ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με αυτά τα δεδομένα, στην υπό κρίση περίπτωση, όπου ακολουθήθηκε η διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ του ν. 4412/2016 για την ανάθεση του επίμαχου έργου, δεν απαιτείτο η συγκρότηση επιτροπής διαπραγμάτευσης του έργου σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 221 παρ.8 του ίδιου νόμου. Περαιτέρω η κρινόμενη δαπάνη, αν και στηρίζεται σε σύμβαση που αναρτήθηκε στο ΚΗΜΔΗΣ σε χρονικό σημείο μεταγενέστερο της εκτέλεσης των εργασιών, θεωρείται σε κάθε περίπτωση έγκυρη σύμφωνα με την ως άνω διάταξη της παρ. 3β του άρθρου 43 του ν. 4605/2019.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΝΕΑΣ ΟΔΟΓΕΦΥΡΑΣ.(...)ζητείται η αναθεώρηση της 1849/2022 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, η προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 τότε μόνο είναι νόμιμη, όταν το αντικείμενο της δημόσιας σύμβασης είναι κατ’ αρχήν πρόσφορο για την άμεση αντιμετώπιση της κατεπείγουσας ανάγκης που προέκυψε από απρόβλεπτα γεγονότα  ή για την αποσόβηση επαπειλούμενων κινδύνων, περιορίζεται στο μέτρο που είναι απολύτως απαραίτητο για την αντιμετώπισή της και δεν αφορά στην κάλυψη των τακτικών (πάγιων) αναγκών της αναθέτουσας αρχής. Στην προκειμένη περίπτωση αντικείμενο της σύμβασης είναι η κατασκευή νέας οδογέφυρας, καθόσον η ήδη υπάρχουσα υπέστη εξαιτίας των σεισμών εκτετατεμένες φθορές που την καθιστούν στατικά ανεπαρκή. Η επείγουσα ανάγκη, η οποία συνίσταται, σύμφωνα με την 280/1.4.2022 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής Περιφέρειας Θεσσαλίας, στην αποκατάσταση της ασφαλούς κυκλοφορίας ανθρώπων και οχημάτων μέσω της νέας οδογέφυρας και την ομαλοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας (γεωργικής, κτηνοτροφικής, εμπορικής) των οικισμών που είναι κτισμένοι εκατέρωθεν της κοίτης του ποταμού Τιταρήσιου, επιδιώκεται να αντιμετωπισθεί με την κατασκευή ενός νέου έργου υποδομής. Το έργο αυτό, για το οποίο είχε ήδη εκπονηθεί μελέτη και είχαν εγκριθεί τα τεύχη δημοπράτησής του από το έτος 2014, προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός 18 μηνών από την υπογραφή της σχετικής σύμβασης, δηλαδή το νωρίτερο εντός του έτους 2024. Με τα δεδομένα αυτά, όπως ορθώς κρίθηκε από το Τμήμα, η επιλογή της διαδικασίας με διαπραγμάτευση δεν συνιστά πρόσφορο μέσο για την αντιμετώπιση της επικαλούμενης από την προσφεύγουσα ανάγκης, η οποία ναι μεν καθιστά επιτακτική την εκτέλεση του επίμαχου έργου ως μία μόνιμη λύση για τη δημιουργηθείσα δυσμενή κατάσταση στην περιοχή, όχι όμως με την επιλεγείσα από την αναθέτουσα αρχή διαδικασία.Κατόπιν των ανωτέρω, οι συνεκδικαζόμενες προσφυγές αναθεώρησης πρέπει να απορριφθούν και να διαταχθεί η κατάπτωση υπέρ του Δημοσίου του παραβόλου που κατατέθηκε από τη δεύτερη προσφεύγουσα εταιρεία (άρθρο 310 παρ. 1 του ν. 4700/2020).  

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 370/2020 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου...και του προμηθευτή με την επωνυμία «… LIMITED», με αντικείμενο την «Προμήθεια κρίσιμων υλικών για την κάλυψη απαιτήσεων των Α/Φ CL-215/415 από την κατασκευάστρια εταιρεία … LTD», με αρχικώς εκτιμώμενο κόστος ύψους 1.273.122,41 ευρώ και τελικώς συμφωνηθέν τίμημα ποσού 860.298,65 ευρώ.(....)Μη νομίμως εξαιρέθηκε η επίμαχη προμήθεια από τις διατάξεις του Βιβλίου Ι του ν. 4412/2016, κατ’ επίκληση του άρθρου 15 παρ. 2 εδ. α΄ του νόμου αυτού.(....)η αναθέτουσα αρχή εξάντλησε τις νόμιμες δυνατότητες που διέθετε, επιχειρώντας να αναθέσει την προμήθεια των επίμαχων υλικών με τη τήρηση τόσο της αρχικής και επαναληπτικής δημόσιας ανοικτής διαδικασίας ανάθεσης όσο και της επακολουθήσασας διαδικασίας με διαπραγμάτευση, οι οποίες, όμως, απέβησαν άγονες, συντρέχουν, εν προκειμένω, οι προβλεπόμενες στο ως άνω άρθρο 32 παρ. 2 περ. β΄ υποπερ. ββ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις και, ιδίως, η προϋπόθεση της απουσίας ανταγωνισμού για τεχνικούς λόγους, που δικαιολογούν την ανάθεση της ελεγχόμενης προμήθειας στην εταιρεία … Ltd.Ανακαλεί την 370/2020 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου. 

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου σύμβασης και της  διαδικασίας διαπραγμάτευσης ... για την ανάθεση από την Περιφέρεια Αττικής της υπηρεσίας «Επείγουσες εργασίες καθαρισμού ρεμάτων Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής μετά τα έντονα καιρικά φαινόμενα της κακοκαιρίας ''Γηρυόνης''», εκτιμώμενης  δαπάνης 3.950.000,00 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.).(....)Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αναθέτουσα αρχή νομίμως προσέφυγε  στην ταχύτερη του ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού διαδικασία διαπραγμάτευσης ... Και τούτο καθόσον αιτιολογείται   η συνδρομή των προϋποθέσεων εφαρμογής της συγκεκριμένης διάταξης, ενόψει των  επικαλούμενων απρόβλεπτων γεγονότων που συνέβησαν  τον Νοέμβριο του 2019 (θεομηνία «ΓΗΡΥΟΝΗΣ») και των ... και ... αποφάσεων  κήρυξης ή παράτασης θέσης σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας της Δημοτικής Ενότητας ....Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και της  εταιρίας με τον δ.τ. … για την ανάθεση της υπηρεσίας «Επείγουσες εργασίες καθαρισμού ρεμάτων Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής μετά τα έντονα καιρικά φαινόμενα της κακοκαιρίας ''Γηρυόνης''».

ΜΕΛΕΤΕΣ:ζητείται η ανάκληση της 28/2023 Πράξης της Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου Ο.Τ.Α. Ι του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφέρεια Αττικής, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή σχεδίου σύμβασης μεταξύ του προσφεύγοντος οργανισμού (εφεξής: προσφεύγουσα Περιφέρεια) και της προσφεύγουσας ένωσης οικονομικών φορέων για την εκπόνηση της «Μελέτη(ς) φραγμάτων ανάσχεσης πλημμύρας και συγκράτησης φερτών λεκανών απορροής, περιοχής πυρκαγιάς Γεράνεια Όρη 2021» προϋπολογιζόμενης δαπάνης 759.994,06 ευρώ (πλέον ΦΠΑ) και συμβατικού τιμήματος 487.717,94 ευρώ (πλέον απροβλέπτων και ΦΠΑ).(....)Ωστόσο βάσιμος παρίσταται ο δεύτερος διακωλυτικός λόγος της προσβαλλομένης, δοθέντος ότι η προσφεύγουσα Περιφέρεια προσέφυγε εν προκειμένω στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς να πληρούται η τιθέμενη από το άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋπόθεση του κατεπείγοντος που τη διέπει. Τούτο διότι η ανάθεση της ελεγχόμενης μελέτης, βάσει της οποίας θα εκτελεστούν αντιπλημμυρικά έργα μόνιμης και πάγιας προστασίας της περιοχής των Γερανείων Όρεων από μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα, ουδόλως συνιστά άμεση αντιμετώπιση κατεπείγουσας ανάγκης, προκύπτουσα υπό καθεστώς ανωτέρας βίας, η οποία επιτάσσει την προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης. Αντιθέτως, πρόκειται για την εξυπηρέτηση μίας ανάγκης που δεν παρίσταται «κατεπείγουσα», όπως απαιτείται κατά την αδιάστικτη διατύπωση του νόμου, πλην αποσκοπεί στη σύνταξη μελετών για τον ευρύτερο σχεδιασμό των αντιπλημμυρικών έργων της συγκεκριμένης περιοχής, για την πάγια και διαρκή αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων αυτής, χωρίς άλλωστε να διαπιστώνεται χρονική εγγύτητα με το επικαλούμενο συμβάν (παρέλευση είκοσι και πλέον μηνών).(....)Συνεπώς, προκύπτει σαφώς, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, ότι η επιλογή της διαδικασίας διαπραγμάτευσης, αντί της ανοικτής ή κλειστής όμοιας, βαίνει πέραν του αναγκαίου μέτρου για την επίτευξη του ευρύτερου σκοπού που επιδιώκει η αναθέτουσα αρχή. Πέραν τούτων, η απλώς εικαζόμενη μακρά διάρκεια της διαγωνιστικής διαδικασίας (λόγω ενδεχόμενων προσφυγών κλπ) δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο μη εφαρμογής της από την αναθέτουσα αρχή, αφού με τη διαδικασία αυτή ανάθεσης διασφαλίζεται η συμμετοχή περισσότερων οικονομικών φορέων στη διαδικασία επιλογής και, συνεπώς, η επίτευξη συμφερότερων τιμών, η οποία κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας δεν διασφαλίζεται με την επιλεγείσα διαδικασία.Απορρίπτει τις ως άνω προσφυγές ανάκλησης.
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1325/2023

Συνοπτικός οδηγός: Διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 του ν.4412/2016) και υποβολή βελτιωμένης οικονομικής προσφοράς - Φεβρουάριος 2019

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:....Εξάλλου, κατά των εκδιδομένων κατ’ ενάσκηση ελέγχου νομιμότητας ως άνω πράξεων δεν απαιτείται η εκ μέρους του θιγομένου προηγούμενη άσκηση (και απόρριψη) προδικαστικής προσφυγής ενώπιον της ΑΕΠΠ ως προϋπόθεση της παραδεκτής ασκήσεως αιτήσεως αναστολής και αιτήσεως ακυρώσεως. Τούτο προκύπτει από την όλη οικονομία των διατάξεων του Βιβλίου IV του ν. 4412/2016, με τις οποίες σκοπείται η θέσπιση μίας ταχείας και αποτελεσματικής παροχής δικαστικής προστασίας, και ιδίως από την διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 362 του νόμου αυτού -με την οποία ορίζεται ότι κατά της απόφασης της ΑΕΠΠ, η οποία δέχεται εν όλω ή εν μέρει προσφυγή άλλου προσώπου, δεν επιτρέπεται η άσκηση προδικαστικής προσφυγής-, αναλόγως εφαρμοζόμενη. Νομίμως, συνεπώς, ασκήθηκε κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 372 του ν. 4412/2016 ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Πατρών, ενόψει του ύψους του προϋπολογισμού της σύμβασης και της έδρας της αναθέτουσας αρχής, η κρινόμενη αίτηση, με την οποία ζητείται η ακύρωση πράξεων των εποπτικών αρχών (...) εκδοθεισών κατ’ ενάσκηση ελέγχου νομιμότητας σε πράξεις οργάνων Ο.Τ.Α. σχετικές με την ανάθεση δημόσιας σύμβασης...Επιλύει τα εισαχθέντα στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητήματα, σύμφωνα με το σκεπτικό.Παραπέμπει, κατά τα λοιπά, την αίτηση και την παρέμβαση του ... ... στο Διοικητικό Εφετείο Πατρών, σύμφωνα με το σκεπτικό.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΓΕΦΥΡΑΣ.(...) Με τα δεδομένα αυτά, σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το  Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ανάγκες της αναθέτουσας αρχής για την υλοποίηση του ελεγχόμενου έργου κρίνονται πάγιες και δεν προέκυψαν μόνο από τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα της 21.5.2020. Η επιλογή ως βέλτιστης λύσης της κατασκευής γέφυρας,  υπερβαίνει το απολύτως αναγκαίο μέτρο για την αντιμετώπιση μιας επικείμενης επείγουσας ανάγκης, ήτοι στοχεύει όχι απλώς στην επείγουσα άρση της επικίνδυνης κατάστασης που δημιουργήθηκε από την κατολίσθηση, αλλά στην πλήρη αποκατάσταση της περιοχής από άποψη κυκλοφοριακή, περιβαλλοντική και διαχείρισης των ομβρίων υδάτων. Η επιλογή όμως της συγκεκριμένης εξαιρετικής διαδικασίας που αποτελεί το ultimum refugium για την ταχύτερη αντιμετώπιση της ανάγκης που προέκυψε από τα απρόβλεπτα γεγονότα, δεν συνάδει με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του ελεγχόμενου έργου, το οποίο αποτελεί έργο υποδομής για την τοπική κοινωνία που θα βελτιώσει τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά της οδού Περικλέους με την αύξηση της οδικής ασφάλειας των οχημάτων και των πεζών (βλ. σελ. 3 της τεχνικής περιγραφής). Η  επίκληση όμως της κατεπείγουσας ανάγκης δικαιολογείται για την ανάθεση εκείνων μόνο των εργασιών που είναι απολύτως αναγκαίες και συνδέονται αιτιωδώς με τα απρόβλεπτα γεγονότα και όχι για την κάλυψη πάγιων αναγκών ή για την βελτίωση της υποδομής μιας περιοχής.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, μη νομίμως εχώρησε  εν προκειμένω  η προσφυγή στην εξαιρετική  διαδικασία της διαπραγμάτευσης του άρθρου 32 παρ. 2γ του ν.4412/2016, ενώ έπρεπε να ακολουθηθεί  η διαδικασία του ανοικτού διαγωνισμού, και συνεπώς κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

«Παροχή υπηρεσιών αποκατάστασης ζημιών που προκλήθηκαν από φυσικές καταστροφές σε ρέματα τον Οκτώβριο του 2022 στο Δήμο Μαλεβιζίου και στο Δήμο Ηρακλείου» (προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.975.806,45 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και συμβατικής αμοιβής 1.639.919,35 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.)(....)Με την προσβαλλόμενη Πράξη κρίθηκε ότι η απόφαση της αναθέτουσας αρχής να προσφύγει στην προκείμενη περίπτωση στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 παρίσταται μη νόμιμη.(...)Εξάλλου, η σύντομη διάρκεια (4 μηνών) της επίμαχης σύμβασης  δεν υποδηλώνει μειωμένη ποσότητα παρεχομένων υπηρεσιών αλλά οφείλεται στη συμπίεση του αναγκαίου για την εκτέλεση των συμβατικών εργασιών χρόνου, γεγονός που  προσιδιάζει άμεσα με την κατεπείγουσα φύση και τον σκοπό της επίμαχης διαδικασίας. Από τα ανωτέρω παρέπεται, συνεπώς, ότι οι δύο ανωτέρω συμβάσεις διαχωρίζονται πλήρως ως προς το αντικείμενο, τον σκοπό καθώς και τους όρους και τις συνθήκες παροχής των επίμαχων υπηρεσιών, με συνέπεια να μην υφίσταται κίνδυνος αλληλεπικάλυψης εργασιών από την ταυτόχρονη εκτέλεσή τους. Ως εκ τούτου δεν συντρέχει ούτε η αποδιδόμενη πλημμέλεια της καθυστέρησης ολοκλήρωσης του υποκείμενου ανοικτού διαγωνισμού ούτε η ανάθεση της επίμαχης σύμβασης κατά τρόπο που να υπερβαίνει το μέτρο, η προσφυγή δε στην επίμαχη διαδικασία του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ’ του ν. 4412/2016 είναι επαρκώς και νομίμως αιτιολογημένη. Λόγω της, κατά τα ανωτέρω, ουσιώδους διαφοροποίησης του αντικειμένου των ανωτέρω δύο (2) συμβάσεων και των διαφορετικών συμβατικών υποχρεώσεων που υπέχουν οι ανάδοχοι αυτών,  οι προσφορές που επιτεύχθηκαν στις δύο (2) αυτές διαδικασίες δεν καθίστανται εν προκειμένω τελικά συγκρίσιμες, όπως υπολαμβάνεται από την προσβαλλομένη για να καταδειχθεί η μη νομιμότητα της επίμαχης διαδικασίας ανάθεσης.Ανακαλεί την 125/2023 Πράξη του Ζ’  Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Αποκατάσταση ζημιών κεντρικής κοίτης ρέματος.(...)	Ο πρώτος ως άνω προβαλλόμενος ισχυρισμός των προσφευγόντων ότι, εν προκειμένω, τυγχάνουν εφαρμογής οι εξαιρετικές διατάξεις του άρθρου 16 παρ. 5 του ν. 998/1979, οι οποίες θέτουν, ως μόνη προϋπόθεση για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ′ του ν. 4412/2016, να αφορά η οικεία σύμβαση στην εκτέλεση αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών δασοτεχνικών έργων ορεινής υδρονομίας σε περιοχές που έχουν κηρυχτεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας, λόγω πυρκαγιών ή πλημμυρών, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, καθόσον οι ανωτέρω διατάξεις του ν. 998/1979 έχουν την έννοια ότι δικαιολογείται η κατ’ εξαίρεση προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης, εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις της διάταξης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ′ του ν. 4412/2016, η οποία εφαρμόζεται παράλληλα και συμπληρωματικά προς τις προαναφερθείσες διατάξεις. Εξάλλου, μόνο το γεγονός ότι έχει παραταθεί η κήρυξη της Τοπικής Κοινότητας Περτουλίου σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δεν αρκεί για την απόδειξη ότι πληρούται η προϋπόθεση του κατεπείγοντος που απαιτεί η εξαιρετικού χαρακτήρα διάταξη του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1325/2023, σκ. 20, Έβδ. Τμ. 888/2023, σκ. 40, 460/2023, σκ. 17).	Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, το Δικαστήριο κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, εν όψει της συντελεσθείσας, κατά τα ανωτέρω, τα έτη 2021-2022, μεταβολής της οργανωτικής δομής των Δασικών Υπηρεσιών, η έκδοση της εγκριτικής της προσφυγής στην ελεγχόμενη διαδικασία διαπραγμάτευσης απόφασης, τον Ιούλιο 2023, ήτοι περίπου ενάμιση (1 ½) έτος μετά την εκδήλωση των φαινομένων του Δεκεμβρίου 2021 και δύο (2) μήνες μετά την έγκριση της οικείας χρηματοδότησης, δεν ανάγεται, κατά την πλειοψηφούσα άποψη, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τους προσφεύγοντες, στη σφαίρα ευθύνης της ως άνω αναθέτουσας αρχής, το μεν, διότι, μέχρι τις 22.6.2022 δεν είχε ολοκληρωθεί η στελέχωσή της με το απαιτούμενο για την εύρυθμη λειτουργία της προσωπικό, το δε, διότι, και μετά τις 22.6.2022 και μέχρι τις 5.7.2023, δεν διέθετε εκ του νόμου αποφασιστική αρμοδιότητα και δεν μπορούσε, ως εκ τούτου, να εκκινήσει σχετική διαγωνιστική διαδικασία (πρβλ. ΕλΣυν Έβδ. Τμ. 888/2023, σκ. 32 και 33, 681/2023, σκ. 24).(...) Για τους λόγους αυτούς.Συνεκδικάζει τις με Α.Β.Δ. 755/30.1.2024 και 833/31.1.2024 προσφυγές ανάκλησης. Δέχεται τις προσφυγές ανάκλησης.Ανακαλεί την 1/2024 Πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Υπηρεσία Επιτρόπου στην Π.Ε. Τρικάλων.