Κοινοποίηση της αριθμ.319/2003 γνωμοδότησης Ν.Σ.Κ  για το ύψος επιβλητέου προστίμου κατά την επανάληψη διαδικασίας σε περιπτώσεις ακυρώσεων Α.Ε.Π., λόγω νομικής πλημμέλειας.

Από το συνδυασμό των προρρηθεισών διατάξεων συνάγεται ότι μεταξύ των προϋποθέσεων συμμετοχής μιας εργοληπτικής επιχείρησης σε διαγωνισμό ανάληψης εκτέλεσης δημόσιου έργου συμπεριλαμβάνεται αφενός η εξόφληση των ασφαλιστικών της εισφορών και αφετέρου η εκπλήρωση των φορολογικών της υποχρεώσεων, οι οποίες απορρέουν από τη δραστηριότητά της τόσο ως μεμονωμένης επιχείρησης όσο και ως μέλους κοινοπραξίας, για την απόδειξη δε της ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας αυτής αρκεί η υποβολή Ενημερότητας Πτυχίου, βάσει των εκάστοτε ισχυουσών διατάξεων. Περαιτέρω, σε περίπτωση που η αναγραφόμενη στην ως άνω Ενημερότητα Πτυχίου φορολογική ενημερότητα έχει λήξει, προσκομίζεται υπεύθυνη δήλωση του υποψηφίου ότι είναι φορολογικά ενήμερος κατά την ημέρα του διαγωνισμού και ότι είναι σε θέση να αποδείξει την ενημερότητα αυτή, εφόσον αναδειχθεί μειοδότης, χωρίς να απαιτείται από την οικεία διακήρυξη να γίνεται ειδική μνεία περί της φορολογικής ενημερότητας της δηλούσας επιχείρησης ως προς τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από την κοινοπρακτική της δραστηριότητα (Απόφαση VI Τμ. 1656/2009).

Εγκατάσταση επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων...Επειδή, όπως έχει κριθεί, όταν προσβάλλεται διοικητική πράξη που έχει εκδοθεί κατά δέσμια αρμοδιότητα και ο αιτών δεν αμφισβητεί τα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά, εφόσον πιθανολογείται σοβαρώς ότι, από πλευράς εσωτερικής νομιμότητας, η πράξη αυτή βάλλεται αβασίμως, τότε, και υπό την προϋπόθεση ότι δεν πρόκειται για περίπτωση ανυπόστατης πράξεως, παρέλκει ως αλυσιτελής η έρευνα τυπικών λόγων, όπως είναι οι λόγοι περί αναρμοδιότητας, μη νόμιμης συγκρότησης ή κακής σύνθεσης του συλλογικού οργάνου που εξέδωσε την πράξη, ή οργάνου που γνωμοδότησε κατά την διαδικασία εκδόσεώς της, καθώς και οι λόγοι περί μη τηρήσεως των τύπων που έχουν ταχθεί από το νόμο για την έκδοσή της. Και τούτο διότι το διοικητικό όργανο, ακόμη και αν δεν είχε συντελεσθεί η προβαλλόμενη παραβίαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, θα όφειλε να εκδώσει την πράξη με το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο. Επομένως, αλυσιτελώς προβάλλονται αιτιάσεις περί παραβάσεως ουσιώδους τύπου για το λόγο ότι η Προϊσταμένη αρχή υιοθέτησε γνωμοδότηση αναρμοδίου οργάνου, του νομικού συμβούλου, εφόσον, κατά τα προεκτεθέντα, η αιτούσα κοινοπραξία αποκλείσθηκε κατά δέσμια αρμοδιότητα, λόγω πλημμέλειας της τεχνικής προσφοράς της, της οποίας η πραγματική βάση δεν αμφισβητείται (βλ. ΣΕ 1968/2013, Ε.Α. 82, 44/2014, 256/2012 κ.ά.).

Η Πράξη 275/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάθεσης του έργου «ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Π.Ε. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2024-2025». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης λόγω ουσιώδους νομικής πλημμέλειας στη διαγωνιστική διαδικασία. Συγκεκριμένα, ο αποκλεισμός μιας ένωσης οικονομικών φορέων (2ης στη σειρά μειοδοσίας) κρίθηκε μη νόμιμος, καθώς οφειλόταν σε αντικειμενική ασάφεια της διακήρυξης σχετικά με τη δήλωση του ανεκτέλεστου υπολοίπου των εργολαβικών συμβάσεων στο ΕΕΕΣ. Η αναθέτουσα αρχή όφειλε να καλέσει την ένωση να παράσχει διευκρινίσεις αντί να προχωρήσει στον άμεσο αποκλεισμό της. Το Κλιμάκιο παρέχει τη δυνατότητα στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας να επαναλάβει τη νομιμότητα καλώντας την αποκλεισθείσα ένωση για διευκρινίσεις.

Σύμβαση παραχώρησης δημοσίου έργου (μελέτη- κατασκευή χρηματοδότηση και εκμετάλλευση υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων σε δημοτική πλατεία). Μη νόμιμη η διαδικασία ανάθεσης της σύμβασης αυτής, καθόσον: α) η απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ περί εγκρίσεως εφαρμογής του εξαιρετικού συστήματος μελέτη- κατασκευή παρίσταται ανεπαρκώς αιτιολογημένη, β) μη νομίμως η διακήρυξη δεν έχει συνταχθεί με βάση το ισχύον πρότυπο τεύχος τύπου Α, ενώ έχουν προστεθεί σε αυτή όροι, οι οποίοι δεν απαντώνται στο πρότυπο τεύχος και για τους οποίους δεν τηρήθηκε η ειδική διαδικασία προηγούμενης έγκρισης προσθήκης όρων από τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, γ) πλημμελώς ορίστηκε στη διακήρυξη ως προϊσταμένη αρχή το δημοτικό συμβούλιο, δ) κατά παράβαση των διατάξεων του ν.3669/2008 αναγνωρίζεται με τη διακήρυξη δικαίωμα αποζημίωσης του αναδόχου για την εκτέλεση πρόσθετων εργασιών αορίστως και χωρίς καμία ειδικότερη προϋπόθεση και ε) η ανάδοχος δεν διέθετε την ελάχιστη απαιτούμενη από τη διακήρυξη συνολική καθαρή θέση και επομένως αυτή έπρεπε να αποκλειστεί από το διαγωνισμό. Περαιτέρω, αναφορικά με το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης έκρινε ότι έχουν εμφιλοχωρήσει οι ακόλουθες νομικές πλημμέλειες: 1) ως προς τη σειρά προτεραιότητας των εγγράφων που διέπουν τη σύμβαση παραχώρησης δεν προκύπτει από τη διακήρυξη ότι οι οδηγίες σύνταξης μελετών κατατάσσονται πριν από το χρονοδιάγραμμα κατασκευής του έργου, 2) μη νομίμως αναγράφεται ότι ο κύριος του έργου αναγνωρίζει ότι ο ανάδοχος για την εξασφάλιση του ανα¬γκαίου δανεισμού, μπορεί να εκχωρήσει σε χρηματοδοτούσα τράπεζα κάθε δικαίωμά του από τη σύμβαση παραχώρησης, καθόσον τέτοια εκχώρηση προϋποθέτει προηγούμενη άδεια του κυρίου του έργου, σύμφωνα με το άρθρο 34 της ΈΣΥ, 3) ο συμβατικός όρος, κατά τον οποίο η έναρξη των προθεσμιών κατασκευής του έργου, υπό την προϋπόθεση ότι η επένδυση έχει υπαχθεί στον αναπτυξιακό νόμο, ξεκινά από την ημερομηνία που ο κύριος του έργου θα παραδώσει στον ανάδοχο παραχώρησης το χώρο κατασκευής ελεύθερο από κάθε δικαίωμα τρίτου και άδειο και θα υπογραφεί σχετικό πρωτόκολλο παράδοσης και παραλαβής, έχει τεθεί κατά παράβαση όρου της διακήρυξης, σύμφωνα με τον οποίο η συνολική προθεσμία περάτωσης της κατασκευής του έργου ορίζεται σε 26 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης, ενώ σε περίπτωση καθυστέρησης πέραν των 10 μηνών η έκδοση των απαιτουμένων αδειών και εγκρίσεων (συμπεριλαμβανομένης και της ένταξης στον αναπτυξιακό νόμο) η ως άνω προθεσμία δύναται να παραταθεί μετά από αίτηση του αναδόχου και έγκριση της προϊσταμένης αρχής και 4) δεν επιμερίζεται η εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης και σε εγγύηση τήρησης των όρων της σύμβασης παραχώρησης. Το VI Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την 702/2010 απόφασή του ανακάλεσε την προμνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου και έκρινε ότι: α) Από την υπουργική απόφαση, όπως αυτή συμπληρώνεται από τα στοιχεία του φακέλου, προκύπτει ότι η επιλογή του συστήματος δημοπράτησης επιβάλλεται από το γεγονός ότι ο υπόγειος σταθμός αυτοκινήτων πρόκειται να κατασκευασθεί στα όρια της παλιάς πόλης, που έχει χαρακτηρισθεί ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς και εντός της ζώνης προστασίας του μνημείου, ενώ η χωροθέτησή του σε συνδυασμό με το μέγεθός του συντείνουν στο ότι αποτελεί έργο με ιδιομορφίες και απαιτείται η αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων. β) Δεν υπάρχει πρότυπο τεύχος διακήρυξης για το σύστημα μελέτη- κα-τασκευή και συνεπώς η μη τήρηση του πρότυπου τεύχους Α για την ελεγχόμενη διακήρυξη δεν αποτελεί πλημμέλεια (μειοψηφία), γ)Νομίμως ορίστηκε ως προϊσταμένη αρχή το δημοτικό συμ-βούλιο (άρθρα 3 παρ. 5 Π.Δ. 171/1987, 103 παρ. 2, 4 και 5 ν.3463/2006), δ) δεν αναγνωρίζεται στον ανάδοχο αόριστο και άνευ συνδρομής των νομίμων προϋποθέσεων δικαίωμα αποζημίωσης παρά το νόμο, αλλά σύμφωνα με αυτόν και κατά τους όρους εφαρμογής του, ε) από τα προσκο¬μιζόμενα ενώπιον του Τμήματος στοιχεία προκύπτει ότι η συνολική καθαρή θέση της αναδόχου δεν υπολείπεται του ορίου που θέτει η διακήρυξη. Ως προς τις νομικές πλημμέλειες του σχεδίου σύμβασης το Τμήμα έκρινε ότι: 1) Οι οδηγίες σύνταξης μελετών αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των οριστικών μελετών της τεχνικής προσφοράς και των μελετών εφαρμογής του αναδόχου παραχώρησης και προτάσσονται του χρονοδιαγράμματος κατασκευής του έργου. 2) Πρέπει να γίνει ρητή μνεία στο σχέδιο σύμβασης για την ειδικότερη προϋπόθεση έγγραφης άδειας από τον κύριο του έργου για την παραχώρηση της εκμετάλλευσης του σταθμού αυτοκινήτων. 3) Ορθή η κρίση του Κλιμακίου. 4) Ένόψει των οριζομένων σχετικά στη διακήρυξη η δεύτερη εγγυητική επιστολή αφορά στο στάδιο της διοικητικής παραλαβής του έργου και επομένως νομίμως στο σχέδιο σύμβασης δεν επιμερίζεται η προβλεπόμενη εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης και σε εγγύηση τήρησης των όρων της σύμβασης παραχώρησης. Θα πρέπει όμως, να προστεθεί στο σχέδιο σύμβασης όρος με περιεχόμενο τη σχετική (μελλοντική) υποχρέωση του αναδόχου.

Προμήθεια οχημάτων...Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει όσων έγιναν δεκτά στην υπό ΙΙΙ νομική σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εκ νέου αξιολόγηση και λεκτική βαθμολόγηση των τεχνικών προσφορών της «… (…)» για την Ομάδα Δ΄ και της «.. (…)» για τις Ομάδες Στ΄ και Η΄, σε χρονικό σημείο μεταγενέστερο της αποσφράγισης των οικονομικών προσφορών τους, και της κατακύρωσης σε αυτές των αποτελεσμάτων της διαδικασίας διαπραγμάτευσης είναι μη νόμιμη, καθόσον παραβιάζει την εκ της διακήρυξης αυστηρή τυπικότητα της διαδικασίας, η οποία επιβάλλει τη μυστικότητα των υποβαλλόμενων οικονομικών προσφορών και τον απόλυτα διακριτό χαρακτήρα των επιμέρους σταδίων της διαγωνιστικής διαδικασίας. Ενόψει της ως άνω ουσιώδους νομικής πλημμέλειας, κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων προς έλεγχο νέων σχεδίων συμβάσεων με τις αναδειχθείσες αναδόχους.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/715/2020

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: Ζητείται η ανάκληση της 8/2015 πράξης (.....)Για το λόγο αυτό πρέπει να γίνει δεκτό ότι πρόκειται για εκτέλεση έργου, όπως άλλωστε ρητά αναφέρεται και στο άρθρο 6 της προαναφερόμενης προγραμματικής σύμβασης. Η σύμβαση,  βέβαια, έχει μικτό χαρακτήρα,  κατά το μέρος που με αυτήν προβλέπεται η προμήθεια και τοποθέτηση των προαναφερθέντων υλικών (βλ. σκέψη ΙΙΙ Β), το οποίο, όμως, έχει προφανώς παρακολουθηματικό χαρακτήρα και δεν μεταβάλλει τη φύση αυτής ως σύμβασης δημοσίου έργου, δεδομένου ότι εκείνο το χαρακτηριστικό που είναι κύριο, αποτελεί δηλαδή τον κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίον διαρθρώνεται όλη η σύμβαση και προσδιορίζεται στο πλαίσιο της αντικειμενικής εξέτασής της, με βάση τις ουσιώδεις υποχρεώσεις που υπερισχύουν, είναι η ολική ανακατασκευή του σταδίου. Κατά συνέπεια, το Τμήμα κρίνει ότι, εν προκειμένω, εφαρμοστέες ήταν αποκλειστικά οι διατάξεις του Κ.Δ.Ε., εν όψει του ύψους της προϋπολογισθείσας δαπάνης, το οποίο είναι κατώτερο του ποσού των 5.186.000 ευρώ, που ορίζεται ως όριο άνω του οποίου εφαρμογή έχουν οι διατάξεις της οδηγίας 2004/18/ΕΚ, η δε διαγωνιστική διαδικασία έπρεπε να διενεργηθεί με βάση το σχετικό πρότυπο τεύχος διακηρύξεων.Απορρίπτει την αίτηση ανάκλησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.

Υπογραφή σχεδίου σύμβασης .. με αντικείμενο την «Ανάπλαση Περιοχής Προσφυγικών στον ... Δήμου ...». ζητείται η ανάκληση της 452/2018 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Τέλος, όπως βασίμως προβάλλεται, εσφαλμένα η προσβαλλόμενη υπολαμβάνει ως αναιτιολόγητη μεταβολή άποψης την ψήφο μέλους της Επιτροπής Διαγωνισμού υπέρ της αναβαθμολόγησης της προσφοράς της μειοδότριας Κ/Ξ, κατόπιν της εν μέρει αποδοχής σχετικής ένστασης, με τη αιτιολογία ότι αυτό αρχικώς είχε εκφρασθεί υπέρ της απόρριψης της επίμαχης ένστασης, καθόσον το συγκεκριμένο μέλος, κατόπιν της απόρριψης της άποψής του από την πλειοψηφία και της κατίσχυσης της άποψης περί μερικής αποδοχής της ένστασης, προέβη ως όφειλε στην παροχή βαθμολογίας, συμμορφούμενο στην πλειοψηφούσα γνώμη. Σε κάθε περίπτωση, η επίμαχη ψήφος δεν ήταν κρίσιμη για την τελική διαμόρφωση πλειοψηφίας και μειοψηφίας, πέραν δε τούτου, εν τέλει δεν ευνόησε τη βαθμολογία της τεχνικής προσφοράς της αναδόχου Κ/Ξ, αλλά αντιθέτως απέβη σε βάρος αυτής.Κατ΄ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι πρέπει να γίνουν δεκτές οι κρινόμενες αιτήσεις, να επιστραφεί το κατατεθέν παράβολο, να ανακληθεί η προσβαλλομένη και, μη διαπιστωθείσας έτερης πλημμέλειας, να επιτραπεί η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης...Ανακαλεί την 452/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, μη νομίμως απορρίφθηκαν οι προσφορές των εργοληπτικών επιχειρήσεων «….» και «……..», αφού ο όρος περί υποχρέωσης των ημεδαπών εργοληπτικών επιχειρήσεων να συμπεριλάβουν, επί ποινή αποκλεισμού, στο φάκελο των δικαιολογητικών συμμετοχής τους και την προαναφερόμενη υπεύθυνη δήλωση για το ανεκτέλεστο μέρος των εργολαβικών συμβάσεών τους, η μη συμμόρφωση προς τον οποίο επέφερε την απόρριψη των άνω προσφορών, δεν περιλαμβάνεται στο εγκριθέν με την 182/2016 απόφαση της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. οικείο πρότυπο τεύχος διακήρυξης  και, ως εκ τούτου, παρανόμως προστέθηκε στη διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού. Δοθέντος δε ότι η επιτροπή του διαγωνισμού, κατά παράβαση της διαδικασίας που περιγράφεται στο άνω πρότυπο τεύχος, αλλά και στη διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού (άρθρο 4.1  περ. ε), αποσφράγισε και κατέταξε κατά σειρά μειοδοσίας μόνο τις οικονομικές προσφορές των διαγωνιζομένων που, κατά την κρίση της, συνοδεύονταν από πλήρη και νόμιμα δικαιολογητικά συμμετοχής, οι άνω μη νόμιμοι αποκλεισμοί των εργοληπτικών επιχειρήσεων «…..» και «….»συνιστούν, εν προκειμένω, ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες του ελεγχόμενου διαγωνισμού, που πλήττουν το κύρος της απόφασης κατακύρωσης του αποτελέσματός του στην εργοληπτική επιχείρηση «….», κωλυομένης, ως εκ τούτου, της υπογραφής του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης με την  επιχείρηση αυτή.(Ανακλήθηκε με την 2244/2017 Ελ.Συν- Τμ.6)

Κατασκευή συλλεκτηρίου αγωγού ομβρίων...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι η μελέτη, με βάση την οποία προσδιορίστηκε το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, δεν υπήρξε κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής. Τούτο, διότι α) η αρχική μελέτη του έργου, η οποία εγκρίθηκε με την …/….1988 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ..., εκπονήθηκε σε χρόνο πολύ προγενέστερο του χρόνου δημοπράτησης του ελεγχόμενου έργου (έτος 2016), χωρίς να προκύπτει η εκ των υστέρων επικαιροποίησή της (βλ. σελ. 3 της Τεχνικής Περιγραφής), β) τα όργανα της ..., με την ως άνω απόφαση του Δ.Σ. της οποίας εγκρίθηκε η εν λόγω μελέτη, όφειλαν να γνωρίζουν την ακριβή θέση των δικτύων της και γ) δεν εκπονήθηκε σχετική γεωτεχνική μελέτη, ούτε κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης του έργου, ούτε κατά τη δημοπράτηση αυτού (πρβλ. VI Τμ. Ε.Σ. 1591/2018). Ενόψει της ανωτέρω ουσιώδους πλημμέλειας που διαπιστώθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο, με το …..2019 έγγραφο του Προϊσταμένου 

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1059/2019