Προγραμματική σύμβαση. Συμβαλλόμενα μέρη: Περιφέρεια, ΕΥΔΑΠ και Δήμος. Ο μέσω προγραμματικής σύμβασης ορισμός της Περιφέρειας ως φορέα κατασκευής του έργου αποχέτευσης και επεξεργασίας διάθεσης λυμάτων του Δήμου αντί του ορισθέντος με Υπουργική Απόφαση Δήμου δεν αποτελεί κατά την άποψη της πλειοψηφίας ουσιώδη νομική πλημμέλεια, που να κωλύει τη σύναψη της προγραμματικής σύμβασης, αφού, ενόψει των τεχνικών ιδιαιτεροτήτων του προς ανάθεση έργου, αλλά και του ύψους του προϋπολογισμού του (11.386.135 ευρώ) τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας διαθέτουν κατά τεκμήριο την απαιτούμενη γνώση και εμπειρία για τη δημοπράτηση ενός τέτοιου έργου. Μειοψηφία ενός μέλους ότι η πλημμέλεια είναι ουσιώδης. Κατά τα λοιπά διαπιστώθηκε η ύπαρξη του ελάχιστου κατά νόμο απαιτούμενου περιεχομένου.

Ανέγερση πολιτιστικού κέντρου..Με δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά παράβαση της παρ. 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, δεν περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού), αν και τούτο πρέπει να συμμετέχει υποχρεωτικά σε προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτυξης, που έχουν ως αντικείμενο την ανέγερση ή ολοκλήρωση χώρων πολιτισμικών λειτουργιών (ήτοι πολιτιστικών κέντρων). Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

ΝΠΔΔ. Παραχώρηση άνευ ανταλλάγματος έκτασης του Κεντρικού Ταμείου Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Δασών.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Δεν είναι επιτρεπτή από τις ισχύουσες διατάξεις η παραχώρηση άνευ ανταλλάγματος της έκτασης, που περιγράφεται στο ιστορικό και ανήκει στο Κεντρικό Ταμείο Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Δασών στην Ακαδημία Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης ή στον Δήμο Αλεξανδρούπολης ή στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ροδόπης - Εβρου για την δημιουργία πολιτιστικού κέντρου πολλαπλών χρήσεων κλπ πολύ περισσότερο δε και από το γεγονός, ότι οι παραπάνω δραστηριότητες δεν άπτονται με οποιοδήποτε τρόπο του σκοπού του ΚΤΓΚ και Δασών. Περαιτέρω στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ροδόπης - Εβρου περιέρχεται αυτοδικαίως ενόψει των διατάξεων του άρθρου 39 παρ.2 του Ν 2218/94, όπως κωδικοποιήθηκε, με την παρ.3 του άρθρου 115 του ΠΔ 30/96 και για την εκτέλεση του σκοπού της μόνο το τμήμα του περιγραφόμενου στο ιστορικό ακινήτου τ.μ. 1500 περίπου, που είναι οικοδομημένο και στέγαζε αυτοτελώς κατά τον χρόνο εφαρμογής των σχετικών διατάξεων και της δημοσίευσης του Εσωτερικού Οργανισμού Οργάνωσης και Λειτουργίας της εν λόγω Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης δημόσια υπηρεσία, που καταργήθηκε με την εφαρμογή των διατάξεων αυτών.

Πληρωμή 1ου λογαριασμού έργου. Μη νόμιμη δαπάνη, διότι ο καθορισμός στο συμβατικό κείμενο ως συνολικής προθεσμίας περάτωσης του έργου εκείνης των 365 ημερών αντί της αρχικώς προβλεπόμενης στη διακήρυξη των 90 ημερών, που έχει ως συνέπεια τη χρονική διεύρυνση της διάρκειας εκτέλεσης του έργου δεν παράγει έννομα αποτελέσματα και δεν δεσμεύει τα συμβαλλόμενα μέρη (ν.1418/1984 και π.δ.609/1985).

Δικαιώματα Δήμων επί του προϊόντος της κράτησης του άρθρου 2 παρ. 3 του ΚΗ΄ Ψηφίσματος της 23/23 Φεβρουαρίου 1947 «περί παροχής διευκολύνσεων δια την υπό των ιδιωτών ανοικοδόμησιν».(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
1) Από της μεταβιβάσεως από την 1-1-2011 των αρμοδιοτήτων των πολεοδομιών από τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις στους δήμους, δυνάμει του άρθρου 94 του Ν 3852/2010, οι τελευταίοι είναι δικαιούχοι στο προϊόν της προβλεπομένης κρατήσεως ποσοστού 40% του ΚΗ΄ Ψηφίσματος της 23/23 Φεβρουαρίου 1947. (ομοφ.) 2) Οι νέοι δήμοι είναι δικαιούχοι και του επιπλέον ποσοστού 35% της ανωτέρω κρατήσεως του ΚΗ΄ Ψηφίσματος, που καταβάλλεται σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 34 του Ν 1337/1983, αλλά μόνον για την εδαφική περιφέρεια του παλαιού δήμου ή κοινότητας, στον οποίο, μετά την έναρξη της ισχύος των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 10 του Ν 3044/2002, μεταβιβάσθηκαν από Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση πολεοδομικές αρμοδιότητες εγκρίσεως και τροποποιήσεως πολεοδομικής μελέτης ή πολεοδομικού σχεδίου με απόφαση του Νομαρχιακού τους Συμβουλίου, σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 3 του Ν 2218/1994 και μόνο στο μέτρο που αυτές ασκούνται νομίμως, δηλαδή αφορούν όλως εντοπισμένες τροποποιήσεις της πολεοδομικής μελέτης ή του πολεοδομικού σχεδίου. (πλειοψ.)

Προγραμματική σύμβαση. Συμβαλλόμενα μέρη: Περιφέρεια, ΕΥΔΑΠ και Δήμος. Ο μέσω προγραμματικής σύμβασης ορισμός της Περιφέρειας ως φορέα κατασκευής του έργου αποχέτευσης και επεξεργασίας διάθεσης λυμάτων του Δήμου αντί του ορισθέντος με Υπουργική Απόφαση Δήμου δεν αποτελεί κατά την άποψη της πλειοψηφίας ουσιώδη νομική πλημμέλεια, που να κωλύει τη σύναψη της προγραμματικής σύμβασης, αφού, ενόψει των τεχνικών ιδιαιτεροτήτων του προς ανάθεση έργου, αλλά και του ύψους του προϋπολογισμού του (11.386.135 ευρώ) τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας διαθέτουν κατά τεκμήριο την απαιτούμενη γνώση και εμπειρία για τη δημοπράτηση ενός τέτοιου έργου. Μειοψηφία ενός μέλους ότι η πλημμέλεια είναι ουσιώδης. Κατά τα λοιπά διαπιστώθηκε η ύπαρξη του ελάχιστου κατά νόμο απαιτούμενου περιεχομένου.

Προγραμματικές συμβάσεις. Δυνατότητα σύναψης μεταξύ Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και νομαρχιακής επιχείρησης.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Η διάταξη του τελευταίου εδαφίου της παρ.1 του άρθρου 35 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (κωδικοποίηση με το άρθρο μόνο του ΠΔ 410/1995), όπως αντικαταστάθηκε με την παρ.1 του άρθρου 25 του Ν 2738/1999, ορίζοντας ότι στις προγραμματικές συμβάσεις επιτρέπεται και η συμμετοχή επιχειρήσεων των ΟΤΑ, των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων κλπ, έχει την έννοια ότι και οι νομαρχιακές επιχειρήσεις εν γένει μπορούν να συμμετέχουν σε προγραμματική σύμβαση, είτε από κοινού με τους φορείς που ορίζονται στο πρώτο εδάφιο της εν λόγω παραγράφου, είτε με την ιδιότητα του αντισυμβαλλομένου των φορέων αυτών. Η πιο πάνω ανώνυμη εταιρία (ΒΑΕΠΑΕ), αφού στο μετοχικό κεφάλαιο αυτής μετέχει η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Βοιωτίας κατά ποσοστό άνω του 35% και η εν λόγω ΝΑ, μαζί με Συνεταιρισμό, διατηρεί την πλειοψηφία των μετοχών (51%), αποτελεί νομαρχιακή επιχείρηση, σύμφωνα με τις συνδυαζόμενες διατάξεις των άρθρων 80 του Κώδικα Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και 291 παρ.1 περ.β του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα. Συνεπώς, συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της πιο πάνω προγραμματικής σύμβασης.

«Ανακατασκευή του Πολιτιστικού Κέντρου “Παλαιού Δημαρχείου” που επλήγη από το σεισμό της 7.9.1999 στο Χαϊδάρι Αττικής» (...)Περαιτέρω, τα συμβατικά τεύχη δημοπρατήσεως, η διακήρυξη του διαγωνισμού και το επιλεγέν σύστημα νομίμως εγκρίθηκαν από τη νομαρχιακή επιτροπή Προγραμματισμού – Τεχνικών Έργων – Πολεοδομίας του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Αθηνών (με την 53/12.6.2007 απόφασή της) αφού το έργο αναλήφθηκε από τη Νομαρχία, λόγω αδυναμίας του Δήμου ... να το εκτελέσει. Εκτός αυτού, με την 333/20.7.2005 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, εγκρίθηκε η προμελέτη που συντάχθηκε από την Τεχνική του Υπηρεσία και η επιλογή του συστήματος δημοπρατήσεως, όχι όμως τα συμβατικά τεύχη και η διακήρυξη, τα οποία, ως αναφέρθη, εγκρίθηκαν από την αρμόδια νομαρχιακή επιτροπή, μετά την 399/12.10.2005 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ... με την οποία διαπιστώθηκε ότι δεν διαθέτει την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή για την εκτέλεση του έργου και το 892/26.10.2005 έγγραφο αυτού, με το οποίο ο φάκελος της υποθέσεως μεταβιβάσθηκε στη Νομαρχία Αθηνών. Η τελευταία άλλωστε εισηγήθηκε (βλ. την από 27.6.2006 εισήγηση της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας Αθηνών) προς τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. την εκτέλεση του έργου με σύστημα προσφοράς αυτό που περιλαμβάνει μελέτη – κατασκευή. Κατ’ ακολουθίαν αυτών που προηγουμένως έγιναν δεκτά η κρινόμενη αίτηση και η παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η 221/2011 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να αναπεμφθεί η υπόθεση σε αυτό προκειμένου να προβεί στον έλεγχο της χρηματοδοτήσεως του έργου της διαδικασίας αναδείξεως αναδόχου και του οικείου σχεδίου συμβάσεως.

Αποκατάσταση και ενίσχυση διατηρητέου κτιρίου....Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά παράβαση της παραγράφου 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της με την παράγραφο 10 του άρθρου 8 του ν.4071/2012, δεν περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού), αν και τούτο πρέπει να συμμετέχει υποχρεωτικά σε προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτυξης, που έχουν ως αντικείμενο την υλοποίηση έργων πολιτιστικού χαρακτήρα, όπως οι παρεμβάσεις σε διατηρητέα κτίρια, η ανέγερση και η λειτουργία χώρων πολιτισμικών λειτουργιών, η υποστήριξη δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων που αφορούν την επιστήμη, τα γράμματα και τις τέχνες. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας … και της Ανώτατης Σχολής … για το έργο «Αποκατάσταση και Ενίσχυση Διατηρητέου Διώροφου Κτιρίου της ...».

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:η εν λόγω σύμβαση, ανεξαρτήτως του χαρακτηρισμού της από τα συμβαλλόμενα μέρη ως προγραμματικής, φέρει τα χαρακτηριστικά της οιονεί “in house” ανάθεσης, καθόσον τόσο από τις νομοθετικές (άρθρο 194 παρ. 1, 2, 4 και 9 του ν.3852/2010) όσο και από τις καταστατικές διατάξεις (άρθρα 3, 11, 14, 20, 23, 26, 30 και 43 του οικείου καταστατικού) που διέπουν την οργάνωση και λειτουργία της «…..», προκύπτει ο καθοριστικός βαθμός εμπλοκής της Περιφέρειας …  στη διαμόρφωση των στρατηγικών στόχων, των σημαντικών αποφάσεων και στον έλεγχο και την εποπτεία της. Περαιτέρω, πρόκειται μεν για κεφαλαιουχική ανώνυμη εταιρεία, η οποία συστάθηκε κατ’ εφαρμογή του άρθρου 252 του Δημοτικού Κώδικα από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και τις αντίστοιχες Τοπικές Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων (ΤΕΔΚ) των νομών …, …, …, … και … (βλ. ΦΕΚ 155/2008 και 2573/2009 ΤΑΕ & ΕΠΕ), πλην όμως, αφ’ ενός μεν στο μετοχικό της κεφάλαιο μετέχουν σήμερα η Περιφέρεια … με ποσοστό 50%, η οποία υπεισήλθε στα δικαιώματα και υποχρεώσεις των ανωτέρω Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων που έχουν καταργηθεί καθώς και η Περιφερειακή Ένωση Δήμων … με ποσοστό 50%, η οποία υπεισήλθε στα δικαιώματα των προαναφερόμενων ΤΕΔΚ (άρθρα 43 του Καταστατικού και 282 παρ. 11 του ν.3852/2010), ήτοι χωρίς καμιά συμμετοχή ιδιωτικής επιχείρησης, αφ’ ετέρου δε κύριο σκοπό της εταιρείας αυτής, όπως προκύπτει από το άρθρο 4 του Καταστατικού της, αποτελεί η επιστημονική και τεχνική υποστήριξη της Περιφέρειας …, ενώ οι δραστηριότητές της συνάδουν με τις αρμοδιότητες της Περιφέρειας … με έμφαση στην αναπτυξιακή τους διάσταση και ασκούνται εντός των γεωγραφικών ορίων της … Στο πλαίσιο αυτό η ελεγχόμενη ανάθεση στην εν λόγω αναπτυξιακή εταιρεία αποτελεί σύμβαση οιονεί αυτεπιστασίας και ως εκ τούτου εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής των Οδηγιών περί δημοσίων συμβάσεων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, εφόσον πληρούνται οι όροι της «in-house» συναλλαγής, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης.