Αποκατάσταση και ενίσχυση διατηρητέου κτιρίου....Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά παράβαση της παραγράφου 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της με την παράγραφο 10 του άρθρου 8 του ν.4071/2012, δεν περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού), αν και τούτο πρέπει να συμμετέχει υποχρεωτικά σε προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτυξης, που έχουν ως αντικείμενο την υλοποίηση έργων πολιτιστικού χαρακτήρα, όπως οι παρεμβάσεις σε διατηρητέα κτίρια, η ανέγερση και η λειτουργία χώρων πολιτισμικών λειτουργιών, η υποστήριξη δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων που αφορούν την επιστήμη, τα γράμματα και τις τέχνες. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας … και της Ανώτατης Σχολής … για το έργο «Αποκατάσταση και Ενίσχυση Διατηρητέου Διώροφου Κτιρίου της ...».

Προγραμματική σύμβαση..Με δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά παράβαση της παρ. 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, δεν περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού), αν και τούτο πρέπει να συμμετέχει υποχρεωτικά σε προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτυξης, που έχουν ως αντικείμενο την ανέγερση χώρων πολιτισμικών λειτουργιών, όπως είναι τα μουσεία και, εν προκειμένω, το υπό ανέγερση κτήριο που θα στεγάσει το μουσείο έκθεσης και προβολής της ιστορίας του..., καθώς και τη ζωντανή γνωριμία με το προϊόν και την παραγωγική του διαδικασία. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1763/2019 (Η ΟΠΟΙΑ ΟΜΩΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/477/2020)

Προγραμματική σύμβαση για το έργο "Αποκατάσταση, ανάδειξη, ανάπτυξη και λειτουργική επανένταξη της Δημοτικής Αγοράς.."..Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά παράβαση της παραγράφου 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της με την παράγραφο 10 του άρθρου 8 του ν.4071/2012, δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των συμβαλλομένων μερών στη σύμβαση το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού), το οποίο πρέπει να εγκρίνει τη σύναψη και το κείμενο του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης που θα υποβληθεί για έλεγχο στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Και τούτο, διότι το ως άνω Υπουργείο συμμετέχει υποχρεωτικά σε προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτυξης, που έχουν ως αντικείμενο την υλοποίηση έργων πολιτιστικού χαρακτήρα, όπως οι παρεμβάσεις σε διατηρητέα κτίρια και η ανάδειξη μνημείων, περίπτωση που συντρέχει εν προκειμένω.

Προγραμματική σύμβαση πολιτιστικού χαρακτήρα. Συμβαλλόμενα μέρη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, Υπουργείο Πολιτισμού και νπδδ. Νομίμως συμβάλλονται οι νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις μέχρι 31.12.2010. Διαπίστωση ύπαρξης ελαχίστου κατά νόμο απαιτούμενου περιεχομένου. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.

Το ΤΑΠΑ μπορεί να συμμετέχει νομίμως, ως συμβαλλόμενο μέρος, στις κατ' άρθρο 35 Π.Δ. 410/1995 προγραμματικές συμβάσεις, τις οποίες συνάπτει το Δημόσιο / Υπουργείο Πολιτισμού με τους Ο.Τ.Α., υπό την προϋπόθεση ότι το αντικείμενο των συμβάσεων αυτών (μελέτη και εκτέλεση έργων και προγραμμάτων ανάπτυξης μιας περιοχής, οργάνωση παροχής υπηρεσιών κάθε είδους σε μια περιοχή), εμπίπτει στους προβλεπόμενους εκάστοτε από το νόμο σκοπούς αυτού (ΤΑΠΑ).

Προγραμματική Σύμβαση :Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη II της παρούσας, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο λόγο διαφωνίας, δοθέντος ότι, η οικεία δαπάνη εντέλλεται σε εκτέλεση μη νομίμως συναφθείσας προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας ...... και της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, αφού αντικείμενό της είναι η εκπόνηση μελέτης η οποία αποσκοπεί στην επισκευή, αποκατάσταση και ανάδειξη ως μνημείου, κτιρίου ιστορικής αξίας, το οποίο έχει κηρυχθεί διατηρητέο, πρόκειται δηλ. για προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης, χωρίς, ωστόσο, να συμμετέχει σε αυτή και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, κατά παρέκκλιση των προαναφερόμενων διατάξεων, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και συνεπώς δεν είναι δυνατή η θεώρηση του εν λόγω χρηματικού εντάλματος πληρωμής. 

Ανακλήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.4/10/2019

Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και του Δήμου ... αποτελεί, ως εκ του αντικειμένου της, προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης κατά την έννοια του άρθρου 100 παρ. 5 του ν. 3852/2010, καθόσον αποσκοπεί στην εκτέλεση έργου με πολιτιστικό χαρακτήρα και, ως εκ τούτου, για τη σύναψή της απαιτείται υποχρεωτικώς εκ του νόμου η συμμετοχή και της οικείας Περιφέρειας και του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού βλ. π.δ.4/2018, Α΄ 7). Όμως, κατά παράβαση της ως άνω διάταξης της παρ. 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως ισχύει, η οποία είναι εν προκειμένω εφαρμοστέα ως ειδικότερη της επικαλούμενης από τα συμβαλλόμενα μέρη διάταξης του άρθρου 44 του ν. 4412/2016, στην υπό κρίση προγραμματική σύμβαση δεν μετέχουν ούτε η Περιφέρεια ..., ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Επίσης, επισημαίνεται ότι, κατά παράβαση όσων έγιναν προηγουμένως δεκτά για το ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο των προγραμματικών συμβάσεων (βλ. σκέψη 2.Β), δεν περιλαμβάνεται στο υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της εν λόγω σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), στο οποίο πρέπει να περιέχεται λεπτομερής χρονικός προγραμματισμός των προβλεπόμενων στο πλαίσιο αυτής επί μέρους δράσεων και ενεργειών.

Ολοκλήρωση κέντρου πολιτιστικών δραστηριοτήτων...Στη συνέχεια, με τη 267/12/25.4.2018 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ... εγκρίθηκε η 20/2018 μελέτη της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και η ανάθεση της εκτέλεσης του έργου «Ολοκλήρωση Κέντρου Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων "..."», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 316.935,48 ευρώ πλέον ΦΠΑ, κατόπιν τήρησης της ανοικτής διαδικασίας του άρθρου 27 του ν. 4412/2016, με το 55991/27.11.2018 έγγραφο του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ... ζητήθηκε η έγκριση της Υπηρεσίας Νεότερων Μνημείων ... για την εκτέλεση του ως άνω έργου, με το ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΜΤΕ ΥΝΜΤΕΚΡ/619926/63184/3596/6.12.2018 έγγραφο του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Νεότερων Μνημείων ... διαβιβάστηκε λόγω αρμοδιότητας η αίτηση στη Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και με την 528/43/20.9.2018 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ... εγκρίθηκε η κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού για την ανάθεση της εκτέλεσης του έργου στην εταιρεία «....» αντί του ποσού των 214.899,25 ευρώ πλέον ΦΠΑ. Η απόφαση αυτή ακυρώθηκε με τη 1784/10.12.2018 απόφαση της Συντονίστριας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ..., με την αιτιολογία ότι η μελέτη του έργου δεν είχε εγκριθεί από τον Υπουργό Πολιτισμού, όμως με την 1/4/6.3.2019 απόφαση της Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 των Νομών .... έγινε δεκτή κατά πλειοψηφία η ασκηθείσα κατά της απόφασης αυτής προσφυγή, με την αιτιολογία ότι «(…) ως προς τις επιμέρους εργασίες του νέου διαγωνισμού-σημειωτέον ότι το κτηριακό μέρος είναι ακριβώς το ίδιο με την προηγούμενη εργολαβία-πρόκειται για μικροκατασκευές, οι οποίες συναρτώνται απόλυτα με την προηγούμενη εργολαβία, ορισμένες από τις εργασίες είναι εσωτερικές και δεν επηρεάζουν την εξωτερική μορφή του κτηρίου, οι κλίμακες καθαιρέθηκαν επειδή άλλαξε η μελέτη, αλλά προβλέπονταν στην αρχική μελέτη, για την οποία είχαν δοθεί εγκρίσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού, το βιομηχανικό δάπεδο στο φουαγιέ χρειάστηκε να αποκατασταθεί λόγω προβλήματος με τα δίκτυα της ΔΕΗ, η προμήθεια και τοποθέτηση του ανελκυστήρα μικρής κάθετης ανύψωσης ΑμΕΑ προβλεπόταν και στην αρχική μελέτη και εκ παραδρομής αναγράφεται στη νέα μελέτη ότι δεν είχε προβλεφθεί αρχικά και, τέλος, η υπ’ αρ. 14 εργασία "Μερική αποκατάσταση πλακών πεζοδρομίου και κατασκευή πεζοδρομίου στη νότια πλευρά του κτηρίου" δε χρήζει έγκρισης από το Υπουργείο Πολιτισμού, διότι αφορά σε εργασίες εκτός του κτηρίου του Τελωνείου και τα πεζοδρόμια είναι υποχρεωτικά εκ του νόμου και ίδια με τα ήδη υπάρχοντα στην παλαιά πόλη και τον ενετικό λιμένα ...». Τέλος, με την καθ’ ης η αίτηση Πράξη κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για την ανάθεση από τον Δήμο .... στην εταιρεία «...» της εκτέλεσης του έργου «Ολοκλήρωση Κέντρου Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων "..."», με την αιτιολογία ότι της ανάθεσης της εκτέλεσής του δεν προηγήθηκε έγκριση του (πρώην) Υπουργού Πολιτισμού (νυν Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού).

Προγραμματική σύμβαση:..ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 167/2018 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο παρόν Τμήμα,..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη σε εκτέλεση της επίμαχης προγραμματικής σύμβασης δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι αντικείμενο της εν λόγω σύμβασης είναι η εκπόνηση μελέτης η οποία αποσκοπεί στην επισκευή, αποκατάσταση και ανάδειξη, ως μνημείου, κτιρίου ιστορικής αξίας, το οποίο έχει κηρυχθεί διατηρητέο, πρόκειται δηλαδή για προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης, χωρίς, ωστόσο, να συμμετέχει σε αυτή ως συμβαλλόμενο και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 5 του άρθρου 100 του ν. 3852/2010. Ο δε προβαλλόμενος με την αίτηση ισχυρισμός ότι για τη σύνταξη μελετών μέσω προγραμματικής σύμβασης δεν απαιτείται η συμμετοχή του ως άνω Υπουργείου, διότι η εν λόγω παράγραφος αναφέρεται μόνο σε έργα, προμήθειες και υπηρεσίες είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δοθέντος ότι και οι μελέτες υπάγονται στην κατηγορία των υπηρεσιών (βλ. και άρθρο 2 παρ.9 του ν.4412/2016, Α΄ 147, σχετικά με τον ορισμό των δημόσιων συμβάσεων υπηρεσιών). Περαιτέρω, όπως έγινε δεκτό σε προηγούμενη σκέψη (ΙΙΙΓ), οι διατάξεις των άρθρων 100 του ν. 3852/2010 και 12 παρ. 1 του ν. 3513/2006 ισχύουν παράλληλα και επομένως, στην περίπτωση που αντικείμενο της υπό σύναψη προγραμματικής σύμβασης είναι, μεταξύ άλλων, υπηρεσίες πολιτιστικού χαρακτήρα, όπως η εκπόνηση μελέτης για ανάδειξη, προστασία και συντήρηση μνημείων, οι παρεμβάσεις σε διατηρητέα ή παραδοσιακά κτίρια και οικισμούς, η διάσωση στοιχείων του πολιτισμού κ.λπ., καθίσταται υποχρεωτική και η συμμετοχή του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού ως συμβαλλόμενου. Συνεπώς, τα περί αντιθέτου προβαλλόμενα με την υπό κρίση αίτηση, ήτοι ότι εν προκειμένω αφενός δεν εφαρμόζεται η παρ. 5 του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αφετέρου η υπό κρίση σύμβαση δεν έχει πολιτιστικό χαρακτήρα, είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Ο δε ισχυρισμός ότι οι μελέτες σχετικά με τα διατηρητέα κτίρια-μνημεία εγκρίνονται από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού είναι απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος, καθόσον δεν αναιρεί την προβλεπόμενη στην παρ. 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010 υποχρέωση συμμετοχής σε προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης και του ως άνω Υπουργείου ως συμβαλλόμενου. Εντούτοις, το Τμήμα, λαμβάνοντας υπόψη την ερμηνευτική δυσχέρεια των παράλληλα εφαρμοστέων εν προκειμένω διατάξεων των ως άνω δύο νομοθετημάτων (ν. 3852/2010 και 3513/2006) που πράγματι υφίσταται σχετικά με τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων πολιτιστικού χαρακτήρα από τα εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα, κρίνει ότι, στην προκειμένη περίπτωση, τα όργανα τόσο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής … όσο και της Περιφέρειας … ενήργησαν συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, για την αποκατάσταση και ανάδειξη του εν λόγω κτιρίου ως μνημείου, καθώς και την απόδοσή του για την εξυπηρέτηση των αναγκών επιμόρφωσης των κληρικών.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση της Περιφέρειας … για την ανάκληση της 167/2018 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Τμήμα τούτο και να ανακληθεί η πράξη αυτή λόγω συγγνωστής πλάνης, το δε ..., οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα πληρωμής της αιτούσας θα μπορούσε να θεωρηθεί, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του προϋπολογισμού του οποίου βαρύνει.Ανακαλεί την 167/2018 πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο παρόν Τμήμα λόγω συγγνωστής πλάνης

Ανέγερση μουσείου -προγραμματική σύμβαση...ζητείται η αναθεώρηση της 1763/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Κατά την κρίση του Τμήματος Μείζονος Συνθέσεως, όπως βασίμως προβάλλεται με τον πρώτο λόγο αναθεώρησης, η επίμαχη σύμβαση προεχόντως αποβλέπει στην εκτέλεση έργου ανάπτυξης στην περιοχή της ... και όχι στην ανέγερση χώρου πολιτισμικής λειτουργίας και επομένως δεν απαιτείται η συμμετοχή σε αυτήν, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Ειδικότερα, η δημιουργία ενός τουριστικού και οικονομικού πόλου όπου, με επίκεντρο το προϊόν του ... θα διοργανώνονται εκθέσεις και εκδηλώσεις για την ανάδειξη της ιδιάζουσας διατροφικής και γαστρονομικής αξίας του, οι δε επισκέπτες θα ενημερώνονται, μέσω οπτικοακουστικού υλικού, για την ιστορία του, θα παρακολουθούν τη διαδικασία παραγωγής του και θα μπορούν να το αγοράζουν από την εκεί εγκατεστημένη μονάδα πώλησης και αποθήκευσής του, ενισχύει την προβολή του προϊόντος σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και αναντίρρητα συμβάλλει στην εξωστρέφεια και την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής της ... που είναι η μοναδική στην ελληνική επικράτεια που επιδίδεται στην καλλιέργειά του..(..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης πρέπει να γίνει δεκτή, να αναθεωρηθεί η 1763/2019 απόφαση του VI Τμήματος, να ανακληθεί η 764/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου και να υπογραφεί το σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης.