ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΑΝΑΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ. Με τα δεδομένα αυτά, το αντικείμενο των ελεγχόμενων συμβάσεων είναι ομοειδές, δεδομένου ότι συνίσταται σε εργασίες κατ’ εξοχήν υδραυλικές, ήτοι συντήρησης και επισκευής δικτύων και αγωγών, που εκτελέστηκαν από αναδόχους της ίδιας ειδικότητας (υδραυλικούς), κατά το ίδιο χρονικό διάστημα και εντός της ίδιας Δημοτικής Ενότητας. Και τούτο ανεξαρτήτως ότι η μία σύμβαση αφορά εργασίες στο δίκτυο ύδρευσης και η άλλη στο δίκτυο άρδευσης, διότι η εν λόγω διάκριση δεν καθιστά τις συμβάσεις διαφορετικές, ούτε απαιτεί κάποια περαιτέρω εξειδίκευση, δεδομένου ότι πρόκειται για εργασίες που αποσκοπούν στο ίδιο αποτέλεσμα που συνίσταται στην αντιμετώπιση των βλαβών των δικτύων και στη σωστή λειτουργία αυτών. Κατά συνέπεια, οι επίμαχες συμβάσεις αποτελούν προϊόν μη νόμιμης κατάτμησης, καθόσον η συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη αυτών υπερβαίνει το όριο των 20.000,00 ευρώ, μέχρι το οποίο επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση υπηρεσιών, και ως εκ τούτου έπρεπε να διενεργηθεί πρόχειρος διαγωνισμός. Ωστόσο, τα αρμόδια όργανα του Δήμου ... δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, αλλά ενόψει του ότι οι επίμαχες εργασίες είναι μεν ομοειδείς, αφορούν όμως  η μεν στη συντήρηση δικτύου ύδρευσης, η δε στη συντήρηση δικτύου άρδευσης, αποβλέποντας σε διαφορετικούς σκοπούς, συγγνωστώς υπέλαβαν ότι μπορούσαν να ανατεθούν ξεχωριστά. (συγγνωστή πλάνη)

Σχέδιο συμφωνίας – πλαίσιο με αντικείμενο την «Παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών καθαριότητας, καλλωπισμού, πρασίνου και ευταξίας του Δήμου ...», συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης 48.261.710,78 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.) για τα Τμήματα 1 και 2 του διαγωνισμού(....)Λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμφωνία – πλαίσιο δεν δημιουργεί νομική δέσμευση της αναθέτουσας αρχής, αλλά αποτελεί μέθοδο επιλογής αντισυμβαλλομένου και αποσκοπεί στον καθορισμό των όρων που διέπουν τις επιμέρους συμβάσεις που πρόκειται να συναφθούν, ήτοι τις εκτελεστικές συμβάσεις, με τις οποίες δημιουργείται τελικώς η συμβατική δέσμευση για την αγορά υπηρεσιών συγκεκριμένης ποσότητας ή αξίας ..., το Κλιμάκιο επισημαίνει ότι, εφόσον κρίνεται αναγκαία από την αναθέτουσα αρχή (Δήμο …) η σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, πρέπει να εκδίδεται σχετική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, ...στην οποία να τεκμηριώνεται η ανάγκη παροχής των συγκεκριμένων υπηρεσιών, που πρόκειται να ανατεθούν με την εκάστοτε εκτελεστική σύμβαση.(....)Κατά την υπογραφή κάθε εκτελεστικής σύμβασης πρέπει να κατατίθεται από την ανάδοχο ένωση εταιρειών εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης (βλ. άρθρο 10 του σχεδίου της συμφωνίας – πλαίσιο), το ποσό της οποίας πρέπει να υπολογίζεται σε ποσοστό 4% επί της εκτιμώμενης αξίας της εκτελεστικής σύμβασης (και όχι 5%, όπως εσφαλμένως αναφέρεται στο σχέδιο της συμφωνίας – πλαίσιο)(....)Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμφωνίας – πλαίσιο του Δήμου … με αντικείμενο την «Παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών καθαριότητας, καλλωπισμού, πρασίνου και ευταξίας του Δήμου …» για τα Τμήματα 1 και 2 του οικείου διαγωνισμού, με τις επισημάνσεις που αναφέρονται στην σκέψη 13 της παρούσας.

"2. Το άρθρο 19 παρ. 7 του Οργανισμού του Ελεγκτικού Συνεδρίου (π.δ/μα 774/1980, ΦΕΚ 189 Α΄), όπως η παράγραφος αυτή προστέθηκε με το άρθρο 15 του ν. 2145/1993 (ΦΕΚ 88 Α΄) και ισχύει μετά την αντικατάστασή της από το άρθρο 8 παρ. 1 του ν. 2741/1999 (ΦΕΚ 199 Α΄) και την τροποποίησή της από το άρθρο 2 του ν. 3060/2002 (ΦΕΚ 242 Α΄) ορίζει ότι: «Για τις προμήθειες αγαθών του άρθρου 1 του Ν. 2286/1995 (ΦΕΚ 19 Α΄), η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων υπερβαίνει το ποσό των πεντακοσίων εκατομμυρίων (500.000.000) δραχμών ή ενός εκατομμυρίου πεντακοσίων χιλιάδων (1.500.000) ευρώ, καθώς και για την εκτέλεση έργων από το Δημόσιο, τα Ν.Π.Δ.Δ. και τις δημόσιες επιχειρήσεις ή Οργανισμούς, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων υπερβαίνει το ποσό του ενός δισεκατομμυρίου (1.000.000.000) δραχμών ή δύο εκατομμυρίων εννιακοσίων χιλιάδων (2.900.000) ευρώ, διενεργείται υποχρεωτικά έλεγχος νομιμότητας της οικείας συμβάσεως, πριν από τη σύναψή της, από Κλιμάκια του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Το προηγούμενο εδάφιο ισχύει και στις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όταν το προϋπολογιζόμενο οικονομικό αντικείμενό τους υπερβαίνει το ποσό των πεντακοσίων εκατομμυρίων (500.000.000) δραχμών ή ενός εκατομμυρίου πεντακοσίων χιλιάδων (1.500.000) ευρώ.». Εν συνεχεία, με το άρθρο 12 παρ. 27 του ν. 3310/2005 (ΦΕΚ 30 Α΄), ορίστηκε ότι «α) Ο προβλεπόμενος από τη διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 19 του Π.δ. 774/1980 ... έλεγχος νομιμότητας επί των συμβάσεων προμήθειας αγαθών του άρθρου 1 του ν. 2286/1995 (ΦΕΚ 19 Α'), παροχής υπηρεσιών και για την εκτέλεση έργων διενεργείται υποχρεωτικά, πριν από τη σύναψή τους, από Κλιμάκια του Ελεγκτικού Συνεδρίου, εφόσον η προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους υπερβαίνει το ποσό του ενός εκατομμυρίου (1.000.000,00) ευρώ.» Εξάλλου, το άρθρο 19 του ν. 3193/2003 (ΦΕΚ 266 Α΄) ορίζει ότι «...για τον προσδιορισμό του ποσού της προϋπολογιζόμενης δαπάνης των οικείων συμβάσεων δεν λαμβάνεται υπόψη ο αναλογών φόρος προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.) ...». 3. Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει, πριν από την υπογραφή τους, τη νομιμότητα των δημοσίων συμβάσεων, εφόσον η προϋπολογιζόμενη γι’ αυτές δαπάνη, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο αναλογών φόρος προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.), υπερβαίνει το ποσό του ενός εκατομμυρίου (1.000.000,00) ευρώ. Συνεπώς, δημόσιες συμβάσεις, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων είναι κατώτερη του ανωτέρω ποσού, απαραδέκτως υποβάλλονται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο νομιμότητας και το αρμόδιο Κλιμάκιο, στο οποίο εισήχθη η υπόθεση, οφείλει να απόσχει να αποφανθεί επ’ αυτής (βλ. 275, 135, 104, 81/2006 πράξεις παρόντος Κλιμακίου)."

Συμπληρωματικές συμβάσεις. Εκτελεσμένες συμβάσεις Ο έλεγχος νομιμότητας που ασκεί το Ελεγκτικό Συνέδριο επεκτείνεται και στην περίπτωση των συμπληρωματικών συμβάσεων ανεξαρτήτως ποσού, εφόσον η αρχική αυτών σύμβαση υπήχθη στον έλεγχο νομιμότητας. Εξάλλου, ο έλεγχος νομιμότητας που ασκεί το Ελεγκτικό Συνέδριο είναι ειδικός προληπτικός έλεγχος, ο οποίος αποτελεί ουσιώδη τύπο της διαδικασίας σύναψης δημοσίων συμβάσεων και ασκείται κατά το στάδιο προ της υπογραφής και, κατά μείζονα λόγο, προ της ενάρξεως της εκτέλεσης των οικείων συμβάσεων. Αποσκοπεί, αφενός μεν στην εξασφάλιση της διαφάνειας και της αντικειμενικότητας στην ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων σημαντικού οικονομικού αντικειμένου και αφετέρου στην πρόληψη τυχόν παραλείψεων ή παραβάσεων της κείμενης νομοθεσίας και, άρα, στην αποφυγή κατάρτισης μη νόμιμων συμβάσεων. Υπό την έννοια αυτή, ο προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου προϋποθέτει σύμβαση « υπό εκτέλεση», σύμβαση, δηλαδή της οποίας οι υπηρεσίες πρόκειται να παρασχεθούν, με βάση την ελεγχθείσα, και κριθείσα ως νόμιμη, σχετική διαδικασία, που απολήγει στην υπογραφή της οι¬κείας σύμβασης και όχι σύμβαση η οποία έχει ήδη εκτελεσθεί, έστω και μερικώς, καθώς στην περίπτωση αυτή ο έλεγχος θα ήταν κατασταλτικός. Μη τήρηση της διαδικασίας του εν λόγω ελέγχου από το αρμόδιο Κλιμάκιο του Έλεγκτικού Συνεδρίου συνεπάγεται την αυτοδίκαιη ακυρότητα της σύμβασης. Ο εκ των υστέρων έλεγχος δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες συνήφθησαν και εκτελέστηκαν χωρίς να έχουν υποβληθεί για έλεγχο νομιμότητας στο Έλεγκτικό Συνέδριο, είναι δυνατός μόνο μετά από ειδική νομοθετική ρύθμιση, σε εξαιρετικές περιπτώσεις και για λόγους υπερέχοντος δημόσιου συμφέροντος, που αφορά σε συγκεκριμένες κατηγορίες δημοσίων συμβάσεων. Δοθέντος ότι η σύναψη των δημόσιων συμβάσεων δεν έχει αφεθεί στην ελεύθερη δικαιοπρακτική δράση των διοικητικών οργάνων, αλλά έχει υπαχθεί σε σειρά δημοσιονομικών και άλλων περιορισμών και ότι οι διατάξεις του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999, ως ειδικότερες και νεότερες, κατισχύουν αυτών του Αστικού Κώδικα, δεν απολείπεται, αναφορικά με τις υπαγό¬μενες στον έλεγχο του Έλεγκτικού Συνεδρίου συμβάσεις, περιθώριο αναλογικής εφαρμογής του άρθρου 183 ΑΚ, ούτως ώστε να είναι δυνατή η επικύρωση άκυρης σύμβασης, σε περίπτωση που αυτή υποβληθεί προς έλεγχο στο Έλεγκτικό Συνέδριο μετά τη σύναψή της και ο έλεγχος αποβεί αρνητικός. Σε περίπτωση που υποβληθεί στο Κλιμάκιο σύμβαση, μη εμπίπτουσα στις προαναφερόμενες εξαιρέσεις, η οποία έχει υπογραφεί και έχει ήδη αρχίσει να εκτελείται, το Κλιμάκιο στερείται πλέον της χρονικής αρμοδιότητας να προβεί στον έλεγχο νομιμότητάς της και οφείλει να απόσχει από αυτόν.

Παροχή υπηρεσιών φύλαξης νοσοκομείου:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την διαφωνούσα Επίτροπο, οι επίμαχες υπηρεσίες μη νομίμως ανατέθηκαν στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία με τη διαδικασία της διαπραγματεύσεως (απευθείας αναθέσεως). Τούτο δε, διότι, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα στη σκέψη ΙΙΙ, η αξία των εν λόγω υπηρεσιών, οι οποίες έχουν περιοδικό χαρακτήρα, υπολογιζόμενη σε βάση δωδεκαμήνου, σύμφωνα με τις ειδικότερες προβλέψεις της διάταξης του άρθρου 6 παρ. 11 του νόμου 4412/2016 για τις συμβάσεις υπηρεσιών περιοδικού χαρακτήρα (βλ. σκ. ΙΙ), υπερβαίνει τόσο το ποσό των 20.000 ευρώ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η, άνευ ειδικών λόγων, προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας αναθέσεως, όσο και το ποσό των 60.000 ευρώ, πέραν του οποίου επιβάλλεται η διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού. Ειδικότερα, και μόνο η συνολική αξία των επίμαχων συμβάσεων που συνήφθησαν για την παροχή υπηρεσιών φύλαξης κατά τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο του έτους 2018, ανερχόμενη στα 26.085 ευρώ άνευ Φ.Π.Α. (8.695 ευρώ x 3), υπερβαίνει το ανωτέρω όριο των 20.000 ευρώ, ενώ, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη σκέψη ΙΙΙ.Β, η συνολική αξία των συμβάσεων που συνήφθησαν με τη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως εντός του έτους 2018, συμπεριλαμβανομένων και των επίμαχων, ανερχόμενη στο ποσό των 95.645 ευρώ άνευ Φ.Π.Α., υπερβαίνει το όριο των 60.000 ευρώ, πέραν του οποίου επιβάλλεται η διενέργεια ανοικτής διαγωνιστικής διαδικασίας. Περαιτέρω, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων που κατέστησαν αδύνατη την ανάθεση των εν λόγω υπηρεσιών κατόπιν διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού. Ειδικότερα, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι το Νοσοκομείο δεν μερίμνησε για την ένταξη διαγωνισμού για την ανάθεση των υπηρεσιών φύλαξης σε κάποιο ΠΠΥΦΥ, ενόψει της λήξεως της 4/2017 συμβάσεως στις 31.1.2018. Επιπλέον, η προοπτική της συνάψεως ατομικών συμβάσεων για την κάλυψη των σχετικών αναγκών του, ουδόλως δικαιολογεί την προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως για χρονικό διάστημα τουλάχιστον έντεκα (11) μηνών, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα ανωτέρω, καθώς το Νοσοκομείο όφειλε, μέχρι τη μετάβαση στο νέο καθεστώς, να εφαρμόζει απαρεγκλίτως την νομοθεσία που ρυθμίζει τις διαδικασίες συνάψεως δημοσίων συμβάσεων. Άλλωστε, η δυνατότητα συνάψεως ατομικών συμβάσεων ήταν γνωστή ήδη από τον Φεβρουάριο του έτους 2016, οπότε και ετέθησαν σε ισχύ οι διατάξεις του άρθρου 97 του ν. 4368/2016. Όφειλε, συνεπώς, το Νοσοκομείο να προβεί εγκαίρως στις απαιτούμενες ενέργειες για τη σύναψη των εν λόγω συμβάσεων αμέσως μετά τη λήξη της …./2017 συμβάσεως, στις 31.1.2018, ειδάλλως να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες για τη διενέργεια διαγωνιστικής διαδικασίας μέχρι να καταστεί δυνατή η σύναψη ατομικών συμβάσεων κατ’ εφαρμογή της ανωτέρω διατάξεως. Τέλος, αβασίμως το Νοσοκομείο επικαλείται την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 6 παρ. 10 του ν. 4412/2016 και προβάλλει ότι οι διατάξεις αυτές του παρέχουν τη δυνατότητα να συνάπτει συμβάσεις με απευθείας ανάθεση για μεμονωμένα τμήματα, μέχρι του ποσού των 80.000 ευρώ, διότι οι διατάξεις αυτές, δεν εισάγουν εξαίρεση από τα αναφερόμενα στη σκέψη ΙΙ όρια για την υποχρέωση διενέργειας διαγωνισμού, όπως εσφαλμένως υπολαμβάνει το Νοσοκομείο, αλλά αναφέρονται στη διενέργεια επιμέρους διαγωνιστικών διαδικασιών, οι οποίες αποτελούν τμήματα ενός ευρύτερου διαγωνισμού. Στην προκειμένη όμως περίπτωση ουδεμία διαγωνιστική διαδικασία διενεργήθηκε, αντιθέτως πρόκειται για ανεπίτρεπτη κατάτμηση της συνολικής αξίας των συμβάσεων φύλαξης που συνήφθησαν σε δωδεκάμηνη βάση, ώστε να προκύψουν πολλές επιμέρους συμβάσεις κάτω των 20.000 ευρώ και να ανατεθούν με τη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως προς αποφυγή των διατάξεων περί διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω οι ελεγχόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες και τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Αίτηση ανάκλησης της 141/2015 πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου (..)Το Τμήμα, μετά την επανεξέταση της υπόθεσης, στις ίδιες          άγεται κρίσεις, στις οποίες ήχθη και το Κλιμάκιο με την ήδη προσβαλλόμενη πράξη του, στις ορθές σκέψεις και λεπτομερείς αιτιολογίες της οποίας παραπέμπει προς αποφυγή περιττών επαναλήψεων. Οι κατά τα ανωτέρω προβληθέντες με την κρινόμενη αίτηση ανάκλησης λόγοι απορρίπτονται          ως αβάσιμοι, καθόσον : α) η απασχόληση των υπαλλήλων του Δήμου περί        τις 3.040 έως 3.190 εργατοώρες δεν αναιρεί το γεγονός ότι η συμβολή του Δήμου στην προγραμματική σύμβαση αποτελεί δευτερεύων σκέλος της συμφωνίας, καθόσον το κύριο σκέλος αυτής αποτελεί η καταβολή του ανταλλάγματος, ύψους 234.000 ευρώ προς την «.......» έναντι των παρασχεθεισών από αυτήν υπηρεσιών, β) ο επαχθής χαρακτήρας    της προγραμματικής σύμβασης δεν αναιρείται από την παραδοχή - ακόμα       και αν υποτεθεί ως αληθής - ότι στο συμφωνηθέν τίμημα δεν περιλαμβάνεται ευθέως κάποιο ποσό ως κέρδος της αντισυμβαλλόμενης επιχείρησης, αφού          η ύπαρξή του δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τον χαρακτηρισμό      μιας σύμβασης ως επαχθούς αιτίας (Ε.Σ. Μείζ. - Επταμ. Σύνθ. 2007/2014), προς τούτο δε συνηγορεί και ο  συνυπολογισμός στο συμβατικό τίμημα           και του αναλογούντος Φόρου Προστιθέμενης Αξίας, ο οποίος προβλέπεται        μόνον στις εξ επαχθούς αιτίας συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, γ) το γεγονός     ότι η υλοποίηση των υποχρεώσεων του Δήμου ελέγχεται από την Επιτροπή Παρακολούθησης καθώς και ότι η συμμετοχή της «...» γίνεται σε εκπλήρωση του καταστατικού της σκοπού δεν αρκεί για                  την παραδοχή ότι οι δύο συμβαλλόμενοι εκκινούν από κοινή αφετηρία,              δ) ο ισχυρισμός ότι το σύνολο των υπηρεσιών που πρόκειται να παρασχεθούν στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης θα ανατεθούν μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας είναι απορριπτέος ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋπόθεσης, διότι αναφέρεται στην ανάθεση μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας των εκτελεστικών συμβάσεων της προγραμματικής σύμβασης, ενώ με την προσβαλλομένη κρίθηκε ότι μη νομίμως ανατέθηκαν απευθείας, χωρίς την τήρηση διαγωνιστικής διαδικασίας, οι υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο της ίδιας της προγραμματικής σύμβασης και ε) ο ισχυρισμός περί συνδρομής λόγων δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, καθόσον το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας στις διαδικασίες ανάθεσης εκτέλεσης υπηρεσιών και όχι με την παραβίαση αυτής.  Απορρίπτει την αίτηση ανάκλησης.

ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ.ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:(...)με τα δεδομένα της κοινής πείρας και την αντίληψη των συναλλαγών, καθώς εντάσσονται στην αυτή κατηγορία συστημάτων πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, αποβλέποντας στην ολοκληρωμένη και αποτελεσματική διαχείριση των οικείων δικτύων του Πανεπιστημίου ...., δύνανται δε να παρασχεθούν στο σύνολό τους από τον ίδιο κύκλο προμηθευτών, ήτοι από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, παρέχοντας ολοκληρωμένες λύσεις στο σχεδιασμό, την προμήθεια και την εγκατάσταση πληροφοριακών συστημάτων,  ενσύρματων και ασύρματων δικτύων, συστημάτων διαχειρίσεως δικτύων και συστημάτων ασφάλειας πληροφοριακών συστημάτων και δικτύων. Προς τούτο, άλλωστε, συνηγορεί και το ότι η εταιρεία που αναδείχθηκε ανάδοχος στο διαγωνισμό της 9.11.2016 για την προμήθεια συστήματος ασφαλείας και προστασίας της συνδέσεως του Πανεπιστημίου με το διαδίκτυο, …., έλαβε μέρος και στο διαγωνισμό της 4.11.2016 για την προμήθεια ενεργού εξοπλισμού σημείων ασύρματης πρόσβασης στο δίκτυο της Πανεπιστημιούπολης. Το δε γεγονός ότι οι λοιπές εταιρείες στις οποίες ανατέθηκαν οι επίμαχες προμήθειες έλαβαν μέρος σε έναν μόνο διαγωνισμό η καθεμία, προβάλλεται αλυσιτελώς από το Πανεπιστήμιο, προς ενίσχυση του ισχυρισμού του ότι πρόκειται για μη ομοειδή αγαθά. Και τούτο διότι, ανεξαρτήτως του ότι το γεγονός αυτό ουδόλως αποδεικνύει ότι οι εν λόγω εταιρείες αδυνατούσαν να παράσχουν και τα λοιπά προαναφερθέντα συμβατικά είδη, ακόμα και τυχόν αδυναμία τους προς τούτο δεν αναιρεί τον ομοειδή χαρακτήρα των ειδών αυτών, ούτε τη δυνατότητα προμήθειάς τους από τον αυτό κύκλο προμηθευτών. Συναφώς, τυχόν αδυναμία κάποιων προμηθευτών να υποβάλουν προσφορές και στους τρεις προαναφερθέντες συνοπτικούς διαγωνισμούς, δεν αναιρεί ούτε και τη δυνατότητα διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού για το σύνολο των επίμαχων προμηθειών, καθόσον η οικεία διακήρυξη μπορούσε να προβλέψει τη δυνατότητα υποβολής προσφοράς και για μέρος μόνο των ζητουμένων ειδών, ώστε να εξασφαλισθεί η ανάπτυξη ευρύτερου ανταγωνισμού, με τη συμμετοχή στον σχετικό διαγωνισμό και επιχειρήσεων που θα επιθυμούσαν να υποβάλουν προσφορά όχι για το σύνολο, αλλά για μέρος μόνο των ζητουμένων ειδών.  Εξάλλου, η συμμετοχή μίας μόνο εταιρείας σε κάθε έναν από τους εν λόγω διαγωνισμούς καταδεικνύει το ενδεχόμενο η μη τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας του ανοικτού διαγωνισμού να επέφερε τη μη ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού στις επίμαχες διαδικασίες αναθέσεως. Eπιπλέον, ο ισχυρισμός του Νοσοκομείου ότι τα ως άνω αγαθά δεν είναι ομοειδή, καθόσον, μολονότι βαρύνουν τον ίδιο ΚΑΕ (9347) του Π.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου, εντούτοις, εντάσσονται σε διαφορετικές κατηγορίες του Κοινού Λεξιλογίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις (CPV) είναι απορριπτέος, διότι η εξέταση του ζητήματος του ενιαίου χαρακτήρα μίας προμήθειας, προκειμένου να κριθεί η ύπαρξη παράνομης κατατμήσεως αυτής προς αποφυγή εφαρμογής διατάξεων της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας, γίνεται με προσφυγή στα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ενώ η κατάταξη των προς προμήθεια ειδών σε διαφορετικούς κωδικούς του Κωδικολογίου CPV αποτελεί μεν συνεκτιμώμενο, αλλά όχι αποφασιστικό στοιχείο για την κρίση αυτή (βλ. Ελ.Συν. ΙV Τμ. Πράξ. 136/2012, Κ.Π.Ε.Δ. στο IV Tμ. 61/2017, 126/2014, Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Tμ. 176/2016, 365/2015). Περαιτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το αντικείμενο της 1732/5775/32776/21.11.2016 συμβάσεως (προμήθεια και εγκατάσταση του  Ολοκληρωμένου Συστήματος Τηλεδιασκέψεων) αφορά την προμήθεια και εγκατάσταση εξειδικευμένου οπτικοακουστικού εξοπλισμού υψηλών τεχνικών προδιαγραφών, προοριζόμενου να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο σύστημα, το οποίο δεν είναι ομοειδές κατά τη φύση του, αλλά και σύμφωνα με τα δεδομένα της κοινής πείρας και την αντίληψη των συναλλαγών με τα είδη και τις υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο των λοιπών διαγωνισμών. Κατόπιν των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ, μη νομίμως συνήφθησαν οι 1733/5774/32775/21.11.2016, 1767/5873/33289/23.11.2016 και 1811/6105/34273/29.11.2016 συμβάσεις με τη διαδικασία του συνοπτικού διαγωνισμού και μάλιστα εντός διαστήματος οκτώ ημερών (από 21.11.2016 έως 29.11.2016), αφού η συνολική δαπάνη του Πανεπιστημίου για την προμήθεια και εγκατάσταση των προαναφερθέντων, ομοειδών ειδών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, ποσού 148.363,70 ευρώ άνευ Φ.Π.Α., υπερέβη το όριο των 60.000 ευρώ, πέραν του οποίου επιβάλλεται η διενέργεια δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού. Συνεπώς, οι εν λόγω αναθέσεις διενεργήθηκαν κατά κατάτμηση της συνολικής ετήσιας δαπάνης ομοειδών αγαθών, δυναμένων να κατακυρωθούν σε έναν ή περισσότερους προμηθευτές μέσω της διενέργειας δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ: (...) Με βάση τα ανωτέρω η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση, με την οποία επιχειρείται, κατ’ επίκληση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, η μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης κάθε έργου μελέτης ή προμήθειας προϋπολογισμού έως 40.000.000 ευρώ από την έχουσα, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη σκέψη ΙΙ Γ, τη σχετική αποκλειστική αρμοδιότητα ΔΕΥΑ ……. στο Δήμο …….., δεν είναι νόμιμη. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι προβλεπόμενες από τη διάταξη του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 προγραμματικές συμβάσεις έχουν σκοπό να θέσουν το γενικό πλαίσιο για την άσκηση συγκεκριμένης κάθε φορά δραστηριότητας δια μέσου των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και να διευκολύνουν τη μελέτη και εκτέλεση έργων και την παροχή υπηρεσιών με αναπτυξιακό χαρακτήρα σε τοπικό επίπεδο ώστε να παρακαμφθούν τυχόν γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων και άλλοι ανασταλτικοί παράγοντες που επιβραδύνουν τους ρυθμούς εκτέλεσης των έργων και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέσο για την μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από τον ένα συμβαλλόμενο φορέα στον αντισυμβαλλόμενό του, παρακάμπτοντας τις κείμενες διατάξεις και τους αυστηρούς περί αρμοδιότητας κανόνες (πρβλ. ΕΣ VI Τμ. 4918/2012). Στην προκειμένη μάλιστα περίπτωση η μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης αφορά μη σαφώς προσδιορισμένο αντικείμενο και γίνεται για αόριστο χρονικό διάστημα. Περαιτέρω, το ελεγχόμενο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης δεν φέρει το προβλεπόμενο στην παρ. 2α του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 περιεχόμενο. Ειδικότερα: α) Το αντικείμενο της σύμβασης περιγράφεται κατά τρόπο γενικό και αόριστο χωρίς να προσδιορίζονται με ακρίβεια, σαφήνεια και πληρότητα οι συγκεκριμένες μελέτες, τα έργα οι υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενό της. Σύμφωνα δε με το 1053/3.2.2013 έγγραφο του Δήμου ……… «… Ο συνολικός προϋπολογισμός των 40.000.000 ευρώ (που θα προέλθει κυρίως από Ευρωπαϊκά Προγράμματα, αφού τη δεδομένη χρονική στιγμή τόσο οι πόροι της ΔΕΥΑ …….., όσο και του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων είναι ελάχιστοι) τέθηκε: 1. Αφενός για να συμπεριληφθούν τα έργα ύδρευσης – αποχέτευσης και γενικότερα διαχείρισης υδατικών αποθεμάτων εκτός των ανωτέρω, όπου για τη δεδομένη χρονική στιγμή δεν υπάρχουν ενεργές προσκλήσεις χρηματοδότησης, αλλά ενδεχομένως να υπάρξουν στο εγγύς μέλλον. 2. Αφετέρου για να μπορέσει ο Δήμος ……… να ανταποκριθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα στη σύνταξη μελλοντικών διακηρύξεων καθώς και για την αποφυγή συνεχών Προγραμματικών Συμβάσεων για κάθε ένα επιμέρους έργο». β) Ομοίως και οι συμβατικές υποχρεώσεις των μερών διατυπώνονται κατά τρόπο αόριστο και γενικόλογο, καθόσον δεν αντιστοιχούν σε σαφώς προσδιορισμένο αντικείμενο. Ιδίως αναφορικά με το έργο «Αποχέτευση και Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Οικισμού ………» δεν προκύπτει σαφώς ποιες είναι οι αναλαμβανόμενες υποχρεώσεις των μερών, καθόσον, όπως αναφέρεται στο ως άνω 1053/3.2.2014 έγγραφο του Δήμου ………, για το ίδιο έργο είχε συναφθεί προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου ……… και της ΔΕΥΑ ……..., η οποία διαλύθηκε, χωρίς όμως στο παρόν σχέδιο να γίνεται αναφορά σχετικά με τις ενέργειες που έχουν ήδη διεκπεραιωθεί από το Δήμο ……… (87/2013 και 463/2013 αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΕΥΑ ……….. και του Δήμου ………, αντίστοιχα). γ) Εφόσον το αντικείμενο της σύμβασης παρίσταται γενικόλογο αντίστοιχη αοριστία εντοπίζεται και ως προς τον προϋπολογισμό της σύμβασης. Συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός της σύμβασης προσδιορίζεται συνολικά στο όριο των 40.000.000 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), χωρίς όμως να αναλύεται περαιτέρω σε τι αντιστοιχεί ο προϋπολογισμός αυτός. Πέραν τούτου, ενόψει της αοριστίας του αντικειμένου στο σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης δεν προσδιορίζονται ούτε οι συγκεκριμένοι πόροι από τους οποίους θα χρηματοδοτηθεί η σύμβαση ούτε προκύπτει σαφώς εάν η χρηματοδότηση της σύμβασης θα γίνει από τον κύριο του έργου ή από τον φορέα υλοποίησης. δ) Επίσης, δεν υφίσταται χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, ενώ και η διάρκεια της σύμβασης είναι αόριστη, καθόσον η λήξη της εξαρτάται από το χρονικό σημείο κατά το οποίο η ΔΕΥΑΕ θα αποκτήσει Τεχνική και Οικονομική Υπηρεσία και Διαχειριστική Επάρκεια. Περαιτέρω, και το άρθρο 13 του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο προβλέπεται ότι «η τροποποίηση ή η παράταση της συμβάσεως προϋποθέτει την έγγραφη συμφωνία των μερών», είναι μη νόμιμο, καθόσον δεν επιτρέπεται κατά τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων να τίθενται όροι περί τροποποίησης, παράτασης ή συμπλήρωσης αυτών, οι οποίοι επαφίενται στην απόλυτα ελεύθερη βούληση των συμβαλλόμενων μερών (ΕΣ VI Τμ. 28/2012). Εξάλλου, και υπό την εκδοχή ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση ερείδεται στο άρθρο 22 του ν. 3614/2007 είναι επίσης μη νόμιμη, καθόσον, όπως ήδη αναφέρθηκε, με την εν λόγω διάταξη επιτρέπεται η σύναψη προγραμματικών συμβάσεων με αντικείμενο τη μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης συγκεκριμένων πράξεων σαφώς προσδιορισμένων που πρόκειται να ενταχθούν σε επιχειρησιακά προγράμματα, από δικαιούχους για τους οποίους δεν επιβεβαιώνεται η διαχειριστική επάρκεια σε άλλο φορέα που ικανοποιεί τα κριτήρια διαχειριστικής επάρκειας, ενώ το αντικείμενο και ο προϋπολογισμός της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης είναι παντελώς αόριστος και μεταβιβάζεται από τη ΔΕΥΑΕ στο Δήμο …….. η αρμοδιότητα για την εν γένει υλοποίηση κάθε είδους μελέτης, έργου ή προμήθειας ύδρευσης ή αποχέτευσης, προϋπολογισμού έως 40.000.000 ευρώ (άρθρο 2 της προγραμματικής σύμβασης σύμφωνα με το οποίο αντικείμενο αυτής είναι «η πλήρης διαχείριση σε όλες τις φάσεις του για κάθε είδους μελέτη, έργο, προμήθεια, ύδρευσης ή αποχέτευσης προϋπολογισμού έως 40.000.000 ευρώ (πηγή χρηματοδότησης συγχρηματοδοτούμενα ή μη)»). Τέλος, και υπό την εκδοχή ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση ερείδεται στο άρθρο 3 του ν. 3316/2005, είναι και πάλι μη νόμιμη, καθόσον, ενόψει της αοριστίας του αντικειμένου της, δεν φέρει το περιεχόμενο που ορίζεται στην παρ. 2 του άρθρου 3 του προαναφερόμενου νόμου.