ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με την αίτηση αυτή επιδιώκεται η ανάκληση της 494/2012 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει, αναφορικά με την υπό στοιχείο (ε) κατηγορία εργασιών (εργασίες συντήρησης πρασίνου) καθώς και τις συναφείς με αυτές μελέτες, ότι εν προκειμένω συνέτρεξαν πράγματι επείγουσες περιστάσεις που δικαιολογούν την άμεση πραγματοποίηση μέρους των επίμαχων εργασιών κατόπιν προφορικής εντολής της αναθέτουσας αρχής που καταχωρήθηκε στο ημερολόγιο του έργου. Τούτο δε διότι έχουν εκτελεσθεί μόνο οι εργασίες συντήρησης που ήταν απολύτως απαραίτητες για να επιζήσει και να μην καταστραφεί το πολύ μεγάλο σε έκταση και σημασία έργο πρασίνου και φύτευσης που έχει εκτελεσθεί. Περαιτέρω δε το Τμήμα κρίνει ότι συντρέχουν εν προκειμένω και απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης για τις εργασίες αυτές. Τούτο διότι εν προκειμένω η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών οφείλεται στην μετάθεση του χρόνου περαίωσης του έργου συνεπεία της δημοσιονομικής κρίσης, όπως αναλυτικά αναφέρεται σε προηγούμενη σκέψη υπό στοιχείο V. Επιπλέον δε οι επίμαχες εργασίες είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση του έργου, από την εκτέλεση του οποίου δεν μπορούν να διαχωριστούν χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, δοθέντος ότι αφενός αποκαθιστούν το ισοζύγιο πρασίνου, όπως άλλωστε προβλέπεται και στους περιβαλλοντικούς όρους της εργολαβίας, σε ένα επιβαρυμένο περιβάλλον λόγω των πυρκαγιών του Αυγούστου 2007, αφετέρου συμβάλλουν αποτελεσματικά στη σταθεροποίηση των προβληματικών πρανών ορυγμάτων του αυτοκινητόδρομου. Κατά την ειδικότερη όμως γνώμη των μελών του Τμήματος με συμβουλευτική ψήφο, Παρέδρων, Αντιγόνης Στίνη και Ιωάννη Βασιλόπουλου, οι ανωτέρω υπό στοιχείο (ε) εργασίες και οι συναφείς με αυτές μελέτες δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες κατά το χρόνο εκτέλεσης του έργου περιστάσεις, δεδομένου ότι αυτές έχουν ήδη περιληφθεί στο αντικείμενο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Τούτο δε διότι δεν αποδεικνύεται από τα στοιχεία του φακέλου ότι η προβλεπόμενη περίοδος συντήρησης για τα φυτά είναι διετής (ήτοι έως 28.10.2011), τουναντίον η εγκεκριμένη μελέτη πρασίνου - φύτευσης (βλ. παράγραφο 1.6) προβλέπει περίοδο συντήρησης τουλάχιστον για τα πρώτα τρία έτη της εγκατάστασης των φυτών (ήτοι έως 28.10.2012). Τέλος και ανεξάρτητα από τα παραπάνω, δημιουργούνται αμφιβολίες σχετικά με το εάν οι υπόλοιπες ανεκτέλεστες ποσότητες των ως άνω εργασιών (ποσοστό που ανέρχεται στο 50%) θα επαρκέσουν για τη συντήρηση των φυτών έως και το τέλος του έτους 2013, οπότε και λήγει η συμβατική προθεσμία περαίωσης του έργου (28.12.2013).Ανακαλεί εν μέρει την 494/2012 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου.

Κοπή επικίνδυνων δέντρων(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν απαιτείτο, εν προκειμένω, η προηγούμενη έκδοση Έγκρισης Εργασιών Μικρής Κλίμακας από την οικεία Υπηρεσία Δόμησης, καθόσον  οι εκτελεσθείσες από τον ανάδοχο εργασίες δεν αφορούσαν σε κοπή δέντρων, όπως αβασίμως προβάλλει ο αναπληρωτής Επίτροπος, αλλά έγκειντο σε ανανέωση κόμης - κλάδεμα δέντρων, όπως προκύπτει από την από 16.2.2016 Τεχνική Περιγραφή για την παροχή της εν λόγω υπηρεσίας, την 2523/22.2.2016 οικονομική  προσφορά  του  αναδόχου  και  το  πλούσιο  φωτογραφικό  υλικό  από τα ακριβή σημεία στα οποία εκτελέστηκε η εν λόγω εργασία, το οποίο προσκομίστηκε με το έγγραφο επανυποβολής του εντάλματος. Δεδομένου  δε ότι η Τοπική Κοινότητα Φωτολίβους του ....., ήτοι η περιοχή όπου  έλαβαν  χώρα  οι  ανατεθείσες  υπηρεσίες,  είναι  οικισμός  τα όρια  του  οποίου  έχουν  εγκριθεί  με  την  ΤΠ-ΠΕ  5562/85/19.12.1986  απόφαση  του Νομάρχη  …(Δ΄ 147/26.2.1987),  σύμφωνα  με  τις  διατάξεις  του   π.δ/τος 24.4/3.5.1985, και, επομένως, εξαιρείται της εφαρμογής της δασικής νομοθεσίας, για την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών δεν απαιτείτο να έχει προηγηθεί ούτε σχετική έγκριση του αρμόδιου δασαρχείου. Περαιτέρω, όσον αφορά ειδικότερα στις εργασίες ανανέωσης κόμης είκοσι (20) δέντρων που εκτελέστηκαν στο πάρκο πίσω από το Δημαρχείο, και ανεξαρτήτως του ότι δεν διευκρινίζεται από τον αναπληρωτή Επίτροπο αλλά  ούτε  και  προκύπτει  από τα στοιχεία του φακέλου εάν το πάρκο αυτό είναι αστικό πάρκο ή κοινόχρηστος χώρος πρασίνου, λεκτέα τα ακόλουθα: α) εάν το πάρκο αυτό ήθελε θεωρηθεί αστικό πάρκο, επιτρέπονται εντός αυτού εργασίες ανανέωσης κόμης - κλαδέματος δέντρων χωρίς προηγούμενη σχετική έγκριση του αρμόδιου δασαρχείου, καθόσον οι εργασίες αυτές συντηρούν και εμπλουτίζουν τη βλάστηση, βελτιώνουν την αισθητική του τοπίου και εξασφαλίζουν άνετη και ασφαλή κίνηση των επισκεπτών  και β) ακόμη δε και αν ήθελε θεωρηθεί ότι το πάρκο αυτό είναι κοινόχρηστος χώρος πρασίνου, επιτρέπονται εντός αυτού οι ως άνω εργασίες χωρίς να έχει προηγηθεί άδεια του αρμόδιου δασαρχείου, δοθέντος ότι το αυστηρό προστατευτικό καθεστώς  του  Συντάγματος  και  του ν. 998/1979 για τα δάση δεν επεκτείνεται και στους χώρους  πρασίνου

Οι προσφεύγουσες εταιρείες αιτούνται την ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής που απέρριψε τις προσφορές τους και έκανε δεκτές τις προσφορές άλλων συμμετεχόντων. Το αντικείμενο της σύμβασης ήταν η εκτέλεση εργασιών κοπής-κλαδέματος δέντρων, εκρίζωσης κορμών, συντήρησης χώρων πρασίνου, αποψίλωσης καθαρισμού πρασίνου, εγκατάστασης και συντήρησης πράσινων δωμάτων, φυτοπροστασίας κ.λπ., με προϋπολογισμό 468.622,73€ (συμπερ. ΦΠΑ). Επιπλέον, αιτούνται την απόρριψη των προσφορών των άλλων συμμετεχόντων και τη διατήρηση της δικής τους.

Συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής των κανονισμών (ΕΕ) 2017/625 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 095, 7.4.2017, σ. 1 και διορθωτικό ΕΕ L 137, 24.5.2017, σ. 40), για τους επίσημους ελέγχους και τις άλλες επίσημες δραστηριότητες που διενεργούνται με σκοπό την εξασφάλιση εφαρμογής των κανόνων για την υγεία των φυτών και (ΕΕ) 2016/2031 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 317, 23.11.2016, σ. 4 και διορθωτικό ΕΕ L 317, 1.10.2020, σ. 39), σχετικά με προστατευτικά μέτρα κατά των επιβλαβών για τα φυτά οργανισμών.

Προμήθεια σπόρων-γκαζόν :Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον η συνολική αξία των προμηθευθέντων ειδών, που αποτελούν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ομοειδή αγαθά, που εντάσσονται στην ευρύτερη, κατά τα ανωτέρω, κατηγορία αγαθών (κατηγορία γένους) «φυτών και πρασίνου», προοριζόμενα να καλύψουν τις ανάγκες της υπηρεσίας πρασίνου του Δήμου για δεντροφύτευση και φυτικό καλλωπισμό της πόλης, ανερχόμενη στο ποσό των 63.750,77 ευρώ, υπερβαίνει το τιθέμενο με την ως άνω υπουργική απόφαση όριο των 45.000,00 ευρώ, μέχρι το οποίο επιτρέπεται η ανάθεση προμηθειών κατόπιν διενέργειας πρόχειρου διαγωνισμού και, ως εκ τούτου, έπρεπε να διενεργηθεί δημόσιος τακτικός διαγωνισμός για το σύνολο των υπό προμήθεια ειδών. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες και επομένως αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Καταβολή στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρία «.....» της δαπάνης για την προμήθεια φυτών για τις ανάγκες της Διεύθυνσης Πρασίνου του Δήμου.(...)Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, μη νομίμως ο Δήμος ..... προέβη στην, με απευθείας ανάθεση, προμήθεια των φυτών, η δαπάνη των οποίων εντέλλεται με το ελεγχόμενο ένταλμα, διότι για την προμήθεια φυτών για το έτος 2016 είχε ήδη προηγηθεί η υπογραφή 2 συμβάσεων συνολικού ποσού 26.701,63 ευρώ και ως εκ τούτου μη νομίμως  επιμερίσθηκε  και  ανατέθηκε  απευθείας  η προμήθεια των ελεγχόμενων φυτών, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, χωρίς να διενεργηθεί πρόχειρος διαγωνισμός, ενόψει της συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης για την προμήθεια φυτών του Δήμου για το έτος αυτό, που υπερβαίνει το ποσό των 15.000,00 ευρώ, όπως βασίμως προβάλει το αναπληρωτής Επίτροπος με το σχετικό λόγο διαφωνίας.Αντίθετα, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι, ανεξάρτητα από το χρόνο στον οποίο εκτελέστηκαν  οι  ως  άνω  συμβάσεις,  κρίσιμος  είναι ο χρόνος που ελήφθησαν οι αποφάσεις και έγιναν οι σχετικές διαδικασίες (πρόχειρος διαγωνισμός) και συνεπώς δεν τίθεται θέμα κατάτμησης επειδή αυτές αφορούν σε διαφορετικά οικονομικά έτη και στις ανάγκες διαφορετικών ετών, θα πρέπει ν΄ απορριφθεί ως αβάσιμος, διότι κρίσιμο στοιχείο προκειμένου να διαπιστωθεί το ποσό στο οποίο ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας και, κατ’ επέκταση, η δυνατότητα ανάθεσης της απευθείας ή με διαγωνισμό, αποτελεί η συνολική δαπάνη που απαιτείται  για να καλυφθούν οι ετήσιες ανάγκες του δήμου σε αγαθά που, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, θεωρούνται όμοια ή ομοειδή.

Οι προσφυγούσες εταιρείες αιτούνται την ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου που απέρριψε τις προσφορές τους για τον ανοικτό ηλεκτρονικό διαγωνισμό άνω των ορίων, με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών συντήρησης και διαμόρφωσης χώρων πρασίνου, κοπής-κλαδέματος δέντρων, εκρίζωσης κορμών και φυτοπροστασίας. Το συνολικό προϋπολογιζόμενο ποσό ήταν 468.622,73€ συμπερικλαμβανομένου ΦΠΑ. Κύριος ισχυρισμός ήταν η μη νόμιμη απόρριψη λόγω λανθασμένης ερμηνείας του Ευρωπαϊκού Ενιαίου Εγγράφου Σύμβασης (ΕΕΕΣ) για τους καταλόγους εγκεκριμένων οικονομικών φορέων.

Υπηρεσίες συντήρησης πρασίνου...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με τα αναφερθέντα στη σκέψη 3, η τροποποίηση που επιχειρείται με την υπό κρίση σύμβαση δεν είναι νόμιμη διότι δεν πληρούται η σωρευτικώς τιθέμενη προϋπόθεση του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ) υποπερ. αα) του ν. 4412/2016 περί αναγκαιότητας τροποποίησης της σύμβασης λόγω συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων. Συγκεκριμένα, Α. δεν αποδεικνύεται η επικαλούμενη αιφνίδια αλλαγή των καιρικών συνθηκών και η ραγδαία αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων, με αναφορά σε συγκεκριμένα συμβάντα και προειδοποιητικά σήματα της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας ή δελτία έκτακτων καιρικών φαινομένων της Ε.Μ.Υ., παρά μόνο αόριστα αναφέρεται ότι «οι συνήθεις καιρικές συνθήκες αντίστοιχες των παλαιότερων ετών έχουν αλλάξει».Σε κάθε περίπτωση, δεδομένου του ήπιου κλίματος της περιοχής της ..., τα ακραία καιρικά φαινόμενα, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, μπορούν να εκτιμηθούν εκ των προτέρων (είναι προβλέψιμα) ως προς την ένταση αλλά και ως προς τη διάρκειά τους, οι δε εργασίες για την αντιμετώπιση αυτών μπορούσαν να προβλεφθούν και να συμπεριληφθούν στο αρχικό συμβατικό αντικείμενο. Β. Οι ειδικές περιστάσεις στο Πεδίο του Άρεως, ήτοι οι βανδαλισμοί και οι συχνές εκδηλώσεις παραβατικών συμπεριφορών, όχι μόνο υπήρχαν κατά την αρχική σύμβαση, αλλά κατά τις αναφορές της Περιφέρειας έχουν περιοριστεί, επομένως δεν αποτελούν νέα και απρόβλεπτη περίσταση, οι δε επιπλέον κλαδεύσεις δέντρων και θάμνων για λόγους ασφαλείας στην περιοχή αυτή δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της υπό κρίση σύμβασης. Γ.Η αυξημένη επισκεψιμότητα των επίμαχων πάρκων και αλσών, που αποτελεί σκοπό της σύμβασης σύμφωνα με την τεχνική περιγραφή, αποτελεί περίσταση που δεν συνάπτεται με το αντικείμενο της σύμβασης, καθόσον δεν δημιουργεί υποχρέωση στον ανάδοχο για εκτέλεση επιπλέον εργασιών φροντίδας του πρασίνου στις περιοχές αυτές, για φύτευση νέων θάμνων και φυτών και επιπλέον άρδευση αυτών. Εξάλλου, οι επικαλούμενες αυξημένες υποχρεώσεις καθαρισμού αποτελούν πρωτίστως αντικείμενο της Ομάδας 2 εργασιών της 9/8.8.2017 προκήρυξης, που κατακυρώθηκε σε έτερο ανάδοχο, με τη .... (....) σύμβαση, η οποία ήδη εκτελείται.Ενόψει της ανωτέρω ουσιώδους πλημμέλειας που διαπιστώθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο, με το .... έγγραφο της Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Οικονομικών Π.Ε. Κ.Τ. της Περιφέρειας ..., σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται ηλεκτρονικά στη Γραμματεία του Κλιμακίου.

Καταβολή ποσού για την αμοιβή εργασιών:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον Αναπληρωτή Επίτροπο, από τα επισυναπτόμενα στο ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δικαιολογητικά δεν τεκμηριώνεται επαρκώς ο τρόπος υπολογισμού της προϋπολογισθείσας δαπάνης. Τούτο, δε, διότι από την αντιπαραβολή των εργασιών που μνημονεύονται στην Τεχνική Έκθεση της εργολαβίας του 2012 – με βάση την κοστολόγηση των οποίων υπολογίσθηκε και η δαπάνη των εργασιών της επίμαχης αναθέσεως – με τις εργασίες της επίμαχης αναθέσεως, προκύπτει ότι πρόκειται για μη συγκρίσιμες περιπτώσεις. Τούτο, δε, διότι το αντικείμενο της εργολαβίας του 2012, ήταν πολύ μεγαλύτερο, καθώς περιελάμβανε πολλές επιπλέον εργασίες, ποσού 14.500 περίπου (φυτεύσεις 210 νέων δέντρων στην … και τη .., υποστήλωση δέντρων, πλήρωση παρτεριών με φυτική γη, φυτοπροστασία των φοινίκων της … και της …, συντήρηση και επέκταση του δικτύου ποτίσματος), οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στην επίμαχη ανάθεση. Επίσης, από την περιγραφή του αντικειμένου της επίμαχης αναθέσεως, όπως αυτή περιλαμβάνεται στους συνταχθέντες από την Τεχνική Υπηρεσία όρους, προκύπτει ότι σε αυτήν περιλαμβάνεται μόνο το κλάδεμα των φυτών, το πότισμα και η απομάκρυνση των καμπιών, όχι δε και άλλες εργασίες που αναφέρονται στο προμνησθέν από 23.4.2018 έγγραφο της Τεχνικής Υπηρεσίας του Πολυτεχνείου για την τεκμηρίωση του προϋπολογισμού της επίμαχης συμβάσεως, όπως η συντήρηση και επέκταση του δικτύου ποτίσματος (τη συντήρηση σύμφωνα με τους όρους αναθέσεως θα αναλαμβάνει το Τμήμα Συντηρήσεως του Πολυτεχνείου, ο δε ανάδοχος έχει υποχρέωση μόνο να ενημερώσει για οποιαδήποτε βλάβη – διαρροή), η υποστήλωση δέντρων και η πλήρωση νησίδων με φυτική γη, οι οποίες (εργασίες) έχουν συνυπολογισθεί για την αιτιολόγηση του ποσού των 18.000 ευρώ. Εντούτοις, όμως, το Κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι: α) το ύψος της προϋπολογισθείσας δαπάνης διαμορφώθηκε, όχι αυθαίρετα, αλλά βάσει του προϋπολογισμού μελέτης της εργολαβίας του 2012 και β) ότι, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο από 23.4.2018 έγγραφο τεκμηριώσεως του προϋπολογισμού της Τεχνικής Υπηρεσίας του Πολυτεχνείου, το έτος 2017, το προϋπολογισθέν ποσό των 6.000 ευρώ (με Φ.Π.Α.) κάλυψε τις ανάγκες ενός τετραμήνου μόνο, με συνέπεια η επίμαχη δαπάνη να μην παρίσταται υπέρμετρη, κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Πολυτεχνείου … ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατηγήσεως των οικείων διατάξεων, αλλά επειδή πεπλανημένως, πλην όμως συγγνωστώς, πίστευαν ότι ενεργούσαν νομίμως.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τον σχετικό λόγο διαφωνίας, πλην όμως το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.  

Με την προδικαστική προσφυγή ζητείται η ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας με αριθμό 1122/2020, η οποία ενέκρινε τα πρακτικά του διαγωνισμού για την ανάδειξη αναδόχου παροχής υπηρεσιών με τίτλο «ΚΟΠΗ – ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ». Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά τη συντήρηση χώρων πρασίνου οδικών αξόνων, την κλάδευση δένδρων και θάμνων, την απομάκρυνση βλαστημάτων που εμποδίζουν την οδική ασφάλεια και τη συλλογή σκουπιδιών από επιφάνειες οδικών τμημάτων. Οι εργασίες θα εκτελούνται σε εθνικό οδικό δίκτυο σε συνθήκες κυκλοφορίας οχημάτων, με έμφαση στην ασφάλεια και τη διατήρηση της υγείας των φυτών.