ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με την ένδικη αίτηση ζητείται η αναθεώρηση της 123/2020 απόφασης του VI Τμήματος. Με την απόφαση αυτή απορρίφθηκε, ως εκπροθέσμως ασκηθείσα, αίτηση ανάκλησης κατά της  39/2019 πράξης του αναπληρωτή Επιτρόπου στον Νομό Κοζάνης, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της αιτούσας, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Ενοριακού Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Διλόφου Βοΐου Κοζάνης για την υλοποίηση του έργου «Αποκατάσταση Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Διλόφου», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 450.000 ευρώ, με ΦΠΑ.(....)Με δεδομένα αυτά, τόσο το Υπουργείο Πολιτισμού όσο και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Διλόφου έχουν εγκρίνει το σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης. Περαιτέρω, δοθέντος ότι το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο, που έχει την κυριότητα και νομή του προς αποκατάσταση ναού, δεν διαθέτει οικονομικοτεχνικά μέσα ούτε καν διοικητικό προσωπικό, ευλόγως η συμμετοχή του περιορίζεται στον ορισμό εκπροσώπου στην επιτροπή παρακολούθησης του έργου, χωρίς η περιορισμένη αυτή σύμπραξη να προσδίδει, εξ αυτού και μόνο του λόγου, ακυρότητα στην υπό κατάρτιση προγραμματική σύμβαση. Τέλος, εφόσον με τις προγραμματικές συμβάσεις επιδιώκεται ο σχεδιασμός και ο προγραμματισμός για την υλοποίηση ενός έργου, υπηρεσίας ή μελέτης και όχι η υλοποίηση καθεαυτή, δεν απαιτείται ούτε άλλωστε προβλέπεται στο ελάχιστο περιεχόμενό τους (βλ. άρθρο 100 του ως άνω ν. 3852/2010) η προηγούμενη έκδοση οικοδομικής αδείας για το προς εκτέλεση έργο. Αναθεωρεί την 123/2029 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Ανακαλεί την 39/2019 πράξη του αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Νομό Κοζάνης.Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Ενοριακού Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Διλόφου Βοΐου Κοζάνης.

Ολοκλήρωση αποκατάστασης έργου....Με δεδομένα αυτά, νομίμως χωρεί, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, η σύναψη «προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης» μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Περιφέρειας .... με το ως άνω περιεχόμενο, καθόσον η σύμβαση αυτή εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ δημοσίων φορέων με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους και, ως τέτοια, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Το δε υποβληθέν για έλεγχο οικείο σχέδιο σύμβασης, το οποίο έχει εγκριθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη, φέρει το ελάχιστο κατά νόμον περιεχόμενο. Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της, με την επισήμανση ότι το χρονοδιάγραμμα που επισυνάπτεται ως Παράρτημα ΙΙ στο ελεγχόμενο σχέδιο θα πρέπει να αναμορφωθεί πριν την υπογραφή της σύμβασης, ούτως ώστε ο χρόνος διενέργειας της πρώτης αναφερόμενης πράξης εκτέλεσης να έπεται του χρόνου υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης.

 Αποκατάσταση και αναβάθμιση Ιαματικών Λουτρών (...)Η σύμβαση οριζόντιας συνεργασίας πληροί το σύνολο των κριτηρίων που θέτει η παρατεθείσα ανωτέρω παρ. 4 του εν λόγω άρθρου 12 του ν. 4412/2016 και νομίμως συνάπτεται χωρίς διαγωνισμό, εξερχόμενη του πεδίου εφαρμογής των ρυθμίσεων του δικαίου της Ένωσης που διέπουν τις ανταγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης. Εξάλλου, το γεγονός ότι οι προσφεύγοντες διέλαβαν ως νομική βάση για τη σύναψη της μεταξύ τους σύμβασης το άρθρο 100 του ν. 3852/2010 και ο χαρακτηρισμός της ως «προγραμματικής» δεν αποκλείει, τον ορθό νομικό χαρακτηρισμό της εν λόγω σύμβασης από το Δικαστήριο. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης του Αναπτυξιακού Οργανισμού Ο.Τ.Α. με την επωνυμία «. Α.Ε.- ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ..» με αντικείμενο την εκτέλεση του έργου με τίτλο «Αποκατάσταση και αναβάθμιση Ιαματικών Λουτρών ».Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη του αρμοδίου Επιτρόπου.

Σύναψη προγραμματικής συμβάσεως για την εκτέλεση έργου, που συγχρηματοδοτείται από τον Χρηματοδοτικό Μηχανισμό του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΧΜ-ΕΟΧ) – Νομιμότητα και επιλεξιμότητα των δαπανών.Η νομιμότητα και επιλεξιμότητα δαπανών στο πλαίσιο εκτελέσεως προγραμματικής συμβάσεως μεταξύ Δήμου και Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, δεν θίγεται από το γεγονός ότι την προγραμματική σύμβαση υπέγραψε αντί του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού, η Προϊσταμένη της καθ’ ύλη και κατά τόπο αρμόδιας για την εκτέλεση της προγραμματικής συμβάσεως, Προϊσταμένη της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 

Προγραμματική σύμβαση «Κατασκευή πρότυπων μη σηματοδοτούμενων διαβάσεων σε επιλεγμένα σημεία μειωμένης οδικής ασφάλειας στους οδικούς άξονες αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής»(...) To σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης κατά παράβαση της παρ. 1 και 2α του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, έπεται της υπογραφής της από 21.10.2024 σύμβασης προμήθειας μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και της αναδόχου ένωσης εταιρειών «….EΠΕ – … ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε.», που συνιστά την εκτελεστική σύμβαση της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης. Και τούτο διότι, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, προηγείται η σύναψη προγραμματικής σύμβασης με αντικείμενο τη συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων σε αυτήν δημόσιων φορέων και τη συνένωση των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς όπως περιγράφονται στη σύμβαση, με σκοπό την από κοινού επίτευξη της υλοποίησης μίας προμήθειας εντασσόμενης στο πλαίσιο των δημοσίου συμφέροντος σκοπών και αρμοδιοτήτων τους και έπεται η σύναψη της εκτελεστικής σύμβασης προμήθειας.(...)Τέλος, από τα προσκομισθέντα ενώπιον του Κλιμακίου έγγραφα, δεν προκύπτει με βεβαιότητα η προηγούμενη ενημέρωση της Διεύθυνσης Οικονομικής και Αναπτυξιακής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών. Αντιθέτως, η εν λόγω Διεύθυνση του ανωτέρω Υπουργείου, στο από 14.1.2025 μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, επισημαίνει στην Περιφέρεια, ενόψει της συμπλήρωσης του Πίνακα των διαβάσεων ότι τα δηλωθέντα στοιχεία (οδός ή τμήμα οδού ή χιλιομετρική θέση παρέμβασης) θα πρέπει να συμφωνούν με την αντίστοιχη Σύμβαση και την Τεχνική Έκθεση ή Μελέτη στην οποία βασίζεται η Σύμβαση. Στο μέτρο που, σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά ανωτέρω, το φυσικό αντικείμενο του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης διαφέρει από το φυσικό αντικείμενο της από 21.10.2024 εκτελεστικής σύμβασης προμήθειας, στο σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης δεν τεκμηριώνεται το ύψος της συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης για τις τριάντα οκτώ (38) νέες διαβάσεις των νέων Δήμων, ούτε προσκομίζεται οποιαδήποτε μελέτη ή άλλο έγγραφο από το οποίο να προκύπτει η κοστολόγηση των νέων διαβάσεων που προέκυψαν από την αντικατάσταση των τριάντα οκτώ (38) διαβάσεων του Δήμου Αθηναίων που είχαν αρχικά συμπεριληφθεί στο πλαίσιο της προετοιμασίας φακέλου για την υποβολή αίτησης χρηματοδότησης από το ΤΑΑ, ώστε να δικαιολογείται η συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη. (...) Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης 

Η Πράξη 78/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (Ν.Π.Δ.Δ.) και του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (Ν.Π.Ι.Δ.), συνολικού προϋπολογισμού 8.400.000 ευρώ. Αντικείμενο της σύμβασης ήταν η υλοποίηση της Πράξης «Υποστηρικτικές Υπηρεσίες για την ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας» χρηματοδοτούμενη από το Ε.Π. «Δυτική Ελλάδα 2021-2027». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης, διότι το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης δεν έχει την αρμοδιότητα να συμπράξει ως κύριος συμβαλλόμενος. Κατά την κρίση του Συνεδρίου, ο ρόλος του Ταμείου περιορίζεται σε συμμετοχή ως εκ τρίτου συμβαλλόμενου, σύμφωνα με το άρθρο 100 παρ. 1 εδ. β΄ του ν. 3852/2010, και η έλλειψη αυτή συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια.

Συμβάσεις μίσθωσης έργου. Χορήγηση βεβαίωσης άρθρου 6 παρ.2 Ν 2527/1997.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Οι εργασίες που μνημονεύονται στο αναφερόμενο έγγραφο της Γενικής Δ/νσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς / Δ/νση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων / Τμήμα Γραμμ. και Οικον. Υποστήριξης του Υπουργείου Πολιτισμού, δύνανται να αποτελέσουν αντικείμενο συμβάσεως μίσθωσης έργου, με εξαίρεση την ανάθεση έργου σε αρχαιολόγους, χωρίς να υποκρύπτεται σ’ αυτήν εξαρτημένη εργασία, ώστε να παρασχεθεί η προβλεπόμενη από το άρθρο 6 παρ.2 του Ν 2527/1997 βεβαίωση.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 39/2019 Πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό Κοζάνης, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης μεταξύ της αιτούσας, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Ενοριακού Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Διλόφου Βοϊου Κοζάνης για την υλοποίηση του έργου «Αποκατάσταση Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Διλόφου», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 450.000 ευρώ.(....)Εντούτοις, η κρινόμενη αίτηση κατατέθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο στις 18.11.2019 (αριθμ. πρωτ. 4577), ήτοι μετά την παρέλευση της προβλεπόμενης αποκλειστικής δεκαπενθήμερης προθεσμίας, η οποία άρχισε την επομένη της ως άνω κοινοποίησης στον φορέα, ήτοι την 1.11.2019 και έληξε στις 15.11.2019, ημέρα Παρασκευή, εργάσιμη και μη εξαιρετέα εκ του νόμου. Κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης είναι εκπρόθεσμη και πρέπει να απορριφθεί.

ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/1212/2020

Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και του Δήμου ... αποτελεί, ως εκ του αντικειμένου της, προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης κατά την έννοια του άρθρου 100 παρ. 5 του ν. 3852/2010, καθόσον αποσκοπεί στην εκτέλεση έργου με πολιτιστικό χαρακτήρα και, ως εκ τούτου, για τη σύναψή της απαιτείται υποχρεωτικώς εκ του νόμου η συμμετοχή και της οικείας Περιφέρειας και του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού βλ. π.δ.4/2018, Α΄ 7). Όμως, κατά παράβαση της ως άνω διάταξης της παρ. 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως ισχύει, η οποία είναι εν προκειμένω εφαρμοστέα ως ειδικότερη της επικαλούμενης από τα συμβαλλόμενα μέρη διάταξης του άρθρου 44 του ν. 4412/2016, στην υπό κρίση προγραμματική σύμβαση δεν μετέχουν ούτε η Περιφέρεια ..., ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Επίσης, επισημαίνεται ότι, κατά παράβαση όσων έγιναν προηγουμένως δεκτά για το ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο των προγραμματικών συμβάσεων (βλ. σκέψη 2.Β), δεν περιλαμβάνεται στο υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της εν λόγω σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), στο οποίο πρέπει να περιέχεται λεπτομερής χρονικός προγραμματισμός των προβλεπόμενων στο πλαίσιο αυτής επί μέρους δράσεων και ενεργειών.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:. Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα:α) Δεν προσδιορίζεται, στο άρθρο 4 ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του ελεγχόμενου σχεδίου, το αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της προγραμματικής σύμβασης, όπως απαιτείται από το άρθρο 100 παρ. 2 περ. α΄ του ν. 3852/2010, αλλά απλώς προβλέπεται η διάρκεια των τριών επιμέρους υποέργων της Πράξης, για την υλοποίηση της οποίας αποφασίσθηκε η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης. Επιπλέον, κατά παράβαση της ίδιας διάταξης, δεν προσδιορίζεται με οποιονδήποτε τρόπο ο απώτατος χρονικός ορίζοντας της τυχόν παράτασης της σύμβασης (βλ. ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021).β) Οι ρυθμίσεις του άρθρου 5 του σχεδίου, σχετικά με τη δυνατότητα της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης να υποδεικνύει την τροποποίηση όρων της απόφασης ένταξης και, κατά συνέπεια, της σύμβασης, καθώς και την πέραν του εξαμήνου παράταση της διάρκειας της τελευταίας, με τις οποίες (ρυθμίσεις) καταλείπεται πλήρης ευχέρεια στα συμβαλλόμενα μέρη να τροποποιήσουν ή να επεκτείνουν την εν λόγω σύμβαση, χωρίς να έχει προσδιορισθεί, ούτε κατ’ ελάχιστον, εκ των προτέρων το περιεχόμενο και το εύρος των τροποποιήσεων και χωρίς αποτύπωση του κόστους αυτών, παρίστανται αντίθετες προς τις αρχές της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021, 239, 110/2019, 317/2018).γ) Η ρύθμιση του ίδιου άρθρου 5, σχετικά με τη δυνατότητα να πλαισιώνεται η Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης από ειδικό προσωπικό, με γνώση του αντικειμένου της σύμβασης, το οποίο θα εκφράζει άποψη πάνω σε ειδικά θέματα υλοποίησης της Πράξης, είναι μη νόμιμη ως αόριστη, δοθέντος ότι δεν προσδιορίζονται ειδικότερα ο αριθμός μελών του ειδικού προσωπικού, η ειδικότητά του, η προέλευσή του, η τυχόν αμοιβή του, η χρονική διάρκεια και το είδος της απασχόλησής του (ΕλΣυν ΣΤ΄ Κλιμ. 45, 22/2022, 502, 61/2021, 239, 110/2019, 317/2018).δ) Κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 100 παρ. 2α΄ του ν. 3852/2010, δεν καθορίζονται οι ρήτρες που επιβάλλονται σε βάρος του συμβαλλομένου που τυχόν παραβαίνει τους όρους της σύμβασης.Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης