Ο κύριος του έργου υποχρεούται σε εξόφληση των λογαριασμών που έχουν εγκριθεί από τη διευθύνουσα το έργο υπηρεσία με το επιτόκιο που ορίζεται από την Κεντρική Τράπεζα προσαυξημένο κατά 7 εκατοστιαίες μονάδες. Δεν καταβάλλονται τόκοι υπερημερίας και επί του αναλογούντος Φ.Π.Α..

Επειδή, κατά την έννοια των μνημονευθεισών διατάξεων, οι οποίες εφαρμόζονται εν προκειμένω ως εκ του χρόνου υπογραφής της συμβάσεως και κατά ρητή πρόβλεψή της, σε περίπτωση υποβολής λογαριασμού εκ μέρους του αναδόχου του έργου, η Διευθύνουσα Υπηρεσία υποχρεούται εντός μηνός από την υποβολή του να προβεί στον έλεγχο αυτού και ή να εγκρίνει αυτόν όπως υποβλήθηκε ή να αρνηθεί παντελώς την έγκρισή του ή να προβεί σε διόρθωση και στη συνέχεια έγκρισή του ή, αν είναι δυσχερής η διόρθωση, να τον επιστρέψει στον ανάδοχο προς ανασύνταξη και επανυποβολή. Αν η ανωτέρω μηνιαία προθεσμία παρέλθει άπρακτη, δηλαδή η Διευθύνουσα Υπηρεσία δεν προβεί σε καμία από τις ανωτέρω ενέργειες, ο υποβληθείς λογαριασμός θεωρείται, ανεξαρτήτως τυχόν πλημμελειών του, αυτοδικαίως εγκεκριμένος, η δε Διευθύνουσα Υπηρεσία δεν μπορεί πλέον να τροποποιήσει το λογαριασμό αυτό (ΣτΕ 1153/2006, πρβλ. ΑΕΔ 8/2004). Σύμφωνα, όμως, με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, σε περίπτωση αυτοδίκαιης εγκρίσεως λογαριασμού, δεν δύναται πλέον να εξετασθεί η νομιμότητα του περιεχομένου του ή της διαδικασίας υποβολής του. Τυχόν πλημμέλειες του υποβληθέντος λογαριασμού δεν αναιρούσαν την υποχρέωση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας να προβεί στον έλεγχο αυτού εντός μηνός από την υποβολή του και ή να τον εγκρίνει όπως υποβλήθηκε ή να αρνηθεί παντελώς την έγκρισή του ή να προβεί σε διόρθωση και στη συνέχεια έγκρισή του ή, αν έκρινε ότι είναι δυσχερής η διόρθωση, να τον επιστρέψει στην αναιρεσίβλητη προς ανασύνταξη και επανυποβολή (ΣτΕ 1153/2006).

Εφαρμογή ή μη του άρθρου 34 παρ. 7 του ΠΔ 609/1985, για την πληρωμή από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία των αποδοχών του προσωπικού του αναδόχου. Αδυναμία είσπραξης εγκεκριμένου λογαριασμού από τον ανάδοχο λόγω μη φορολογικής-ασφαλιστικής ενημερότητας.Η πληρωμή από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία των αποδοχών του προσωπικού του αναδόχου, σε εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 34 παρ. 7 του Π.Δ. 609/1985, είναι ανεξάρτητη από την έλλειψη φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας του αναδόχου, δικαιολογητικών απαραίτητων για την από τον ανάδοχο είσπραξη εγκεκριμένου λογαριασμού. Το ποσό όμως της εν λόγω καταβολής, το οποίο συνιστά ανταπαίτηση του εργοδότη κατά του αναδόχου, δεν μπορεί να συμψηφιστεί σε ήδη εγκριθέντα λογαριασμό, αφού αυτός πλέον μετά την έγκρισή του δεν μπορεί να τροποποιηθεί, αλλά θα αφαιρεθεί από τον επόμενο λογαριασμό μέσω της διαδικασίας εγκρίσεώς του από την Διευθύνουσα Υπηρεσία.

Εξόφληση λογαριασμού, που αφορά στο έργο «Εκπόνηση της αρχιτεκτονικής, στατικής και Η/Μ μελέτης και των τευχών δημοπράτησης για την Αξιοποίηση του Καποδιστριακού Ορφανοτροφείου Αίγινας και τη μετατροπή του σε Διαχρονικό Μουσείο» και τόκων υπερημερίας για τη μη πληρωμή του λογαριασμού αυτού.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Οι αξιώσεις των γραφείων μελετών για την καταβολή των ποσών που αντιστοιχούν 1) στον 11ο λογαριασμό του έργου «Εκπόνηση της αρχιτεκτονικής, στατικής και Η/Μ μελέτης και των τευχών δημοπράτησης για την Αξιοποίηση του Καποδιστριακού Ορφανοτροφείου Αίγινας και τη μετατροπή του σε Διαχρονικό Μουσείο», ο οποίος υποβλήθηκε στην Υπηρεσία μετά την έκδοση της υπ’ αριθμ. 1100/2002 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών και 2) στους τόκους υπερημερίας για τη μη πληρωμή του εν λόγω λογαριασμού, έχουν υποκύψει στην πενταετή παραγραφή του άρθρου 90 του Ν. 2362/1995 και η Υπηρεσία δεν μπορεί να εξοφλήσει τις αξιώσεις αυτές. (ομοφ.)

Ερωτάται: α) Αν, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 3669/2008 (που κωδικοποιεί τις αντίστοιχες διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 10 του ν. 1418/1984 και 40 του π.δ/τος 609/1985) γεννάται υποχρέωση καταβολής από το Δημόσιο, ως κύριο του έργου, τόκων υπερημερίας εξαιτίας καθυστέρησης εξόφλησης λογαριασμού δημοσίου έργου, στην περίπτωση που κατά χρόνο υποβολής του λογαριασμού στη Διευθύνουσα Υπηρεσία για έλεγχο και έγκριση, αλλά και περαιτέρω για πληρωμή, ο ανάδοχος δεν προσκομίζει όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά πληρωμής και β) σε περίπτωση που κριθεί ότι η έγκριση μεταγενέστερου λογαριασμού που ...(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
α) Το Δημόσιο, ως κύριος του έργου δεν κατέστη υπερήμερο, και ως εκ τούτου δεν υπέχει υποχρέωση καταβολής τόκων υπερημερίας επί του καθυστερούμενου ποσού του 54ου λογαριασμού του έργου «Ολοκλήρωση Κατασκευής Κόμβου Κ1 και των Συνδέσεων της Ευρείας Παράκαμψης Πατρών (Ε.Π.Π.) με τη Ν.Ε.Ο. και Π.Ε.Ο. Κορίνθου- Πατρών από χ.θ. 0+000 έως χ.θ.1+050 της Ε.Π.Π.», για όσο χρόνο διαρκούσε η παράλειψη του αναδόχου να υποβάλει στη Δ.Υ. ή και στην υπηρεσία πληρωμής τα αποδεικτικά πληρωμής των προβλεπομένων στη διάταξη του άρθρου 37 παρ. 6 του ν. 3669/2008 (αντίστοιχη διάταξη του του άρθρου 34 παρ. 5 του π.δ. 609/1985) φόρων, ασφαλιστικών κρατήσεων και λοιπών νομίμων επιβαρύνσεων και συγκεκριμένα α) των αποδείξεων πληρωμής των νομίμων κρατήσεων υπέρ του ΤΣΜΕΔΕ, ΕΜΠ και των λοιπών πολυτεχνικών σχολών, β) της κράτησης 6%ο υπέρ του ΤΣΜΕΔΕ καθώς και της εισφοράς 2% κατ’ άρθρο 7 παρ. 1 περ. β1 και ιη αντίστοιχα του α.ν. 2326/1940, γ) του διπλότυπου είσπραξης του παρακρατούμενου φόρου 3% επί της αξίας του έργου κατ’ άρθρο 64 παρ.1 δ’ του ν. 4172/2013, δ) του τιμολογίου για το ποσό του λογαριασμού καθώς και ε) επικαιροποιημένης βεβαίωσης φορολογικής ενημερότητας, μετά τη λήξη της αρχικώς υποβληθείσας (ομόφωνα). β) Η έγκριση από τη Δ.Υ. του 55ου λογαριασμού του παραπάνω έργου, ο οποίος περιλαμβάνει τόκους υπερημερίας του κυρίου του έργου για καθυστέρηση στην εξόφληση του 54ου λογαριασμού έγινε μη νόμιμα και επομένως επιβάλλεται η ανάκλησή της από την ίδια, ως αρμοδίου οργάνου, για λόγους που ανάγονται στη νομιμότητα αυτής και επιπλέον για λόγους δημοσίου συμφέροντος, κατ’ εφαρμογή των γενικών αρχών ανάκλησης των διοικητικών πράξεων (ομόφωνα).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συνεπώς, κατά το έτος 2017 που εκδόθηκε το 124 Ε σχετικό χρηματικό ένταλμα πληρωμής, σε αντικατάσταση του οποίου εκδόθηκε το ελεγχόμενο 105 Ε/2018 χρηματικό ένταλμα πληρωμής, η αξίωση καταβολής τόκων για την καθυστέρηση εξόφλησης των ανωτέρω λογαριασμών του έργου «…..» ήταν ήδη παραγεγραμμένη. Όσον αφορά στους τόκους του δεύτερου λογαριασμού του έργου «Ολοκλήρωση ανέγερσης 12/θέσιου Δ.Σ. Ελεούσας», η παραγραφή άρχισε παρομοίως ένα μήνα από την ρητή έγκριση του λογαριασμού από τη Διευθύνουσα υπηρεσία η οποία έγινε 16.07.2009, ήτοι από 18.8.2009. Η όχληση που υπεβλήθη στις 12.11.2010 διέκοψε την παραγραφή, η οποία, εφόσον η αρμόδια υπηρεσία δεν απάντησε, ξανάρχισε ένα εξάμηνο μετά, ήτοι στις 13.5.2011 και συμπληρώθηκε μετά την παρέλευση πενταετίας, ήτοι το έτος 2016. Κατά συνέπεια, κατά το έτος 2017 που εκδόθηκε το 157 Ε σχετικό χρηματικό ένταλμα πληρωμής, σε αντικατάσταση του οποίου εκδόθηκε το ελεγχόμενο 133 Ε/2018 χρηματικό ένταλμα πληρωμής, η αξίωση καταβολής τόκων για την καθυστέρηση εξόφλησης του δεύτερου λογαριασμού του δεύτερου έργου ήταν ήδη παραγεγραμμένη. Τέλος, εν όψει του ότι, κατά τα προεκτεθέντα, η αξίωση καταβολής τόκων γεννάται εντός μηνός από την ρητή εν προκειμένω έγκριση εκάστου λογαριασμού των εκτελεσθέντων έργων, απορριπτέοι ως νόμω αβάσιμοι τυγχάνουν τόσο ο προβαλλόμενος από τον Επίτροπο ισχυρισμός ότι κρίσιμος χρόνος για την έναρξη της παραγραφής χρόνος είναι η ημερομηνία έγκρισης των πρωτοκόλλων οριστικής παραλαβής των ανωτέρω δύο έργων όσο και η άποψη που υποστηρίζει η Περιφέρεια Ηπείρου (Περιφερειακή Ενότητα ....) στο 38593/3576/27.3.2018 έγγραφο επανυποβολής των ενταλμάτων για θεώρηση, ότι η παραγραφή απαιτήσεων του αναδόχου για τόκους υπερημερίας εκκινεί από το πέρας το έτους κατά το οποίο εξοφλήθηκε το χρηματικό ένταλμα που εκδόθηκε για την εξόφληση του αντίστοιχου λογαριασμού. Κατόπιν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη κανονικές διότι οι σχετικές απαιτήσεις έχουν υποπέσει στην πενταετή παραγραφή και, ως εκ τούτου, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθούν. 

Τόκους υπερημερίας δικαιούται ο ανάδοχος του έργου μόνο αν ο κύριος του έργου, χωρίς υπαιτιότητα του αναδόχου, καθυστέρησε να ενεργήσει πληρωμές με βάση εγκριθείσα πιστοποίηση και μόνον από την υποβολή έγγραφης όχλησης προς τη διευθύνουσα υπηρεσία, η οποία (όχληση) αποτελεί πρόσθετη ουσιαστική προϋπόθεση της καταβολής τόκων υπερημερίας επί της εργολαβικής αμοιβής. Αντίκεινται στις συνταγματικές διατάξεις και στο ΠΠΠΕΣΔΑ, οι διατάξεις περί προσδιορισμού του επιτοκίου υπερημερίας του δήμου, σημαντικά υπολειπομένου του αντίστοιχου ποσοστού του γενικώς ισχύοντος επιτοκίου, στην περίπτωση πληρωμής αναδόχου δημοσίου έργου για τις εργασίες που έχουν εκτελεσθεί από αυτόν. Οι συμβάσεις εκτέλεσης δημοσίων έργων δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του π.δ.166/2003 (αντίθετη ως προς την εφαρμογή του π.δ.166/2003 στις συμβάσεις εκτέλεσης δημοσίων έργων η προηγούμενη απόφαση 66/2010 του ΔΕφΑθηνών).

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, εφόσον η πληρωμή της αναδόχου καθυστέρησε πέραν του διμήνου από την υποβολή του ως άνω λογαριασμού προς έγκριση από τη διευθύνουσα υπηρεσία, χωρίς υπαιτιότητά της, οφείλεται τόκος υπερημερίας, αφού η ανάδοχος υπέβαλε έγγραφη όχληση και από το χρόνο υποβολής αυτής. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και αυτό πρέπει να θεωρηθεί.

ΜΕΛΕΤΕΣ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΤΟΚΟΙ ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑΣ: Μελέτη και κατασκευή κτιριακού συγκροτήματος Περιφερειακού Υποκαταστήματος και Νομαρχιακής Μονάδας Υγείας Ι.Κ.Α.(...)Ειδικότερα, η αναιρεσείουσα ισχυρίζεται ότι το Διοικητικό Εφετείο εσφαλμένως υπέλαβε ότι οι εγκεκριμένοι λογαριασμοί τόκων δεν ενσωματώνουν αναγνωρισμένη και εκκαθαρισμένη απαίτηση και ότι, ως εκ τούτου, θα έπρεπε αυτή να παραθέσει στην ένδικη αγωγή της και άλλα πρόσθετα στοιχεία (χρόνο υποβολής των 27ου και 28ου λογαριασμών, χρόνο της τυχόν έγκρισή τους, χρόνο μερικής ή ολικής εξόφλησής τους, έλλειψη υπαιτιότητας αναδόχου για την καθυστερημένη εξόφληση), ώστε να είναι η αγωγική της αξίωση ορισμένη. Προς θεμελίωση του παραδεκτού της κρινόμενης αίτησης, η αναιρεσείουσα ισχυρίζεται, μεταξύ άλλων, ότι δεν υπάρχει νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας για το νομικό ζήτημα που τίθεται με τον ως άνω λόγο, αν, δηλαδή, η έγκριση από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία λογαριασμών, όταν δεν αφορά εργολαβικό αντάλλαγμα για εκτελεσθείσες εργασίες, δεσμεύει το διοικητικό εφετείο που δικάζει αγωγή, με την οποία επιδιώκεται η υλοποίηση των εγκεκριμένων αυτών λογαριασμών. Ο ισχυρισμός αυτός είναι βάσιμος και, συνεπώς, ο ανωτέρω λόγος αναιρέσεως προβάλλεται παραδεκτώς, περαιτέρω δεν είναι και βάσιμος εν όψει των εκτεθέντων ανωτέρω στην σκέψη 7. Πράγματι, αίτημα της αγωγής της αναιρεσείουσας, κατά το μέρος που απορρίφθηκε από το δικάσαν δικαστήριο με την προπαρατεθείσα αιτιολογία, δεν ήταν η νομιμότητα ή πληρωμή των 26ου, 27ου και 28ου λογαριασμών, οπότε το εν λόγω δικαστήριο θα μπορούσε, επί ευδοκιμήσεως της αγωγής, εκφέροντας πρωτογενώς κρίση περί του εντόκου ή μη καθυστερημένης εξόφλησης των λογαριασμών αυτών, να επιδικάσει, κατόπιν αιτήματος της ενάγουσας, εκτός από τα ποσά των λογαριασμών, και τόκους υπερημερίας (βλ. το πρώτο μέρος της προσβαλλομένης), αλλά η εξόφληση των πέντε εγκεκριμένων από την Διευθύνουσα Υπηρεσία λογαριασμών τόκων υπερημερίας (λόγω καθυστερημένης εξόφλησης των ανωτέρω 26ου, 27ου και 28ου λογαριασμών του έργου), οι οποίοι εγκεκριμένοι λογαριασμοί τόκων ενσωματώνουν αναγνωρισμένη και εκκαθαρισμένη απαίτηση προς πληρωμή. Εξ άλλου, όπως προκύπτει από την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, η Διοίκηση, μετά τη ρητή έγκριση των επίδικων πιστοποιήσεων τόκων υπερημερίας και την ταυτόχρονη έκδοση των αντίστοιχων εντολών πληρωμής, δεν προέβη σε κανένα έλεγχο των ως άνω πιστοποιήσεων/ λογαριασμών ούτε αμφισβήτησε, με οποιονδήποτε τρόπο, τη νομιμότητά τους. Δια ταύτα Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.... Αναιρεί εν μέρει, κατά τα εκτιθέμενα στο αιτιολογικό, την 182/2017 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων, στο οποίο παραπέμπει την υπόθεση για νέα νόμιμη κρίση.

Η διευθύνουσα υπηρεσία υποχρεούται εντός μηνός από της υποβολής εκ μέρους του αναδόχου του έργου πιστοποιήσεως όπως προβεί στην έγκριση της πιστοποίησης αυτής, διότι, άλλως εάν η ανωτέρω μηνιαία προθεσμία παρέλθει άπρακτος, η υποβληθείσα πιστοποίηση θεωρείται, με την πάροδο της προθεσμίας αυτής, εγκεκριμένη, τυχόν δε μεταγενεστέρως γενόμενη έγκρισή της είναι τυπική, επιβεβαιώνουσα απλώς τη με την πάροδο της προθεσμίας χωρήσασα έγκριση της υποβληθείσας πιστοποίησης. Η διευθύνουσα υπηρεσία δεν δύναται πλέον να τροποποιήσει την ήδη αυτοδικαίως με την πάροδο του μήνα από την υποβολή της εγκριθείσα πιστοποίηση, διότι εκδιδόμενη αναρμοδίως κατά χρόνο είναι παράνομη και ως εκ τούτου ακυρωτέα.