Υπόθεση C-180/14: Απόφαση του Δικαστηρίου (ένατο τμήμα) της 23ης Δεκεμβρίου 2015 — Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ελληνικής Δημοκρατίας (Παράβαση κράτους μέλους — Οδηγία 2003/88/ΕΚ — Οργάνωση του χρόνου εργασίας — Ημερήσια ανάπαυση — Εβδομαδιαία ανάπαυση — Μέγιστη εβδομαδιαία διάρκεια εργασίας)

Τροποποίηση του π.δ. 88/1999 «Ελάχιστες προδιαγραφές για την οργάνωση του χρόνου εργασίας σε συμμόρφωση με την οδηγία 93/104/ΕΚ» (Φ.Ε.Κ. 94 Α~) σε συμμόρφωση με την οδηγία 2000/34/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

Οδηγία 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Νοεμβρίου 2003, σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας.

Εναρμόνιση του ελληνικού δικαίου με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 4ης Νοεμβρίου 2003 «σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας» ως προς την οργάνωση του χρόνου εργασίας των ιατρών και οδοντιάτρων του Ε.Σ.Υ. - Ρυθμίσεις θεμάτων ιατρών Ε.Σ.Υ. και άλλες διατάξεις.

Καταβολή αποζημίωσης εφημεριών:..Στην υπό κρίση υπόθεση, από τα δικαιολογητικά που συνοδεύουν τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα προκύπτουν τα εξής: Με την Δ....2018 απόφαση του Διοικητή του Γενικού Νοσοκομείου ... εγκρίθηκε ο προγραμματισμός εφημεριών Αυγούστου έτους 2018, κατόπιν της .....2018 γνωμοδότησης του Επιστημονικού Συμβουλίου του Νοσοκομείου. Μετά την πραγματοποίηση των εφημεριών αυτών από το ιατρικό και λοιπό προσωπικό του Νοσοκομείου και για την καταβολή της σχετικής αποζημίωσης εκδόθηκαν τα κρίσιμα χρηματικά εντάλματα πληρωμής, στα δικαιολογητικά των οποίων περιλαμβάνονται μόνο οι σχετικές μισθοδοτικές καταστάσεις και οι πίνακες, στους οποίους αναγράφονται, ανά δικαιούχο, οι μηνιαίες εφημερίες του και το αναλογούν σε αυτές συνολικό ποσό αποζημίωσης. Πλην όμως, τα παραπάνω δεν επαρκούν για την εξόφληση των ως άνω ενταλμάτων πληρωμής, εφόσον δεν προσκομίζονται από το Νοσοκομείο στοιχεία από τα οποία να προκύπτει η εβδομαδιαία, συνολική (τακτική και εφημεριακή) διάρκεια εργασίας του ιατρικού και λοιπού προσωπικού που συμμετείχε στις εφημερίες, καθώς και ότι η διάρκεια της εργασίας αυτής είτε δεν υπερβαίνει τα ανώτατα όρια ανά εβδομάδα (48ωρο), που προβλέπονται από την οδηγία 2003/88/ΕΚ και, όσον αφορά το ιατρικό προσωπικό, τον ν. 4498/2017, είτε, ότι σε περίπτωση υπέρβασης της 48ωρης εβδομαδιαίας εργασίας και, ειδικώς για το ιατρικό προσωπικό, μέχρι του ανώτατου ορίου των 60 ωρών εβδομαδιαίως, υφίσταται η ειδική προς τούτο έγγραφη συναίνεση του προσωπικού που συμμετείχε στις εφημερίες. Αβασίμως δε το Νοσοκομείο επικαλείται το οικ. ....2017 έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Υγείας, σύμφωνα με το οποίο εφαρμόζεται το προηγούμενο σύστημα εφημεριών μέχρι την έκδοση των απαραίτητων υπουργικών αποφάσεων και εγκυκλίων, διότι τέτοια δυνατότητα εφαρμογής του προϊσχύοντος και κατηργημένου με τις διατάξεις του ν. 4498/2017 συστήματος εφημεριών δεν ευρίσκει νόμιμο έρεισμα στις αμέσως και ανεπιφυλάκτως εφαρμοστέες διατάξεις της οδηγίας 2003/88/ΕΚ και του ν. 4498/2017. Εξάλλου, η υποχρέωση προσκόμισης των ανωτέρω στοιχείων για την θεώρηση των ενταλμάτων που αφορούν υπερωριακή απασχόληση του προσωπικού του Γενικού Νοσοκομείου ... είχε επισημανθεί στη διοίκηση του Νοσοκομείου αυτού ήδη πριν από την έγερση της υπό κρίση διαφωνίας, με το .....2018 έγγραφο της Επιτρόπου στο Νομό ..., εξ αφορμής ελέγχου χρηματικών ενταλμάτων του Νοσοκομείου που αφορούσαν την πληρωμή εφημεριών μηνός Ιουλίου 2018 (βλ και το .....2018 φύλλο ελέγχου της Επιτρόπου). Τέλος, αβασίμως το Νοσοκομείο επικαλείται το από 19.10.2018 δελτίο τύπου του Υπουργείου Υγείας, στο οποίο αναφέρεται ότι η ..../2018 πράξη του παρόντος Κλιμακίου, που αφορούσε το ίδιο νομικό ζήτημα για άλλο όμως, Νοσοκομείο, ανακλήθηκε με την 40/2018 πράξη του Ι Τμήματος, καθόσον η ανάκληση αφορούσε σε λόγους συγγνωστής πλάνης, οι οποίοι, ενόψει του προηγηθέντος 22/5.10.2018 φύλλου ελέγχου, δεν μπορούν να δικαιολογηθούν στα πλαίσια της παρούσας διαφωνίας.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εντελλόμενες με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνες είναι μη νόμιμες και για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΝΑΡΞΕΩΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
Π.Δ.54/2018- ΦΕΚ: 103/Α/2018 άρθρο 15: Άρθρο 15 Μεταβατικές διατάξεις 1. Οι διατάξεις του παρόντος εφαρμόζονται από την Κεντρική Διοίκηση την 01.01.2019 με εξαίρεση τις διατάξεις: (α) της παραγράφου 3 του άρθρου 3 «Κοινό σχέδιο λογαριασμών» μόνο όσον αφορά τη λειτουργική ταξινόμηση, (β) του άρθρου 10 «Ενοποιημένες χρηματοοικονομικές αναφορές», (γ) των παραγράφων 2.4 και 2.5 του κεφαλαίου Γ «Εν- σώματα πάγια, άυλα και αποθέματα» του Παραρτήματος 5 και (δ) του κεφαλαίου ΣΤ «Προβλέψεις» του Παραρτήματος 5. 2. Οι εξαιρούμενες διατάξεις των περιπτώσεων (α), (β), (γ) και (δ) της παραγράφου 1, εφαρμόζονται πλήρως την 01.01.2023, το αργότερο και σε ημερομηνία που θα οριστεί με την έκδοση σχετικού προεδρικού διατάγματος. 3. Μέχρι την πλήρη εφαρμογή των εξαιρούμενων διατάξεων της παραγράφου 1, οι αποκτήσεις ενσωμάτων παγίων, αύλων και αποθεμάτων, καταχωρούνται στους προβλεπόμενους λογαριασμούς και μεταφέρονται στα έξοδα της περιόδου στην οποία πραγματοποιήθηκαν. 4. Οι λοιπές οντότητες της Γενικής Κυβέρνησης, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος π.δ., υποχρεούνται να θέσουν σε πλήρη εφαρμογή τις διατάξεις του παρόντος μέχρι την 01.01.2023, το αργότερο και σε ημερομηνία που θα οριστεί με την έκδοση αντίστοιχου προεδρικού διατάγματος. 5. Το π.δ. 15/2011 (Α΄30) «Περί ορισμού του περιεχομένου και του χρόνου έναρξης της Διπλογραφικής Λογιστικής Τροποποιημένης Ταμειακής Βάσης», παραμένει σε ισχύ μέχρι την 31.12.2018. Τα π.δ. 80/1997 (Α΄68) «Ορισμός του περιεχομένου και του χρόνου ενάρξεως της εφαρμογής του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου για τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης», 205/1998 (Α΄163) «Περί ορισμού του περιεχομένου και του χρόνου ενάρξεως της εφαρμογής του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου», 146/2003 (Α΄122) «Περί ορισμού του περιεχομένου και του χρόνου ενάρξεως εφαρμογής του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου Δημοσίων Μονάδων Υγείας» και 315/1999 (Α΄302) «Περί ορισμού του περιεχομένου και του χρόνου ενάρξεως εφαρμογής του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου Δήμων και Κοινοτήτων (Ο.Τ.Α. Α΄ Βαθμού)» για τους Ο.Τ.Α. Α΄ Βαθμού και κατ’ αναλογία για τους Ο.Τ.Α. Β΄ βαθμού, παραμένουν σε ισχύ μέχρι την 31.12.2022.
Π.Δ. 80/1997 (ΦΕΚ-68 Α'/8.5.1997),άρθρο 2,παρ.3,όπως αντικ. με το άρθρο 53 Ν. 4144/2013, ΦΕΚ-88 Α/18-4-2013 : «3. Το Κλαδικό Λογιστικό Σχέδιο του άρθρου 1, όπως συμπληρώνεται με το άρθρο 2 του παρόντος προεδρικού διατάγματος, εφαρμόζεται από όλους τους Οργανισμούς Κύριας και Επικουρικής Ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένων και των Ταμείων ή λογαριασμών Πρόνοιας, Αλληλοβοηθείας, Υγείας και λοιπά από 1ης Ιανουαρίου 2008. Οι ανωτέρω Οργανισμοί παράλληλα με την υποχρεωτική εφαρμογή του διπλογραφικού συστήματος υποχρεούνται στην κατάρτιση των οικονομικών τους καταστάσεων, σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα (Δ.Λ.Π.) από 1ης Ιανουαρίου του 2015. Οι ανωτέρω καταστάσεις μετά την έγκρισή τους από τα Διοικητικά Συμβούλια του φορέα αναρτώνται υποχρεωτικά στο διαδίκτυο «Πρόγραμμα Διαύγεια», σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3861/2010 (Α΄112). Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας καθορίζεται το περιεχόμενο και κάθε σχετικό θέμα αναφορικά με τις υπηρεσίες που ανατίθενται και αφορούν στην περίπτωση γ΄ της παρ. 1 του άρθρου 8 του ν. 2042/1992 (Α΄75).»

IKA ETAM – Παραίτηση και αντικατάσταση μελών ΣΚΕΙΟΠΙΚΑ-ΕΤΑΜ, κατά τη διάρκεια των εργασιών του – Δημοσίευση ή μη της συγκρότησης των επιτροπών που δεν εξαιρέθηκαν αρμοδίως ώστε να λειτουργούν ως αμειβόμενες, μετά την δημοσίευση του Ν 3833/2010.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
α) Στις θεμελιώδεις υποχρεώσεις των ιατρών, οι οποίοι καθίστανται μέλη του ΣΚΕΙΟΠΙΚΑ ΕΤΑΜ και οι οποίοι συνδέονται με υπηρεσιακή σχέση με το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, στο οποίο ανήκει το ΣΚΕΙΟΠΙΚΑ ΕΤΑΜ, αλλά και για τα λοιπά μέλη που συμμετέχουν στο ΣΚΕΙΟΠΙΚΑ ΕΤΑΜ ως εκ του λειτουργήματός τους (καθηγητές ή αναπληρωτές καθηγητές ιατρικών και οδοντιατρικών σχολών και διευθυντές τμημάτων ή μονάδων του ΕΣΥ) περιλαμβάνεται και το καθήκον τους να προσέρχονται στις συνεδριάσεις του ΣΚΕΙΟΠΙΚΑ ΕΤΑΜ, να παρίστανται σ’ όλη τη διάρκειά τους και να λαμβάνουν μέρος στη σχετική ψηφοφορία. Από τις ανωτέρω διατάξεις που διέπουν την συγκρότηση και λειτουργία του ΣΚΕΙΟΠΙΚΑ ΕΤΑΜ δεν συνάγεται δικαίωμά τους να υποβάλουν παραίτηση και δια της υποβολής της παραιτήσεως να επιφέρουν την λήξη της ιδιότητός τους ως μελών του ανωτέρω Συμβουλίου. Τούτο, όμως, δεν κωλύει την Διοίκηση αυτεπάγγελτα ή κατόπιν ενημέρωσής της από τα μέλη αυτά να λαμβάνει υπ’ όψη της μετά από αιτιολογημένη κρίση θεμελιούμενη στα στοιχεία του οικείου φακέλου του μέλους ή υποβαλλόμενα από αυτά, διάφορα κωλύματα, αντικειμενικά ή και προσωπικά (π.χ. μετάθεση, ασθένεια, απόσπαση εκτός έδρας, φόρτος εργασίας κ.λπ.) και να προβαίνει στην αντικατάστασή τους ακόμη και κατά την διάρκεια των εργασιών του ΣΚΕΙΟΠΙΚΑ ΕΤΑΜ. Διαφορετική όμως, λύση πρέπει να δοθεί στην περίπτωση των μελών του Συμβουλίου, που μετέχουν σ’ αυτό ως «ιδιώτες», δηλ. των μελών που υποδεικνύονται από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο ή την Πανελλήνια Οδοντιατρική Ομοσπονδία και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Επιστημονικού Υγειονομικού Προσωπικού ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, για τα οποία πρέπει να γίνει δεκτή η δυνατότητα να τερματίζουν τη συμμετοχή τους στο ως άνω Συμβούλιο με την υποβολή στη Διοίκηση (στο συγκροτήσαν αυτό όργανο) της παραίτησής τους απ’ αυτό. β) Μετά την δημοσίευση και ισχύ του Ν 3833/2010 οι πράξεις συγκροτήσεως συλλογικών οργάνων των οποίων τα μέλη δεν λαμβάνουν καμμία πρόσθετη αμοιβή ή αποζημίωση δεν δημοσιεύονται στην Ε.τ.Κ. με την επιφύλαξη πρόβλεψης, σε ειδική διάταξη, περί δημοσιεύσεως στην Ε.τ.Κ. της πράξης συγκρότησης του συλλογικού οργάνου, οπότε η πράξη αυτή δημοσιεύεται στην Ε.τ.Κ. Εάν όμως κατ’ εφαρμογή της παρ. 2 του άρθρου 17 του Ν 3205/2003, εκδοθεί η προβλεπόμενη σε εξαιρετικές περιπτώσεις Κ.Υ.Α. του Υπουργού Οικονομικών και του καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργού και καθορισθεί αποζημίωση για μέλη του συλλογικού οργάνου και η οποία Κ.Υ.Α. δημοσιεύεται στην Ε.τ.Κ. κατ’ άρθρον 5 παρ. 1 περ. ιβ του Ν 3469/2006, τότε καθίσταται δημοσιευτέα εντός ευλόγου χρόνου στην Ε.τ.Κ. και η πράξη συγκρότησης του συλλογικού οργάνου για το οποίο εκδόθηκε εξαιρετικώς η ως άνω Κ.Υ.Α., μέχρι την έκδοση της οποίας δεν προβλεπόταν αμοιβή για τα μέλη αυτού του συλλογικού οργάνου. (ομοφ.)

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΕΦΗΜΕΡΙΩΝ:..Με βάση τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι το Νοσοκομείο, ακόμη και μετά την έκδοση των αναβλητικών Πρακτικών του της 18ης Συνεδρίασης/10.7.018, δεν προσκόμισε αναλυτικές βεβαιώσεις από τις οποίες να προκύπτουν για τους εφημεριακά απασχοληθέντες ιατρούς το σύνολο των ωρών της εβδομαδιαίας απασχόλησής τους, καθώς και ότι αυτή δεν υπερβαίνει τις 48 ώρες ανά εβδομάδα ή σε περίπτωση εφαρμογής του μεταβατικού καθεστώτος της παρ. 4 του άρθρου 3 του ν. 4498/2017, δεν υπερβαίνει το ανώτατο όριο των 60 ωρών ανά εβδομάδα, στην τελευταία δε περίπτωση δεν προσκόμισε τις έγγραφες και ρητές δηλώσεις των ιατρών για την παροχή της συναίνεσής τους ως προς την απασχόλησή τους πέραν του ορίου των 48 ωρών εβδομαδιαίως, δηλώσεις οι οποίες, σύμφωνα με τις προεκτεθείσες διατάξεις, θα πρέπει να τηρούνται για το σύνολο των ειδικευμένων και ειδικευόμενων ιατρών σε ειδικό αρχείο. Συνεπεία δε των ελλείψεων αυτών και σε συνδυασμό με τις 10258/21.6.2018 και τις από 24.7.2018 βεβαιώσεις του Κοινού Διοικητή των διασυνδεόμενων Γ.Ν. … «…» και «..», με τις οποίες συνομολογείται ότι αφενός υπάρχει υπέρβαση του 48ώρου για το σύνολο του ιατρικού προσωπικού, αφετέρου ότι ως προς τις υπερωρίες εφαρμόζεται το ήδη καταργηθέν με τις νέες διατάξεις παλαιότερο σύστημα εφημεριών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι κρίσιμες εφημερίες πραγματοποιήθηκαν κατά παράβαση των διατάξεων του ν. 4498/2017. Η επίκληση εκ μέρους του Νοσοκομείου του οικ.92438/12.12.2017 εγγράφου του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Υγείας δεν δύναται να επηρεάσει τη νομιμότητα της συγκεκριμένης δαπάνης, καθώς η αναφορά σε αυτό στη σταδιακή εφαρμογή του νόμου δεν συμφωνεί ούτε με το γράμμα αυτού, ο οποίος έχει άμεση εφαρμογή, ούτε και με την υποχρέωση της Ελληνικής Πολιτείας να συμμορφωθεί προς το δεδικασμένο της απόφασης της 23ης Δεκεμβρίου 2015 (υπόθεση C-180/14) του Δ.Ε.Ε., αλλά και προς τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 3 και 6 της οδηγίας 2003/88/ΕΚ. Επιπλέον, η δυνατότητα εφαρμογής, σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο, του παλαιότερου συστήματος εφημεριών μέχρι την έκδοση των απαραίτητων υπουργικών αποφάσεων και εγκυκλίων, δεν προβλέπεται από τις ρυθμίσεις του ν. 4498/2017, διότι, πέραν της δυνατότητας υπέρβασης του 48ωρου για μια τριετία από την έναρξη ισχύος του νόμου και μέχρι την ολοκλήρωση των απαιτούμενων προσλήψεων ειδικευμένων ιατρών, δεν προβλέπεται αντίστοιχη μεταβατική διάταξη για το νέο σύστημα εφημεριών και οργάνωσης του χρόνου εργασίας των ιατρών, αλλά αντίθετα καταργείται από την ισχύ του κάθε αντίθετη διάταξη νόμου. Αντίστοιχα, η δήλωση του Κοινού Διοικητή των διασυνδεόμενων Γ.Ν. … «...» και «…» ότι οι συγκεκριμένες υπερωρίες πραγματοποιήθηκαν με τη συναίνεση των ιατρών δεν δύναται να καλύψει την παράλειψη της υποβολής εκ μέρους τους εγγράφων δηλώσεων συναίνεσης και της τήρησης από το Διευθυντή του Νοσοκομείου ειδικού προς τούτο αρχείου. Τέλος, η αόριστη επίκληση της αδυναμίας του Νοσοκομείου να εκτελέσει με το υπάρχον προσωπικό το νέο σύστημα εφημεριών, χωρίς να παρέχονται στοιχεία για τον ακριβή αριθμό τακτικών ιατρών και επικουρικού προσωπικού που διαθέτει και το επιπλέον προσωπικό που απαιτείται για την εύρυθμη λειτουργία του και την κάλυψη του συνόλου των αναγκών του, δεν δύνανται να στοιχειοθετήσουν για το συγκεκριμένο φορέα υγείας την αδυναμία εφαρμογής των νέων ρυθμίσεων. Κατά τη γνώμη όμως της Προεδρεύουσας Συμβούλου, η επικαλούμενη έλλειψη προσωπικού στο Νοσοκομείο και η μη δυνατότητα πρόσληψης νέου προσωπικού είναι ανάγκες ικανές να στοιχειοθετήσουν την αδυναμία του Νοσοκομείου να εκτελέσει το νέο σύστημα εφημεριών με το υπάρχον προσωπικό και ως εκ τούτου οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δαπάνες είναι νόμιμες και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής πρέπει να θεωρηθούν. Η γνώμη αυτή δεν κράτησε...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω το Κλιμάκιο κρίνει κατά πλειοψηφία ότι οι εντελλόμενες με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνες είναι μη νόμιμες και ότι αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.