Σχολάζουσα κληρονομία και έρευνα της Διοίκησης περί αυτής – Προϋποθέσεις αναγνώρισης κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου.

Ζητήματα που ανακύπτουν σχετικά με τη σχολάζουσα κληρονομία, σε περίπτωση διαπίστωσης της ύπαρξης κληρονόμου (ή κληρονόμων), χωρίς να αποκλείεται η ύπαρξη άλλων συγκληρονόμων – καθήκοντα κηδεμόνα – διαδικασία αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου.(...)1. Αν διαπιστώνεται ότι υπάρχει κληρονόμος (ή κληρονόμοι), χωρίς να αποκλείεται η ύπαρξη άλλων συγκληρονόμων, η κληρονομία εξακολουθεί να σχολάζει συνολικά, καθώς -κατά κανόνα- η αβεβαιότητα ως προς τα πρόσωπα των συγκληρονόμων συνεπάγεται και αβεβαιότητα ως προς το ποσοστό των κληρονομικών μερίδων όλων των συγκληρονόμων (ομόφωνα). 2.α) Στην περίπτωση αυτή, δεν περαιώνεται η υπόθεση της σχολάζουσας κληρονομίας ούτε παύει το λειτούργημα του κηδεμόνα και, σε συνέπεια με τα παραπάνω, δεν νοείται παράδοση της κληρονομίας σε έναν από τους κληρονόμους. β) Το έργο του κηδεμόνα συνεχίζεται, μέχρι να προκύψει -με την κατά το δυνατό μέγιστη βεβαιότητα- η ύπαρξη ή η ανυπαρξία άλλων κληρονόμων, με αποτέλεσμα, μετά από γνώμη του εκάστοτε αρμοδίου Συμβουλίου Κοινωφελών Περιουσιών, τη διαπίστωση του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου ή του τρίτου (ομόφωνα). 3.α) Σε περίπτωση τελεσίδικης απόρριψης του αιτήματος τρίτου κληρονόμου για τη χορήγηση κληρονομητηρίου, δεν στοιχειοθετείται άνευ ετέρου η αναγνώριση του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου, καθόσον απαιτείται προς τούτο να πιθανολογηθεί, κατόπιν γνώμης του Συμβουλίου, ότι δεν υπάρχει άλλος κληρονόμος. β) Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, μετά την παρέλευση δύο ετών ή του, κατά την κρίση του Συμβουλίου, αναγκαίου χρόνου, αν δεν πιθανολογείται η ύπαρξη άλλου (άλλων) κληρονόμου, περαιώνεται το έργο του κηδεμόνα και κινείται η διαδικασία αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου (ομόφωνα).

Νομικά ζητήματα που προκύπτουν από τη συνύπαρξη σε σχολάζουσα κληρονομία κηδεμόνα και συνδίκου πτωχεύσεως.  α) Μπορούν να συνυπάρχουν σε σχολάζουσα κληρονομία κηδεμόνας και σύνδικος της πτωχεύσεως. Μετά το θάνατο του πτωχού εξακολουθεί να ασκείται η διαχείριση της πτωχευτικής περιουσίας από το σύνδικο, ενώ η διαχείριση της μεταπτωχευτικής και εξωπτωχευτικής περιουσίας περιέρχεται στον κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομίας. β) Ο σύνδικος νομιμοποιείται να παρίσταται στη διαδικασία λύσης της κοινωνίας δια δικαστικής διανομής, όταν το διανεμητέο ακίνητο περιλαμβάνεται στην πτωχευτική περιουσία. γ) Ο σύνδικος είναι υπεύθυνος για τις φορολογικές υποχρεώσεις που αφορούν στην πτωχευτική περιουσία, ενώ ο κηδεμόνας σχολάζουσας κληρονομίας για τις αντίστοιχες υποχρεώσεις της μεταπτωχευτικής και εξωπτωχευτικής περιουσίας του κληρονομουμένου. (ομόφ.)

Αρμοδιότητα κήρυξης κληρονομίας ως σχολάζουσας - Καθήκοντα κηδεμόνα - Αμφισβήτηση γνησιότητας διαθήκης. (Κατάσταση : Αποδεκτή) 1. Δεν εκδόθηκε νόμιμα, λόγω παράβασης του άρθρου 62 του ν. 4182/2013, απόφαση διορισμού κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς, χωρίς την προηγούμενη παροχή γνωμοδότησης του Συμβουλίου Κοινωφελών Περιουσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. 2. Ο κηδεμόνας σχολάζουσας κληρονομίας δε νομιμοποιείται να είναι διάδικος σε δίκη για την αμφισβήτηση του κύρους της διαθήκης. 3. Είναι δυνατή η άσκηση ανακοπής από το Ελληνικό Δημόσιο, κατά της πράξης κήρυξης ως κυρίας της διαθήκης του Π.Γ., αν δεν έχει κλητευθεί το Ελληνικό Δημόσιο στη σχετική δικαστική διαδικασία και δεν έχει διεξαχθεί γραφολογική πραγματογνωμοσύνη για τη γνησιότητα της διαθήκης, κατά τα οριζόμενα στη διάταξη του άρθρου 808 του ΚΠολΔ.

Αμοιβή κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς.  Δεν υφίσταται νόμιμη αξίωση του κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς για πρόσθετη αμοιβή, υπό την ισχύ του ν. 4182/2013, όταν η αμοιβή που έχει ήδη λάβει, υπό το καθεστώς του α.ν. 2039/1939, υπερβαίνει το προβλεπόμενο σήμερα ανώτατο όριο του 5% του ενεργητικού της κληρονομίας (πλειοψ.). Ως βάση υπολογισμού της αμοιβής του κηδεμόνα λαμβάνεται το σύνολο του ενεργητικού της κληρονομιαίας περιουσίας κατά τον χρόνο διορισμού του (ομοφ.) Στις περιπτώσεις διορισμού περισσότερων του ενός κηδεμόνων κατά τη διάρκεια εκκαθάρισης της κληρονομίας, το όριο αμοιβής (5%) είναι ενιαίο και ανεξάρτητο του αριθμού των κηδεμόνων που διορίστηκαν (ομοφ.). Το όριο αμοιβής του κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομίας αφορά τις εργασίες που αμείβονται μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 4182/2013, ανεξαρτήτως του χρόνου πραγματοποιήσεώς τους (πλειοψ.).

Αναγνώριση κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου. Εφαρμογή ή μη του Ν. 4182/2013 σε εκκρεμείς υποθέσεις. Σε εκκρεμείς, κατά την έναρξη ισχύος του Ν. 4182/2013, υποθέσεις αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου, για τις οποίες έχουν κατατεθεί αιτήσεις με το προγενέστερο νομοθετικό καθεστώς του άρθρου 1869 ΑΚ και οι οποίες δεν έχουν εκδικαστεί μέχρι σήμερα ή επί των οποίων εκδόθηκε μη οριστική απόφαση του δικαστηρίου της κληρονομίας, που διατάσσει δημοσίευση πρόσκλησης σύμφωνα με το άρθρο 1869 ΑΚ, επιβάλλεται να εφαρμοστεί η δικαστική απόφαση και ο καθοριζόμενος με αυτή τρόπος δημοσίευσης πρόσκλησης. Στις περιπτώσεις για τις οποίες δόθηκαν εντολές από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους για την υποβολή αίτησης αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου, βάσει του προγενέστερου νομοθετικού καθεστώτος, αλλά πριν κατατεθούν οι σχετικές αιτήσεις στο δικαστήριο, ετέθη σε ισχύ ο νόμος 4182/2013, η αρμόδια διεύθυνση, εφόσον ενημερωθεί ότι δεν εκκρεμεί σχετική αίτηση, δύναται να ενεργοποιήσει άμεσα την προβλεπόμενη από το άρθρο 61 παρ. 5 του ν. 4182/2013 διαδικασία (ομοφ.).

Διαγραφή κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς από το μητρώο του άρθρου 16 του ν. 4182/2013.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Η διαγραφή κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς από το Μητρώο του άρθρου 16 του ν. 4182/2013, επιβάλλεται σε περίπτωση ρητής ή και τεκμαιρόμενης άρνησης, η οποία συνάγεται από την άπρακτη πάροδο της προθεσμίας των 15 ημερών η οποία ορίζεται στο νόμο για την αποδοχή του διορισμού του, η οποία προθεσμία αρχίζει από την κοινοποίηση προς αυτόν της πράξης διορισμού (σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ. 1 εδάφ. β' του ίδιου νόμου).

Επιβολή προστίμου σε κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς για παραβάσεις κατά τη διαχείρισή της.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Για τον καθορισμό του προστίμου που θα επιβληθεί στον κηδεμόνα της σχολάζουσας κληρονομιάς του C… S…. P… S…, εκ μέρους της αρμόδιας υπηρεσίας, για παρατυπίες κατά τη διαχείριση αυτής, οι οποίες έλαβαν χώρα κατά το διάστημα από 17-1-2011 έως 17-12-2012, θα εφαρμοσθεί η τότε ισχύουσα διάταξη του άρθρου 140 παρ. 2 του α.ν. 2039/1939, διότι η διάταξη του άρθρου 71 παρ. 2 του ν.4182/2013 δεν έχει αναδρομική εφαρμογή.

Αμοιβή διορισθέντος από το Δικαστήριο προσωρινού κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομίας όταν δεν υπάρχει ενεργητικό, ενώ υπάρχουν εξ αδιαθέτου κληρονόμοι, οι οποίοι δεν έχουν αποποιηθεί την κληρονομία. Ο διορισθείς προσωρινός κηδεμόνας σχολάζουσας κληρονομίας, η οποία δεν έχει ενεργητικό και της οποίας οι εμφανισθέντες κληρονόμοι αρνούνται την παραλαβή, με την περάτωση του έργου του, θα αμειφθεί εξ ολοκλήρου από τους πόρους του άρθρου 65, σε συνδυασμό με το άρθρο 30 παρ. 3 του ν. 4182/2013. (ομόφ.)  

Ερωτάται εάν, ενόψει της ποινικής διερεύνησης του κύρους της συστατικής πράξης εν ζωή και των δημόσιων διαθηκών που ορίζουν εκτελεστή, πρέπει να ανασταλεί η ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης της σύστασης του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Π. ΚΑΙ Σ.Κ.». Σε καταφατική περίπτωση, αν μπορεί η κληρονομιά να κριθεί σχολάζουσα και να υπαχθεί στις διατάξεις περί διοίκησης αυτής από κηδεμόνα που θα οριστεί από την αρμόδια αρχή σύμφωνα με τα άρθρα 61 παρ. 3 του ν. 4182/2013 (Α΄ 185) ή αν, για λόγους χρηστής διοίκησης, η αρμόδια αρχή πρέπει να ζητήσει τον δικαστικό διορισμό μεσεγγυούχου της κληρονομιάς με διαχειριστική εξουσία για όσο διάστημα υπάρχει σε εξέλιξη ποινική έρευνα που αφορά τον εκτελεστή των διαθηκών.(...)Η Διοίκηση δεν υποχρεούται να αναστείλει την ολοκλήρωση της σύστασης κοινωφελούς ιδρύματος, εφόσον δεν έχει τελεσίδικα ακυρωθεί η συστατική πράξη ούτε εκκρεμεί αγωγή ακύρωσης ή αίτηση ανάκλησης αυτής στα αρμόδια πολιτικά δικαστήρια. Δικαιούται, ωστόσο, εφόσον υφίσταται σπουδαίος λόγος κατά την αιτιολογημένη ουσιαστική κρίση της, που υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο, να αναστείλει προσωρινά την έκδοση του εγκριτικού διατάγματος. Δεν είναι δυνατός ο διορισμός κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς σε υπό σύσταση ίδρυμα, ενόψει των ειδικών διατάξεων του ν. 4182/2013, που προβλέπουν τον διορισμό εκτελεστή. Η ποινική διερεύνηση του κύρους των διαθηκών με τις οποίες ορίστηκε ο εκτελεστής δεν εμπίπτει στους περιοριστικά αναφερόμενους στο νόμο λόγους αυτοδίκαιης έκπτωσης ή αντικατάστασης. Δεν αποκλείεται ο δικαστικός ορισμός μεσεγγυούχου με διαχειριστική εξουσία, με συνέπεια την αναστολή της διαχείρισης του εκτελεστή κατά τη διάρκεια της μεσεγγύησης (ομόφωνα).