ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: (...) Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ανεύρεση βλήματος πυροβολικού, κατάλοιπου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στην περιοχή εκτέλεσης του έργου συνιστά απρόβλεπτη περίσταση κατά την έννοια του άρθρου 57 του ν. 3669/2008. Ειδικότερα, πρόκειται για γεγονός που δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί κατά τη φάση εκπόνησης των μελετών του έργου και το οποίο δεν ανάγεται στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής. Επιπλέον, λόγω του γεγονότος ότι η περιοχή εκτέλεσης του έργου χαρακτηρίστηκε από τις αρμόδιες στρατιωτικές αρχές ως «ύποπτος χώρος» στον οποίο απαγορεύεται κάθε πρόσβαση, καθίσταται αδύνατη η συνέχιση εκτέλεσης των εργασιών. Για το λόγο αυτό, για την ολοκλήρωση του έργου απαιτείται η προηγούμενη διενέργεια έρευνας για τυχόν ύπαρξη και άλλων πυρομαχικών και η εκκαθάριση του χώρου από την αρμόδια στρατιωτική υπηρεσία. Τούτων δοθέντων, η εκτέλεση των ελεγχόμενων συμπληρωματικών εργασιών εκ μέρους του αναδόχου κατά την πραγματοποίηση των αναγκαίων ερευνών είναι απολύτως αναγκαία για τη συνέχιση του έργου. Οι εργασίες αυτές επιπλέον δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά από την αρχική σύμβαση, χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή. Κατά συνέπεια, συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Πλην όμως, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στον ελεγχόμενο 2ο Α.Π.Ε. μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται στο κόστος της συμπληρωματικής σύμβασης ποσό 40.265,98 ευρώ, με την αιτιολογία «……». Τούτο δε, διότι όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου η σχετική δαπάνη δεν αντικατοπτρίζει εργασίες που πρόκειται να εκτελέσει ο ανάδοχος του έργου στο πλαίσιο της συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αποτελούν την αποζημίωση του ……. για τις εργασίες έρευνας και εκκαθάρισης από την ύπαρξη πυρομαχικών του χώρου εκτέλεσης των εργασιών. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, προβλέπεται η σύναψη άλλης σύμβασης μεταξύ της …….. και του ……., δυνάμει της οποίας το ……. θα αναλάβει έναντι του ανωτέρω ανταλλάγματος την έρευνα και εκκαθάριση της περιοχής. Ανεξαρτήτως δε τούτου, σημειώνεται ότι δεδομένου ότι η πληρωμή των ποσών που περιέχονται στον Α.Π.Ε. μπορεί να γίνει μόνο προς τον ανάδοχο μέσω των προβλεπόμενων στο άρθρο 53 του ν. 3669/2008 πιστοποιήσεων των εκ μέρους του εκτελούμενων εργασιών, δεν είναι δυνατό να πιστοποιηθούν, ως εκτελεσθείσες από τον ανάδοχο, εργασίες που θα εκτελέσει μη συμβαλλόμενο στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση πρόσωπο. Τέλος, σε κάθε περίπτωση, λαμβανομένου υπόψη ότι το εν λόγω ποσό των 40.265,98 ευρώ περιέχεται στη συμπληρωματική σύμβαση που θα υπογραφεί με τον ανάδοχο και μπορεί να εισπραχθεί μόνο από αυτόν, δεν διασφαλίζεται εν προκειμένω ότι θα διατεθεί πράγματι προς το …….. για την κάλυψη του κόστους των ναρκαλιευτικών ερευνών.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συμπληρωματικές Συμβάσεις:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ολοκλήρωση ανακατασκευής της γέφυρας ….», καθόσον οι προτεινόμενες στην ελεγχόμενη σύμβαση χωματουργικές εργασίες, εργασίες μεταφοράς δικτύων και εργασίες τοποθέτησης στηθαίων ασφαλείας, δεν αποδεικνύεται ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, αλλά οφείλεται σε αστοχία της μελέτης, η οποία θα είχε αποφευχθεί, εάν είχε καταβληθεί η δέουσα επιμέλεια κατά την εκπόνησή της και, ως εκ τούτου, δεν δικαιολογείται γι΄αυτές η σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Επιπλέον, αυτές οι εργασίες δεν φέρουν συμπληρωματικό χαρακτήρα, αφού δεν σχετίζονται τεχνικώς με την κατασκευή του αρχικού έργου και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να ενταχθούν στην ελεγχόμενη σύμβαση.

1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου «Ανακατασκευή ασφαλτοτάπητα στην Ε.Ο. 32, στο τμήμα Μαραθώνας – Άνω Σούλι – Γραμματικό και λοιπές εργασίες», συνολικού τιμήματος 119.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.(....)πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου, διότι οι ως άνω αναφερόμενες εργασίες ανέκυψαν μετά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων,  είναι δε απαραίτητες για την άρτια εκτέλεση του έργου και δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση, χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, ενώ δεν συνιστούν επέκταση του φυσικού αντικείμενου του έργου. Επομένως, οι εν λόγω εργασίες είναι συμπληρωματικές και μπορούν να περιληφθούν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση και να ανατεθούν στον ανάδοχο του ήδη εκτελούμενου έργου.Δεν κωλύεται η υπογραφή της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης ...

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. Νομιμότητα συμπληρωματικής σύμβασης. (..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη ΙΙ σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι προαναφερόμενες εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο διότι οι μεν εργασίες που αφορούν σε αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών συντήρησης, βελτίωσης και επισκευής υποδομών οδοποιίας στις περιοχές Γ1 και Γ2 αρμοδιότητας .... (βλ. ανωτέρω εργασίες υπό στοιχ. Ε, ΣΤ και Ζ) εμπίπτουν στο αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, στο οποίο -ενόψει της γενικής περιγραφής αυτού και του μη προσδιορισμού των ποσοτήτων (έστω και κατ' εκτίμηση) των επιμέρους εργασιών και των συγκεκριμένων περιοχών αρμοδιότητας ...., στις οποίες αυτές θα πραγματοποιηθούν, καθώς και του ότι οι εργασίες θα καθορίζονται, κατά περίπτωση και ειδικά για κάθε χώρο (με Α.Π.Ε.), με βάση τις προκύπτουσες κάθε φορά ανάγκες και προτεραιότητες λειτουργίας της .... Α.Ε. και μετά από σχετική εντολή εκτέλεσής τους που θα δίνεται στον ανάδοχο- εμπίπτει κάθε εργασία συντήρησης, βελτίωσης και επισκευής υποδομών οδοποιίας, που θα προκύψει ή θα καταστεί αναγκαία σε οποιοδήποτε περιοχή αρμοδιότητας ...., και μέχρι εξάντλησης του συμβατικού ποσού. Όσον δε αφορά στις λοιπές εργασίες που αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης (βλ. ανωτέρω εργασίες υπό στοιχ. Α, Β, Γ, Δ και Η), αυτές αφορούν σε εργασίες κατηγορίας οικοδομικών (οι δε εργασίες υπό στοιχ. Γ' αφορούν και σε υδραυλικές και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες) και, επομένως, δεν είναι συναφείς προς τις εργασίες που αποτελούν αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και συνίστανται σε εργασίες κατηγορίας οδοποιίας, και για το λόγο αυτό δεν μπορούν ν' αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης. (..) Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου...(Μη ανακλητέα με την 285/2012 πράξη του VI΄ Τμ. του Ελεγκτικού Συνεδρίου)

Βελτίωση -ασφαλτόστρωση επαρχιακής οδού -συμπληρωματική σύμβαση..ζητείται η ανάκληση της 334/2009 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην υπό στοιχ. III σκέψη της παρούσης, το Τμήμα κρίνει ότι οι περιγραφόμενες στην αιτιολογική έκθεση και στον 4ο Α.Π.Ε. εργασίες της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του επίμαχου έργου δεν κατέστησαν αναγκαίες λόγω απροβλέπτων περιστάσεων, καθ’ όσον στην τεχνική έκθεση που είχε ενσωματωθεί στα τεύχη δημοπρατήσεως του αρχικού διαγωνισμού και ακολούθως στα συμβατικά τεύχη της αρχικής σύμβασης είχαν ήδη επισημανθεί τα γεωλογικά προβλήματα στη συγκεκριμένη χιλιομετρική θέση. Πράγματι, στο κεφάλαιο 3.2. της εν λόγω εκθέσεως είχε επισημανθεί πρόβλημα κατολισθήσεων μεταξύ των Χ.Θ. 9+500 και 10+000 και είχε υποδειχθεί η αντιμετώπιση του προβλήματος με «ήπιες επεμβάσεις στο πρανές, που σε γενικές γραμμές θα περιλαμβάνουν καθαρισμό των χαλαρών υλικών, στήριξη και αποστράγγιση του υλικού του πρανούς και ενίσχυση της βάσης του (…)». Κατά συνέπεια οι προβαλλόμενοι με την κρινόμενη αίτηση ισχυρισμοί περί ρηγματώσεων και κατολισθήσεων του εδάφους στην επίμαχη χιλιομετρική θέση ως φαινόμενο που απαιτούσε επείγουσα αντιμετώπιση μέσω συμπληρωματικών εργασιών πρέπει να απορριφθούν ως ουσία αβάσιμοι, δεδομένου ότι τα εν λόγω προβλήματα ήταν ήδη γνωστά πριν από την εκτέλεση του έργου. Τέλος, απορριπτέος ως απαράδεκτος τυγχάνει ο ισχυρισμός της αιτούσας που προβάλλεται το πρώτον με το από 17.8.2009 υπόμνημά της, ότι η υπό κρίση συμπληρωματική σύμβαση περιέχει εργασίες που είχαν εκτελεστεί ως «επείγουσες πρόσθετες» πριν από τη σύνταξη του Α.Π.Ε., βάσει του άρθρου 44 του π.δ/τος 609/1985 (βλ. Πράξη 110/2006 VI Τμ. Ελ. Συν.).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι ορθώς, με την προσβαλλόμενη Πράξη, κρίθηκε ότι οι ως άνω εργασίες δεν μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο νομίμως ανατεθείσας στον ανάδοχο συμπληρωματικής συμβάσεως και, συνεπώς, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί.​

Συμπληρωματική σύμβαση. Εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον δεν οφείλονται σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, αλλά στη διαφοροποίηση της στατικής μελέτης εφαρμογής από την οριστική μελέτη, δηλαδή σε προφανείς παραλείψεις και σφάλματα της τελευταίας, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η κάλυψή τους με συμπληρωματική σύμβαση, αλλά μόνο από το κονδύλι των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης. Οι λοιπές εργασίες συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, αφού το τελευταίο αφορούσε στην επαναφορά του διώροφου τμήματος στην πρότερή του κατάσταση και όχι στη συνολική αναδιαρρύθμισή του.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συμπληρωματικές Συμβάσεις.Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Έργα υποδομής – Ανάπλαση – Ενοποίηση χώρων πρασίνου περιοχής ιστορικού κέντρου Δήμου …», καθόσον η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τη σύναψη αυτής, είναι μη νόμιμη, λόγω παράβασης ουσιώδους τύπου της διαδικασίας. Ειδικότερα, εφόσον για τη σύναψη αυτής έχει εκδώσει αρνητική σύμφωνη γνώμη η Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου, ως αποφασίζον όργανο, κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, την οποία διατυπώνει το άρθρο 20 παρ 2 του ν.2690/1999, κωλύετο να εκδώσει θετική για τη σύναψη της σύμβασης απόφαση και, για το λόγο αυτό, η εκδοθείσα με το παραπάνω θετικό περιεχόμενο απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου είναι μη νόμιμη. ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕ.ΣΥΝΘ./6023/2015 

Συμπληρωματική σύμβαση. Αποζημίωση για σταλίες μηχανημάτων Μη νόμιμη η σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, που αφορά στην καταβολή δαπανών καθυστερήσεων, μειωμένης απόδοσης και μετακινήσεων μηχανημάτων και προσωπικού, λόγω των εμποδίων στην εκτέλεση του έργου που προκύπτουν από τις ανασκαφικές εργασίες που εκτελεί η προσληφθείσα αρχαιολόγος, καθόσον σε άρθρο του τιμολογίου της μελέτης ορίζεται ότι οι εν λόγω δαπάνες περιλαμβάνονται στο περιεχόμενο των τιμών του τιμολογίου και κατά συνέπεια είχαν συνυπολογιστεί στον αρχικό προϋπολογισμό του έργου. Και αν θεωρηθεί ότι η υπό κρίση σύμβαση αφορά στην καταβολή αποζημίωσης στον ανάδοχο για τυχόν ζημίες που προκύπτουν από την αναμονή των μηχανημάτων και των εργατών κατά την εκτέλεση των ανασκαφικών εργασιών (σταλίες), η δαπάνη αυτή, πέραν του ότι γίνεται χωρίς να προκύπτει η τήρηση της διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 36 παρ. 11 ν. 3669/2008 (υπερημερία του κυρίου του έργου, ύπαρξη θετικής ζημίας, έγγραφη όχληση αναδόχου), δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης.

Κατασκευή και δημοπράτηση έργου- συμπληρωματική σύμβαση: Για τους παραπάνω λόγους, στα πλαίσια της συμπληρωματικής σύμβασης θα πρέπει να γίνει η προετοιμασία των καταστημάτων του ισογείου προκειμένου να καταστεί δυνατή η ενοικίαση τους κατά την αμέσως επόμενη περίοδο και να ολοκληρωθούν οι εξωτερικώς επενδύσεις του κτιρίου στο σύνολό τους προκειμένου να μην επιβαρύνεται αισθητικά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα η ιδιαίτερα σημαντική περιοχή του παλαιού ... Λιμένα των ... ... . Αναφορικά με τις εργασίες επένδυσης των όψεων, εξαιτίας του είδους και του πάχους των λίθων που προβλέπονταν στην εγκεκριμένη αρχιτεκτονική μελέτη, αλλά και του ιδιαιτέρως μεγάλου συνολικού ύψους των όψεων του κτιρίου, τα οποία δεν είχαν εκτιμηθεί επαρκώς στην αρχική μελέτη εφαρμογής και που οδήγησαν σε ιδιαίτερα μεγάλο βάρος που έπρεπε να στερεωθεί πάνω στον φέροντας οργανισμό, κρίθηκε τελικά αναγκαίο να γίνουν συμπληρωματικές εργασίες προκειμένου να ενισχυθεί η στήριξη των λιθοσωμάτων και να υλοποιηθεί με ασφάλεια η μεταφορά των φορτίων πάνω στο φυσικό έδαφος. Η επιλογή που έγινε στο στάδιο της αρχικής μελέτης εφαρμογής για την χρήση απλής σουηδικής ξυλείας στην κατασκευή των κουφωμάτων του εξωτερικού κελύφους ήταν ιδιαίτερα ατυχής για το είδος, την θέση, το μέγεθος και την σημασία του συγκεκριμένου κτιρίου, αφού κατά κοινή ομολογία , η χρήση της συγκεκριμένης κατηγορίας ξυλείας δεν συνάδει με τις ιδιαιτέρως αυξημένες συνθήκες διάβρωσης που επικρατούν στο βόρειο παραλιακό μέτωπο και που θα οδηγούσε πολύ σύντομα στην φθορά την απαξίωση και την αντικατάστασή τους. Για τους λόγους αυτούς προτείνεται τελικά να χρησιμοποιηθεί κατηγορία ξύλινου κουφώματος βιομηχανικής κατασκευής από ξυλεία τύπου μαόνι, που κρίνεται και η πλέον κατάλληλη επιλογή για κτίριο και τις συγκεκριμένες συνθήκες διάβρωσης. Στην περίπτωση αυτή υπάγονται οι εργασίες που προτείνονται με την παρούσα Συμπληρωματική Σύμβαση, η οποία επισυνάπτεται στον 3ο Α.Π.Ε. ... . Στο 3ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. προβλέπονται για την συμπληρωματική σύμβαση, η εκτέλεση δώδεκα (12) Νέων Εργασιών, οι οποίες καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου ... Οι προαναφερόμενες μεταβολές, οι παραλείψεις και τα σφάλματα της Αρχικής Μελέτης είναι μικρές σε σχέση με το συνολικό τεχνικό αντικείμενο του έργου, το οποίο εκτελείται χωρίς αποκλίσεις από τη θέση που προέβλεπε η αρχική Τεχνική Έκθεση και επιτυγχάνεται η ανέγερση του κτιρίου .... ». Σε εκτέλεση της ανωτέρω απόφασης έχει ήδη υποβληθεί ενώπιον του Κλιμακίου σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου.Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, αλλά, όπως ευθέως προκύπτει από το περιεχόμενο της αιτιολογικής έκθεσης του 3ου Α.Π.Ε., σε ηθελημένη αλλαγή της χρήσης δύο ορόφων του κτιρίου και σε σφάλματα και παραλείψεις της αρχικής μελέτης. Ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Δεν ανακλήθηκε με την ΕλΣυνΤμ.6/46/2018

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Εργασίες Διαμόρφωσης Κυττάρων Β΄ Φάσης».(....)Επομένως, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικής σύμβασης και έγκρισης του σχετικού Α.Π.Ε..Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι προώρως και ως εκ τούτου απαραδέκτως υποβλήθηκε ενώπιόν του για προσυμβατικό έλεγχο το ανωτέρω σχέδιο της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης Εργασιών.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/2345/2017.