Έλεγχος δανειακής σύμβασης- εκτέλεση έργου:..Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως συνάπτεται η υπό έλεγχο δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου ... και του Τ.Π.Δ., δυνάμει των αρχικών αποφάσεων προσφυγής στο δανεισμό και έγκρισης των σχετικών όρων από τα αρμόδια όργανα του Δήμου και του Τ.Π.Δ. αντίστοιχα.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

Έλεγχος νομιμότητας δανειακής σύμβασης- εκτέλεση έργου:..Οι ανωτέρω όροι συμπεριελήφθησαν στο υποβληθέν προς έλεγχο ενώπιον του Κλιμακίου σχέδιο δανειακής σύμβασης μεταξύ των παραπάνω μερών, στο οποίο ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι το τελικό ποσό δανειοδότησης θα καθορισθεί με πρόσθετη πράξη που θα συνυπογραφεί από τα ως άνω μέρη στο ποσό της προσκομιζόμενης από τον δικαιούχο σύμβασης ανάθεσης εκτέλεσης του έργου, ενώ προβλέπεται ότι το δάνειο θα εξοφληθεί από πόρους του εθνικού ή του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους του Π.Δ.Ε. του Υπουργείου Εσωτερικών με εξαμηνιαίες τοκοχρεολυτικές δόσεις, η ενδεικτική δε εξαμηνιαία τοκοχρεολυτική δόση ανέρχεται σε 112.292,55 ευρώ για το 75% του ποσού που θα χορηγηθεί από πόρους της ΕΤΕπ και σε 37.746,98 ευρώ για το 25% του ποσού που θα χορηγηθεί από πόρους του Τ.Π.Δ..Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως συνάπτεται η υπό έλεγχο δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου ..., δυνάμει των οικείων αποφάσεων προσφυγής στον δανεισμό και έγκρισης των σχετικών όρων από τα αρμόδια όργανα του Δήμου και του Τ.Π.Δ. και δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου δανειακής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

ΔΑΝΕΙΑΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας και του σχεδίου της δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, ποσού 2.801.757,81ευρώ, για την εκτέλεση του έργου «Έργα βελτίωσης δικτύων ύδρευσης Δήμου … …», ενταγμένου στο Πρόγραμμα Χορήγησης Επενδυτικών Δανείων «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ Ι».(....)Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως συνάπτεται η υπό έλεγχο δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου … και του Τ.Π.Δ., δυνάμει των αρχικών αποφάσεων προσφυγής στο δανεισμό και έγκρισης των σχετικών όρων από το Δημοτικό Συμβούλιο και το Τ.Π.Δ., υπό τον όρο ότι πριν από την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης πρέπει να ληφθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο … απόφαση εγκριτική του όρου του άρθρου 10 παρ. 2 του υποβληθέντος σχεδίου για την «πρόσθετη ασφάλεια» του δανείου.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛΖ/612/2019.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Κατασκευή δικτύου αποχέτευσης ακαθάρτων (...)Στην υπό κρίση υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την 17169/7.3.2019 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών έγινε δεκτό το αίτημα της Δ.Ε.Υ.Α. Ανατολικής ....... για τη χρηματοδότηση του ως άνω έργου, το οποίο εντάχθηκε στο Πρόγραμμα «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ Ι», προκειμένου να χρηματοδοτηθεί μέσω επενδυτικού δανείου από το Τ.Π.Δ., σύμφωνα με τα ειδικώς αναφερόμενα στο άρθρο 69 του ν. 4509/2017, καθώς και την κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσα 13022/19.4.2018 Κ.Υ.Α. Κατόπιν τούτου, το διοικητικό συμβούλιο του Τ.Π.Δ. ενέκρινε, κατά την 3680/1/9.4.2019 συνεδρίαση, τη χορήγηση στη Δ.Ε.Υ.Α. Ανατολικής ....... επενδυτικού δανείου ποσού 2.919.882,73 ευρώ, προερχόμενου σε ποσοστό 75% από πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και σε ποσοστό 25% από πόρους του Τ.Π.Δ. για την εκτέλεση του προαναφερόμενου έργου, καθώς και τους όρους χορήγησης αυτού. Ειδικότερα, ως προς τους όρους χορήγησης του δανείου, προβλέπεται ότι: α) το τμήμα του δανείου που προέρχεται από πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων θα επιβαρυνθεί με ενδεικτικό σταθερό επιτόκιο 3,31% (το ακριβές ύψος του οποίου θα προσδιοριστεί κατά το χρόνο ανάληψης του εν λόγω ποσού από την Τράπεζα), το δε τμήμα αυτού που προέρχεται από πόρους του Ταμείου θα επιβαρυνθεί με σταθερό επιτόκιο 3,43%, β) το οριστικό ποσό του δανείου πρόκειται να προσδιοριστεί με πρόσθετη πράξη των μερών, μετά την ανάθεση εκτέλεσης του έργου στον ανάδοχο, οπότε θα είναι πλέον γνωστό το συμβατικό τίμημα, γ) η διάρκεια αποπληρωμής του δανείου ορίστηκε σε 15 έτη και η εξυπηρέτησή του, η οποία θα ξεκινήσει την πρώτη ημέρα του πρώτου μήνα του επομένου της ολοκλήρωσης του έργου έτους, πρόκειται να γίνει σε βάρος των πιστώσεων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε.) του Υπουργείου Εσωτερικών σε εξαμηνιαίες τοκοχρεολυτικές δόσεις, δ) τα έξοδα του δανείου, με τα οποία θα επιβαρυνθεί η Δ.Ε.Υ.Α., ανέρχονται στο ποσό των 3.000 ευρώ υπέρ του Τ.Π.Δ. και πρόκειται ομοίως να καλυφθούν από πιστώσεις του Π.Δ.Ε. και ε) εφόσον συντρέξει περίπτωση απένταξης της Δ.Ε.Υ.Α. από το Πρόγραμμα Χρηματοδότησης, η τελευταία αναλαμβάνει την υποχρέωση να επιστρέψει στο Τ.Π.Δ. εξ ιδίων πόρων τα ποσά που έχουν εκταμιευθεί υπέρ αυτής, ανεξαρτήτως του αν αυτά έχουν ήδη καταβληθεί από το Π.Δ.Ε. Προς εξασφάλιση δε της εν λόγω υποχρέωσης εκχωρεί στο Τ.Π.Δ. – από τα δυνάμενα να εκχωρηθούν έσοδά της, σύμφωνα με το άρθρο 10 του ν. 1069/1980 (Α΄ 191), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 5 του ν. 4483/2017 (Α΄ 107) – το ποσό που αναλογεί στις υποχρεώσεις από την υπό σύναψη δανειακή σύμβαση. Ακολούθως, το διοικητικό συμβούλιο της Δ.Ε.Υ.Α. Ανατολικής ....... ενέκρινε, με την 41/2019 απόφαση, τους ίδιους ως άνω όρους σύναψης τοκοχρεωλυτικού επενδυτικού δανείου με το Τ.Π.Δ. 

Δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου … και της ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία «…», ποσού 2.500.000,00 ευρώ(....)Ήδη με την κρινόμενη προσφυγή, ο προσφεύγων Δήμος δηλώνει ότι συναινεί στην αναδιατύπωση των ανωτέρω δύο όρων  (10.2. και 11.1.11. του αρχικού σχεδίου και ήδη 10.2. και 11.1.9. του υποβληθέντος ενώπιον του Τμήματος τροποποιημένου σχεδίου σύμβασης), ως εξής: «10. (…) Ο οφειλέτης μέχρις ολοσχερούς εξοφλήσεως όλων των οφειλών του που απορρέουν από το Δάνειο υποχρεούται επίσης: (…) 10.2. Να μην προβεί, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση της Τραπέζης, σε σύναψη νέων μεσοπρόθεσμων ή μακροπρόθεσμων δανείων. (…) 11. (…) Η Τράπεζα δικαιούται να καταγγείλει τη Σύμβαση Δανείου σε κάθε περίπτωση που προβλέπεται σε αυτή και στο νόμο και επιπροσθέτως και στις κάτωθι περιπτώσεις: (…) 11.1.9. Εάν ο Οφειλέτης μεταβιβάσει ουσιώδη περιουσιακά στοιχεία, χωρίς την προηγούμενη ενημέρωση της Τράπεζας. (…)». Με τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο κρίνει ότι οι πλημμέλειες που εντοπίστηκαν με την προσβαλλόμενη Πράξη στους ανωτέρω δύο όρους (10.2. και 11.1.11.) έχουν θεραπευτεί, υπό τον όρο έγκρισης των προαναφερθεισών τροποποιήσεων του ελεγχόμενου (αρχικού) σχεδίου σύμβασης από τα συλλογικά όργανα διοίκησης του προσφεύγοντος Δήμου και της δανείστριας Τράπεζας.(....)Ανακαλεί την 226/2023 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθ’ ο μέρος αφορά στους όρους της ελεγχόμενης σύμβασης που διαλαμβάνονται στις σκέψεις 6.8 (αναφορικά με την παράλειψη αναφοράς του ποσού του δανείου και του χρεολυσίου), 7.1., 7.2. και 7.3. της παρούσας, υπό τον όρο της τήρησης όσων αναφέρονται στις σκέψεις αυτές.

Έργα διαχείρισης λυμάτων...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως συνάπτεται η υπό έλεγχο δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου ... και του ..., δυνάμει των οικείων αποφάσεων προσφυγής στο δανεισμό και έγκρισης των σχετικών όρων από τα αρμόδια όργανα του Δήμου και του .... Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι, ενόψει του ότι, σύμφωνα με το άρθρο 4.1 του ελεγχόμενου σχεδίου, το ύψος του επιτοκίου, σε ό, τι αφορά το προερχόμενο από πόρους του ... ποσό του δανείου, είναι σταθερό, θα πρέπει να αναμορφωθεί ο όρος του άρθρου 5.2 του σχεδίου, σύμφωνα με τον οποίο «Τα ανωτέρω ποσά είναι ενδεικτικά και όχι δεσμευτικά για το «...» καθόσον ο ακριβής καθορισμός τους εξαρτάται από το ακριβές ύψος του επιτοκίου όπως θα προσδιορισθεί κατά τα ορισθέντα στο άρθρο 4 παρ. 1 της παρούσας. (…)», ως ακολούθως: «Το ποσό της εξαμηνιαίας τοκοχρεολυτικής δόσης που αντιστοιχεί στο προερχόμενο από πόρους της ... (...) ποσό του δανείου, είναι ενδεικτικό και όχι δεσμευτικό για το «...», καθόσον ο ακριβής καθορισμός του εξαρτάται από το ακριβές ύψος του επιτοκίου όπως θα προσδιορισθεί κατά τα ορισθέντα στο άρθρο 4 παρ. 1 της παρούσας. (…)».Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με τo ....2019 (αριθ. πρωτ. Ε.Σ. ....2019) έγγραφο του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ..., σχεδίου δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου .... Νομού .... και του ..., για τη χρηματοδότηση της εκτέλεσης του έργου «Έργα διαχείρισης λυμάτων Δήμου ...», ενταγμένου στο Πρόγραμμα Χορήγησης Επενδυτικών Δανείων Ο.Τ.Α. Α΄ και Β΄ βαθμού «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ Ι», αντίγραφο του οποίου (σχεδίου) τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

Προμήθεια και εγκατάσταση συστήματος τηλεελέγχου...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως συνάπτεται η υπό έλεγχο δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου .... και του ..., δυνάμει των οικείων αποφάσεων προσφυγής στο δανεισμό και έγκρισης των σχετικών όρων από τα αρμόδια όργανα του Δήμου και του .... Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι, ενόψει του ότι, σύμφωνα με το άρθρο 4.1 του ελεγχόμενου σχεδίου, το ύψος του επιτοκίου, σε ό, τι αφορά το προερχόμενο από πόρους του ... ποσό του δανείου, είναι σταθερό, θα πρέπει να αναμορφωθεί ο όρος του άρθρου 5.2 του σχεδίου, σύμφωνα με τον οποίο «Τα ανωτέρω ποσά είναι ενδεικτικά και όχι δεσμευτικά για το «....» καθόσον ο ακριβής καθορισμός τους εξαρτάται από το ακριβές ύψος του επιτοκίου όπως θα προσδιορισθεί κατά τα ορισθέντα στο άρθρο 4 παρ. 1 της παρούσας. (…)», ως ακολούθως: «Το ποσό της εξαμηνιαίας τοκοχρεολυτικής δόσης που αντιστοιχεί στο προερχόμενο από πόρους της ... (...) ποσό του δανείου, είναι ενδεικτικό και όχι δεσμευτικό για το «....», καθόσον ο ακριβής καθορισμός του εξαρτάται από το ακριβές ύψος του επιτοκίου όπως θα προσδιορισθεί κατά τα ορισθέντα στο άρθρο 4 παρ. 1 της παρούσας. (…)».

Επεξεργασία λυμάτων...Οι ανωτέρω όροι συμπεριελήφθησαν στο υποβληθέν προς έλεγχο ενώπιον του Κλιμακίου σχέδιο δανειακής σύμβασης μεταξύ των παραπάνω μερών, στο οποίο ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι το τελικό ποσό δανειοδότησης θα καθορισθεί με πρόσθετη πράξη που θα συνυπογραφεί από τα ως άνω μέρη στο ποσό της προσκομιζόμενης από τον δικαιούχο σύμβασης ανάθεσης εκτέλεσης του έργου, ενώ προβλέπεται ότι το δάνειο θα εξοφληθεί από πόρους του εθνικού ή του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους του Π.Δ.Ε. του Υπουργείου Εσωτερικών με εξαμηνιαίες τοκοχρεολυτικές δόσεις, η ενδεικτική δε εξαμηνιαία τοκοχρεολυτική δόση ανέρχεται σε 132.077,88 ευρώ για το 75% του ποσού που θα χορηγηθεί από πόρους της ... και σε 44.397,80 ευρώ για το 25% του ποσού που θα χορηγηθεί από πόρους του .....Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως συνάπτεται η υπό έλεγχο δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου ..., δυνάμει των οικείων αποφάσεων προσφυγής στον δανεισμό και έγκρισης των σχετικών όρων από τα αρμόδια όργανα του Δήμου και του .... και δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου δανειακής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

Έλεγχος δανειακής σύμβασης-εκτέλεση έργου: Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως συνάπτεται η υπό έλεγχο δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου ... Ν. ... και του Τ.Π.Δ., δυνάμει των οικείων αποφάσεων προσφυγής στο δανεισμό και έγκρισης των σχετικών όρων από τα αρμόδια όργανα του Δήμου και του Τ.Π.Δ. Επισημαίνεται ότι ενόψει του ότι, σύμφωνα με το άρθρο 4.1 του ελεγχόμενου σχεδίου, το ύψος του επιτοκίου, σε ό, τι αφορά το προερχόμενο από πόρους του Τ.Π.Δ. ποσό του δανείου, είναι σταθερό, θα πρέπει να αναμορφωθεί ο όρος του άρθρου 5.2 του σχεδίου, σύμφωνα με τον οποίο «Τα ανωτέρω ποσά είναι ενδεικτικά και όχι δεσμευτικά για το "Τ.Π.&Δανείων" καθόσον ο ακριβής καθορισμός τους εξαρτάται από το ακριβές ύψος του επιτοκίου όπως θα προσδιορισθεί κατά τα ορισθέντα στο άρθρο 4 παρ. 1 της παρούσας (…)», ως ακολούθως: «Το ποσό της εξαμηνιαίας τοκοχρεολυτικής δόσης που αντιστοιχεί στο προερχόμενο από πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ποσό του δανείου, είναι ενδεικτικό και όχι δεσμευτικό για το "Τ.Π.&Δανείων", καθόσον ο ακριβής καθορισμός του εξαρτάται από το ακριβές ύψος του επιτοκίου όπως θα προσδιορισθεί κατά τα ορισθέντα στο άρθρο 4 παρ. 1 της παρούσας (…)».Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου δανειακής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου, με την αναφερόμενη στην προηγούμενη σκέψη (σκ. 6) επισήμανση.

Δανειακή σύμβαση για την εκτέλεση έργου:..ζητείται η ανάκληση της 6/2019 Πράξης της Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου ..Τέλος, στο άρθρο 9.2 της ελεγχόμενης δανειακής σύμβασης ορίζεται ότι «9.2. Για την πρόσθετη ασφάλεια του δανείου σε κεφάλαιο, κάθε είδους τόκους, έξοδα κλπ, ο ΔΗΜΟΣ σε περίπτωση κήρυξης έκπτωτου του αναδόχου του Έργου, δια του παρόντος εκχωρεί στο Τ.Π.&Δανείων από τώρα και έως την ολοκλήρωση και το κλείσιμο του Έργου, όλες τις αξιώσεις του που απορρέουν ή θα απορρεύσουν από τη σύμβαση ανάθεσής του που έχει συνάψει με τον ανάδοχο και ειδικότερα την εγγυητική επιστολή που έχει λάβει από αυτόν για την καλή εκτέλεση του Έργου». Με την προσβαλλόμενη Πράξη κρίθηκε κατ’ αρχήν ότι ο ανωτέρω όρος είναι «καταχρηστικός», πλην όμως η πλημμέλεια αυτή προβάλλεται αορίστως, σε κάθε δε περίπτωση, ο όρος αυτός εμφανίζεται επαρκώς σαφής και δεν προκύπτει ότι έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική διατάραξη της ισορροπίας των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλομένων μερών σε βάρος του Δήμου. Εντούτοις, όπως βασίμως προβάλλεται με την προσβαλλόμενη Πράξη, ο όρος αυτός, καίτοι αναγράφεται στο σχέδιο της σύμβασης, εντούτοις δεν έχει συνομολογηθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη, αφού δεν περιλαμβάνεται ούτε στη σχετική απόφαση του ... (βλ. την 3653/2018 Συν. Θέμα 10ο του Διοικητικού Συμβουλίου με την οποία καθορίστηκαν η διαδικασία και τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για τη συνομολόγηση των επενδυτικών δανείων, μέσω του προγράμματος ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ I, καθώς και την 3666/2018 Συν. Θεμ. 13ο, που αφορά στην ήδη ελεγχόμενη σύμβαση) ούτε στην απόφαση 349/2018 του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ... – ..., γεγονός που ήδη με την αίτησή του συνομολογεί και ο Δήμος, προτείνοντας την έκδοση στο μέλλον συμπληρωματικών αποφάσεων από τους συμβαλλομένους. Ενόψει των ανωτέρω, ο όρος αυτός πρέπει να διαγραφεί.Κατ’ ακολουθίαν, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη, υπό τον όρο διαγραφής του όρου της παρ. 9.2. του σχεδίου σύμβασης.