το οποίο  δεν προκύπτει ότι διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία και τα προσόντα  για να ανταποκριθεί στις αυξημένες επιστημονικές απαιτήσεις των επίμαχων εργασιών. Αντίθετα, την διαθέτει ο ως άνω επιλεγείς ανάδοχος, όπως τούτο αποδεικνύεται από τα συνημμένα στο 2921/21.9.2016 έγγραφο του Προέδρου αυτής έγγραφα και ιδίως από το βιογραφικό του..(..)Συνεπώς, η ανάθεση σε εξωτερικό συνεργάτη των συγκεκριμένων υπηρεσιών είναι    εν προκειμένω δικαιολογημένη και δεν αντίκειται, κατά την κρίση του Κλιμακίου, στις αρχές της οικονομικότητας και της αποτελεσματικότητας,  τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από τον Αναπληρωτή Επίτροπο είναι αβάσιμα..

Επιχορήγηση από Δήμο σε δημοτικό νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου.Μη νόμιμη, καθόσον δεν είναι νόμιμη η σύσταση του νομικού αυτού προσώπου, αφού δεν αιτιολογείται με την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ούτε η ανάγκη σύστασης αυτού ούτε και αυτή της παραχώρησης αρμοδιοτήτων από το Δήμο στο ως άνω νομικό πρόσωπο. Έννοια γενικών - κρατικών υποθέσεων και τοπικών υποθέσεων

Αμοιβή σε δικηγόρο: Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο πρώτο λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου, δεν είναι νόμιμη, καθόσον η παροχή εντολής εκπροσώπησης του Δήμου ...... στο φερόμενο ως δικαιούχο δικηγόρο έγινε με την 26158/19.6.2018 απόφαση του Δημάρχου και όχι με απόφαση έγκρισης της εν λόγω ανάθεσης από τη μόνη αρμόδια, σύμφωνα με το νόμο, να προβεί σε πρόσληψη δικηγόρου, Οικονομική Επιτροπή. Ούτε, εξάλλου, προκύπτει από την απόφαση αυτή του Δημάρχου ...... ότι αυτή εκδόθηκε προς αποφυγή άμεσου και προφανούς κινδύνου ή επαπειλούμενης ζημίας σε βάρος των συμφερόντων του Δήμου. Επιπλέον, δεν προηγήθηκε αιτιολογημένη κρίση του αποκλειστικώς αρμοδίου Δημοτικού Συμβουλίου περί του ευλόγου του ύψους της δικηγορικής αμοιβής, ως προϊόντος διαβούλευσης των συμβαλλομένων μερών, μετά από συνεκτίμηση των ειδικών περιστάσεων της συγκεκριμένης υπόθεσης. Οι ως άνω ελλείψεις δεν δύνανται να καλυφθούν εκ  των υστέρων, μετά την συζήτηση της υπόθεσης στο Διοικητικό Εφετείο Αθηνών, με την 292/26.6.2018 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής περί ορισμού πληρεξουσίου δικηγόρου και την 165/19.9.2018 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί καθορισμού της αμοιβής του φερόμενου ως δικαιούχου του εντάλματος, καθόσον αμφότερες οι αποφάσεις εκδόθηκαν μετά την παροχή των επίμαχων νομικών υπηρεσιών. Ενόψει των ανωτέρω, η επίμαχη δαπάνη είναι μη νόμιμη. Τέλος, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη κανονική καθόσον, όπως βασίμως διαλαμβάνει και η έκθεση διαφωνίας, η σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης ελήφθη σε χρονικό σημείο (2.8.2018) μεταγενέστερο της παροχής των επίμαχων νομικών υπηρεσιών, κατά το μήνα Ιούνιο 2018, ενώ, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, στην υπό στοιχείο ΙΙΙ νομική σκέψη, η απόφαση αυτή έπρεπε να προηγείται χρονικά οποιασδήποτε σχετικής με την εν λόγω δαπάνη διοικητικής πράξης ή υλικής ενέργειας, δεδομένου ότι με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ο σκοπός του νόμου που συνίσταται στην, εκ των προτέρων, δέσμευση των αναγκαίων πιστώσεων και στην αποτροπή της διενέργειας δαπανών καθ’ υπέρβαση αυτών.

ΣΥΜΒΆΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΉΣ ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ.Νόμιμη η καταβολή αμοιβής από ν.π.δ.δ. Δήμου σε ιδιωτικές εταιρείες για την εκτέλεση διαφόρων εργασιών (ενοικίαση και εγκατάσταση εξοπλισμού ξυλοσπιτάκια – ντεκόρ – φουσκωτά, στήσιμο και λειτουργία παγοδρομίου και διοργάνωση παιδικών εκδηλώσεων) στο πλαίσιο των χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων του έτους 2014, καθόσον οι εργασίες εγκατάστασης και λειτουργίας παγοδρομίου δεν είναι όμοιες ή ομοειδείς με τις λοιπές, κατά τα ως άνω εργασίες. Συνεπώς, νομίμως ανατέθηκαν στους ως άνω αναδόχους, δοθέντος ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη τους ανερχόταν στο ποσό των 18.000 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., σε κάθε δε περίπτωση ούτε η συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη για τις δύο λοιπές ομοειδείς κατηγορίες ανατεθεισών εργασιών υπερέβαινε το ποσό των 20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και ως εκ τούτου νομίμως και αυτές ανατέθηκαν απευθείας (άρθρο 209 του ν. 3463/2006, ΦΕΚ Α΄ 209/2006, άρθρα 12 παρ. 1 και 70 παρ. 1 του π.δ. 28/1980, ΦΕΚ Α΄ 11/1980, άρθρο 83 του ν. 2362/1995, ΦΕΚ Α΄ 247/1995 και υπουργική απόφαση 35130/739/11.8.2010, ΦΕΚ Β΄ 1291/2010).

ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, η εντελλόμενη με το χρηματικό αυτό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι ο Δήμος …δεν απέδειξε ότι η Τεχνική Υπηρεσία του αδυνατούσε να συντάξει τη μελέτη. Ειδικότερα, η εκπόνηση της μελέτης ανήκει στην αρμοδιότητα του Τμήματος Τεχνικών Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, ο δε ισχυρισμός ότι «ο μοναδικός πτυχιούχος τοπογράφος μηχανικός είναι ο Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών, ο οποίος εκ των πραγμάτων λόγω θέσης, αρμοδιοτήτων και φόρτου εργασίας αδυνατεί να εκτελέσει την εν λόγω μελέτη» είναι απορριπτέος ως αόριστος και αναπόδεικτος. Εξάλλου, με δεδομένο ότι ο αναγκαίος για τη σύνταξη της μελέτης εξοπλισμός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκπόνηση και άλλων παρόμοιων μελετών (βλ. και την προεκτεθείσα άποψη του μειοψηφίσαντος Δημοτικού Συμβούλου), αλυσιτελώς προβάλλεται ότι το κόστος του εξοπλισμού αυτού υπερβαίνει τις 30.000,00 ευρώ και είναι ετησίως αυξανόμενο λόγω της απαιτούμενης αναβάθμισης του λογισμικού και των οικείων ηλεκτρονικών συστημάτων. Τέλος, αλυσιτελώς προβάλλεται επίσης ότι «ο Δήμος δε διαθέτει τις υπόλοιπες ειδικότητες για την τεχνική υποστήριξη της υλοποίησης της μελέτης» (στοχοφόρους, αναλυτές σημείων και σχεδιαστές), καθώς σε κάθε περίπτωση ο Δήμος θα μπορούσε να εξοικονομήσει τουλάχιστον τη δαπάνη για την αμοιβή του τοπογράφου μηχανικού, προσλαμβάνοντας μόνο το αναγκαίο υποστηρικτικό προσωπικό που θα τον πλαισίωνε.

ΜΕΛΕΤΕΣ.(..) Μη νομιμη δαπανη για την καταβολή μέρους αμοιβής σε γεωλόγο, για την εκπόνηση μελέτης.(..) , η ελεγχόμενη δαπάνη, που αφορά στην καταβολή του 70% της άνω αμοιβής του αναδόχου συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α., είναι μη νόμιμη, αφού η επίμαχη μελέτη δεν έχει παραληφθεί από την Οικονομική Επιτροπή του Δήμου (Προϊσταμένη Αρχή), κατόπιν έγκρισής της από τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών αυτού (Διευθύνουσα Υπηρεσία), όπως προβλέπεται με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 37 του ν. 3316/2005. Περαιτέρω, η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι ούτε κανονική, αφού στο επίμαχο ένταλμα πληρωμής της δεν επισυνάπτονται οι αποφάσεις δέσμευσης της σχετικής πίστωσης και ανατροπής της δέσμευσης αυτής για τα έτη 2013 έως 2015, καθώς και η απόφαση ανατροπής - ανάκλησης της 520/3.5.2012 απόφασης ανάληψης της δεσμευθείσας για το έτος 2012 πίστωσης, όπως απαιτείται με τις διατάξεις του ν. 4270/2014 και του π.δ/τος 113/2010, που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη.V. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Επιχορηγήσεις: Με τα δεδομένα αυτά δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για την επιχορήγηση του ως άνω σωματείου από το Δήμο ...., διότι δεν συγκαταλέγεται στους προβλεπόμενους στο άρθρο 202 παρ. 1 του ν. 3463/2006 φορείς που μπορούν να τύχουν επιχορήγησης, καθόσον, όπως προδήλως προκύπτει από το καταστατικό του, οι σκοποί του δεν είναι ούτε αθλητικοί ούτε πολιτιστικοί αλλά προεχόντως επιστημονικοί, κοινή συνισταμένη των οποίων είναι η προαγωγή και η ανάπτυξη των επιστημών της αγωγής. Επιπροσθέτως, από τα προσκομισθέντα στοιχεία δεν αποδεικνύεται ο πολιτιστικός, αλλά ο προεχόντως ο εκπαιδευτικός και επιστημονικός χαρακτήρας των εκδηλώσεων του σωματείου (παρουσίαση βιβλίων ελλήνων συγγραφέων, εκδήλωση «Παιδί και Υγεία» και ημερίδα με πανεπιστημιακούς και στελέχη εκπαίδευσης «Ειδικής Αγωγής», 38110/13.12.2018 έγγραφο της Διεύθυνσης Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας και Πολιτισμού του Δήμου), ούτε προσκομίζεται οποιοδήποτε στοιχείο που να αφορά σε πολιτιστικού χαρακτήρα περιεχόμενο των εκδηλώσεων. Τέλος, η γενική και αόριστη αναφορά στο καταστατικό του στη συμβολή του σωματείου στην «ανάπτυξη του πολιτιστικού και πολιτισμικού επιπέδου (…) του τόπου» δεν αρκεί για τον χαρακτηρισμό του ως πολιτιστικού, δικαιούμενου επιχορήγησης με βάση τον νόμο.

Καταβολή αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης...Υπό τα δεδομένα αυτά και σε συνδυασμό με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, η αξίωση του ως άνω υπαλλήλου για απόληψη της αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης γεννήθηκε από τη λύση της υπαλληλικής σχέσης της, ήτοι από 16.11.2012. Ο ισχυρισμός δε του Δήμου ότι χρόνος γέννησης της αξίωσης λήψης της επίμαχης αποζημίωσης, κατά τον οποίο καθίσταται δικαστικώς επιδιώξιμη, είναι εκείνος της έκδοσης της οριστικής απόφασης συνταξιοδότησης, είναι απορριπτέος. Τούτο διότι, κατά τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 204 του Κ.Κ.Δ.Κ.Υ. (ν. 3584/2007), η συμπλήρωση των προϋποθέσεων λήψης σύνταξης, ήτοι η θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, δεν αποτελεί προϋπόθεση για την καταβολή της αποζημίωσης απόλυσης ούτε η  λήψη της σύνταξης συνιστά προϋπόθεση για τη γέννηση της αξίωσης ως προς την  καταβολή της τελευταίας (ΕΣ Ι Τμ. πράξη 19/2017, πρβλ. ΑΠ 1359/2015). Διότι με την διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 90 του ν. 2362/1995 ρυθμίζεται ειδικώς το θέμα του χρόνου παραγραφής των αξιώσεων των επί σχέσει δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υπαλλήλων του Δημοσίου/Ο.Τ.Α. κατ΄ αυτών, που αφορούν σε αποδοχές ή άλλες φύσεως απολαβές αυτών ή αποζημιώσεις, έστω και εάν βασίζονται σε παρανομία των οργάνων του Δημοσίου/Ο.Τ.Α. ή στις περί αδικαιολογήτου πλουτισμού διατάξεις. Oρίζεται δε ως χρονικό σημείο ενάρξεως της παραγραφής αυτής η γένεση της κάθε αντίστοιχης αξιώσεως (Α.Ε.Δ. 32/2008). Η διάταξη δε αυτή είναι ειδική σε σχέση με τη διάταξη του άρθρου 91 εδ. α΄ του ιδίου νόμου (ΑΠ 536/2014), με την οποία ρυθμίζεται γενικώς το θέμα της ενάρξεως του χρόνου παραγραφής οποιασδήποτε αξιώσεως κατά του Δημοσίου/Ο.Τ.Α. από το τέλος του οικονομικού έτους, μέσα στο οποίο γεννήθηκε και ήταν δυνατή η δικαστική επιδίωξη αυτής, όπως τούτο συνάγεται από τη ρητή επιφύλαξη ως προς την ισχύ άλλων ειδικών διατάξεων, όπως η διάταξη του άρθρου 90 παρ. 3, η οποία, ως εκ τούτου, κατισχύει της γενικής διάταξης του άρθρου 91 εδ. α΄. (ΕΣ Ι Τμ. Πράξη 51/2015, ΑΠ 182/2014). Δοθέντος δε ότι, όπως έγινε δεκτό ανωτέρω, η αξίωση του εν λόγω υπαλλήλου του Δήμου για τη λήψη αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης γεννάται και καθίσταται δικαστικώς επιδιώξιμη από τον χρόνο αποχώρησης της υπαλλήλου από την υπηρεσία, ήτοι από το χρόνο έκδοσης της οικείας διαπιστωτικής πράξης αποχώρησής του, η διετής παραγραφή της αξίωσης για λήψη της επίμαχης αποζημίωσης, αρχόμενη  από τις 16.11.2012, θα συμπληρωνόταν στις 17.11.2014, ήτοι σε χρόνο πριν την υποβολή της 18177/7.9.2018 αίτησης του φερόμενου ως δικαιούχου και, κατ’ επέκταση πριν από την εκκαθάριση του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος. Εντούτοις, εφόσον τα αρμόδια όργανα του Δήμου θεώρησαν – κατά την έννοια που προσέδωσαν στις κρίσιμες διατάξεις – ότι η έκδοση της οριστικής απόφασης απονομής κύριας σύνταξης στην οικεία υπάλληλο αποτελεί προϋπόθεση για τη γένεση και την εκκαθάριση της σχετικής αξίωσής της, με αποτέλεσμα την καθυστερημένη, μετά την πάροδο της διετίας εκκαθάρισή της, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η διετής παραγραφή – εν προκειμένω – δεν συμπληρώθηκε στις 17.11.2014. Τούτο δε διότι, υπό το εκτεθέν ιστορικό και ειδικότερα, ενόψει της δικαιολογημένης εν τοις πράγμασι και επομένως, απολαμβάνουσας συνταγματικής προστασίας εμπιστοσύνης της στην ερμηνεία που έδωσαν στις κρίσιμες διατάξεις τα αρμόδια όργανα του Δήμου, η επίμαχη αξίωση του υπαλλήλου κατέστη δικαστικώς επιδιώξιμη μετά την έκδοση της 3743/24.4.2018 απόφασης του Διευθυντή του Περιφερειακού Υποκαταστήματος Μισθωτών .... του Ε.Φ.Κ.Α., για την απονομή σε αυτόν οριστικής σύνταξης (χρονικό σημείο, από το οποίο αρχίζει εν προκειμένω και η διετής παραγραφή αυτής, σχετ. ΕΣ Κλ.Προλ.Ελ. στο Ι Τμ. Πράξεις 244 και 245/2018). Συνεπώς, νομίμως αυτός υπέβαλε την 18177/7.9.2018 αίτησή του για να του καταβληθεί η δικαιούμενη και μη υποκύψασα στη διετή παραγραφή αξίωση αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης, για να ακολουθήσουν η 1998/10.10.2018 απόφαση του Δημάρχου .... για τον καθορισμό του ύψους της και η ενταλματοποίησή της με τον ελεγχόμενο τίτλο.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη είναι κανονική και συνεπώς, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής θα μπορούσε να θεωρηθεί, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.