Έργο-Ανάκληση σχεδίου σύμβασης:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι:  Α) Ο όρος της διακηρύξεως περί του χρόνου λήξεως των εγγυητικών επιστολών ήταν πράγματι αντιφατικός διότι η επανάληψη της νομοθετικής ρυθμίσεως στο πρώτο εδάφιο του άρθρου 15 παρ. 3 της διακηρύξεως οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι οι προσφορές θα απορρίπτονται ως απαράδεκτες εφόσον οι εγγυητικές επιστολές που τις συνοδεύουν φέρουν ημερομηνία λήξεως  της ισχύος τους προγενέστερη της 10ης Οκτωβρίου 2014, ενώ στο δεύτερο εδάφιο η τοιαύτη συνέπεια της απορρίψεως επιφυλασσόταν και για τις προσφορές οι εγγυητικές επιστολές των οποίων έληγαν το χρονικό διάστημα από 10.10.2014 έως 17.10.2014 καθόσον ο ελάχιστος χρόνος ισχύος τους παρατεινόταν έως τις 18.10.2014.  Εφόσον δε, η τοιαύτη πλημμέλεια ανάγεται στην έλλειψη σαφήνειας όρου της διακηρύξεως η αναθέτουσα αρχή όφειλε ή να ματαιώσει το διαγωνισμό ή να κάνει δεκτή τη συμμετοχή όλων όσων, παρερμηνεύοντας τον οικείο όρο, προσκόμισαν εγγυητική επιστολή με ημερομηνία λήξεως αυτή της 10.10.2014, χρονολογία που πληρούσε κατ’ ελάχιστον τις απαιτήσεις του Κώδικα Κατασκευής Δημοσίων Έργων, προκειμένου να μην αποβεί σε βάρος των διαγωνιζομένων η αντιφατικότητα των δύο εδαφίων του ως άνω όρου.  Β) Η μη άσκηση προσφυγών ή ενδίκων βοηθημάτων κατά της διακηρύξεως καθώς και η έλλειψη αιτήματος περί παροχής διευκρινίσεων ουδόλως καταδεικνύει τη σαφήνεια του σχετικού όρου, διότι στον κρινόμενο διαγωνισμό απορρίφθησαν ένδεκα (11) από τους συνολικά δεκατέσσερις (14) υποψηφίους, οι οποίοι ερμήνευσαν τον σχετικό όρο σύμφωνα με τους ορισμούς του πρώτου εδαφίου, λαμβάνοντας ως ορθή ημερομηνία λήξεως των εγγυητικών τους επιστολών αυτή της 10.10.2014, χωρίς να θεωρούν ότι η τοιαύτη κατανόηση ή  ερμηνεία άγει σε απόρριψη των προσφορών τους ως απαραδέκτων.  Ακολούθως, η μη άσκηση προσφυγών ή ενδίκων μέσων κατά του Πρακτικού της Επιτροπής Διαγωνισμού ανάγεται στα παραγωγικά αίτια της βουλήσεως κάθε υποψηφίου, εν πάση δε περιπτώσει αλυσιτελώς προβάλλεται, καθόσον το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά τη διενέργεια του προσυμβατικού ελέγχου αποφαίνεται για τη νομιμότητα της διακηρύξεως και της διαγωνιστικής διαδικασίας, ανεξάρτητα από τις τυχόν υποβληθείσες προσφυγές, ενστάσεις ή λοιπά ένδικα βοηθήματα, με γνώμονα την προστασία των αρχών της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, οι οποίες παραβιάσθηκαν εν προκειμένω με την απόρριψη ένδεκα (11) επί συνόλου δεκατεσσάρων (14) προσφορών, για τον ίδιο τυπικό λόγο του χρόνου λήξεως των εγγυητικών τους επιστολών  και  Γ) Οι λόγοι δημοσίου συμφέροντος που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, πέραν του ότι προβάλλονται απαραδέκτως, το πρώτον με το υπόμνημά της, δεν οδηγούν αυτοτελώς στην παραδοχή της αιτήσεως διότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται πρωτίστως με την τήρηση των αρχών της νομιμότητας, της διαφάνειας και του ανταγωνισμού.Στην προκειμένη δε περίπτωση, το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται πλήρως, με την αποδοχή του συνόλου των υποψηφίων που κατέθεσαν εγγυητική επιστολή με ημερομηνία 10.10.2014 στον κρινόμενο διαγωνισμό (καθόσον η τοιαύτη αναγραφή οφείλεται στην αντιφατικότητα του οικείου όρου της διακηρύξεως) και την ανάθεση του έργου στον πρώτο κατά σειρά μειοδοσίας εργολήπτη.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η κρινόμενη αίτηση ανακλήσεως και η υπέρ αυτής πρόσθετη παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν στο σύνολό τους και να μην ανακληθεί η 111/2014 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Μη νόμιμη η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης (άρθρο 25 Π.Δ/τος 59/2007) μετά από διαγωνισμό, στον οποίο δεν υποβλήθηκε καμία κατάλληλη προσφορά, αφού όροι της διακήρυξης του διαγωνισμού που αφορούσαν στις ποινικές ρήτρες, στον τρόπο αναθεώρησης των τιμών και στην καταβολή του τιμήματος και κρίνονται ουσιώδεις, τροποποιήθηκαν κατά το στάδιο της διαπραγμάτευσης. Το VI Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την 703/2010 απόφασή του ανακάλεσε την Πράξη αυτή και έκρινε ότι: α) οι τροποποιήσεις, που αφορούν σε μείωση του συμβατικού τιμήματος σε περίπτωση μη εκτέλεσης των δοκιμών τύπου, τον τρόπο πληρωμής και την αναθεώρηση τι¬μών, δεν είναι ουσιώδεις (παρατίθενται στοιχεία αναλυτικά), β) ως προς τις ποινικές ρήτρες η μείωση του προβλεπόμενου ανωτάτου ορίου ποινικών ρητρών για μη επίτευξη εγγυημένων μεγεθών από 15% σε 5% συνιστά ουσιώδη τροποποίηση όρου της αρχικής σύμβασης. Κρίθηκε δε, ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, εφόσον απαλειφθεί το εδάφιο περί υπολογισμού των ποινικών ρητρών για καθυστερήσεις με βάση την αξία του καθυστερούμενου τμήματος, δεδομένου ότι το έργο είναι συνολικό και το όριο του 5% για την επιβολή ποινικών ρητρών προσδιοριστεί στο 15%.

Καθαρισμός - συντήρηση φρεατίων...Με τα δεδομένα αυτά, ενόψει και του 23121/29.10.2012 εγγράφου του Αν. Διευθυντή της Διεύθυνσης Υδραυλικών Έργων της Περιφέρειας ..., σύμφωνα με το οποίο δεν έχουν ασκηθεί ενστάσεις, προσφυγές ή ασφαλιστικά μέτρα κατά του κύρους του ελεγχθέντος διαγωνισμού το Κλιμάκιο κρίνει κατά πλειοψηφία ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρούσας, υπό την προϋπόθεση απάλειψης του περιεχόμενου στη διακήρυξη και τον προϋπολογισμό μελέτης όρου, σύμφωνα με τον οποίο: «Εφ’ όσον κριθεί σκόπιμο είναι δυνατόν η Υπηρεσία να αναθέσει στον ανάδοχο και την συντήρηση – συμπλήρωση – επέκταση του δικτύου αποχέτευσης ομβρίων σύμφωνα με εγκεκριμένες μελέτες, και την αποκατάσταση ζημιών από πλημμύρες, μετά από έγγραφη εντολή της». Ο όρος αυτός, είναι εντελώς αόριστος και δεν εξειδικεύονται το περιεχόμενο, η χρονική διάρκεια και η οικονομική επιβάρυνση που συνεπάγεται η ενεργοποίησή του, με συνέπεια να θίγονται οι αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων. Επισημαίνεται, επίσης, ότι στην εξεταζόμενη περίπτωση, λόγω της έλλειψης προμέτρησης των προς ανάθεση εργασιών, δεν είναι δυνατή κατά την εκτέλεση των εργασιών η σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης (βλ. VI Τμ. 285/2012).

Η γνωμοδότηση του οικείου Νομαρχιακού Συμβουλίου για την επιλογή του συστήματος υποβολής προσφορών μελέτη και κατασκευή δεν είναι νόμιμη, λόγω μη ειδικής και επαρκούς αιτιολογίας, και, ως εκ τούτου, δεν είναι νόμιμες και οι αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, που ερείδονται στη γνωμοδότηση αυτή και με τις οποίες εγκρίνεται η δημοπράτηση του ελεγχόμενου έργου με το εν λόγω σύστημα. Οι αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου με τις οποίες καθορίστηκαν οι όροι δημοπράτησης του έργου από το Δημοτικό Συμβούλιο αντί της κατά νόμο αρμόδιας προς τούτο Δημαρχιακής Επιτροπής δεν είναι νόμιμες, καθόσον από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι το Δημοτικό Συμβούλιο με αιτιολογημένη απόφασή του είχε αποφασίσει ότι θα ασκήσει, λόγω ιδιαίτερης κατά την κρίση του σοβαρότητας, το ίδιο την αρμοδιότητα αυτή, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 111 του π.δ.410/1995, ή ότι το θέμα τούτο είχε παραπεμφθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο από τη Δημαρχιακή Έπιτροπή, λόγω ιδιαίτερης σοβαρότητας, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 4 του ίδιου ως άνω άρθρου. Μη νομίμως συγκροτήθηκαν η Επιτροπή διεξαγωγής του διαγωνισμού και η Επιτροπή Εισήγησης για Ανάθεση από το Δημοτικό Συμβούλιο αντί της Δημαρχιακής Έπιτροπής Αρχαγγέλου, καθόσον από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι το Δημοτικό Συμβούλιο με αιτιολογημένη απόφασή του είχε αποφασίσει, λόγω ιδιαίτερης κατά την κρίση του σοβαρότητας, ότι θα ασκήσει το ίδιο την αρμοδιότητα αυτή, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ.3 του άρθρου 111 του π.δ.410/1995, ή ότι το θέμα τούτο είχε παραπεμφθεί σ' αυτό από τη Δημαρχιακή Έπιτροπή λόγω ιδιαίτερης σοβαρότητας, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ.4 του ίδιου ως άνω άρθρου. Δεν είναι νόμιμη η αξιολόγηση και βαθμολόγηση των τεχνικών προσφορών, καθόσον το οικείο πρακτικό τεχνικής αξιολόγησης της Έ.Έ.Α δεν είναι αιτιολογημένο, αφού στο πρακτικό αυτό απλώς επισυνάπτεται πίνακας με την ανά κριτήριο και στο σύνολο βαθμολογία των διαγωνιζομένων, χωρίς όμως να παρατίθενται τα συγκεκριμένα στοιχεία των τεχνικών προσφορών που ελήφθησαν υπόψη από την Έπιτροπή και τα οποία δικαιολογούν τη δοθείσα ανά κριτήριο και στο σύνολο βαθμολογία και οδήγησαν στη συγκριτική υπεροχή του ενός υποψηφίου έναντι του άλλου. Με την 262/2011 απόφαση του VI Τμήματος του Έλεγκτικού Συνεδρίου απορρίφθηκε αίτηση ανάκλησης κατά της προμνησθείσας Πράξης του Κλιμακίου

Επειδή, προβάλλεται με το μοναδικό λόγο αναιρέσεως ότι η προσβαλλομένη απόφαση εσφαλμένως κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υφίστατο συμβατική υποχρέωση του Δημοσίου για προμήθεια των επιστημονικών οργάνων τα οποία θα ετοποθετούντο στους δοκιμαστικούς πασσάλους του έργου, ενώ κατά ρητή διατύπωση όρου της συμβάσεως τούτο αποτελούσε υποχρέωση της αναδόχου. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος, ως απαράδεκτος διότι ανάγεται σε ερμηνεία συμβατικού όρου μη ελεγκτέου αναιρετικώς και συνεπώς και η αίτηση είναι απορριπτέα στο σύνολό της

Συμπληρωματικές συμβάσεις,παράταση προθεσμίας.Οι περιστάσεις που επικαλείται για την αιτιολόγηση του απρόβλεπτου η αναθέτουσα αρχή, η οποία φέρει και το σχετικό βάρος απόδειξης (βλ. αποφ. VI Τμ. Ελ. Συν. 2066/2010, 3359, 3357, 2502, 1780/2009), δεν πρέπει να απορρέουν από δική της ευθύνη (βλ. απόφ. VI Τμ. Ελ. Συν. 707/2010). Περαιτέρω, δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να θεωρηθούν ως «συμπληρωματικές εργασίες» οφειλόμενες σε απρόβλεπτα γεγονότα εκείνες που αφορούν σε επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου ή στη βελτίωση της ποιότητάς του, καθόσον είναι ανεπίτρεπτη η εκ των υστέρων μεταβολή του αντικειμένου του έργου, που δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου (βλ. Πρ. VI Τμ. Ελ. Συν. 232, 216, 198, 192 και 98/2006, 108/2007, απόφ. VI Τμ. Ελ. Συν. 2069/2010). Ομοίως, δεν αποτελούν απρόβλεπτες περιστάσεις η εφαρμογή νέων κανονισμών και κανόνων, συνεπεία των οποίων δεν τροποποιείται η όλη κατασκευή και οι οποίοι καθιερώθηκαν ως υποχρεωτικοί μετά την ανάθεση του έργου, καθώς και παραλείψεις ή σφάλματα της προμέτρησης της μελέτης, καθόσον οι εργασίες που οφείλονται στα ανωτέρω καλύπτονται αποκλειστικά από το κονδύλιο των απροβλέπτων που περιλαμβάνεται στην αρχική σύμβαση (βλ. αποφ. VI Τμ. Ελ. Συν. 2066, 286, 285/2010, 3359, 3357, 2502, 1780/2009). Τέλος, η απόφαση του αρμοδίου οργάνου περί προσφυγής στην παραπάνω διαδικασία ανάθεσης πρέπει, ως εκ της φύσεώς της, να είναι ειδικώς και επαρκώς αιτιολογημένη, ώστε να καθίσταται εφικτός από το Ελεγκτικό Συνέδριο ο έλεγχος νομιμότητάς της (βλ. αποφ. VI Τμ. 2066, 286, 285, 136/2010).

Μη νόμιμη η διαδικασία ανάθεσης του ελεγχόμενου έργου, καθόσον η εφαρμογή του συστήματος μελέτη- κατασκευή, που συνδυάστηκε με το σύστημα προσφοράς που περιλαμβάνει και άλλα ανταλλάγματα, δεν εγκρίθηκε προηγουμένως από τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ. Το VI Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την 1282/2010 απόφασή του ανακάλεσε την προμνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου αναγνωρίζοντας συγγνωστή πλάνη στα όργανα της αναθέτουσας αρχής.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ζητείται η αναθεώρηση της 691/2018 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση του αιτούντος Δήμου για ανάκληση της 494/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά, κατά την κρίση του Τμήματος, εξασφαλίζεται η αναγκαία για την υλοποίηση του έργου χρηματοδότηση και ως εκ τούτου νομίμως μπορεί να συναφθεί η ελεγχόμενη σύμβαση. Μειοψήφησαν οι Σύμβουλοι Δημήτριος Πέππας και Γεωργία Τζομάκα, οι οποίοι υποστήριξαν την άποψη ότι ορθώς απορρίφθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση η από 28.12.2017 (Α.Β.Δ. 9/2018) αίτηση ανάκλησης του Δήμου ....., για το λόγο ότι δεν δικαιολογείται η κατεπείγουσα εκτέλεση του έργου σήμερα, ύστερα από εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης λόγω σοβαρού επικείμενου κινδύνου που ανέκυψε κατά το έτος 2009 και διότι η συμβατική δαπάνη του έργου δεν καλύπτεται στο σύνολό της. Η άποψη αυτή, όμως, δεν εκράτησε.Αναθεωρεί την 691/2018 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Ανακαλεί την 494/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Απέχει του ελέγχου νομιμότητας συμπληρωματικής σύμβασης, η οποία έχει υπογραφεί και οι εργασίες, που αποτελούν το τεχνικό αντικείμενο αυτής, έχουν εκτελεσθεί.(όμοια η 117/2010) Με την 1622/2010 απόφασή του το VI Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανακάλεσε την 117/2010 Πράξη του Ε' Κλιμακίου λόγω συγγνωστής πλάνης, προέβη στον έλεγχο της διαδικασί¬ας ανάθεσης και έκρινε ότι δεν υπάρχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή της σύμβασης.

Κατά τα παγίως κριθέντα, (βλ. Ελ. Συν. Πράξεις VI Τμ. 19/2005, 31/2003,3130/2009), η διακήρυξη του διαγωνισμού με τα συμβατικά της τεύχη δεσμεύει, ως κανονιστική πράξη, τους συμμετέχοντες στο διαγωνισμό αλλά και το νομικό πρόσωπο που τον έχει προκηρύξει, το οποίο υποχρεούται από την έναρξη και μέχρι την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας να εφαρμόζει όσα ορίζονται σ’ αυτή, στο πλαίσιο των αρχών της τυπικότητας της διαδικασίας, του ελεύθερου ανταγωνισμού και της ισότητας μεταξύ των διαγωνιζομένων, που διέπουν τους διαγωνισμούς για την κατάρτιση δημοσίων συμβάσεων. Από τα ανωτέρω παρέπεται ότι η θεραπεία τυχόν παραβάσεων διατάξεων αναγκαστικού δικαίου από όρους της διακήρυξης που διέπουν τις καλούμενες τάξεις, χωρεί νομίμως υπό τις τυπικές προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, ήτοι μετά από ρητή τροποποίηση της διακήρυξης από την αναθέτουσα αρχή και νέα δημοσίευση αυτής, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν προσβολής του οικείου όρου της διακήρυξης από υποψήφιους εργολήπτες, όχι δε κατόπιν σιωπηρής συμφωνίας, κατά το στάδιο ελέγχου των δικαιολογητικών συμμετοχής, μεταξύ της αναθέτουσας αρχής και των εργοληπτικών επιχειρήσεων ανώτερης τάξης από τις κληθείσες, οι οποίες συμμετείχαν ανεπιφύλακτα στον διαγωνισμό θέτοντας εν αμφιβόλω την ανάπτυξη πραγματικού ανταγωνισμού.