ΠΕΡΙΛΗΨΗ:Μελέτες κτιριακών έργων. Εφαρμογή των διατάξεων του ν. 1418/1984 που αφορούν την τήρηση ενδικοφανούς διαδικασίας κατά την επίλυση των σχετικών διαφορών. Κάθε εκπονούμενο στάδιο της μελέτης αποτελεί εξειδίκευση του ενιαίου σχηματισμού. Αν η ανάθεση αφορά στην εκπόνηση της προμελέτης του κτιριακού έργου, το ποσό της αμοιβής του μελετητή προσαυξάνεται κατά το προβλεπόμενο ποσοστό. Η πρόσθετη αμοιβή δεν αποτελεί αποζημίωση του μελετητή λόγω μη ανάθεσης και των λοιπών σταδίων της μελέτης. Παραγραφή χρηματικών αξιώσεων κατά νπδδ και έναρξη ή διακοπή αυτής.

Κατόπιν τούτου το διοικητικό εφετείο έκρινε ότι ο επίμαχος 6ος λογαριασμός είχε αυτοδικαίως εγκριθεί με την πάροδο άπρακτης της κατά το άρθρο 5 παρ. 8 του ν. 1418/1984 μηνιαίας προθεσμίας, ως εκ τούτου δε αναγνώρισε το δικαίωμα της αναιρεσίβλητης να λάβει το ποσό των 7.845.184 δρχ. (ή 23.023 ευρώ), που περιείχετο μεν στον υποβληθέντα 6ο λογαριασμό, αλλά είχε περικοπεί από την Διευθύνουσα Υπηρεσία με την διόρθωση του εν λόγω λογαριασμό μετά την πάροδο της ανωτέρω προθεσμίας. Περαιτέρω, όμως, το διοικητικό εφετείο απέρριψε το αίτημα της αναιρεσίβλητης να αναγνωρισθεί η υποχρέωση του Δημοσίου να της καταβάλει ποσό πέραν του ανωτέρω ως αντάλλαγμα για εργασίες που, κατ’ αυτήν, είχαν εκτελεσθεί και είχαν περιληφθεί σε επιμετρήσεις αυτοδικαίως εγκεκριμένες, με την αιτιολογία ότι οποιαδήποτε αμφισβήτηση του αναδόχου που αφορά το εργολαβικό αντάλλαγμα μπορεί να προβληθεί μόνον κατά του σχετικού λογαριασμού – πιστοποιήσεως, με την κρινόμενη δε προσφυγή προσβάλλεται μόνον ο συγκεκριμένος 6ος λογαριασμός, με τον οποίο η αναιρεσίβλητη είχε ζητήσει την πληρωμή μόνον του ανωτέρω ποσού των 14.297.355 δρχ..

Ειδικά δε στην περίπτωση, κατά την οποία πρόκειται για μελέτη που ανατίθεται σ’ ένα και τελικό στάδιο, χωρίς τη μεσολάβηση ενδιάμεσου σταδίου (π.χ προμελέτης), ως συμβατική αμοιβή, που αποτελεί τη βάση προϋπολογισμού της τελικώς καταβληθησόμενης αμοιβής του μελετητή, νοείται εκείνη που προκύπτει από τον προϋπολογισμό που υποβάλλεται για πρώτη φορά στην αρμόδια υπηρεσία του εργοδότη και που αφορά τον ακριβή προσδιορισμό του συμβατικού αντικειμένου (βλ. και την ΔΕ6678/1.9.1981 γνωμοδότηση της αρμόδιας Γνωμοδοτικής Επιτροπής Μελετών άρθρ. 5 ν. 716/1977 και Πρακτικά VII Τμ. 1ης Συν./8.1.2008, Πρ. 279/2008). Τέλος, από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι συγκριτικός πίνακας συντάσσεται και για κάθε αναπροσαρμογή της αμοιβής της μελέτης, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 11 παράγραφος 7 του ν. 716/1977 (ΦΕΚ Α΄ 295), στον οποίο εμφανίζονται οι αυξομοιώσεις των ποσοτήτων των εργασιών και προσδιορίζεται η αξία αυτών, χωρίς να απαιτείται να συμπεριληφθούν σε συμπληρωματική σύμβαση. Η υποβολή του εν λόγω συγκριτικού πίνακα στην αρμόδια υπηρεσία του εργοδότη το πρώτον, στα πλαίσια σύμβασης με αντικείμενο την εκπόνηση πολεοδομικής μελέτης σε ένα και τελικό στάδιο, χωρίς την υποβολή προμελέτης, και η έγκρισή του από αυτήν προσδιορίζει τη συμβατική αμοιβή, η οποία δύναται να διαφέρει από την προεκτιμώμενη και επί της οποίας θα υπολογιστεί και η τελικώς καταβληθησόμενη στο μελετητή αμοιβή, κατά τα προαναφερθέντα.

Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι ο χρόνος εγκρίσεως από την προϊσταμένη αρχή του πρωτοκόλλου κανονισμού τιμών μονάδας νέων εργασιών και του οικείου συγκριτικού πίνακα, έχει, κατά το νόμο, ιδιαίτερη σημασία, διότι η άπρακτη πάροδος της προθεσμίας προς πληρωμή του αναδόχου που γίνεται βάσει της πιστοποιήσεως των εργασιών που εκτελέσθηκαν επιφέρει υπέρ του αναδόχου τις συνέπειες του άρθρου 5 παρ. 10 του Ν. 1418/84. Και είναι μεν αληθές ότι από τις προπαρατεθείσες διατάξεις δεν τάσσεται στην προϊσταμένη αρχή προθεσμία προς έγκριση του πρωτοκόλλου κανονισμού τιμών μονάδας νέων εργασιών και του οικείου συγκριτικού πίνακα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η έγκριση ή η άρνηση εγκρίσεως είναι απρόθεσμη, αλλά αντιθέτως, η έγκριση των πράξεων που προαναφέρθηκαν (ΠΚΤΜΝΕ και ΣΠ) πρέπει να ενεργείται μέσα σε εύλογο χρόνο, τέτοιος δε χρόνος θεωρείται το τρίμηνο από της υποβολής τους στην προϊσταμένη αρχή. Κατά συνέπεια, με την άπρακτη πάροδο τριμήνου από της υποβολής τους, το ΠΚΤΜΝΕ και ο ΣΠ θεωρούνται αυτοδικαίως εγκεκριμένα, τυχόν δε μεταγενέστερη έγκρισή τους είναι τυπική και επιβεβαιώνει απλώς την έγκριση που έγινε με την πάροδο του τριμήνου, δεν μπορεί δε πλέον η προϊσταμένη αρχή να τροποποιήσει τα ήδη αυτοδικαίως με την πάροδο του τριμήνου εγκριθέντα εν λόγω στοιχεία (ΠΚΤΜΝΕ και ΣΠ) (πρβλ. ΣΕ 1674/97, 1921/93, 472/92).

Επειδή, κατά την έννοια των μνημονευθεισών διατάξεων, οι οποίες εφαρμόζονται εν προκειμένω ως εκ του χρόνου υπογραφής της συμβάσεως και κατά ρητή πρόβλεψή της, σε περίπτωση υποβολής λογαριασμού εκ μέρους του αναδόχου του έργου, η Διευθύνουσα Υπηρεσία υποχρεούται εντός μηνός από την υποβολή του να προβεί στον έλεγχο αυτού και ή να εγκρίνει αυτόν όπως υποβλήθηκε ή να αρνηθεί παντελώς την έγκρισή του ή να προβεί σε διόρθωση και στη συνέχεια έγκρισή του ή, αν είναι δυσχερής η διόρθωση, να τον επιστρέψει στον ανάδοχο προς ανασύνταξη και επανυποβολή. Αν η ανωτέρω μηνιαία προθεσμία παρέλθει άπρακτη, δηλαδή η Διευθύνουσα Υπηρεσία δεν προβεί σε καμία από τις ανωτέρω ενέργειες, ο υποβληθείς λογαριασμός θεωρείται, ανεξαρτήτως τυχόν πλημμελειών του, αυτοδικαίως εγκεκριμένος, η δε Διευθύνουσα Υπηρεσία δεν μπορεί πλέον να τροποποιήσει το λογαριασμό αυτό (ΣτΕ 1153/2006, πρβλ. ΑΕΔ 8/2004). Σύμφωνα, όμως, με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, σε περίπτωση αυτοδίκαιης εγκρίσεως λογαριασμού, δεν δύναται πλέον να εξετασθεί η νομιμότητα του περιεχομένου του ή της διαδικασίας υποβολής του. Τυχόν πλημμέλειες του υποβληθέντος λογαριασμού δεν αναιρούσαν την υποχρέωση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας να προβεί στον έλεγχο αυτού εντός μηνός από την υποβολή του και ή να τον εγκρίνει όπως υποβλήθηκε ή να αρνηθεί παντελώς την έγκρισή του ή να προβεί σε διόρθωση και στη συνέχεια έγκρισή του ή, αν έκρινε ότι είναι δυσχερής η διόρθωση, να τον επιστρέψει στην αναιρεσίβλητη προς ανασύνταξη και επανυποβολή (ΣτΕ 1153/2006).

ΠΕΡΙΛΗΨΗ:Δημόσια έργα. Προϋποθέσεις κήρυξης έκπτωτου του αναδόχου. Τεκμήριο ματαίωσης της κήρυξης της έκπτωσης αν παρέλθει άπρακτη η δίμηνη ανατρεπτική προθεσμία μέσα στην οποία η προϊσταμένη αρχή οφείλει να αποφανθεί επί της ένστασης του αναδόχου κατά της απόφασης που κηρύσσει την έκπτωση. Για να οριστικοποιηθεί η έκπτωση δεν αρκεί η έκδοση της απόφασης επί της ένστασης εντός της δίμηνης προθεσμίας, αλλά και η κοινοποίησή της στον ανάδοχο εντός της προθεσμίας αυτής.

Μελέτες.Συμπληρωματικές συμβάσεις.Η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον αφορά σε καταβολή αμοιβής για εργασίες που εκτελέστηκαν δυνάμει συμπληρωματικής σύμβασης μελέτης, με την οποία ανατέθηκαν στον ανάδοχο εργασίες αξίας μεγαλύτερης του 50% του προβλεπόμενου αρχικώς συμβατικού ανταλλάγματος, κατά παράβαση των προαναφερόμενων διατάξεων του άρθρου 17 παρ. 1 του ν. 716/1977, δεδομένου ότι το ποσό των 70.000.000 δραχμών της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης ξεπερνά το 50% του αρχικού προϋπολογισμού της μελέτης, που συνιστά και τη συμβατική αμοιβή του μελετητή, η οποίο προσδιορίστηκε με την από 29.6.1989 (δεύτερη συναφθείσα) σύμβαση στο ποσό των 15.000.000 δραχμών,

Μόνο δε σε περίπτωση λύσης της σύμβασης κατά τις ανωτέρω διατάξεις, ο εργοδότης Δήμος έχει τη δυνατότητα να αναθέσει τυχόν τμήμα της μελέτης που δεν εκπονήθηκε σε άλλο μελετητή ακολουθώντας τη νόμιμη διαδικασία, διαφορετικά, δηλαδή εφόσον η σύμβαση δεν έχει καθ΄ οιονδήποτε τρόπο λυθεί, εξακολουθεί και δεσμεύει τα συμβαλλόμενα μέρη ως προς το σύνολο των δικαιωμάτων υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτήν.Σε περίπτωση δε καταβολής αμοιβής για την εκπόνηση μελέτης κατά τις διατάξεις του ν. 3316/2005, απαραίτητα κατά νόμο δικαιολογητικά εκκαθάρισης και εξόφλησης της σχετικής δαπάνης αποτελούν, μεταξύ άλλων, η έκδοση βεβαίωσης από τη διευθύνουσα υπηρεσία για την περαίωση των εργασιών της σύμβασης, μετά από σχετική εισήγηση του επιβλέποντα καθώς και η εγκριτική της μελέτης απόφαση του αρμόδιου κατά νόμο οργάνου που είναι το οικείο Δημοτικό Συμβούλιο (βλ. άρθρο 93 παρ. 4 ν. 3463/2006 και απόφαση 40700/2006 των Υπουργών Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., ΦΕΚ Β΄ 1196), ώστε να αποδεικνύεται η εκπλήρωση της παροχής από τον ανάδοχο και μάλιστα η εκπλήρωση σύμφωνα με τους όρους της επισυναπτόμενης στο οικείο χρηματικό ένταλμα σύμβασης (βλ. Πράξεις VII Τμ. 7/2005, 165/2007). Συνεπώς, η μη έκδοση ή μη νόμιμη έκδοση των ως άνω δικαιολογητικών καθιστά την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική (πρβλ. Πράξεις VII Τμ.165/2007, 93, 261/2006 και IV Τμ.172/2006).

ΜΕΛΕΤΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε πολιτικό μηχανικό για την εκπόνηση μελέτης έργου, που αφορά την κατασκευή φράγματος, καθόσον, μη νομίμως: α) κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 209 παρ. 4 του ΚΔΚ ανατέθηκε η ανωτέρω μελέτη σε ιδιώτη μελετητή, χωρίς να έχει προηγουμένως βεβαιωθεί η αδυναμία της αρμόδιας Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμων και Κοινοτήτων να συντάξει η ίδια την εν λόγω μελέτη, β) η εκπόνηση της μελέτης ανατέθηκε απευθείας σε μελετητή με πτυχίο Γ΄ τάξης, διότι, κατά την παρ. 3 του ίδιου ως άνω άρθρου του ΚΔΚ, απευθείας ανάθεση επιτρέπεται μόνο σε μελετητή ή μελετητικό γραφείο με πτυχίο Α΄ ή Β΄ τάξης και γ) η ανωτέρω μελέτη ανατέθηκε χωρίς προηγούμενο υπολογισμό της προεκτιμώμενης αμοιβής βάσει του Κανονισμού Προεκτιμώμενων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών, αφού όπως προκύπτει  η αμοιβή του μελετητή υπολογισθείσα με βάση τον ανωτέρω Κανονισμό υπερέβαινε εκείνη της απόφασης ανάθεσης. Επιπροσθέτως, υπάρχει παραβίαση του άρθρου 209 παρ. 3 του Κ.Δ.Κ.,  αφού, σύμφωνα με αυτό, το ύψος της προεκτιμώμενης αμοιβής συναρτάται με τη τηρητέα διαδικασία

Η προμελέτη, αντιστοιχεί σε ωριμότερο και λεπτομερέστερο στάδιο της μελέτης, βασιζόμενο σε μετρήσεις του μελετητή, κατά το οποίο η μελέτη συγκεκριμενοποιείται σε τέτοιο βαθμό ώστε να καταστεί δυνατός ο ακριβής προϋπολογισμός του κόστους του έργου και η σύνταξη των τευχών δημοπρατήσεως αυτού. Η συμβατική αμοιβή του μελετητή υπολογίζεται βάσει του προϋπολογισμού του σταδίου της προμελέτης και καθορίζεται με την εγκριτική για το στάδιο αυτό απόφαση. Βάσει της με αυτή την εγκριτική απόφαση καθοριζομένης αμοιβής διαμορφώνεται τελικά, σύμφωνα με τις περί αμοιβών μελετητών διατάξεις, η νόμιμη αμοιβή, που καταβάλλεται κατά στάδια της μελέτης και μετά την έγκριση κάθε σταδίου (βλ. και ΣτΕ 1267/2004, πρ. ΙV Τμ. Ελ.Συν. 66/2005).