Αποκατάσταση βλάβων..Ενόψει αυτού τo Κλιμάκιο κρίνει ότι προκειμένου να οδηγηθεί σε οριστική κρίση για τη νομιμότητα της υποβληθείσας προς έλεγχο προγραμματικής σύμβασης, πρέπει να προσκομισθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης αυτής (υλοποίησης του αντικειμένου της), το οποίο δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο στην ως άνω οριζόμενη διάρκεια της σύμβασης, αλλά πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων (υποέργων και ενεργειών) της προγραμματικής σύμβασης (όπως π.χ. χρόνος έγκρισης των απαιτούμενων μελετών για την εκτέλεση του έργου, χρόνος δημοπράτησης του έργου, διάρκεια εκτέλεσης του έργου κ.λπ.). Το χρονοδιάγραμμα αυτό δύναται είτε να περιληφθεί στο ως άνω άρθρο του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης που αφορά στη διάρκεια αυτής είτε να προσαρτηθεί σε Παράρτημα αυτής, το οποίο θα ορισθεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται τέλος, ότι το κατά τα ανωτέρω νέο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης που θα συνταχθεί και στο οποίο θα ενσωματώνεται το σχετικό αναλυτικό χρονοδιάγραμμα ως όρος αυτής, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ: (...)Το Τμήμα της Μείζονος Επταμελούς Σύνθεσης κρίνει κατά πλειοψηφία ότι το VI Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με τις παραδοχές που αναφέρονται στην προσβαλλόμενη 2227/2011 απόφασή του, εσφαλμένως ερμήνευσε και εφάρμοσε το νόμο, καθ’ ότι από το σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων εκ μέρους όλων των συμβαλλομένων μερών, αλληλοσυμπληρώνοντας τις αρμοδιότητές τους. Συγκεκριμένα, ο Δήμος ……….. θα μεριμνά για την 24ωρη λειτουργία των συστημάτων του, θα παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες που αφορούν τα εγκατεστημένα συστήματα, θα ορίσει υπεύθυνο εγκατάστασης για κάθε Διεύθυνση του Δήμου ……….. που θα επικοινωνεί με τη …………., θα μεταφέρει με δική του ευθύνη και έξοδα τον εξοπλισμό αν αυτό είναι αναγκαίο για την αποκατάσταση τυχόν βλάβης, θα έχει δε την ευθύνη για την τήρηση ημερολογίου κλήσεων και επεμβάσεων των τεχνικών της ………... Όσον αφορά στα αναφερόμενα στην προσβαλλόμενη απόφαση, για τις αναλαμβανόμενες από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση ……….. υποχρεώσεις, επισημαίνεται ότι αυτή αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην υλοποίηση της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης. Ειδικά ως προς την εκ μέρους της Αποκεντρωμένης Διοίκησης υποστήριξη των διοικητικών διαδικασιών λειτουργίας των Διευθύνσεων του Δήμου …………., επισημαίνεται ότι στο πλαίσιο της ανωτέρω υποχρέωσής της, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση θα ελέγχει την πληρότητα των εκτελεσθεισών από τη ………... εργασιών, θα παρακολουθεί τις χρηματοροές και την εκτέλεση πληρωμών σε βάρος του προϋπολογισμού του έργου και θα παρέχει την αναγκαία πληροφόρηση σχετικά με τις οργανωτικές αλλαγές αναβάθμισης της λειτουργίας του εξοπλισμού (πρβλ. Πράξεις VI Τμήματος Ελ. Συν. 17/2006 και 45/2007). Περαιτέρω, όσον αφορά στον ισχυρισμό του αιτούντος Δήμου ότι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση …………. έχει αποδεχθεί την κατάρτιση της ως άνω προγραμματικής σύμβασης, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 16056/12929/14.6.2011 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ………. περί νόμιμης λήψης της υπ’ αριθμ. 344/18.4.2011 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου για τη σύναψη της εν λόγω προγραμματικής σύμβασης, το παρόν Τμήμα κρίνει ότι το γεγονός τούτο αναπληροί την έλλειψη της εγκριτικής απόφασης του ως άνω Γενικού Γραμματέα σχετικά με τη σύναψη της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης. Όσον αφορά στο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης του έργου, το παρόν Τμήμα κρίνει ότι από το άρθρο 4 της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης που καταρτίστηκε τον Απρίλιο του 2011, στο οποίο προβλέφθηκε ότι αυτή θα λήξει την 31.12.2011, συνάγεται ότι πρόθεση των συμβαλλομένων μερών ήταν η 9μηνη διάρκεια της ανωτέρω σύμβασης και κατά συνέπεια το χρονικό αυτό διάστημα έκριναν τα συμβαλλόμενα μέρη ως αναγκαίο για την υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης, ως εκ τούτου εκ παραδρομής όρισαν συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης, καθόσον από το σύνολο του κειμένου της διακρίνεται η σαφής πρόθεσή τους, όπως συνάψουν σύμβαση διαρκείας 9 μηνών, χωρίς να επιτάσσεται από κάποιο ιδιαίτερο λόγο η ολοκλήρωσή της μέσα στο 2011. Περαιτέρω, κατά την κρίση του παρόντος Τμήματος, προφανώς εκ παραδρομής υπεβλήθη με την αίτηση ανάκλησης του Δήμου ενώπιον του VI Τμήματος το χρονοδιάγραμμα εργασιών, το οποίο περιείχε εργασίες που θα έπρεπε να εκτελεστούν το πρώτο και δεύτερο τετράμηνο του 2011. Ήδη υποβάλλεται με την υπό κρίση αίτηση νέο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης εργασιών το οποίο περιγράφει τις εργασίες που θα εκτελεστούν ανά μήνα και για διάρκεια 9 μηνών, το οποίο μάλιστα έχει συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της προσβαλλομένης σχετικά με την αντιστοιχία του χρονοδιαγράμματος προς το χρονοδιάγραμμα των τμηματικών καταβολών. Κατά τη γνώμη, όμως, των Συμβούλων …………… και …………, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, διότι, ως εκ της τυπικής και επουσιώδους συμμετοχής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ……….. στην ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση, η …………. καθίσταται κατ’ ουσίαν αντισυμβαλλόμενος του Δήμου, που αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου την υλοποίηση του συνόλου των υπηρεσιών της σύμβασης, γεγονός που προσκρούει, όπως πάγια έχει γίνει δεκτό και από το VII Τμήμα (βλ. πράξεις 133, 78, 63/2008 κ.ά.), στις διατάξεις του άρθρου 100 παρ. 1 εδ. α΄του ν. 3852/2010 και συνεπάγεται επιχορήγηση του Δήμου ………….. προς την προαναφερόμενη αναπτυξιακή εταιρεία κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 265 παρ. 3 του ν. 3463/2006, αλλά και των σχετικών κοινοτικών διατάξεων.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων..:..Ενόψει αυτών, τo Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι πρέπει να υποβληθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους υποέργων και ενεργειών, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την συνολική διάρκεια ισχύος της σύμβασης, το οποίο πρέπει να είναι σύμφωνο με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της Πράξης (βλ. παράγραφο 2 του παραρτήματος Ι της απόφασης ένταξης). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί στο παράρτημα Ι του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε, ότι το κατά τα ανωτέρω συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών. ..το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου ο Δήμος ... να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω στοιχεία.

Παραχώρηση χρήσης διατηρητέου κτιρίου...Περαιτέρω, δεδομένου ότι έχει παρέλθει ο προβλεπόμενος από το άρθρο 5 της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης (με τίτλο «χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του αντικειμένου της σύμβασης») χρόνος για την ολοκλήρωση των μελετών του έργου (έως 31.9.2013), για την έκδοση των σχετικών αδειών και την προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση αυτού (έως 30.10.2013), καθώς και ο χρόνος για την υπογραφή του εργολαβικού συμφωνητικού με τον ανάδοχο (έως 31.12.2013), το Κλιμάκιο κρίνει αναγκαία την προσκόμιση νέου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, εγκεκριμένου από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων φορέων, στο οποίο θα ορίζεται νέο -μεταγενέστερο της υπογραφής της προγραμματικής σύμβασης- χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του αντικειμένου αυτής. Ενόψει των ανωτέρω ουσιωδών ελλείψεων, το Κλιμάκιο δεν μπορεί να οδηγηθεί σε οριστική κρίση για τη νομιμότητα του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης και κρίνει, συνεπώς, αναγκαία την έκδοση αναβλητικής πράξης, προκειμένου τα στοιχεία του φακέλου να συμπληρωθούν με τα ως άνω ελλείποντα στοιχεία, εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας Πράξης στο Δήμο ….

Ασφαλτόστρωση οδών...Ενόψει αυτών, τo Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να υποβληθούν: α) νέο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης, στο άρθρο 11 της οποίας θα προστεθεί ο όρος ότι οι ενδεχόμενες τροποποιήσεις της σύμβασης, ακόμα και υπό τη μορφή της παράτασής της, δεν θα αφορούν στο φυσικό και οικονομικό της αντικείμενο, και β) αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων αυτής, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την ανωτέρω συνολική διάρκεια ισχύος της (20 μήνες). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί ως παράρτημα Ι στο σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε, ότι το, κατά τα ανωτέρω, συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών. Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου ο Δήμος ... να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω στοιχεία.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-Κατασκευή δικτύων αποχέτευσης ακαθάρτων και Εγκατάστασης Επεξεργασίας λυμάτων ..:Ενόψει αυτών, τo Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία ότι πρέπει να υποβληθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους υποέργων και ενεργειών, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την ανωτέρω συνολική διάρκεια ισχύος της (36 μήνες). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί στο παράρτημα Ι του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε, ότι το, κατά τα ανωτέρω, συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών...Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου ο Δήμος … να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω στοιχεία.

Προγραμματική σύμβαση...Το εγκεκριμένο από τα αρμόδια για τη σύναψη της προγραμματικής σύμβασης όργανα των συμβαλλομένων φορέων αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης αυτής, το οποίο, κατ’ άρθρο 100 παρ. 2.α΄ του ν. 3852/2010, περιλαμβάνεται στο ελάχιστο νόμιμο περιεχόμενό της και δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο στην οριζόμενη διάρκεια της σύμβασης (βλ. άρθρο 7 του σχεδίου σύμβασης), αλλά πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων της προγραμματικής σύμβασης (όπως π.χ. χρόνος έγκρισης των απαιτούμενων μελετών για την εκτέλεση του έργου, χρόνος δημοπράτησης του έργου, διάρκεια εκτέλεσης του έργου κ.λπ.)...Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου η Περιφέρεια ...να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω έγγραφα

Ολοκλήρωση αποχέτευσης - προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της, υπό τους εξής όρους: α) στα άρθρα 4 (Διάρκεια) και 12 παρ.1 (Τελικές διατάξεις) της σύμβασης πρέπει να προστεθεί όρος ότι «Τυχόν παράταση της χρονικής διάρκειας της προγραμματικής σύμβασης δεν συνεπάγεται επέκταση του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου αυτής. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε τροποποίηση του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης θα υποβληθεί για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας ενώπιον του Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου» (πρβλ. Ε΄ Κλιμ. 313/2014), β) το από 20.7.2015 χρονοδιάγραμμα, το οποίο εγκρίθηκε από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου … και υποβλήθηκε ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου με το 80250/2149/οικ/28.3.2016 έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας …. πρέπει να περιληφθεί ως όρος στο περιεχόμενο (στα άρθρα) της προς υπογραφή σύμβασης και να επισυναφθεί ως παράρτημά της και γ) το τροποποιηθέν, κατά τα ανωτέρω, σχέδιο σύμβασης καθώς και το χρονοδιάγραμμα πρέπει να εγκριθούν, πριν από την υπογραφή της σύμβασης, από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων φορέων (Επιτροπή Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Πολιτικής του Περιφερειακού Συμβουλίου …. και Δημοτικό Συμβούλιο …).

Ολοκλήρωση αποκατάστασης έργου....Με δεδομένα αυτά, νομίμως χωρεί, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, η σύναψη «προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης» μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Περιφέρειας .... με το ως άνω περιεχόμενο, καθόσον η σύμβαση αυτή εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ δημοσίων φορέων με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους και, ως τέτοια, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Το δε υποβληθέν για έλεγχο οικείο σχέδιο σύμβασης, το οποίο έχει εγκριθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη, φέρει το ελάχιστο κατά νόμον περιεχόμενο. Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της, με την επισήμανση ότι το χρονοδιάγραμμα που επισυνάπτεται ως Παράρτημα ΙΙ στο ελεγχόμενο σχέδιο θα πρέπει να αναμορφωθεί πριν την υπογραφή της σύμβασης, ούτως ώστε ο χρόνος διενέργειας της πρώτης αναφερόμενης πράξης εκτέλεσης να έπεται του χρόνου υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης.

Σχέδιο προγραμματικής σύμβασης...Από το περιεχόμενο του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης προκύπτουν τα εξής: Σύμφωνα με το άρθρο 3 αυτής, στον συνολικό προϋπολογισμό της πράξης, ποσού 694.950,00 ευρώ, για τον οποίο δεν υπάρχει περαιτέρω ανάλυση, περιλαμβάνονται και κόστη που αφορούν σε εργολαβικό όφελος, αναθεώρηση και απρόβλεπτα. Τα κόστη αυτά, όμως, μη νομίμως περιλαμβάνονται στον ως άνω προϋπολογισμό καθόσον αυτός αφορά αποκλειστικά στην προμήθεια εξοπλισμού του ΚΑΔΥ (βλ. άρθρο 1 αυτής), για την οποία αυτά δεν προβλέπονται. Περαιτέρω σε κανένα σημείο της σύμβασης δεν παρατίθενται οι αναγκαίοι χρηματοδοτικοί πόροι, από τους οποίους θα καλυφθούν οι αναλαμβανόμενες οικονομικές υποχρεώσεις, ο τρόπος κάλυψης των αναγκαίων για την εκπλήρωση της προγραμματικής σύμβασης λειτουργικών εξόδων, καθώς και οι λεπτομέρειες της καταβολής τους. Τέλος, στο άρθρο 4 αυτής, που αφορά στη διάρκειά της, αναφέρεται αόριστα ότι αυτή αρχίζει από την ημερομηνία υπογραφής της και λήγει με την ολοκλήρωση του έργου και την τοποθέτηση του εξοπλισμού της προμήθειας, χωρίς περαιτέρω να γίνεται καμία χρονική αναφορά ως προς τον εκτιμώμενο χρόνο ολοκλήρωσης του έργου και χωρίς να προσκομίζεται αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της προγραμματικής σύμβασης, που να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων που απαρτίζουν το συμβατικό αντικείμενο.