ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ:Μη νόμιμη η δαπάνη μετακίνησης Δημάρχου στο εσωτερικό για διεκπεραίωση υποθέσεων του Δήμου, καθόσον: α) οι αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, με τις οποίες εγκρίθηκαν αναδρομικά οι μετακινήσεις του Δημάρχου, δεν φέρουν ειδική αιτιολογία ως προς τους κατεπείγοντες υπηρεσιακούς λόγους που κατέστησαν αναγκαία την άμεση και χωρίς καθυστέρηση μετακίνηση αυτού στην Αθήνα δύο φορές, ώστε να μην είναι δυνατή η προηγούμενη έγκριση αυτής από το Δημοτικό Συμβούλιο και β) δεν αιτιολογείται η ανάγκη αλλαγής της ώρας αναχώρησης της προγραμματισμένης πτήσης του Δημάρχου, με συνέπεια την επιβάρυνση του Δήμου με το ποσό των 70 ευρώ (άρθρο 140 παρ. 2 του ν. 3463/2006, ΦΕΚ Α' 114/2006, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με την παρ. 8 του άρθρου 20 του ν. 3731/2008, ΦΕΚ Α' 263/2008).

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ:(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι δαπάνες μετακίνησης στην τοπική κοινότητα … του Δήμου Κεντρικών …. του … στις 21.4.2015 και 4.6.2015 και του …. στις 21.4.2015, νομίμως βαρύνουν τον προϋπολογισμό του Δήμου …., καθόσον οι ως άνω μετακινήσεις πραγματοποιήθηκαν για το χαρακτηρισμό εδαφών του έργου «Κατασκευή φράγματος μετά προφράγματος στη θέση … χειμάρρου ….Δ.Δ. ….», κατ’ εντολή της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου  …., που ήταν η Διευθύνουσα Υπηρεσία του εν λόγω έργου. Επίσης, νομίμως βαρύνεται ο προϋπολογισμός του Δήμου …., ως φορέα υλοποίησης του έργου «Βελτίωση – Ασφαλτόστρωση δρόμου …. – ….», με τις δαπάνες που αφορούν τις μετακινήσεις του …στις 8.7.2015 και 10.7.2015, στο …. – …. του Δήμου ……, για την αποτύπωση – έλεγχο υψομέτρων του ανωτέρω αναφερόμενου έργου. Αντίθετα, μη νομίμως βαρύνεται ο προϋπολογισμός του Δήμου …. με τις δαπάνες, που αφορούν τις μετακινήσεις: α) του ….….: i) στις 4.3.2015, στην τοπική κοινότητα … του Δήμου Κεντρικών …., για την οριστική παραλαβή του έργου «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Κ. ….», ii) στις 12.11.2015, στη … του Δήμου Κεντρικών …. για την οριστική παραλαβή του έργου «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Κ. …» και iii) στις 26.2.2015 στις τοπικές κοινότητες …., Κλειδιού, ….. και …. του Δήμου …., για την προσωρινή παραλαβή του έργου «Αποκατάσταση ζημιών από θεομηνίες στο Δήμο Γ. …» και β) του …. στις 17.4.2015 στο …., … …., …., … του Δήμου …, για την οριστική παραλαβή του έργου «…», καθόσον οι δαπάνες για τις μετακινήσεις αυτές που πραγματοποίησαν οι εν λόγω υπάλληλοι του Δήμου …, ως μέλη των  Επιτροπών παραλαβής των σχετικών έργων, βαρύνουν, σύμφωνα με το άρθρο 61 παρ.5 του ν.4257/2014 την Αναθέτουσα Αρχή των έργων αυτών, δηλαδή τους Δήμους Κεντρικών …. (μετακινήσεις στο …. και τη ….) και …. (μετακινήσεις στις τοπικές κοινότητες …., Κλειδιού, …. και …., καθώς επίσης στο …., Άνω …, ….και …). 

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ:Mε δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, καθώς, καίτοι ο επείγων χαρακτήρας αυτής προκύπτει από το εξαιρετικά σύντομο της ενημέρωσης.., μόλις τέσσερεις (4) ημέρες πριν από την ημερομηνία μετακίνησης, η αναδρομική έγκριση αυτής από το Δημοτικό Συμβούλιο διενεργήθηκε στις 20.7.2016, μετά την παρέλευση των δέκα εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία επιστροφής του μετακινουμένου Δημάρχου στην έδρα του και μάλιστα σχεδόν ένα μήνα από αυτήν. Εντούτοις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα ανωτέρω όργανα του Δήμου δεν ενήργησαν με σκοπό την καταστρατήγηση των σχετικών διατάξεων, αλλά πεπλανημένως πλην συγγνωστώς υπέλαβαν ότι η έγκριση της εν λόγω μετακίνησης κατά την πρώτη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, που ακολούθησε την πραγματοποίησή της, ήταν σύμφωνη προς τις ρυθμίσεις του άρθρου 140 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006, οι οποίες απαιτούν την χωρίς καθυστέρηση έγκρισή της.(συγγνωστή πλάνη)

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ:Μη νόμιμη η καταβολή εξόδων μετακίνησης εκτός έδρας, σε υπαλλήλους-μηχανικούς Δήμου, καθόσον οι εντολές μετακίνησης αυτών εκδόθηκαν από αναρμόδιο όργανο, ήτοι τον Προϊστάμενο Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου και όχι από τον αρμόδιο προς τούτο Δήμαρχο (άρθρο 3 του ν. 2685/1999), ενώ επιπλέον, δεν επισυνάπτεται σχετική απόφαση του Δημάρχου περί  μεταβίβασης της αρμοδιότητας έκδοσης των επίμαχων εντολών μετακίνησης στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου.

Δημόσια έργα-Τεχνικό πρόγραμμα (...) Aπαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας εκτέλεσης ενός δημοτικού έργου είναι, μεταξύ άλλων, η ένταξή του στο τεχνικό πρόγραμμα του οικείου Δήμου (Ε.Σ. πρακτικά Ολομ. 5ης Γ.Σ./9.2.2011 και πράξεις VII Τμ. 210/2010, 5/2008, 144, 140/2007, 117/2006, Κλ. Πρ.Ελ. στο VII Τμ. 73/2012). Εξάλλου, με την έγκριση του τεχνικού προγράμματος υλοποιείται ένας προγραμματισμός για τα έργα που πρόκειται να εκτελεστούν το επόμενο οικονομικό έτος, ο οποίος είναι ευέλικτος και προσαρμόσιμος τόσο στα δημοσιονομικά δεδομένα του οικείου Δήμου, όπως αυτά διαμορφώνονται κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους, όσο και στις ανακύπτουσες,  κατά το χρόνο εκτέλεσής του, ανάγκες για την ολοκλήρωση και αρτιότητά του, καθόσον δύναται να τροποποιηθεί, κατά τη διάρκεια του έτους (Ελ.Συν. πράξεις VII Τμ. 107/2012, 53/2011, 210/2010). Απαραίτητη δε προϋπόθεση για τη, σύμφωνα με τα ανωτέρω, τροποποίηση του τεχνικού προγράμματος του Δήμου αποτελεί η έκδοση αιτιολογημένης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου. Κατά συνέπεια, δεν είναι νόμιμη η έναρξη της διαδικασίας για την εκτέλεση ενός δημοτικού έργου, εφόσον αυτό δεν έχει ενταχθεί στο τεχνικό πρόγραμμα του οικείου Δήμου, ούτε έχει συμπεριληφθεί σε κάποια τροποποίηση αυτού, ύστερα από σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία πρέπει να είναι ειδικά αιτιολογημένη.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 208 του ν.3463/2006 δεν προηγήθηκε της έναρξης της διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση του επίμαχου έργου η εγγραφή του στο τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου έτους 2011, περαιτέρω, δε και η εγγραφή του στο τεχνικό πρόγραμμα έτους 2012 έπρεπε να προηγηθεί της ανάθεσης και έναρξης εκτέλεσης αυτού

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ:Νόμιμη η καταβολή δαπανών μετακίνησης σε υπάλληλο Δήμου, αναπληρώτρια Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων, καθόσον η  ανωτέρω υπάλληλος, κλάδου ΠΕ Πολιτικών Μηχανικών, μετακινήθηκε με την ιδιότητά της ως μηχανικού για την εκτέλεση υπηρεσιακού καθήκοντος σχετικού με την ιδιότητά της αυτή (άρθρο 9 του ν. 2685/1999 περ. α΄ παρ. 3 και  ΚΥΑ  2/52971/0022/2007 (ΦΕΚ Β΄ 1781/2007).

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΘΕΣΗΣ-ΟΡΓΑΝΑ: Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση, για την παροχή υπηρεσιών ναυαγοσωστικής  κάλυψης των πολυσύχναστων παραλιών του Δήμου, για το χρονικό διάστημα από 10.6.2014 έως 10.7.2014, διότι η παροχή  των ανωτέρω υπηρεσιών ανατέθηκε απευθείας στην ανάδοχο επιχείρηση, με απόφαση αναρμοδίου προς τούτο οργάνου, ήτοι του προαναφερθέντος Αντιδημάρχου Οικονομικών του Δήμου, ενώ μετά την ματαίωση του διενεργηθέντος ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών και λόγω της έλλειψης επαρκούς χρόνου για τη διενέργεια νέου διαγωνισμού, συνέτρεξε επιτακτική ανάγκη για την υποχρεωτική, από 1.6.2014, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ναυαγοσωστική κάλυψη των παραλιών του Δήμου και, επομένως, αρμόδιο όργανο για να αποφασίσει αιτιολογημένα, σχετικά με την προσφυγή στην  εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης, καθώς και για την τελική ανάθεση της υπηρεσίας, στην προκειμένη εξαιρετικά επείγουσα περίπτωση, ήταν  η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 72 παρ. 1 περ. δ΄ του ν.3852/2010, και όχι ο Δήμαρχος ή ο υπ΄ αυτού εξουσιοδοτημένος Αντιδήμαρχος.   

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η μετακίνηση των φερόμενων στα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα ως δικαιούχων αιρετών γυναικών στην .. προκειμένου να παρακολουθήσουν το προαναφερόμενο συνέδριο ήταν νόμιμη. Και τούτο, διότι ναι μεν δεν συνάγεται ότι η μετακίνηση της ως άνω Αντιδημάρχου και των δύο (2) Δημοτικών Συμβούλων έγινε για εκτέλεση υπό στενή έννοια υπηρεσίας, στην προκειμένη, όμως, περίπτωση, δεδομένου ότι οι προπεριγραφόμενες θεματικές ενότητες του συνεδρίου άπτονταν αρμοδιοτήτων του Δήμου, όπως αυτές προσδιορίζονται στο άρθρο 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006), η συμμετοχή τους αυτή στο συγκεκριμένο συνέδριο αποσκοπούσε στην αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου.

Παροχή υπηρεσιών:Με δεδομένα αυτά, η ελεγχόμενη δαπάνη αφορά σε εργασίες καθαρισμού αλσών του Δήμου με σκοπό τη διαμόρφωση ζώνης πυρασφάλειας και πυροπροστασίας και δεν μπορεί να θεωρηθεί ομοειδής με τις εργασίες πρασίνου με σκοπό τον καλλωπισμό των κοινοχρήστων δημοτικών χώρων. Ωστόσο, η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου που προηγήθηκε της ανάθεσης των επίμαχων εργασιών καθαρισμού δεν τεκμηριώνει την αδυναμία του Δήμου να τις εκτελέσει με ίδια μέσα και προσωπικό, όπως απαιτεί το άρθρο 61 του ν. 3979/2011. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη ότι ο καθαρισμός και η απομάκρυνση της βλάστησης έγινε για λόγους πυροπροστασίας με χρηματοδότηση από το Υπουργείο Εσωτερικών, με την πληρωμή δε της οικείας δαπάνης εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία και η εκπλήρωση της αποστολής του Δήμου (πρβλ. ΕΣ Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 140/2012, 202/2014, 36/2016, 47/2017), τα αρμόδια όργανα του Δήμου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων αλλά πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, υπέλαβαν ότι για την ανάθεση των εν λόγω εργασιών πληρούνταν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, από το περιεχόμενο της επίμαχης σύμβασης προκύπτει ότι, αν και η ελεγχόμενη σύμβαση φέρεται ως προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αυτή συνιστά κατ’ ουσία απευθείας ανάθεση υπηρεσιών από το Δήμο ... στην «... Α.Ε.». Ειδικότερα, από το αντικείμενό της και, κυρίως, από τον προσδιορισμό των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των μερών προκύπτει ότι η εταιρεία υποχρεούται, έναντι ανταλλάγματος, σε παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών προς το Δήμο, που συνίστανται στη σύνταξη του ΣΔΑΕΚ, καθώς και στην οργάνωση και πραγματοποίηση Ενημερωτικής Ημερίδας, προκειμένου να ενημερωθεί η τοπική κοινωνία για το Σύμφωνο των Δημάρχων και τα οφέλη που προκύπτουν για το Δήμο από αυτό. Η συμβολή του Δήμου ..., που περιορίζεται στην αποτύπωση ενεργειακών δεδομένων, στη συλλογή στοιχείων, καθώς και στην καταγραφή των προγραμματισθέντων ή υλοποιηθέντων δράσεων του Δήμου, αποτελεί δευτερεύον σκέλος της συμφωνίας και δεν αναιρεί το γεγονός ότι η σύμβαση εμπεριέχει απευθείας ανάθεση υπηρεσιών στην ως άνω ανώνυμη εταιρία..