Η παρούσα απόφαση αφορά την έφεση μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της Δημοτικής Επιχείρησης Ραδιοφωνίας του Δήμου Αθηναίων (Δ.Ε.Ρ.Α.) κατά της 37/2022 καταλογιστικής πράξης του Β΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ο εκκαλών είχε καταλογιστεί με το ποσό των 14.317,47 ευρώ, λόγω ελλείμματος που προκάλεσε από τη συμμετοχή του στην λήψη απόφασης για την πραγματοποίηση μη νόμιμων δαπανών, οι οποίες αφορούσαν συμβάσεις έργου που δεν τηρούσαν τη διαδικασία του άρθρου 6 του ν. 2527/1997. Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι δαπάνες ήταν μη νόμιμες, ωστόσο αποφάσισε ότι δεν συντρέχει βαρεία αμέλεια στο πρόσωπο του εκκαλούντος, καθώς συνέχισε μια ήδη παγιωμένη πρακτική ανανέωσης συμβάσεων και λόγω του δυσερμήνευτου των διατάξεων για την υπαγωγή της ΔΕΡΑ στο νομικό καθεστώς. Κατόπιν αυτών, ακυρώνεται ο καταλογισμός εις βάρος του.

Με την υπό κρίση έφεση, για την άσκηση της οποίας έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (βλ. το 63558400895406100073 ηλεκτρονικό παράβολο), όπως οι λόγοι αυτής αναπτύσσονται με το από 15.4.2024 νομίμως κατατεθέν υπόμνημα, ζητείται η ακύρωση της 2/2021 πράξης του Β΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος που με αυτή καταλογίστηκε υπέρ του Δήμου Αθηναίων και σε βάρος του εκκαλούντος το συνολικό ποσό των 50.692,45 ευρώ, για την αποκατάσταση ισόποσου ελλείμματος που φέρεται ότι προκλήθηκε στη χρηματική διαχείριση της Δημοτικής Επιχείρησης Ραδιοφωνίας του Δήμου Αθηναίων (ΔΕΡΑ) κατά το οικονομικό έτος 2010. Η έφεση αυτή έχει ασκηθεί εν γένει παραδεκτά και, συνεπώς, πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή και να εξεταστεί περαιτέρω ως την ουσιαστική της βασιμότητα.  

Η απόφαση 0780/2025 του Δευτέρου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου δέχεται την έφεση ενός μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της Δημοτικής Επιχείρησης Ραδιοφωνίας του Δήμου Αθηναίων (Δ.Ε.Ρ.Α.) και ακυρώνει τον καταλογισμό συνολικού ποσού 20.217,21 ευρώ. Ο καταλογισμός αφορούσε ελλείμματα λόγω μη νόμιμων δαπανών κατά το 2013, κυρίως για συμβάσεις έργου που συνάφθηκαν χωρίς την προβλεπόμενη από τον ν. 2527/1997 διαδικασία, και για υπηρεσίες καθαριότητας που ανατέθηκαν με κατάτμηση. Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι δαπάνες καθαριότητας νομιμοποιούνται αναδρομικά (άρθρο 131 παρ. 3 του ν. 4604/2019) καθώς αποδείχθηκε η παροχή των υπηρεσιών. Όσον αφορά τις μη νόμιμες συμβάσεις έργου, ο εκκαλών απαλλάσσεται της ευθύνης, καθώς κρίθηκε ότι δεν ενήργησε με βαρεία αμέλεια, λαμβάνοντας υπόψη την επί σειρά ετών παγιωμένη πρακτική, το δυσερμήνευτο των διατάξεων και την ιδιότητά του ως αναπληρωματικού μέλους με περιορισμένες γνώσεις νομικών ζητημάτων.

Με την υπό κρίση έφεση, για την άσκηση της οποίας έχει καταβληθεί το προσήκον παράβολο (βλ. το με κωδικό πληρωμής 578157204953 1004 0037 e-παράβολο της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων), όπως οι λόγοι της αναπτύσσονται με το από 16.5.2023 νομίμως κατατεθέν υπόμνημα, ζητείται παραδεκτώς η ακύρωση της 12/2019 Πράξης του Β΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία καταλογίστηκε υπέρ του Δήμου Αθηναίων και εις βάρος της εκκαλούσας, υπό την ιδιότητα της αναπληρώτριας Γενικής Διευθύντριας της δημοτικής επιχείρησης με την επωνυμία «Δήμος Αθηναίων-Επιχείρηση Ραδιοφωνίας Αθήνα» (εφεξής: ΔΕΡΑ), αλληλεγγύως και εις ολόκληρον με τα αναφερόμενα σε αυτήν πρόσωπα, το ποσό των 158.646,08 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί σε έλλειμμα που φέρεται ότι προκάλεσε στην ως άνω δημοτική επιχείρηση λόγω διενέργειας μη νόμιμων δαπανών κατ’ εντολή της, κατά το οικονομικό έτος 2010. 

Η απόφαση 1020/2025 του Δευτέρου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά την έφεση μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της Δημοτικής Επιχείρησης Ραδιοφωνίας του Δήμου Αθηναίων (Δ.Ε.Ρ.Α.), ο οποίος είχε καταλογιστεί με το ποσό των 40.799,41 ευρώ λόγω έλλειψης νομιμότητας σε συμβάσεις έργου του 2012. Το Δικαστήριο έκρινε ορθά ότι οι δαπάνες ήταν μη νόμιμες, καθώς οι συμβάσεις δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις του άρθρου 6 του ν. 2527/1997 (απουσία απόφασης Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας και βεβαίωσης Α.Σ.Ε.Π.). Ωστόσο, δέχθηκε την έφεση και ακύρωσε τον καταλογισμό, κρίνοντας ότι ο εκκαλών δεν ενήργησε με βαρεία αμέλεια, καθώς η πρακτική σύναψης των εν λόγω συμβάσεων ήταν ήδη παγιωμένη στην Δ.Ε.Ρ.Α. επί σειρά ετών και υπήρχε δυσερμήνευτο νομικό πλαίσιο ως προς την υπαγωγή της επιχείρησης στις διατάξεις του 2527/1997.

Με την υπό κρίση έφεση, για την άσκηση της οποίας έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (βλ. το 584008958953 1106 0070 ηλεκτρονικό παράβολο), όπως οι λόγοι αυτής αναπτύσσονται με το από 16.5.2023 νομίμως κατατεθέν υπόμνημα, ζητείται η ακύρωση της 12/2019 καταλογιστικής πράξης του Β΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία καταλογίστηκε υπέρ του Δήμου Αθηναίων και σε βάρος εκάστου των εκκαλούντων, υπό την ιδιότητα των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Δημοτικής Επιχείρησης Ραδιοφωνίας του Δήμου Αθηναίων, αλληλεγγύως και εις ολόκληρον, το ποσό των 1.500 ευρώ, που αντιστοιχεί σε έλλειμμα που φέρεται ότι προκάλεσαν στη δημοτική διαχείριση, ως εκ της συμμετοχής τους στην 1/111/27.5.2010 απόφαση του ΔΣ της ΔΕΡΑ, με την οποία εγκρίθηκε η πραγματοποίηση μη νόμιμης δαπάνης.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη έφεση, πρέπει να γίνει δεκτή, να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη πράξη κατά το μέρος που αφορά τους εκκαλούντες και να διαταχθεί η απόδοση σε αυτούς του καταβληθέντος για την άσκηση της έφεσης παραβόλου (άρθρο 310 παρ. 1 εδ. α΄ ν. 4700/2020). Τέλος, το Δικαστήριο εκτιμώντας τις περιστάσεις, απαλλάσσει το Ελληνικό Δημόσιο και το Δήμο Αθηναίων από τα δικαστικά έξοδα των εκκαλούντων (άρθρο 314 παρ. 3 εδ. β΄ του ν. 4700/2020).

Προμήθεια μηνιαίου, δεκαπενθημέρου και εβδομαδιαίου τύπου:..Υπό τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στη σκέψη Ι, το Τμήμα κρίνει ότι οι εντελλόμενες δαπάνες, ενόψει του εύρους των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του ..., είναι κατ’αρχήν λειτουργικές, διότι συμβάλλουν στην εκπλήρωση του καταστατικού σκοπού του Οργανισμού αυτού μέσω της ενημέρωσης των αρμόδιων υπηρεσιών του για ειδήσεις που τον αφορούν και επιτρέπουν τον προσφορότερο προγραμματισμό των πολυσχιδών δραστηριοτήτων του. Όμως, παρά τον λειτουργικό τους χαρακτήρα, οι δαπάνες αυτές είναι στην προκειμένη περίπτωση μη νόμιμες, διότι ο πολύ μεγάλος αριθμός των υπό προμήθεια περιοδικών σε συνδυασμό με την πρόδηλη συνάφεια, σε πολλές περιπτώσεις του περιεχομένου τους και την έλλειψη αιτιολογίας των αποφάσεων του ... για την έγκριση και την ανάθεση της προμήθειας από της απόψεως της σκοπιμότητας, ήτοι της δικαιολογήσεως της επιλογής τους, τις καθιστούν, εν τινι μέτρω, μη αναγκαίες για την εκτέλεση των σκοπών του ..., ενώ αυτονόητο στοιχείο και των λειτουργικών δαπανών είναι ότι αυτές πρέπει να είναι αναγκαίες για την εκπλήρωση του σκοπού της οικείας υπηρεσίας και να μην υπερβαίνουν τα εύλογα όρια που διαγράφονται από την τήρηση της αρχής της οικονομικότητας. Κατ’ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη νόμιμες και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ:Λαμβάνοντας, περαιτέρω, υπ’ όψιν το μη ουσιώδες της διαπιστωθείσας παρατυπίας, ένεκα του τυπικού χαρακτήρα αυτής, αφού το έργο, όπως γίνεται δεκτό από την από ... τελική έκθεση πιστοποίησης, είναι πλήρως λειτουργικό και όλες οι άδειες για την νόμιμη λειτουργία του έχουν προσκομιστεί, καθώς και ότι δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι το ως άνω «τυπικό εύρημα» επέφερε ουσιώδη μεταβολή του φυσικού αντικειμένου του έργου ούτε ότι είχε επίπτωση επί του οικονομικού αντικειμένου αυτού, το Δικαστήριο κρίνει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης εκδόθηκε κατά παράβαση της αρχής της αναλογικότητας και για το λόγο αυτό, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την εκκαλούσα, είναι ακυρωτέα, ως αντιβαίνουσα στην εν λόγω αρχή. Το αίτημα όμως της έντοκης επιστροφής του ποσού των 105.413,26 ευρώ, είναι απορριπτέο προεχόντως ενόψει του διαπλαστικού χαρακτήρα του εν προκειμένω κρινομένου ενδίκου βοηθήματος, καθώς με την έφεση αμφισβητείται μόνο η νομιμότητα της προσβαλλόμενης πράξης και επιδιώκεται η ακύρωσή της ή η μεταρρύθμισή της, ενώ η αναγνώριση ή καταψήφιση χρηματικού ποσού και μάλιστα εντόκως, επιδιώκεται με το ένδικο βοήθημα της αγωγής.Δέχεται την έφεση.Απορρίπτει ό,τι κρίθηκε απορριπτέο.Ακυρώνει την 4513/1078/Β2/18.9.2017 απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής.

Δαπάνες πολιτιστικής εκδήλωσης.(...)Στα πλαίσια της αρμοδιότητάς τους αυτής, οι δήμοι δύνανται, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, να διαθέτουν πιστώσεις για την πληρωμή δαπανών, που δεν προβλέπονται από διάταξη νόμου, αλλά αφορούν στην προώθηση και οργάνωση των δράσεων και εκδηλώσεων αυτών και, ως εκ τούτου, συνδέονται με την προαγωγή των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων ή των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των δημοτών του, και έχουν λειτουργικό χαρακτήρα για τον οικείο Ο.Τ.Α.. Ως δαπάνες δε που αφορούν στην προώθηση και διοργάνωση των εκδηλώσεων αυτών νοούνται τόσο εκείνες που σκοπούν στην οργάνωσή τους αυτή καθεαυτή, με την έννοια της εξασφάλισης των απαραίτητων υλικοτεχνικών μέσων περαίωσής τους, όσο και εκείνες που τελούν σε λειτουργική σχέση με την εκάστοτε εκδήλωση, συμβάλλουν στην επιτυχή διοργάνωσή της και επιβάλλονται από τους κανόνες σύγχρονης εθιμοτυπίας(πρβλ. Ελ.Συν. VII Τμ. 75/2011, 314, 67/2009, 221/2008, 194/2007, 217/2006).(....) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα ανωτέρω έγιναν δεκτά, η εντελλόμενη με το άνω χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη, που αποσκοπεί στη δημιουργία εορταστικού κλίματος ενόψει της θρησκευτικής εορτής των Χριστουγέννων, συνδέεται με την προαγωγή των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των δημοτών και προάγει την ανάπτυξη της επικοινωνίας με τον πολίτη. Ως εκ τούτου δε, είναι λειτουργική για τον οικείο Δήμο.

Έλλειμμα στη διαχείριση Δήμου...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη ότι η σχετική δαπάνη, ποσού 80.111,99 ευρώ, είναι μη νόμιμη, διότι στα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν επισυνάπτονται τα δικαιολογητικά από τα οποία να αποδεικνύεται η συνδρομή των νομίμων προϋποθέσεων για την πρόσληψη προσωπικού που απασχολήθηκε στην εκτέλεση δημοτικών έργων με αυτεπιστασία (μελέτη, απόφαση Προϊσταμένης Αρχής που να τεκμηριώσει την αναγκαιότητα πρόσληψης, απόφαση του δημάρχου για την πρόσληψή τους). Περαιτέρω, ο ισχυρισμός των εκκαλούντων ότι αποτελούν μικρό ακριτικό Δήμο, που δεν διαθέτει δική του τεχνική υπηρεσία ούτε εργατοτεχνικό προσωπικό για να διεκπεραιώσει τις αναγκαίες εργασίες διαπλάτυνσης και διαμόρφωσης των οδών, λόγω και της μορφολογίας του εδάφους του και τις καιρικές συνθήκες (έντονο ανάγλυφο, συνεχής φθορά υποδομών από αλμύρα θάλασσας, ανέμους κλπ.), μπορεί να δικαιολογεί την πρόσληψη του προσωπικού, όχι όμως και την προσφυγή στη διαδικασία εκτέλεσης των απαιτούμενων έργων με αυτεπιστασία, η οποία, ελλείψει και της σχετικής απόφασης του Δημοτικού συμβουλίου, ουδόλως αιτιολογείται από τα επισυναπτόμενα στα Χ.Ε. δικαιολογητικά. Περαιτέρω, η προσβαλλόμενη φέρει νόμιμη αιτιολογία, καθόσον με αυτήν διατυπώνονται συγκεκριμένες πλημμέλειες, που  αφορούν  στο  σύνολο των προσλήψεων, που έγιναν, χωρίς να προκύπτουν τα συγκεκριμένα έργα που εκτελέστηκαν με αυτεπιστασία και, συνεπώς, θα πρέπει ν’ απορριφθούν τα όσα αντίθετα προβάλλονται με την έφεση περί του αναιτιολόγητου αυτής. Τέλος, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλομένη ότι οι ως άνω δαπάνες δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν με τις διατάξεις των άρθρων 34 του ν. 3801/2009 και 29 παρ. 3 του ν. 3838/2010, προεχόντως διότι, ως εκ της φύσεώς τους (ημερομίσθια προσληφθέντος με σύμβαση ι.δ.ο.χ.), δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής αυτών, ενώ ενόψει της ρητής διατύπωσης των σχετικών διατάξεων δεν δικαιολογείται η συνδρομή συγγνωστής πλάνης στο πρόσωπο των εκκαλούντων.