Τόκοι υπερημερίας που καταβάλλει το Ελληνικό Δημόσιο βάσει δικαστικής αποφάσεως λόγω καθυστέρησης καταβολής του εργολαβικού ανταλλάγματος, ως εισόδημα της εργοληπτικής εταιρείας από εμπορικές επιχειρήσεις ή από κινητές αξίες.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Οι τόκοι υπερημερίας που καταβάλλει στο Ελληνικό Δημόσιο σε εργοληπτική εταιρεία βάσει δικαστικής αποφάσεως και λόγω καθυστέρησης καταβολής του εργολαβικού ανταλλάγματος αποτελούν εισόδημα από κινητές αξίες και όχι από την άσκηση εμπορικής επιχειρήσεως.

Δημόσια έργα (...) Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, η ανάθεση, με την 1575/19.7.2016 πράξη της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας …, της κατασκευής του έργου "Ανακατασκευή χλοοτάπητα γηπέδου ποδοσφαίρου …" στην εργοληπτική επιχείρηση "…." δεν είναι νόμιμη, καθόσον, κατά παράβαση του άρθρου 26 παρ. 1 του ... που ορίζει ότι «η ανάθεση της κατασκευής των δημοσίων έργων γίνεται υποχρεωτικά στην εργοληπτική επιχείρηση ή κοινοπραξία η οποία προσέφερε τη χαμηλότερη τιμή (…)», η ανάθεση δεν έγινε στην ατομική εργοληπτική επιχείρηση ...η οποία κάλυπτε όλες τις προϋποθέσεις συμμετοχής στη δημοπρασία και είχε προσφέρει τη χαμηλότερη τιμή. Ως εκ τούτου, για τον ως άνω λόγο κωλύεται η υπογραφή του υπό κρίση σχεδίου σύμβασης, με το οποίο η κατασκευή του έργου ανατίθεται στην εργοληπτική επιχείρηση "….".

Παράταση προθεσμίας εκτέλεσης έργου.(….) Μπορεί να παραταθεί η προθεσμία και όταν η καθυστέρηση οφείλεται σε αποκλειστική υπαιτιότητα του αναδόχου, οπότε και εγκρίνεται χωρίς αναθεώρηση για το σύνολο ή μέρος των υπολειπομένων εργασιών. Η υπέρβαση της προβλεπομένης από την οικεία σύμβαση προθεσμίας, εκ μέρους της αιτούσης, αρκούσε για την επιβολή της ποινικής ρήτρας (πρβλ. ΣτΕ 2798/1998), χωρίς να απαιτείται η συνδρομή άλλων προϋποθέσεων, όπως η σύνταξη πίνακα διαχωρισμού εργασιών, η οποία, πάντως, αναφέρεται σε άλλο στάδιο εκτελέσεως της συμβάσεως και δη στην διαδικασία χορηγήσεως παρατάσεως της προθεσμίας εκτελέσεως αυτής χωρίς αναθεώρηση (βλ. και ΣτΕ 3114/2011). (…) το ποσό της αναθεώρησης ύψους 14.077.043 δρχ., που συνυπολογίστηκε προκειμένου να εξευρεθεί η μέση ημερήσια αξία του έργου και, εν συνεχεία, το ύψος της ποινικής ρήτρας, αντιστοιχεί στην κατ’ άρθρ. 10 παρ. 1 του ν. 1418/1984 προβλεπόμενη τριμηνιαία αναθεώρηση, η οποία αποτελεί μέρος του εργολαβικού ανταλλάγματος, και όχι σε αυτήν που τυχόν χώρησε συνεπεία χορηγήσεως παρατάσεως της προθεσμίας εκτελέσεως της συμβάσεως και η οποία ρητώς εξαιρείται από τον συνυπολογισμό των σχετικών ποσών, βάσει του άρθρ. 36 παρ. 9 εδ. β΄, προκειμένου να υπολογιστεί το ύψος της ποινικής ρήτρας. Εξάλλου, καθό μέρος με τον λόγο αυτό, προβάλλεται ότι ομοίως δεν έπρεπε να συνυπολογιστεί ο Φ.Π.Α., πρέπει να γίνει δεκτός, δεδομένου ότι ο φόρος αυτός επιρρίπτεται στον αντισυμβαλλόμενο, δηλαδή, εν προκειμένω, τον Δήμο και, συνεπώς, δεν επιβαρύνει το κόστος του έργου (βλ. ΣτΕ 205/2008 7μελής).

Μερικά δεκτή η αναίρεση (αναιρεί εν μέρει την αριθμ. 73/2008 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων).

Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει το μεν ότι για την ανάληψη από την ανάδοχο εργοληπτική επιχείρηση του άνω έργου, που περιλαμβάνει περισσότερες κατηγορίες εργασιών, δεν αρκεί η εγγραφή της στο Μ.Ε.ΕΠ. για την κύρια κατηγορία των οικοδομικών εργασιών, αλλά απαιτείται εγγραφή της και για τις δευτερεύουσες εκείνες κατηγορίες. Το δε ότι η ανάδοχος εργοληπτική επιχείρηση κατέχοντας πτυχίο 2ης Τάξης δεν μπορούσε να αναλάβει την εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου καθόσον το κατώτερο προβλεπόμενο όριο για τις εργοληπτικές επιχειρήσεις της τάξης αυτής για έργα που εκτελούνται στο νομό που βρίσκεται η έδρα τους, όπως εν προκειμένω, είναι 87.500,00 ευρώ, που είναι κατά πολύ μεγαλύτερο του ανερχόμενου σε μόλις 6.900,00 ευρώ προϋπολογισμού του ανωτέρω έργου.

Δημόσια έργα-συμπληρωματική σύμβαση:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι νομίμως ...εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση των άνω συμπληρωματικών εργασιών στην αρχική ανάδοχο του έργου. Και τούτο διότι η επίμαχη απευθείας ανάθεση βρίσκει αυτοτελές έρεισμα στο άρθρο 28 του ν. 3669/2008, δοθέντος ότι  κατά την υλοποίηση της επίμαχης εργολαβίας απαιτείται η λήψη ιδιαίτερων μέτρων ασφαλείας, τα οποία θα αναιρούνταν ή σε κάθε περίπτωση θα διασαλεύονταν ουσιωδώς στην περίπτωση ανάθεσης των εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης σε άλλη, πλην της αρχικής αναδόχου, εργοληπτική επιχείρηση.  

Στρατιωτικά έργα – Περιπτώσεις καθυστέρησης της πληρωμής των χρηματικών ποσών των τμηματικών ή οριστικών λογαριασμών του εργολαβικού ανταλλάγματος – Όχληση – Τόκος υπερημερίας.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
1) Για την καταβολή τόκου υπερημερίας από πλευράς Δημοσίου στις περιπτώσεις καθυστέρησης της πληρωμής των χρηματικών ποσών των τμηματικών ή οριστικών λογαριασμών του εργολαβικού ανταλλάγματος πέραν του διμήνου από την υποβολή τους και εφόσον η ως άνω καθυστέρηση δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του αναδόχου του έργου, απαιτείται μόνο η έγγραφη όχληση του τελευταίου προς την αρμόδια υπηρεσία. (ομοφ.) 2) Το επιτόκιο του τόκου υπερημερίας, που οφείλει το Δημόσιο, στις περιπτώσεις καθυστέρησης της πληρωμής τμηματικών ή οριστικών λογαριασμών του εργολαβικού ανταλλάγματος πέραν του διμήνου από την υποβολή τους και υπό την προϋπόθεση ότι η ως άνω καθυστέρηση δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του αναδόχου, δεν είναι το 6%, που προβλέπεται στο άρθρο 21 του Κ.Δ. 26-6/10-7-1944, αλλά τούτο υπολογίζεται με βάση το επιτόκιο, που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην πιο πρόσφατη κύρια πράξη αναχρηματοδότησης, η οποία πραγματοποιείται πριν από την πρώτη ημερολογιακή ημέρα του οικείου εξαμήνου προσαυξημένο κατά επτά ποσοστιαίες μονάδες, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά στη σύμβαση. (ομοφ.)

Δημόσιες δαπάνες – Δημόσια έργα – Τεκμήριο νομιμότητας διοικητικών πράξεων. Δεν κωλύεται η πληρωμή του εργολαβικού ανταλλάγματος του έργου «…….», με βάση τους δύο λογαριασμούς πληρωμής, στους οποίους έχουν κατανεμηθεί οι εργασίες του έργου, μετά και την έγκριση από τα αρμόδια όργανα των λογαριασμών αυτών και των τελικών επιμετρήσεων, καθώς και την έκδοση βεβαίωσης περάτωσης εργασιών και πρωτοκόλλου προσωρινής παραλαβής του έργου, εκ του λόγου ότι: α) Η περίληψη της διακήρυξης της δημοπρασίας, ενώ είχε αναρτηθεί στη «Διαύγεια» και δημοσιευθεί στο ΦΕΚ, είχε δημοσιευθεί σε μία, μόνο, εφημερίδα της πρωτεύουσας του νομού που εκτελέστηκε το έργο και β) Η απόφαση κατακύρωσης εκδόθηκε, σύμφωνα με όρο της διακήρυξης, από την Προϊσταμένη Αρχή (Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφερειακής Ενότητας Φθιώτιδας) και όχι, σύμφωνα με το άρθρο 176 παρ.1 εδαφ.δ’ του ν. 3852/2010, από την οικεία Οικονομική Επιτροπή και για το λόγο αυτό δεν πραγματοποιήθηκε έλεγχος νομιμότητας της απόφασης κατακύρωσης από την αρμόδια Αποκεντρωμένη Διοίκηση πριν την υπογραφή της σύμβασης. (ομοφ.) ΑΠΟΔΕΚΤΗ

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Μη νόμιμη η εξόφληση του 1ου λογαριασμού του έργου «Ανάπλαση δημοτικού σχολείου», διότι μη νόμιμα  υποκαταστάθηκε ο ανάδοχος του έργου από την υπεργολάβο εργοληπτική επιχείρηση, καθόσον η ανωτέρω σύμβαση δεν εγκρίθηκε από τον Δήμο και ο ανάδοχος δεν διατήρησε ποσοστό των εργασιών της σύμβασης έργου που να αντιστοιχεί τουλάχιστο στο 70% της αξίας αυτής (άρθρα 68 και 69 του ν. 3669/2008, ΦΕΚ Α΄ 116/2008).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι εν προκειμένω η δαπάνη που εντέλλεται με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα, δεν προκύπτει ότι αφορά στην εκτέλεση δημοσίου έργου, για το οποίο τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων, αλλά για την προμήθεια κιγκλιδωμάτων και μεταλλουργικών υλικών και την εκτέλεση των σχετικών εργασιών τοποθέτησής τους, καθώς και λοιπών εργασιών συντήρησης, για τις οποίες εφαρμόζονται οι διατάξεις περί υπηρεσιών. Τούτο διότι, καίτοι στην τεχνική έκθεση του «έργου» προβλέπεται ότι οι ανατεθείσες εργασίες είναι κυρίως οικοδομικές και σε μικρότερο ποσοστό ανήκουν στις λοιπές κατηγορίες εργασιών, από τον προϋπολογισμό της μελέτης δεν προκύπτει σαφής επιμέτρηση κάθε κατηγορίας εργασιών προκειμένου να διαγνωσθεί ο χαρακτήρας και η φύση της μικτής αυτής σύμβασης, ενδεικτικά δε από τον πρώτο λογαριασμό του έργου προκύπτει ότι οι εντελλόμενες προς πληρωμή οικοδομικές εργασίες αποτελούν πολύ μικρό ποσοστό της συνολικής δαπάνης.(..)η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, κατά το μέρος που αφορά στην πληρωμή εργολαβικού οφέλους, δεν είναι νόμιμη, καθόσον αυτό καταβάλλεται μόνον κατά την εξόφληση λογαριασμών που αφορούν στην εκτέλεση δημόσιων έργων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής που περιλαμβάνει και μη νόμιμη δαπάνη, δεν πρέπει να θεωρηθεί

Κατάργηση κρατήσεων υπέρ του ΤΣΜΕΔΕ, του ΕΜΠ και των λοιπών Πολυτεχνικών Σχολών.(...)α) Η κατάργηση της προβλεπόμενης με τις διατάξεις του άρθρου 7 παρ.1 περ. β΄ του α.ν. 2326/1940 κράτησης, ισχύει για τους λογαριασμούς πληρωμής του εργολαβικού ανταλλάγματος που υποβάλλονται από τον εργολάβο μετά την ημερομηνία ισχύος της αντίστοιχης κατάργησης, δηλαδή από 1-1-2015, ανεξάρτητα από το χρόνο κατάρτισης της σχετικής εργολαβικής σύμβασης ή υπογραφής του εργολαβικού συμφωνητικού, εφαρμοζομένης, όμως, από την αρμόδια Υπηρεσία της διάταξης του τρίτου εδαφίου της παραγράφου 6 του άρθρου 37 του ν. 3669/2008, κατά την έγκριση και εξόφληση των λογαριασμών, που αφορούν συμβάσεις συναφθείσες πριν την ανωτέρω ημερομηνία (πλειοψ.). β) Η κατάργηση των προβλεπόμενων πόρων στις διατάξεις του άρθρου 7 παρ.1 περ. β1 και ιη΄ του α.ν. 2326/1940, αντίστοιχα, ισχύει για τους λογαριασμούς πληρωμής του εργολαβικού ανταλλάγματος που υποβάλλονται από τον εργολάβο μετά την ημερομηνία ισχύος της αντίστοιχης κατάργησης, δηλαδή από 12-05-2016, τόσο για την πρώτη (περ. β1), όσο και για τη δεύτερη (περ. ιη΄) που ανακύπτει σε σχέση με τεκμαρτά κέρδη του εργολάβου, εξαιτίας της εκτέλεσης εργολαβικών εργασιών, ανεξάρτητα από το χρόνο κατάρτισης της σχετικής εργολαβικής σύμβασης ή υπογραφής του εργολαβικού συμφωνητικού, εφαρμοζομένης, όμως, από την αρμόδια Υπηρεσία της διάταξης του τρίτου εδαφίου της παραγράφου 6 του άρθρου 37 του ν. 3669/2008, κατά την έγκριση και εξόφληση των λογαριασμών, που αφορούν συμβάσεις συναφθείσες πριν την ανωτέρω ημερομηνία (πλειοψ.). γ) Η κατάργηση της κράτησης του άρθρου 7 παρ. 1 περ. β΄ του α.ν. 2326/1940 υπέρ ΕΤΑΑ - ΤΣΜΕΔΕ συνεπάγεται και την κατάργηση των αντίστοιχων προβλέψεων των ν. 546/1943 και 440/1945 για την επιβολή της πρόσθετης υπέρ ΕΜΠ κράτησης εφαρμοζομένης, όμως, από την αρμόδια Υπηρεσία της διάταξης του τρίτου εδαφίου της παραγράφου 6 του άρθρου 37 του ν. 3669/2008, κατά την έγκριση και εξόφληση των λογαριασμών, που αφορούν συμβάσεις συναφθείσες πριν την ημερομηνία κατάργησης των παραπάνω διατάξεων (πλειοψ.). Για το ερώτημα αυτό έχουν εκδοθεί οι υπ’ αριθ. 80/2018 γνωμ. Α΄ Τμήματος και 129/2018 γνωμ. Α΄ Τακτικής Ολομέλειας ΝΣΚ.