Με την προδικαστική προσφυγή, οι προσφεύγοντες ζητούν την ακύρωση της απόφασης του αναθέτοντα φορέα με αρ. 129/2020, η οποία αποκλείει τον έναν και εγκρίνει τον άλλον ως προσωρινό ανάδοχο για τη σύμβαση του έργου 'ΕΕΛ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ' με εκτιμώμενη αξία 7.711.382,11 ευρώ. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά τη συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση λυμάτων οικισμών παραλίας. Οι προσφυγές εστιάζουν σε τεχνικές ανακρίβειες, όπως η κατηγορία αντοχής του σκυροδέματος, δυναμικότητα των εγκαταστάσεων και η τεκμηρίωση του εξοπλισμού, αποκλείοντας έτσι τους προσωρινούς αναδόχους.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 195/2022 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 3ης συμπληρωματικής – τροποποιητικής σύμβασης του έργου «Συλλογή, μεταφορά και επεξεργασία λυμάτων οικισμών Δήμου … στην ΕΕΛ …», λόγω μη συνδρομής των προϋποθέσεων σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης κατά τα άρθρα 28 και 57 του ν. 3669/2008.(....)Επομένως, οι συμπληρωματικές εργασίες που περιλαμβάνει η 3η τροποποιητική σύμβαση είναι τεχνικά αναγκαίες, συντελούν στην άρτια λειτουργία της ΕΕΛ, για την επεξεργασία του συνόλου των λυμάτων που οδηγούνται σε αυτή, τόσο της πόλης της … όσο και των περιφερειακών οικισμών, και η ανάθεσή τους σε ανάδοχο διαφορετικό από τον αρχικό ο οποίος υλοποίησε την επέκταση, έθεσε σε δοκιμαστική λειτουργία τις νέες εγκαταστάσεις σε συνδυασμό με τις προγενέστερες και διαπίστωσε τα προβλήματα που ανέκυψαν θα προκαλούσε δυσχέρειες στον προσφεύγοντα.Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η σύναψη της 3ης τροποποιητικής σύμβασης ανάμεσα στο Δήμο … και στην εταιρεία με την επωνυμία «… ΑΕ» για την υλοποίηση του έργου «Συλλογή, μεταφορά και επεξεργασία λυμάτων οικισμών Δήμου … στην ΕΕΛ …».

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ.(...)Συνεπώς, η επιγενόμενη (συνεπεία των θυελλωδών ανέμων και των προκληθεισών μεγάλων κυματισμών) βλάβη, στη θωράκιση του υποθαλάσσιου αγωγού, καθιστά αυτονοήτως μη λειτουργικό το όλο έργο της επέκτασης και του εκσυγχρονισμού της ΕΕΛ, το οποίο σχεδιάστηκε συγκεντρωτικά και προϋπέθετε κατά το χρόνο έγκρισης της οικείας μελέτης και σύναψης της αρχικής σύμβασης την αρτιότητα και λειτουργικότητα του προϋφιστάμενου αγωγού, για τον οποίο η μόνη επέμβαση που προβλέφθηκε προκειμένου να εξασφαλίζεται η καλύτερη διάχυση της εκροής ήταν η προσθήκη στομίων στον διαχυτήρα του. Η λειτουργική αυτή ενότητα επιρρωνύεται, τόσο από την πρόβλεψη της διακήρυξης της αρχικής σύμβασης ότι στο αντικείμενο του έργου περιλαμβάνονται όλες οι απαιτούμενες εργασίες αναβάθμισης και επέκτασης της υφιστάμενης ΕΕΛ, έστω και εάν δεν αναφέρονται ρητά στα τεύχη δημοπράτησης, όσο και από την τεχνική περιγραφή των εργασιών αυτών, η οποία καταστρώθηκε με λεπτομερή παράθεση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, μονάδων και κατασκευών, στις οποίες περιλαμβάνεται και ο υποθαλάσσιος αγωγός που μαζί με τον αντίστοιχο χερσαίο επιτελούν τη λειτουργία της διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων στην θάλασσα και εντάσσονται στο έργο της επέκτασης της ΕΕΛ. Επομένως, οι συμπληρωματικές εργασίες που περιλαμβάνει η ελεγχόμενη 1η συμπληρωματική σύμβαση είναι τεχνικά αναγκαίες και συντελούν αφενός στην άρτια ολοκλήρωση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης χωρίς να αποτελούν ανεπίτρεπτη επέκτασή του ή μεταβολή της φύσης του, αφετέρου στην επίτευξη του σκοπού του έργου που είναι η επέκταση και αναβάθμιση της υφιστάμενης ΕΕΛ, ώστε να αποκτήσει δυναμικότητα ικανή να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις αυξημένες απαιτήσεις επεξεργασίας λυμάτων λόγω της προβλεπόμενης αύξησης του πληθυσμού κατά την επερχόμενη 20ετία και των όρων που τίθενται στην περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου. Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης τηςς  798/2022 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου και την υπέρ αυτής παρέμβαση

Με τα δεδομένα αυτά οι επίμαχες εργασίες, πράγματι αφορούν στην συντήρηση, εγκατάσταση, ανακαίνιση και επέκταση ακόμη και με νέες κατασκευές των υφισταμένων Η/Μ εγκαταστάσεων των κτιριακών υποδομών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Σύμφωνα όμως με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, ακόμη και στις περιπτώσεις που τα υλικά και μηχανήματα, των οποίων γίνεται προμήθεια, συναρμόζονται στο κτήριο κατά τρόπο ώστε να καθίστανται συστατικά αυτού (π.χ. τοποθέτηση πινάκων, εγκατάσταση συστήματος πυρανίχνευσης και συναγερμού, εγκατάσταση κεντρικής κλιματιστικής μονάδας), σε καμία περίπτωση δεν προκύπτει, ούτε άλλωστε και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς ισχυρίζεται, ότι οι εκτελούμενες εργασίες ή έστω κάποιο τμήμα αυτών απαιτούν για την ολοκλήρωσή τους ειδικές τεχνικές γνώσεις, αφού πρόκειται για συνήθεις ηλεκτρολογικές ή λοιπές (υδραυλικές ή μηχανολογικές) εργασίες και για την ορθή εκτέλεσή τους αρκεί, με βάση και τα διδάγματα της κοινής πείρας, η ανάθεσή τους σε επαγγελματίες που διαθέτουν τη σχετική εμπειρία. Επομένως, το αντικείμενο της σύμβασης δεν συνιστά δημόσιο έργο αλλά προμήθεια υλικών και ανάθεση εργασιών και η εντελλόμενη δαπάνη, κατά το μέρος που αφορά σε γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος δεν παρίσταται νόμιμη.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΡΟΥ:..Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την υπό κρίση αίτηση, έσφαλε το Κλιμάκιο σχετικά με την επιβολή του όρου να αναγραφεί στο συμβατικό κείμενο το συνολικό κόστος της ανάθεσης ποσού 3.456.000 με τη διευκρίνιση ότι καλύπτει αφενός τη μέγιστη δυνατή κατανάλωση των 584.000 κ.μ. ετησίως, αφετέρου και το κατασκευαστικό κόστος, καθώς η πρόβλεψη στο σχέδιο σύμβασης της μέγιστης ποσότητας ύδατος των 584.000 κ.μ. αναφέρεται στη μέγιστη δυναμικότητα των εγκαταστάσεων αφαλάτωσης (αποτελούμενη από δύο δεξαμενές των 800 κ.μ.Χ12 μήνες) και όχι στην τελικώς παρασχεθείσα κατ’ έτος ποσότητα αφαλατωμένου ύδατος, η οποία τόσο από το κείμενο της διακήρυξης και των συνοδευόντων αυτή τευχών όσο και από το έντυπο προσφοράς του αναδόχου προκύπτει σαφώς ότι αφορά στην ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα των 300.000 κ.μ. νερού ετησίως, την οποία και μόνο καλύπτει η προσφερόμενη τιμή των 0,96 ευρώ ανά κ.μ., ήτοι των 3.456.000,00 ευρώ για το σύνολο της 12ετούς διάρκειας της σύμβασης, περιλαμβάνοντας στο ποσό αυτό και το λειτουργικό και κατασκευαστικό κόστος των σχετικών εγκαταστάσεων. 

Ομοίως και ως προς τους λοιπούς δύο όρους περί δυνατότητας καταβολής πρόσθετης αμοιβής στην ανάδοχο και επαύξησης του συμβατικού αντικειμένου, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η νομιμότητά τους δεν είναι δυνατόν να κριθεί κατά το στάδιο του προσυμβατικού ελέγχου, αλλά όταν ανακύψει το σχετικό ζήτημα κατά την εκτέλεση της σύμβασης αυτής και μόνον υπό τη συνδρομή των προϋποθέσεων που ορίζουν, κατά περίπτωση, οι διατάξεις του π.δ/τος 59/2007 και οι αντίστοιχες διατάξεις του ισχύοντος, κατά τον κρίσιμο χρόνο της ανάθεσης των νέων εργασιών, εκδοθέντος κατ’ άρθρο 209 παρ. 2 ν. 3463/2006, προεδρικού διατάγματος περί ρύθμισης της παροχής υπηρεσιών προς τους Δήμους και μέχρι τότε του ήδη ισχύοντος π.δ/τος 28/1980 (VI Τμήμ. ΕΣ 1907/2013, 95/2008).Κατ’ ακολουθίαν αυτών που προηγουμένως κρίθηκαν η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης και η παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές . Να ανακληθεί η 100/2013 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου...

Λειτουργία εγκαταστάσεων συστήματος διαχείρισης απορριμάτων..ζητείται, παραδεκτώς, η ανάκληση της 57/2011 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά ορθώς το Κλιμάκιο έκρινε με την προσβαλλόμενη πράξη του ότι οι προαναφερόμενοι όροι των άρθρων 2 και 4 του σχεδίου σύμβασης περί δυνατότητας χρονικής επέκτασης της σύμβασης για δύο επιπλέον έτη, η οποία επιχειρείται να προσδιοριστεί με παραπομπή στα άρθρα 2 και 4 της ΕΣΥ και κατ’ επέκταση στο άρθρο 25 παρ. 4 εδ. α΄ και β΄ του π.δ/τος 60/2007 δεν είναι νόμιμοι. Τούτο, διότι, αφενός μεν με την παραπομπή αυτή γίνεται εξομοίωση του δικαιώματος μονομερούς χρονικής επέκτασης της σύμβασης εκ μέρους της Αναθέτουσας Αρχής (δικαίωμα προαίρεσης), με την παρεχόμενη εκ του νόμου δυνατότητα σύναψης είτε νέων συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. α. 25 παρ. 4 α΄ π.δ/τος 60/2007) είτε συμβάσεων που συνίστανται σε παροχή παρόμοιων υπηρεσιών (βλ. α. 25 παρ. 4 β΄ π.δ/τος 60/2007) και αφετέρου οι ανωτέρω όροι της υποβληθείσας σύμβασης πάσχουν αοριστίας, γιατί δεν εξειδικεύουν τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα ασκηθεί το δικαίωμα χρονικής επέκτασης του συμβατικού αντικειμένου και δεν το προσδιορίζουν ποιοτικά.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί και να διαταχθεί η κατάπτωση του κατατεθέντος για την άσκησή της παραβόλου.

ΜΕΛΕΤΕΣ: ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 221/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη III το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης για την ανάθεση εκπόνησης της ως άνω μελέτης. Ειδικότερα, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης δεν έχει συμπληρωματικό του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης χαρακτήρα, δεδομένου ότι με αυτή επιχειρείται επέκταση του συμβατικού αντικειμένου της αρχικής μελέτης, απορριπτομένου ως νόμω αβασίμου του ισχυρισμού ότι η ελεγχόμενη μελέτη είναι συμπληρωματική της αρχικής και δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτήν. Και τούτο διότι, 1,5 έτος μετά τη σύναψη της αρχικής σύμβασης επέρχεται πλήρης μεταβολή του συμβατικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης με διαφοροποίηση αυτού σε ποσοστό 100%, αφού η αναθέτουσα αρχή ζήτησε από τον ανάδοχο μελετητή τη σύνταξη νέων μελετών (πλην της γεωτεχνικής) με νέα χωροθέτηση της Μονάδας Κομποστοποίησης. Το Τμήμα όμως, κρίνει ότι η καθυστέρηση δημοπράτησης των έργων της επεξεργασίας των απορριμμάτων του Νομού ..., για την οποία δεν ευθύνεται η ως άνω αναθέτουσα αρχή, καθώς και το γεγονός ότι οι εργολαβίες Α΄ και Β΄ Φάσης εξελίσσονταν παράλληλα, ενόψει μάλιστα και του ιδιαίτερα πολυσύνθετου και περίπλοκου χαρακτήρα του όλου έργου της διαχείρισης των απορριμμάτων του Νομού ..., αποτελούν «απρόβλεπτες» περιστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την ανάθεση των ελεγχόμενων μελετών με την εφαρμογή της εξαιρετικής διαδικασίας του άρθρου 10 παρ. 2 περ. γ του ν.3316/2005, την οποία, λαμβανομένης υπόψη και της υποχρέωσης ολοκλήρωσης των έργων των Κυττάρων Β΄ Φάσης μέχρι 31.12.2012, θα μπορούσε να διερευνήσει η αναθέτουσα αρχή. Ενόψει των ανωτέρω, η εκπόνηση των ως άνω μελετών δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αυτοτελούς νέας σύμβασης, για την ανάθεση της οποίας εφαρμόζονται οι κείμενες διατάξεις (συμπεριλαμβανομένης και της προεκτεθείσας διάταξης). Τέλος, προσκομίστηκε ενώπιον του Τμήματος η από 25.6.2012 γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, η οποία πέραν της έγκρισης σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, διαπιστώνει ότι έχουν υπολογισθεί εσφαλμένα οι αμοιβές που προϋπολογίζονται, ότι δεν υπάρχει σχετική τεκμηρίωση, ενώ είναι ανυπόγραφες από τους επιβλέποντες μηχανικούς και τον ανάδοχο. Είναι προφανές ότι η αναθέτουσα αρχή πρέπει να συμμορφωθεί προς τις ανωτέρω διαπιστώσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων.Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, πρέπει να απορριφθεί η αίτηση του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού ... για την ανάκληση της 221/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ζητείται η αναθεώρηση της 444/2018 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος που με αυτή απορρίφθηκε αίτηση της πρώτης αιτούσας και υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση της δεύτερης αιτούσας για την ανάκληση της 532/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου (..)Από την ένορκη εξέταση του μάρτυρα Σταμάτιου Ελευθερίου, σύμφωνα με την κατάθεση του οποίου, εάν το έργο, κατά  το μέρος που αφορά τα συστήματα σηματοδότησης - τηλεδιοίκησης και τηλεπικοινωνιών, ολοκληρωνόταν χωρίς να τηρηθούν οι προδιαγραφές του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/919, από τις ρυθμίσεις του οποίου κατελήφθη μετά από την έναρξη της κατασκευής του, θα ήταν ανέφικτη η πιστοποίηση της διαλειτουργικότητάς του, ως μέρος του άξονα των διευρωπαϊκών μεταφορών (βλ. τα πρακτικά της αναφερόμενης στην αρχή της παρούσας δημόσιας συνεδρίασης), καθώς και από τα λοιπά προσκομισθέντα στοιχεία, προκύπτει ότι, πράγματι, η εκτέλεση των επίμαχων εργασιών κατέστη αναγκαία ενόψει των απαιτήσεων του εν λόγω Κανονισμού. Καθόσον δε, όπως, περαιτέρω, αποδεικνύεται (βλ τις αιτιολογικές εκθέσεις των 1ου, 2ου και 3ου Α.Π.Ε.), από το κονδύλιο των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης, το οποίο ανερχόταν σε 18.216.087,97 ευρώ, έχει ήδη νομίμως αναλωθεί ποσό 18.114.326,86 ευρώ και το προς διάθεση υπόλοιπο των 101.761,11 ευρώ δεν επαρκεί για τη χρηματοδότηση των εν λόγω εργασιών, το Δικαστήριο κρίνει ότι συντρέχει απρόβλεπτη περίσταση, κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 57 και 125 της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων (ν. 3669/2008), η οποία δικαιολογεί τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Τούτο, πολύ περισσότερο που, εξαιτίας της αβεβαιότητας ως προς την έκβαση της εκκρεμούσας, τόσο κατά το χρόνο δημοπράτησης του αρχικού έργου (Νοέμβριος 2013), όσο και κατά το χρόνο σύναψης της αρχικής σύμβασης (11.9.2014), αντιδικίας της «.....» με τον ανάδοχο προηγούμενης εργολαβίας (Σ. 279), όσον αφορά την υποχρέωσή του να προβεί στην αποκατάσταση των ζημιών των συστημάτων σηματοδότησης - τηλεδιοίκησης του Σ.Σ. Κιάτου και του Κ.Ε.Κ. Κορίνθου, ευλόγως οι σχετικές εργασίες δεν συμπεριελήφθησαν στο αντικείμενο της παρούσας εργολαβίας. Περίπτωση, τέλος, ανεπίτρεπτης μεταβολής του αρχικώς δημοπρατηθέντος αντικειμένου δεν συντρέχει εν προκειμένω, δοθέντος ότι στο αντικείμενο αυτό προβλεπόταν η διασύνδεση της νέας μονάδας αλληλεξάρτησης με το σύστημα σηματοδότησης και αλληλομανδάλωσης του Σ.Σ. Κιάτου, καθώς και η επέκταση του συστήματος τηλεδιοίκησης - σηματοδότησης του Κ.Ε.Κ. Κορίνθου, ως προς το υλισμικό (Hardware) και λογισμικό (Software), ώστε να καθίσταται δυνατή η από απόσταση διαχείριση των νέων συστημάτων αλληλομανδάλωσης, και, επομένως, οι περιλαμβανόμενες στην ελεγχόμενη σύμβαση συμπληρωματικές εργασίες επί των ανωτέρω εγκαταστάσεων συνέχονται, κατά λειτουργική αναγκαιότητα, με το αρχικό συμβατικό αντικείμενο, συνιστώντας, μάλιστα, προϋπόθεση της άρτιας ολοκλήρωσής του.Αναθεωρεί εν μέρει την 444/2018 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τα οριζόμενα στο σκεπτικό της παρούσας. Ανακαλεί την 532/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.