Διευκρινίσεις σχετικά με την προσθήκη εκπροσώπου των εργοληπτικών οργανώσεων στη σύνθεση των τεχνικών συμβουλίων των φορέων του δημόσιου τομέα. ΕΓΚ.28

Συγκρότηση επιτροπών δημοπρασιών από τη δημαρχιακή επιτροπή.Οι επιτροπές διαγωνισμού αναθέσεως δημοτικού ή κοινοτικού έργου, πρέπει να αποτελούνται από τρία υπηρεσιακά μέλη

ΕΡΓΑ. ζητείται η ανάκληση της 6/2011 Πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Υπουργείο …(…), με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του ήδη αιτούντος Δήμου ...και της εργοληπτικής επιχείρησης με την επωνυμία «....», με αντικείμενο το έργο....(..)Εξάλλου, ο ν. 3669/2008 δεν αποτελεί απλή κωδικοποίηση υφιστάμενων διατάξεων, αλλά επιπλέον προβαίνει σε τροποποίηση και κατάργηση μερικών εξ αυτών (βλ. απόφαση Τμ. Μείζονος-Επταμελούς Σύνθεσης Ελ. Συν. 1517/2011, VI Τμ. 784/2011). Ως εκ τούτου, μετά την έναρξη ισχύος του άρθρου 21 του κυρωθέντος με αυτόν Κώδικα, ερμηνευομένου υπό το φως και της αρχής της διαφάνειας που διέπει τις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, δεν υφίσταται πλέον η προβλεπόμενη στην παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 3263/2004 δυνατότητα του παρισταμένου στις ως άνω συνεδριάσεις της Επιτροπής Διαγωνισμού εκπροσώπου των εργοληπτικών οργανώσεων να υποβάλει προσφορά ως εκπρόσωπος συμμετέχουσας στο διαγωνισμό επιχείρησης. Και τούτο, διότι από τη μη συμπερίληψη της ως άνω διάταξης στο άρθρο 21 του Κώδικα, στο οποίο συμπεριλήφθηκαν οι λοιπές σχετικές διατάξεις του άρθρου 3 παρ. 2 του ν. 3263/2004, συνάγεται η βούληση του νομοθέτη για την (σιωπηρή) κατάργησή της.(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκ. ΙΙ), το Τμήμα κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση, κατά την οποία διαπιστώθηκαν τυπικές ελλείψεις στα δικαιολογητικά συμμετοχής στο διαγωνισμό και ως εκ τούτου ο αποκλεισμός των διαγωνιζομένων χώρησε βάσει αντικειμενικών δεδομένων, η, ορθώς κατ’ αρχήν διαπιστωθείσα με την προσβαλλόμενη, πλημμέλεια όσον αφορά στην παράσταση κατά τη κρίσιμη συνεδρίαση της Επιτροπής Διαγωνισμού ως εκπροσώπου των εργοληπτικών οργανώσεων, του υποψηφίου στο διαγωνισμό, δεν επέδρασε στο αποτέλεσμα της διαγωνιστικής διαδικασίας, καθώς, κατά μερική αποδοχή του προβαλλόμενου λόγου ανάκλησης, η γνώμη της Επιτροπής Διαγωνισμού ως προς το ζήτημα του παραδεκτού της συμμετοχής των υποψηφίων στο διαγωνισμό δεν στηρίχθηκε σε υποκειμενικές κρίσεις των μελών της Επιτροπής, στο σχηματισμό των οποίων μπορούσε τυχόν να βαρύνει το γεγονός της παράστασης ως εκπροσώπου των εργοληπτικών οργανώσεων του συγκεκριμένου υποψηφίου. Κατά συνέπεια, η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη, περαιτέρω δε δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης.

Από τις ως άνω διατάξεις (Π.Δ. 59/2007- άρθρο 2 παρ.2 περ.β) , άρθρο 16 , άρθρο 17 ) συνάγεται ότι όταν ένα έργο, η ύπαρξη του οποίου εκτιμάται με βάση την οικονομική και τεχνική λειτουργία του αποτελέσματος των οικείων εργασιών, μπορεί να διαιρεθεί σε περισσότερα τμήματα και το άθροισμα της προϋπολογισθείσας αξίας των επιμέρους τμημάτων εγγίζει ή υπερβαίνει το όριο των 4.845.000 ευρώ που είναι το κατώτατο, ισχύον όριο εφαρμογής του Π.Δ/τος 59/2007, οι διατάξεις αυτού εφαρμόζονται σε όλα τα τμήματα (υποέργα). Προκειμένου δε να διαπιστωθεί εάν ένα ή περισσότερα υποέργα συνέχονται σε ένα ενιαίο, ολοκληρωμένο από κάθε άποψη και έτοιμο να χρησιμοποιηθεί για το σκοπό που είχε προβλεφθεί από την αναθέτουσα αρχή, χρησιμοποιούνται λειτουργικά κριτήρια και δή : η χωροθέτηση του έργου, η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, το είδος των απαιτουμένων για την κατασκευή καθενός από τα έργα αυτά, εργασιών, η ταυτόχρονη ανάθεση της κατασκευής των μερικότερων έργων, η ταυτόχρονη έναρξη της διαδικασίας των περισσοτέρων συμβάσεων, η ομοιότητα των μελετών και η χρονική διάρκεια της κατασκευής τους. Η διαπίστωση της τεχνητής, μη επιτρεπτής κατατμήσεως ενός ενιαίου έργου σε τμήματα, παρά τη συνδρομή των ως άνω κριτηρίων, παραβιάζει τους κανόνες του κοινοτικού δικαίου που επιβάλλουν τη διενέργεια διαγωνισμού για την ανάθεση αυτού και τη δημοσίευση της οικείας προκηρύξεως στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Ακολούθως, η μη εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου ως προς το σύνολο των υποέργων του ενιαίου έργου, ιδία με την αποστολή της προκηρύξεως αυτών προς δημοσίευση, συνιστά πλημμέλεια, η οποία καθιστά μη νόμιμη την περαιτέρω διαδικασία του διαγωνισμού διότι η παράλειψη των διατυπώσεων δημοσιότητας οδηγεί σε αποκλεισμό των δραστηριοποιουμένων στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, εργοληπτικών επιχειρήσεων και ως εκ τούτου πλήττονται οι αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού, της προσβάσεως στις διαδικασίες αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων και της διαφάνειας (Απόφαση ΔΕΚ της 5.10.2000 στη C-16/1998, Επιτροπή κατά Γαλλίας, σελ. Ι-8315, Αποφάσεις VI Τμήματος 3741/2009, 3740/2009, 3730/2009, Πράξεις VI Τμήματος 49/2006, 33/2006, Πράξεις Ε΄ Κλιμακίου 565/2009, 562/2009, 555/2009, 148/2006, 42/2004, 41/2004, 4/2004, 365/2003, 363/2003, 359/2003). Τέλος, σε επίπεδο εθνικής νομοθεσίας, η κατάτμηση ενός ενιαίου έργου σε επιμέρους τμήματα οδηγεί σε καταστρατήγηση των διατάξεων του άρθρου 102 του Ν. 3669/2008 αναφορικά με τις καλούμενες τάξεις πτυχίων εργοληπτικών επιχειρήσεων διότι η δημοπράτηση του ενιαίου έργου συνεπάγεται την κλήση εργοληπτικών επιχειρήσεων διαφορετικής (μεγαλύτερης) τάξεως σε σχέση με αυτές που καλούνται όταν δημοπρατούνται χωριστά τμήματα του έργου, καθόσον ο προϋπολογισμός των τμημάτων είναι προδήλως μικρότερος αυτού του ενιαίου έργου. Κατά τη γνώμη όμως ενός μέλους του Τμήματος με συμβουλευτική ψήφο, της Παρέδρου, Ευαγγελίας Σεραφή, το κοινοτικό δίκαιο δεν απαγορεύει (εφόσον υπάρχει δυνατότητα συνάψεως χωριστών συμβάσεων) τον επιμερισμό του ενιαίου έργου σε περισσότερα τμήματα, αρκεί σε κάθε ένα από αυτά να εφαρμόζονται οι κανόνες του κοινοτικού δικαίου, ιδία δε η δημοσίευση των διακηρύξεων των υποέργων στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Περαιτέρω, από καμία διάταξη του εθνικού δικαίου δεν απαγορεύεται η κατάτμηση των ενιαίων έργων σε περισσότερα, μικρότερα έργα, στα οποία η καλούμενη τάξη εργοληπτικών πτυχίων προσδιορίζεται από τον προϋπολογισμό τους, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 102 του Ν. 3669/2008. Η μη νομιμότητα της κατατμήσεως στη διαδικασία δημοπρατήσεως έργων έχει την έννοια της απαγορεύσεως καταστρατηγήσεως των κοινοτικών διατάξεων που οδηγούν στον αποκλεισμό των εργοληπτικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε κάποιο από τα κράτη μέλη ή των εθνικών διατάξεων που ρυθμίζουν τη διαδικασία αναθέσεως δημοσίων έργων (π.χ. κατάτμηση για την αποφυγή διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού ή για την αποφυγή υποβολής των συμβάσεων στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου). Υπό την προϋπόθεση της τηρήσεως των διατάξεων του κοινοτικού και του εθνικού δικαίου, δεν γεννάται ζήτημα καταστρατηγήσεως των διατάξεων που ρυθμίζουν τις καλούμενες τάξεις πτυχίων των εργοληπτών (άρθρο 102 του Ν. 3669/2008), καθόσον δι’ αυτών απλώς ορίζεται αυτοτελώς το δικαίωμα συμμετοχής, το οποίο εξαρτάται από τον προϋπολογισμό κάθε υποέργου.

Εξάλλου η μη νόμιμη συγκρότηση της οικείας επιτροπής του διαγωνισμού για τη διενέργεια της διαδικασίας των ως άνω προμηθειών επάγεται ακυρότητα των γνωμοδοτήσεων που αυτή (επιτροπή) διατυπώνει και ως εκ τούτου και οι εκδιδόμενες με βάση τις γνωμοδοτήσεις αυτές διοικητικές πράξεις, πάσχουν ακυρότητα και καθιστούν, κατ’ επέκταση, νομικά πλημμελή και την ελεγχόμενη διαδικασία ανάδειξης αναδόχου προμηθευτή (βλ. ΣτΕ 3598/1987).

Δοθέντος ότι ο προϋπολογισμός του ελεγχόμενου δημοσίου έργου, μη συνυπολογιζομένης της δαπάνης για αναθεώρηση και Φ.Π.Α., ανέρχεται σε 4.059.854,1 ευρώ και υπερβαίνει ως εκ τούτου το ανώτατο όριο της 2ης τάξης του ΜΕΕΠ, δεν είναι νόμιμη η ελεγχόμενη διαδικασία δημοπράτησης, καθόσον η επιτροπή του διαγωνισμού συγκροτήθηκε από 3 υπηρεσιακά μέλη (και παραστάθηκε και ένας εκπρόσωπος των εργοληπτικών οργανώσεων) κατά παράβαση του άρθρου 21 του ν.3669/2008.

Δημόσια έργα. Νομιμότητα συμμετοχής εργοληπτικών επιχειρήσεων σε διαγωνισμό για την κατασκευή δημοσίου έργου.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Προεδρεύων: Χ. Φραγκούλης, Νομικός Σύμβουλος, α) Είναι δυνατή η συμμετοχή εργοληπτικής επιχείρησης εγγεγραμμένης στην κατηγορία των Ηλεκτρομηχανολογικών έργων στη Στ τάξη, όταν ο προϋπολογισμός του έργου στην πιο πάνω κατηγορία, υπερβαίνει το γενικώς ισχύον όριο του 1.600.000.000 δραχμών, εφόσον τούτο επιτρέπεται από την καθαρή θέση της Εταιρείας. β) Για τη νομιμότητα της συμμετοχής των εργοληπτικών επιχειρήσεων σε διαγωνισμούς για την κατασκευή δημόσιων έργων είναι υποχρεωτικό στα κατατεθέντα στοιχεία της προσφοράς να περιλαμβάνονται και τα πιστοποιητικά ποινικού μητρώου των διοικούντων αυτήν, εφόσον εκδίδονται στη Χώρα που έχει την έδρα της.

Δημόσια έργα. Συνέπειες σε διαγωνισμό για την κατασκευή δημόσιου έργου από την ακυρότητα πιστοποιητικού, μιας των διαγωνιζομένων εργοληπτικών επιχειρήσεων.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
α) Δεν είναι νόμιμη η ακύρωση του διαγωνισμού, στο σύνολό του, για την ανάθεση της κατασκευής ενός δημόσιου έργου, συνεπεία της ακυρότητας ενός προβλεπόμενου με ποινή απαραδέκτου της προσφοράς πιστοποιητικού, από ένα των διαγωνιζομένων, το οποίο υπέπεσε στην αντίληψη της αναθέτουσας Αρχής, έστω και μετά το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών, αλλά πριν την έκδοση της τελικής απόφασης. β) Η Αναθέτουσα του έργου Αρχή πρέπει προς αυτεπάγγελτη αποκατάσταση της εμφιλοχωρήσασας παρανομίας να επιστρέψει τους σχετικούς φακέλλους στην Επιτροπή Εισήγησης Ανάθεσης η οποία οφείλει να διαμορφώσει την πρότασή της με αποκλεισμό της εργοληπτικής επιχείρησης της οποίας η προσφορά -κατά τα ιστορούμενα στο σχετικό ερώτημα- δεν είναι παραδεκτή.

Δημοτικό έργο. Διαγωνισμός μεταξύ περιορισμένου αριθμού εργοληπτικών επιχειρήσεων χωρίς δημοσίευση προκήρυξης. Μη νόμιμη η κατακυρωτική απόφαση, καθόσον υπήρξε υπαιτιότητα της αναθέτουσας αρχής σχετικά με την πρόκληση του επικείμενου κίνδυνου πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων και πλημμυρών. Ο διαδραμών χρόνος από την εισήγηση της τεχνικής υπηρεσίας για την ανάθεση του έργου μέχρι την έγκριση της εξαιρετικής διαδικασίας από τη Δημαρχιακή Έπιτροπή ήταν επαρκής για την τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας και διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού. Με την 2731/2010 απόφαση του VI Τμήματος απορρίφθηκε αίτηση ανάκλησης κατά της προμνησθείσας Πράξης του Κλιμακίου.

(…) στα δημόσια έργα, προϋπολογιζόμενης δαπάνης μέχρι του ποσού του 1.500.000 ευρώ (χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.), η Επιτροπή Διαγωνισμού συγκροτείται από τρία υπηρεσιακά μέλη, παρίσταται δε σε αυτήν και ένας εκπρόσωπος των εργοληπτικών οργανώσεων, ο οποίος δεν μετέχει στη διαγωνιστική διαδικασία (βλ. αποφάσεις VI Τμ. Ελ. Συν. 3204, 1786/2011, 2401, 2514/2009 κ.α.). Εξάλλου, ο ν. 3669/2008 δεν αποτελεί απλή κωδικοποίηση υφιστάμενων διατάξεων, αλλά επιπλέον προβαίνει σε τροποποίηση και κατάργηση μερικών εξ αυτών (βλ. απόφαση Τμ. Μείζονος-Επταμελούς Σύνθεσης Ελ. Συν. 1517/2011, VI Τμ. 784/2011). Ως εκ τούτου, μετά την έναρξη ισχύος του άρθρου 21 του ανωτέρω Κώδικα, ερμηνευομένου υπό το φως και της αρχής της διαφάνειας που διέπει τις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, δεν υφίσταται πλέον η προβλεπόμενη στην παράγραφο 2 του άρθρου 3 του ν. 3263/2004 δυνατότητα του παρισταμένου στις ως άνω συνεδριάσεις της Επιτροπής Διαγωνισμού εκπροσώπου των εργοληπτικών οργανώσεων να υποβάλει προσφορά ως εκπρόσωπος συμμετέχουσας στο διαγωνισμό επιχείρησης. Και τούτο, διότι από τη μη συμπερίληψη της ως άνω διάταξης στο άρθρο 21 του Κώδικα, στο οποίο συμπεριλήφθηκαν οι λοιπές σχετικές διατάξεις του άρθρου 3 παράγραφος 2 του ν. 3263/2004, συνάγεται η βούληση του νομοθέτη για την (σιωπηρή) κατάργησή της (Απ. VI Τμ. 793/2012) . (…)Περαιτέρω, το κύρος της διαγωνιστικής διαδικασίας για τη διενέργεια της οποίας έχει προηγηθεί δημοσίευση της περίληψης της οικείας διακήρυξης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, δεν πλήττεται από την παράλειψη ανάρτησης ή την πλημμελή ανάρτηση της περίληψης της διακήρυξης στο διαδίκτυο, ανεξάρτητα από άλλης φύσης συνέπειες που μπορεί να επισύρει η πλημμέλεια αυτή (βλ. και την από 15.6.2010 αιτιολογική έκθεση στο σχέδιο νόμου «ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο «Πρόγραμμα Διαύγεια», πρβλ. Πράξεις ΙV Τμ. 42, 50/2012).